Τι μπορούν να πάθουν τα πνευμόνια μας από το κάπνισμα

Το κάπνισμα – τσιγάρα, πούρα, πίπες, μαριχουάνα, ακόμη και ηλεκτρονικά τσιγάρα ή συσκευές ατμίσματος – μπορεί να έχει επιβλαβείς επιπτώσεις σε ολόκληρο τον οργανισμό σας, αλλά κυρίως στο αναπνευστικό σας σύστημα.

Σε αυτό περιλαμβάνονται οι αεραγωγοί, οι πνεύμονές σας, ορισμένα αιμοφόρα αγγεία και οι μύες που ενεργοποιούν τους πνεύμονές σας.

Το κάπνισμα τσιγάρων, για παράδειγμα, είναι υπεύθυνο για σχεδόν το 90% όλων των θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα και το 80% των χρόνιων αποφρακτικών πνευμονοπαθειών (ΧΑΠ), που συμπεριλαμβάνουν πράγματα όπως το εμφύσημα και η χρόνια βρογχίτιδα. Αυτές μπορεί να είναι απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις που δυσκολεύουν την αναπνοή.

Το κάπνισμα επιδεινώνει επίσης και άλλες πνευμονικές διαταραχές, όπως το άσθμα, μια κατάσταση κατά την οποία οι πνεύμονες διογκώνονται και οι αεραγωγοί στενεύουν, καθιστώντας δύσκολη τη ροή του αέρα κατά την είσοδο και την έξοδό του από το σώμα.

Πώς το κάπνισμα επηρεάζει τους πνεύμονες

Όταν εισπνέετε, αέρας πλούσιος σε οξυγόνο ταξιδεύει μέσω του στόματος ή της μύτης σας στις φωνητικές χορδές (λάρυγγας), στην τραχεία και στη συνέχεια σε μια σειρά από σωλήνες, που ονομάζονται βρογχικοί σωλήνες. Αυτοί οι βρογχικοί σωλήνες συνδέονται με τους πνεύμονες.

Μόλις βρεθούν μέσα στους πνεύμονες, οι σωλήνες διακλαδίζονται σε μικρότερες παραφυάδες, που ονομάζονται βρογχιόλια, και στη συνέχεια σε σάκους στο τέλος των βρογχιολίων, που ονομάζονται κυψελίδες.

Αυτοί οι σάκοι, οι οποίοι είναι εκατοντάδες εκατομμύρια, περιβάλλονται από μικροσκοπικά αιμοφόρα αγγεία που μεταφέρουν το οξυγόνο σε άλλα μέρη του σώματός σας.

Καθώς το οξυγόνο φεύγει από τις κυψελίδες, εισέρχεται διοξείδιο του άνθρακα -ένα αέριο που δημιουργείται από τα κύτταρά μας- και το οποίο εν τέλει απελευθερώνεται με την εκπνοή.

Στην διαδρομή, μικροσκοπικές τρίχες, που ονομάζονται βλεφαρίδες, καθαρίζουν τη βρωμιά και τα υπολείμματα από τον αέρα καθώς ταξιδεύει μέσα από την αναπνευστική σας οδό, ώστε να μην κολλήσουν στους πνεύμονες και να προκαλέσουν ερεθισμό. Αυτές οι ίδιες βλεφαρίδες βοηθούν στην απομάκρυνση της βλέννας από τους πνεύμονες.

Έτσι πρέπει να λειτουργεί το αναπνευστικό σύστημα. Αλλά το κάπνισμα μπορεί να κάνει τα πράγματα να πάνε στραβά. Ο καπνός του τσιγάρου, για παράδειγμα, περιέχει 7.000 διαφορετικές χημικές ουσίες, ορισμένες από τις οποίες είναι τοξικές, και οι οποίες βομβαρδίζουν τους πνεύμονες και την κυκλοφορία του αίματος με κάθε ρουφηξιά.

Όταν καπνίζετε:

• Η παραγωγή βλέννας στους πνεύμονες αυξάνεται και η ίδια η βλέννα πυκνώνει και γίνεται πιο παχιά: Το σώμα σας παράγει φυσιολογικά βλέννα ως λιπαντικό και προστατευτικό φραγμό. Η υπερβολική βλέννα μπορεί να αποβληθεί δύσκολα, φράζοντας τους αεραγωγούς σας. Μπορεί επίσης να αποτελέσει πρόσφορο έδαφος για βακτήρια και άλλους μικροοργανισμούς.
• Οι βλεφαρίδες καταστρέφονται: Το κάπνισμα μειώνει τον αριθμό και την αποτελεσματικότητα των βλεφαρίδων. Αυτό σημαίνει ότι περισσότερη βρωμιά, σκόνη και άλλα σωματίδια μπορούν να εισέλθουν και να παραμείνουν στους πνεύμονες. Η βλέννα είναι επίσης πιο δύσκολο να καθαριστεί.
• Οι κυψελίδες καταστρέφονται: Οι χημικές ουσίες στον καπνό του τσιγάρου επιτίθενται στους αεροφόρους σάκους που επιτρέπουν στο οξυγόνο να φτάσει στο αίμα σας και στο μονοξείδιο του άνθρακα να το εγκαταλείψει. Οι κυψελίδες δεν αναγεννώνται, οπότε μόλις προκληθεί αρκετή ζημιά, η αναπνοή γίνεται -και μπορεί να συνεχίσει να είναι- δύσκολη.
• Οι βρογχικοί σωλήνες ερεθίζονται και φλεγμαίνουν: Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μακροχρόνιο βήχα και να κάνει πιο συχνές τις λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος.

Αυξημένος κίνδυνος λοιμώξεων

Σε σύγκριση με τους μη καπνιστές, οι καπνιστές έχουν 1,5 φορά περισσότερες πιθανότητες να πάθουν πνευμονία που προέρχεται από την κοινότητα (μια πνευμονική λοίμωξη που αναπτύσσεται όταν δεν βρίσκονται στο νοσοκομείο) και πάνω από δύο φορές περισσότερες πιθανότητες να κρυολογήσουν.

Η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της λειτουργίας των πνευμόνων – και δεν χρειάζεται πολύς χρόνος για να δείτε θετικές αλλαγές:

• Σε ένα μήνα έως ένα χρόνο μετά τη διακοπή του καπνίσματος, ο βήχας και η δύσπνοια μειώνονται. Οι βλεφαρίδες -αυτές οι τρίχες που μοιάζουν με σκούπα και μετακινούν τη βλέννα έξω από τους πνεύμονές σας- αρχίζουν να επιδιορθώνονται.
• Δέκα χρόνια μετά τη διακοπή του καπνίσματος, ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα είναι ο μισός σε σχέση με κάποιον που εξακολουθεί να καπνίζει. Ο κίνδυνος άλλων καρκίνων, όπως ο καρκίνος του στόματος, του λαιμού και της ουροδόχου κύστης, επίσης μειώνεται.

Πνευμονικές παθήσεις που προκαλούνται από το κάπνισμα

Το κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει βλάβη στους πνεύμονες και να οδηγήσει σε πνευμονικές παθήσεις, όπως:

Καρκίνος του πνεύμονα

Οι τοξικές χημικές ουσίες στα τσιγάρα και σε άλλες μορφές καπνού μπορούν να οδηγήσουν σε βλάβη των κυττάρων. Όταν τα κύτταρα υφίστανται βλάβη, μπορούν να μεταλλαχθούν και τελικά να γίνουν καρκινικά.

Οι περισσότεροι καρκίνοι του πνεύμονα ξεκινούν από τα κύτταρα που επενδύουν τους βρογχικούς σωλήνες, τα βρογχιόλια και τις κυψελίδες.

Οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι το κάπνισμα ενός πακέτου τσιγάρων την ημέρα για ένα χρόνο μπορεί να οδηγήσει, κατά μέσο όρο, σε έως και 150 μεταλλάξεις σε κάθε κύτταρο του πνεύμονα.

Με τόσες πολλές μεταλλάξεις, δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί οι καπνιστές έχουν 15-30 φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν και τελικά να πεθάνουν από καρκίνο του πνεύμονα σε σχέση με τους μη καπνιστές.

Το κατά πόσον το κάπνισμα κάνναβης αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα σε ένα άτομο είναι ακόμη ανοιχτό προς συζήτηση. Πρέπει να διεξαχθούν επιπλέον καλά σχεδιασμένες μελέτες. Ωστόσο, το κάπνισμα μαριχουάνας μπορεί να οδηγήσει σε άλλες μορφές βλάβης των πνευμόνων.

Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)

Οι επικίνδυνες χημικές ουσίες στα τσιγάρα, τα υπόλοιπα προϊόντα καπνού και την ινδική κάνναβη μπορούν να προκαλέσουν χρόνια φλεγμονή, πάχυνση και στένωση των αεραγωγών σας, οδηγώντας σε ΧΑΠ, μια πνευμονοπάθεια κατά την οποία πολύς αέρας παραμένει παγιδευμένος στους πνεύμονές σας.

Δύο κοινές μορφές ΧΑΠ είναι η χρόνια βρογχίτιδα και το εμφύσημα.

Χρόνια βρογχίτιδα

Όταν το κάπνισμα ερεθίζει και προκαλεί φλεγμονή στους βρόγχους, μπορεί να προκληθεί βρογχίτιδα. Όταν η βρογχίτιδα προκαλεί υγρό βήχα που διαρκεί τρεις ή περισσότερους μήνες για δύο συνεχόμενα έτη, χαρακτηρίζεται ως χρόνια βρογχίτιδα.

Αυτός ο βήχας ενίοτε αποκαλείται βήχας του καπνιστή.

Εμφύσημα

Το εμφύσημα είναι μια κατάσταση κατά την οποία οι μικροσκοπικοί αερόσακοι των πνευμόνων (κυψελίδες) έχουν υποστεί βλάβη. Ο καπνός του τσιγάρου προκαλεί τη διάσπαση των τοιχωμάτων γύρω από τους σάκους. Αυτοί οι μεγαλύτεροι σάκοι δεν μεταφέρουν το οξυγόνο από τον αέρα στο αίμα τόσο αποτελεσματικά, καθιστώντας δυσκολότερη την αναπνοή.

Ακόμη και αν είστε καπνιστής που δεν πληροί τα ιατρικά κριτήρια για τη ΧΑΠ, είναι πιθανό να έχετε συμπτώματα ΧΑΠ.

Έρευνα που εξέτασε νυν και πρώην καπνιστές και μη καπνιστές διαπίστωσε ότι το 50% των καπνιστών είχαν συμπτώματα αναπνευστικής δυσλειτουργίας, παρόλο που είχαν φυσιολογικές επιδόσεις σε ένα τεστ αναπνευστικής αναπνοής.

Ήταν επίσης πιο πιθανό σε σχέση με τους ασυμπτωματικούς καπνιστές να έχουν περιορισμούς στη δραστηριότητά τους, να έχουν μεγαλύτερη πάχυνση των τοιχωμάτων των αεραγωγών και να χρησιμοποιούν συχνότερα φάρμακα όπως βρογχοδιασταλτικά για να ανοίξουν τους αεραγωγούς τους.

Άσθμα

Αν και το κάπνισμα δεν προκαλεί άσθμα, μπορεί να το επιδεινώσει. Το κάπνισμα μπορεί να ερεθίσει και να φουσκώσει περαιτέρω τους αεραγωγούς που είναι ήδη πρησμένοι και στενωμένοι από το άσθμα, καθιστώντας την αναπνοή ακόμη πιο δύσκολη.

Σημάδια πνευμονικής νόσου εξαιτίας του καπνίσματος

Τα συμπτώματα της πνευμονικής νόσου μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα με το άτομο και τον τύπο της νόσου που αντιμετωπίζει. Αλλά ορισμένα γενικά σημάδια πνευμονικής νόσου είναι τα εξής:

• Δυσκολία στην αναπνοή
• Κόπωση
• Δύσπνοια
• Δύσπνοια με τη δραστηριότητα
• Επίμονος βήχας
• Βήχας με αίμα ή βλέννα
• Πόνος κατά την εισπνοή ή την εκπνοή