Η γλουτένη βρίσκεται στο σιτάρι, τη σίκαλη, το κριθάρι και ένα πλήθος παρασκευασμένων τροφίμων.
Το λεπτό έντερο είναι υπεύθυνο για την απορρόφηση τροφών και θρεπτικών συστατικών.
Έτσι, η βλάβη στο εσωτερικό τοίχωμα του λεπτού εντέρου μπορεί να οδηγήσει σε δυσκολία απορρόφησης σημαντικών θρεπτικών ουσιών και αναφέρεται ως δυσαπορρόφηση.
Αν και η κοιλιοκάκη δεν θεραπεύεται, η αποφυγή της γλουτένης συνήθως σταματά τη βλάβη στο έντερο και την δυσαπορρόφηση που προκύπτει.
Η κοιλιοκάκη μπορεί να εμφανιστεί σε άτομα κάθε ηλικίας και επηρεάζει και τα δύο φύλα.
Κοιλιοκάκη Συμπτώματα
Τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης ποικίλλουν από άτομο σε άτομο. Στην πιο ήπια μορφή της, μπορεί να μην υπάρχουν καθόλου συμπτώματα.
Ωστόσο, ακόμη και αν δεν έχετε συμπτώματα, ενδέχεται να μην απορροφάτε επαρκώς ορισμένα θρεπτικά συστατικά, τα οποία μπορούν να ανιχνευθούν με εξετάσεις αίματος.
Για παράδειγμα, ενδέχεται να παρουσιάσετε αναιμία (χαμηλό αιματοκρίτη) ως αποτέλεσμα μειωμένης απορρόφησης σιδήρου.
Μερικοί άνθρωποι έχουν ενοχλητικά συμπτώματα της νόσου, όπως διάρροια, απώλεια βάρους, κοιλιακή δυσφορία, υπερβολικά αέρια και / ή φούσκωμα, δυσκοιλιότητα και άλλα σημεία και συμπτώματα που προκαλούνται από ανεπάρκεια βιταμινών και θρεπτικών συστατικών.
Καταστάσεις συχνές σε άτομα με κοιλιοκάκη, είναι:
- Οστεοπενία ή οστεοπόρωση
- Αναιμία από ανεπάρκεια σιδήρου (χαμηλός αιματοκρίτης λόγω έλλειψης σιδήρου)
- Σακχαρώδης διαβήτης (τύπου Ι, ο λεγόμενος νεανικός σακχαρώδης διαβήτης)
- Προβλήματα του θυρεοειδούς (συνήθως υποθυρεοειδισμός)
- Δερματολογικές παθήσεις (Ερπητοειδής δερματίτιδα)
- Διαταραχές του νευρικού συστήματος
- Ηπατικές παθήσεις
Αίτια
Δεν είναι σαφές τι προκαλεί την κοιλιοκάκη. Ο συνδυασμός περιβαλλοντικών και γενετικών παραγόντων είναι σημαντικός.
Η κοιλιοκάκη εμφανίζεται ευρέως στην Ευρώπη, τη Βόρεια και τη Νότια Αμερική, την Αυστραλία, τη Βόρεια Αφρική, τη Μέση Ανατολή και τη Νότια Ασία.
Διάγνωση
Ευτυχώς, υπάρχουν διαθέσιμες εξετάσεις που μπορούν εύκολα να διακρίνουν την κοιλιοκάκη από άλλες διαταραχές.
Εξετάσεις αίματος – H εξέταση αίματος μπορεί να προσδιορίσει τα επίπεδα των αντισωμάτων (πρωτεΐνες) στο αίμα που αυξάνονται σε άτομα που πάσχουν από τη νόσο.
Η κοιλιοκάκη είναι δύσκολο να διαγνωστεί επειδή τα σημεία και τα συμπτώματα είναι παρόμοια με πληθώρα άλλων παθήσεων.
Πάνω από το 95% των ατόμων με αθεράπευτη κοιλιοκάκη έχουν αυξημένα επίπεδα αντισωμάτων (που ονομάζονται αντισώματα έναντι της ιστικής τρανσγλουταμινάσης IgA ή IgA tTG), ενώ αυτά τα επίπεδα σπάνια είναι αυξημένα σε άτομα χωρίς κοιλιοκάκη.
Τα επίπεδα άλλων αντισωμάτων (που ονομάζονται IgA ή IgG απαμιδιωμένα πεπτίδια γλιαδίνης) είναι επίσης ασυνήθιστα υψηλά σε κοιλιοκάκη χωρίς θεραπεία.
Πριν υποβληθείτε σε αυτές τις εξετάσεις, είναι σημαντικό να συνεχίσετε να τρώτε μια κανονική διατροφή, συμπεριλαμβανομένων των τροφίμων που περιέχουν γλουτένη.
Η αποφυγή ή η εξάλειψη της γλουτένης θα μπορούσε να προκαλέσει μείωση των επιπέδων των αντισωμάτων, καθυστερώντας τη διάγνωση.
Βιοψία λεπτού εντέρου – Εάν η εξέταση αίματος είναι θετική, η διάγνωση πρέπει να επιβεβαιωθεί εξετάζοντας ένα μικρό δείγμα από το εσωτερικό τοίχωμα του λεπτού εντέρου με μικροσκόπιο.
Το δείγμα (που ονομάζεται βιοψία) συλλέγεται συνήθως κατά τη διάρκεια της γαστροσκόπησης, μια ενδοσκοπική εξέταση που περιλαμβάνει την κατάποση ενός μικρού εύκαμπτου οργάνου με κάμερα.
Η κάμερα επιτρέπει στο γιατρό να εξετάσει το άνω μέρος του γαστρεντερικού συστήματος και να αφαιρέσει ένα μικρό κομμάτι (βιοψία) του λεπτού εντέρου. Η βιοψία δεν είναι επώδυνη.
Σε άτομα με την πάθηση, η εσωτερική επένδυση του λεπτού εντέρου έχει χαρακτηριστική εμφάνιση όταν παρατηρείται με μικροσκόπιο.
Κανονικά, σε φυσιολογικό εσωτερικό τοίχωμα παρατηρούνται λάχνες. Οι λάχνες επιτρέπουν στο λεπτό έντερο να απορροφά τα θρεπτικά συστατικά.
Οι λάχνες επιπεδώνονται σε άτομα με κοιλιοκάκη. Μόλις σταματήσετε να τρώτε γλουτένη, οι λάχνες μπορούν να επανέλθουν σε ένα φυσιολογικό μοτίβο ανάπτυξης.
Περισσότερο από το 70% των ανθρώπων αρχίζουν να αισθάνονται καλύτερα μέσα σε δύο εβδομάδες μετά τη διακοπή της γλουτένης.
Ένας τρόπος για να δείτε εάν λειτουργεί η δίαιτα χωρίς γλουτένη είναι να παρακολουθήσετε τα επίπεδα αντισωμάτων στο αίμα σας.
Εάν τα επίπεδα μειώνονται σε δίαιτα χωρίς γλουτένη, αυτό συνήθως δείχνει ότι η δίαιτα είναι αποτελεσματική.
«Πιθανή» κοιλιοκάκη – Άτομα θετικά στα αντισώματα IgA ενδομυϊου και / ή θετική δοκιμασία IgA-tTG και φυσιολογική βιοψία λεπτού εντέρου θεωρείται ότι έχουν πιθανή κοιλιοκάκη.
Τα άτομα με πιθανή νόσο δεν συνιστάται να ακολουθούν δίαιτα χωρίς γλουτένη.
Ωστόσο, συνιστάται συνεχής παρακολούθηση (με εξετάσεις αίματος) ενώ μπορεί να χρειαστεί επανάληψη των βιοψιών εάν εμφανίσουν συμπτώματα.
Οι βιοψίες πρέπει να λαμβάνονται από διάφορες περιοχές του εντέρου, καθώς η ανωμαλία μπορεί να είναι ανομοιογενής.
«Σιωπηλή» κοιλιοκάκη – Εάν έχετε θετική εξέταση αίματος για κοιλιοκάκη και μη φυσιολογική βιοψία του λεπτού εντέρου, αλλά δεν έχετε άλλα συμπτώματα της πάθησης, μπορεί να πάσχετε από «σιωπηλή» κοιλιοκάκη.
Δεν είναι σαφές εάν οι ενήλικες με σιωπηλή νόσο πρέπει να τρώνε δίαιτα χωρίς γλουτένη, καθώς δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία ότι ή δίαιτα ελεύθερη γλουτένης θα τους βοηθήσει.
Πρέπει να υποβάλλονται σε εξετάσεις αίματος για πιθανή δυσαπορρόφηση και μπορεί να συσταθεί δίαιτα χωρίς γλουτένη εάν υπάρχουν ενδείξεις δυσαπορρόφησης.
Μια προσωρινή δοκιμή της δίαιτας χωρίς γλουτένη για αρκετούς μήνες μπορεί να είναι χρήσιμη για να προσδιοριστεί εάν βελτιώνονται τα ανεπαίσθητα, μη αναγνωρισμένα συμπτώματα κοιλιοκάκης (π.χ., ήπια εντερικά συμπτώματα).
Έλεγχος για δυσαπορρόφηση – Θα πρέπει να γίνεται έλεγχος για διατροφικές ανεπάρκειες εάν η εξέταση αίματος ή η βιοψία είναι ενδεικτική για κοιλιοκάκη.
Οι συνήθεις εξετάσεις περιλαμβάνουν μέτρηση σιδήρου, φυλλικού οξέος, βιταμίνης Β12 και βιταμίνης D.
Ορισμένες φορές απαιτούνται περαιτέρω εξετάσεις εάν παρουσιάζετε σημάδια ανεπάρκειας μεταλλικών στοιχείων ή λιπιδίων, όπως αλλαγές στη γεύση ή τη μυρωδιά, ανορεξία, αλλαγές στα νύχια, τα μαλλιά ή το δέρμα σας ή διάρροια.
Άλλες εξετάσεις – Άλλες τυπικές εξετάσεις περιλαμβάνουν τη γενική εξέταση αίματος, επίπεδα λιπιδίων (ολική χοληστερόλη, HDL, LDL και τριγλυκερίδια) και επίπεδα θυρεοειδούς.
Όταν τα επίπεδα των αντισωμάτων σας επανέλθουν στο φυσιολογικό, θα πρέπει να κάνετε επαναληπτικό τεστ μία φορά το χρόνο.
Πολλοί κλινικοί γιατροί προτείνουν μια εξέταση για απώλεια οστικής μάζας όπως η μέτρηση οστικής πυκνότητα (DEXA) κάθε 12 μήνες μετά την έναρξη δίαιτας χωρίς γλουτένη.
Εάν έχετε σημαντική απώλεια, μπορεί να χρειαστεί να λάβετε 3 ασβεστίου και βιταμίνης D, ένα πρόγραμμα άσκησης και πιθανώς φαρμακευτική αγωγή για να σταματήσετε την οστική απώλεια.
Επιπλοκές
Μη ανταποκρινόμενη κοιλιοκάκη – Περίπου το 10 τοις εκατό των ατόμων με κοιλιοκάκη παρουσιάζουν συνεχή συμπτώματα παρά την τήρηση της δίαιτας χωρίς γλουτένη.
Υπάρχουν πολλά αίτια όπως: Άλλες δυσανεξίες σε τρόφιμα, όπως δυσαπορρόφηση φρουκτόζης (ή άλλων ζυμώσιμων υδατανθράκων), τροφικές αλλεργίες, σύνδρομο βακτηριακής υπερανάπτυξης στο λεπτό έντερο ή καταστάσεις όπως η μικροσκοπική κολίτιδα, το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, η εξωκρινής παγκρεατική ανεπάρκεια ή ανθεκτική κοιλιοκάκη.
Ωστόσο, η πιο συνηθισμένη αιτία είναι η συχνά ακούσια κατανάλωση γλουτένης.
Έτσι, ένα βασικό πρώτο βήμα για την αξιολόγηση της μη ανταποκρινόμενης κοιλιοκάκης είναι η συζήτηση με έναν έμπειρο διαιτολόγο που γνωρίζει σχετικά με την κοιλιοκάκη.
Ανθεκτική κοιλιοκάκη – Ένα μικρό ποσοστό ανθρώπων αναπτύσσουν εντερικά συμπτώματα που δεν βελτιώνονται παρά τη χρήση αυστηρής δίαιτας χωρίς γλουτένη.
Σε ορισμένες περιπτώσεις τα εντερικά συμπτώματα αρχικά βελτιώνονται με τις διατροφικές αλλαγές αλλά μετά επανέρχονται.
Τα άτομα που αντιμετωπίζουν αυτά τα προβλήματα μπορεί και να πάσχουν από ανθεκτική κοιλιοκάκη.
Τα αίτια αυτού του προβλήματος δεν είναι γνωστά. Η θεραπεία περιλαμβάνει φάρμακα που καταστέλλουν την ανώμαλη απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος (π.χ. στεροειδή).
Η θεραπεία είναι σημαντική επειδή τα άτομα με κοιλιοκάκη χωρίς θεραπεία μπορούν να αναπτύξουν αναιμία, απώλεια οστικής μάζας και άλλες συνέπειες από τη δυσαπορρόφηση.
Ελκώδης νηστιδοειλεΐτιδα – Άτομα με ανθεκτική κοιλιοκάκη που δεν βελτιώνονται με στεροειδή (γλυκοκορτικοειδή) μπορεί να πάσχουν από ελκώδη νηστιδοειλεΐτιδα.
Αυτή η κατάσταση προκαλεί την ανάπτυξη πολλαπλών ελκών στο λεπτό έντερο τα οποία δεν επουλώνονται.
Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν την έλλειψη όρεξης, απώλεια βάρους, κοιλιακό άλγος, διάρροια και πυρετό.
Η συγκεκριμένη κατάσταση πολλές φορές είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί. Η θεραπεία μπορεί να απαιτεί χειρουργική επέμβαση για την απομάκρυνση της ελκώδους περιοχής.
Λέμφωμα – Ο καρκίνος του εντερικού λεμφικού συστήματος (λέμφωμα) είναι μια ασυνήθιστη επιπλοκή της κοιλιοκάκης. Η αποφυγή της γλουτένης μπορεί συνήθως να αποτρέψει αυτήν την επιπλοκή.
Δερματικές παθήσεις – Η κοιλιοκάκη σχετίζεται με ορισμένες δερματικές διαταραχές εκ των οποίων η δερματίτιδα είναι η πιο συχνή.
Η ερπητοειδής δερματίτιδα χαρακτηρίζεται από έντονη φαγούρα, φυσαλίδες γεμάτες με υγρό στο δέρμα, που συνήθως εντοπίζονται στους αγκώνες, τα γόνατα, τους γλουτούς, στο κάτω μέρος της πλάτης, το πρόσωπο, το λαιμό, τον κορμό και περιστασιακά μέσα στο στόμα.
Τα πιο ενοχλητικά συμπτώματα είναι ο κνησμός και το κάψιμο.
Αυτά τα συμπτώματα υποχωρούν γρήγορα όταν η φουσκάλα σπάσει. Το ξύσιμο προκαλεί ρήξη της περιοχής, στεγνώνει και αφήνει μια περιοχή με σκούρο δέρμα και ουλές.
Η κατάσταση βελτιώνεται μετά την απομάκρυνση της γλουτένης από τη διατροφή, αν και μπορεί να χρειαστούν αρκετές εβδομάδες για να σημειωθεί σημαντική βελτίωση.
