Medbox logo

Κορτικοστεροειδή (κορτιζόνη και άλλες ουσίες). Πόσο αποτελεσματικά είναι; Κινδυνεύουμε από τις παρενέργειές τους;

Ιατρική Ομάδα Medbox 12 Απριλίου, 2023 8 λεπτά ανάγνωσης

Κοινοποίηση

Κορτικοστεροειδή (κορτιζόνη και άλλες ουσίες). Πόσο αποτελεσματικά είναι; Κινδυνεύουμε από τις παρενέργειές τους;

Τι είναι τα κορτικοστεροειδή;

Τα κορτικοστεροειδή είναι τεχνητά φάρμακα που μοιάζουν πολύ με την κορτιζόλη, μια ορμόνη η οποία παράγεται φυσιολογικά από τα επινεφρίδια. Τα κορτικοστεροειδή συχνά αναφέρονται με τον συντομευμένο όρο “στεροειδή“.

Τα κορτικοστεροειδή είναι κάτι τελείως διαφορετικό από τις ενώσεις στεροειδών που σχετίζονται με τις ανδρικές ορμόνες και οι οποίες χρησιμοποιούνται καταχρηστικά από ορισμένους αθλητές.

Ποιοι είναι κάποιοι γνωστοί τύποι στεροειδών;

Ορισμένα κορτικοστεροειδή φάρμακα είναι η κορτιζόνη, η πρεδνιζόνη και η μεθυλπρεδνιζολόνη. Η πρεδνιζόνη είναι ο πιο συχνά χρησιμοποιούμενος τύπος στεροειδούς για τη θεραπεία ορισμένων ρευματολογικών παθήσεων (όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα ή ο λύκος).

Κορτικοστεροειδή
Κορτικοστεροειδή

Πώς χορηγούνται τα στεροειδή;

Τα στεροειδή φάρμακα διατίθενται σε διάφορες μορφές που διαφέρουν ως προς το πόσο εύκολα διαλύονται ή πόσο καιρό παραμένουν στο σώμα.

Τα στεροειδή μπορεί να χορηγηθούν τοπικά, στο ακριβές σημείο όπου υπάρχει πρόβλημα, ή συστηματικά, δηλαδή σε όλο το “σύστημα” ή τον οργανισμό.

Παραδείγματα τοπικών θεραπειών με στεροειδή είναι οι ενέσεις σε αρθρώσεις, οι οφθαλμικές σταγόνες, οι σταγόνες για τα αυτιά και οι κρέμες για το δέρμα.

Οι συστηματικές θεραπείες με στεροειδή αφορούν φάρμακα από το στόμα (χορηγούνται από το στόμα) ή φάρμακα που χορηγούνται απευθείας σε μία φλέβα (ενδοφλεβίως ή IV) ή σε έναν μυ (ενδομυϊκά). Τα συστηματικά στεροειδή διακινούνται μέσω της κυκλοφορίας του αίματος σε διάφορα σημεία του σώματος.

Όταν είναι δυνατόν, συνταγογραφούνται τοπικές θεραπείες με στεροειδή αντί για τη χορήγηση στεροειδών σε συστηματικό επίπεδο για να μειωθεί ο κίνδυνος ανεπιθύμητων ενεργειών.

Πώς λειτουργούν τα στεροειδή;

Τα στεροειδή δρουν μειώνοντας τη φλεγμονή και μειώνοντας τη δραστηριότητα του ανοσοποιητικού συστήματος. Η φλεγμονή είναι μια διαδικασία κατά την οποία τα λευκά αιμοσφαίρια και οι χημικές ουσίες του σώματος μπορούν να παρέχουν προστασία από λοιμώξεις και ξένους παράγοντες, όπως βακτήρια και ιούς.

Σε ορισμένες ασθένειες, ωστόσο, το αμυντικό σύστημα του σώματος (ανοσοποιητικό σύστημα) δεν λειτουργεί σωστά. Αυτό μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή η οποία δρα εναντίον των ιστών του σώματος και προκαλεί βλάβες.

Τα σημάδια της φλεγμονής περιλαμβάνουν:

  • Ερυθρότητα.
  • Θερμότητα.
  • Πρήξιμο.
  • Πόνο.

Τα στεροειδή μειώνουν την παραγωγή χημικών ουσιών που προκαλούν φλεγμονή. Αυτό βοηθά να διατηρηθεί η βλάβη των ιστών σε όσο το δυνατόν χαμηλότερα επίπεδα. Τα στεροειδή μειώνουν επίσης τη δραστηριότητα του ανοσοποιητικού συστήματος επηρεάζοντας τον τρόπο λειτουργίας των λευκών αιμοσφαιρίων.

Πότε χορηγούνται τα στεροειδή;

Τα στεροειδή χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία πολλών καταστάσεων στις οποίες το αμυντικό σύστημα του οργανισμού δεν λειτουργεί σωστά και προκαλεί βλάβη στους ιστούς.

Τα στεροειδή είναι δυνατόν να αποτελέσουν την κύρια θεραπεία για ορισμένες ασθένειες. Για άλλες παθήσεις, τα στεροειδή είναι πιθανό να χρησιμοποιούνται μόνο με φειδώ ή όταν άλλα μέτρα δεν έχουν αποδώσει.

Τα στεροειδή χρησιμοποιούνται στη θεραπεία ορισμένων ρευματολογικών φλεγμονωδών καταστάσεων, όπως οι εξής:

  • Συστηματική αγγειίτιδα (φλεγμονή των αιμοφόρων αγγείων).
  • Μυοσίτιδα (φλεγμονή των μυών).
  • Ρευματοειδής αρθρίτιδα (χρόνια φλεγμονώδης αρθρίτιδα).
  • Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος (γενικευμένη νόσος που προκαλείται από μη φυσιολογική λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος).

Με ποιον τρόπο τα στεροειδή είναι ευεργετικά;

Όταν η φλεγμονή απειλεί να βλάψει ζωτικά όργανα του σώματος, τα στεροειδή μπορούν να σώσουν τα όργανα αυτά και, σε πολλές περιπτώσεις, να σώσουν τη ζωή του ασθενούς.

Για παράδειγμα, τα στεροειδή μπορούν να αποτρέψουν την επιδείνωση της φλεγμονής των νεφρών, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε νεφρική ανεπάρκεια σε άτομα που πάσχουν από λύκο ή αγγειίτιδα. Στη περίπτωση των εν λόγω ασθενών, η θεραπεία με στεροειδή μπορεί να εξαλείψει την ανάγκη για αιμοκάθαρση ή μεταμόσχευση νεφρού.

Χαμηλές δόσεις στεροειδών μπορεί να προσφέρουν σημαντική ανακούφιση από τον πόνο και τη δυσκαμψία σε άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα. Η βραχυπρόθεσμη χρήση υψηλότερων δόσεων στεροειδών μπορεί να βοηθήσει ένα άτομο να ανακάμψει από μια σοβαρή έξαρση της αρθρίτιδας.

Κορτικοστεροειδή
Κορτικοστεροειδή

Πώς θα αποφασίσει ο γιατρός μου αν τα κορτικοστεροειδή είναι η σωστή θεραπεία;

Η απόφαση για τη συνταγογράφηση στεροειδών λαμβάνεται πάντα σε ατομική βάση. Ο γιατρός σας θα εξετάσει την ηλικία σας, τη σωματική σας δραστηριότητα καθώς και άλλα φάρμακα που λαμβάνετε.

Ο γιατρός σας θα βεβαιωθεί επίσης ότι έχετε κατανοήσει τα πιθανά οφέλη και τους κινδύνους των κορτικοστεροειδών προτού αρχίσετε να τα παίρνετε.

Τα πιθανά οφέλη και οι κίνδυνοι των στεροειδών ποικίλλουν ανάλογα με:

  • Τη φύση και τη σοβαρότητα της νόσου που αντιμετωπίζετε.
  • Την παρουσία ή την απουσία άλλων εναλλακτικών θεραπευτικών λύσεων.
  • Την παρουσία ή απουσία άλλων σημαντικών ιατρικών προβλημάτων που μπορεί να υπάρχουν.

Ποιες είναι οι πιθανές παρενέργειες των κορτικοστεροειδών;

Η πιθανότητα εμφάνισης παρενεργειών εξαρτάται από τη δόση, τον τύπο του στεροειδούς και τη διάρκεια της θεραπείας.

Ορισμένες παρενέργειες είναι πιο σοβαρές από άλλες. Οι συνήθεις παρενέργειες που προκαλούνται από τα συστηματικά χορηγούμενα κορτικοστεροειδή είναι οι ακόλουθες:

  • Αυξημένη όρεξη.
  • Αύξηση του σωματικού βάρους.
  • Αλλαγές στη διάθεση.
  • Μυϊκή αδυναμία.
  • Θολή όραση.
  • Αυξημένη τριχοφυΐα στο σώμα.
  • Εύκολοι μώλωπες.
  • Χαμηλότερη αντοχή στις λοιμώξεις.
  • Πρησμένο, “πρόσωπο.
  • Ακμή.
  • Οστεοπόρωση (νόσος που εξασθενεί τα οστά).
  • Εμφάνιση ή επιδείνωση του διαβήτη.
  • Εμφάνιση ή επιδείνωση της υψηλής αρτηριακής πίεσης.
  • Ερεθισμός του στομάχου.
  • Νευρικότητα, ανησυχία.
  • Δυσκολία στον ύπνο.
  • Καταρράκτης ή γλαύκωμα.
  • Κατακράτηση νερού, πρήξιμο.

Έχουν όλοι οι ασθενείς παρενέργειες από τη χρήση κορτικοστεροειδών;

Δεν εμφανίζουν όλοι οι ασθενείς παρενέργειες. Η συχνότητα εμφάνισης οποιασδήποτε παρενέργειας ποικίλλει από άτομο σε άτομο.

Εάν η χρήση στεροειδών είναι σύντομη (από λίγες ημέρες έως λίγες εβδομάδες), είναι πιθανό να μην εμφανιστεί καμία από τις προαναφερθείσες ανεπιθύμητες ενέργειες.

Οι παρενέργειες που αναφέρονται εδώ γενικά δεν εμφανίζονται όταν χορηγούνται περιστασιακές ενέσεις στεροειδών για την αντιμετώπιση της αρθρίτιδας, της τενοντίτιδας ή της θυλακίτιδας.

Ωστόσο, εάν η χρήση στεροειδών αφορά υψηλές δόσεις και είναι παρατεταμένη (για μερικούς μήνες έως αρκετά χρόνια), ενδέχεται να εμφανιστεί αύξηση του αριθμού των ανεπιθύμητων ενεργειών. Η παρατεταμένη χρήση υψηλών δόσεων στεροειδών δικαιολογείται μόνο για σοβαρές ασθένειες που ενέχουν σοβαρούς κινδύνους για την υγεία και τη ζωή του ασθενούς.

Πώς μπορούν να ελαχιστοποιηθούν οι παρενέργειες των στεροειδών;

Προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι παρενέργειες των στεροειδών, οι γιατροί ακολουθούν διάφορες κατευθυντήριες οδηγίες:

  • Χρησιμοποιούν τα στεροειδή μόνο όταν είναι απαραίτητο.
  • Παρακολουθούν στενά τον ασθενή για να εντοπίσουν πρώιμα σημάδια σοβαρών παρενεργειών.
  • Εάν είναι δυνατόν, χρησιμοποιούν τοπικά στεροειδή για τοπικά προβλήματα.
  • Χρησιμοποιούν τη μικρότερη δόση που απαιτείται για τον έλεγχο της νόσου.
  • Η δόση μειώνεται σταδιακά όσο η νόσος παραμένει υπό έλεγχο.
  • Παρακολουθούν συχνά την αρτηριακή πίεση και το σάκχαρο στο αίμα και το αντιμετωπίζουν εφόσον κριθεί απαραίτητο.
  • Παρακολουθούν την οστική πυκνότητα και συνταγογραφούν φάρμακα και συμπληρώματα που βοηθούν την υγεία των οστών.
Ιατρική Ομάδα Medbox

Ιατρική Ομάδα Medbox

Κάθε χρόνο, βοηθάμε χιλιάδες ανθρώπους να βρουν απαντήσεις σε σημαντικές ερωτήσεις για την υγεία τους με τα άρθρα μας που έχουν γραφτεί από ειδικούς, ιατρικά αναθεωρημένα σε εκατοντάδες θέματα υγείας.