Τι είναι οι άφθες στο στόμα;
Το αφθώδες έλκος ή απλά άφθα είναι μια μικρή, ρηχή ανοιχτή πληγή (ή έλκος) στο στόμα σας που μπορεί να καταστήσει άβολη την κατανάλωση φαγητού και την ομιλία.
Οι τύποι των ελκών αυτών είναι οι εξής:
- Ήσσονος βαρύτητας ή κοινές άφθες. Μπορεί να εμφανιστούν τρεις ή τέσσερις φορές το χρόνο.
Συνήθως εμφανίζονται σε άτομα ηλικίας 10 έως 20 ετών.
Έχουν διάμετρο μικρότερη από 1 εκατοστό και επουλώνονται σε περίπου μία εβδομάδα χωρίς να αφήνουν ουλές. - Μεγάλες άφθες. Αυτές είναι λιγότερο συχνές.
Τα έλκη είναι μεγαλύτερα και μπορεί να διαρκέσουν περισσότερο από 2 εβδομάδες.
Συχνά επουλώνονται αφήνοντας ουλές. - Ερπητόμορφες άφθες. Είναι σπάνιες και εμφανίζονται ως συστάδες μικροσκοπικών ελκών. Δεν έχουν καμία σχέση με τον έρπητα.
Οι ερπητόμορφες άφθες συνήθως αναπτύσσονται αργότερα στη ζωή, αλλά δεν προκαλούνται από λοίμωξη από τον ιό του έρπητα.
Έχουν μέγεθος καρφίτσας και συχνά εμφανίζονται σε ομάδες από 10 έως 100 , αλλά μπορεί να συγχωνευθούν σε ένα μεγάλο έλκος.
Οι άφθες αυτές έχουν ακανόνιστες άκρες και επουλώνονται χωρίς να αφήνουν σημάδια σε μία έως δύο εβδομάδες
Αιτίες και παράγοντες κινδύνου για τις άφθες στο στόμα
Οι γιατροί δεν γνωρίζουν τι ακριβώς προκαλεί τις περισσότερες άφθες.
Οι παράγοντες που μπορεί να παίξουν ρόλο στην εμφάνιση αφθών είναι οι εξής:
- Τραυματισμός ιστών, όπως από αιχμηρό δόντι ή από οδοντιατρικό εργαλείο
- Ορισμένες τροφές, συμπεριλαμβανομένων των εσπεριδοειδών ή των όξινων φρούτων και λαχανικών (όπως λεμόνια, πορτοκάλια, ανανάδες, μήλα, σύκα, ντομάτες και φράουλες)
- Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα όπως η ιβουπροφαίνη
- Αλλεργία σε κάτι που περιέχεται στο φαγητό σας ή στην οδοντόκρεμα ή το στοματικό σας διάλυμα
- Helicobacter pylori, το βακτήριο που μπορεί να προκαλέσει πεπτικό έλκος
- Διαταραχές του αίματος (π.χ. η έλλειψη σιδήρου)
- Έλλειψη βιταμινών (κυρίως των βιταμινών του συμπλέγματος Β)
- Ασθένειες του πεπτικού συστήματος γενικά (π.χ. ελκώδης κολίτιδα)
- Έμμηνος ρύση και ορμονικές διαταραχές
- Έντονες συγκινήσεις και άγχος (εξετάσεις, φόρτος εργασίας, κόπωση)
- Υποκείμενη πάθηση όπως εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, HIV/AIDS, λύκος ή νόσος του Behcet
Περίπου 1 στους 5 ανθρώπους εμφανίζει τακτικά άφθες στο στόμα.
Είναι πιο συχνές στις γυναίκες, πιθανώς λόγω ορμονικών διαφορών σε σχέση με τους άνδρες.
Μπορεί επίσης να εμφανίζονται σε οικογένειες.
Διαφορές άφθας με τις φουσκάλες από επιχείλιο έρπητα (φυσαλιδώδες εξάνθημα)
Ή άφθα και η φουσκάλα από επιχείλιο έρπητα δεν είναι το ίδιο πράγμα
Οι φουσκάλες από τον επιχείλιο έρπητα ή ο απλός έρπητας τύπου 1 είναι ομάδες από επώδυνες, γεμάτες υγρό φουσκάλες.
Σε αντίθεση με τις άφθες, οι φουσκάλες αυτές προκαλούνται από έναν ιό και είναι εξαιρετικά μεταδοτικές.
Επίσης, εμφανίζονται συνήθως έξω από το στόμα σας – συνήθως κάτω από τη μύτη σας, γύρω από τα χείλη σας ή κάτω από το πηγούνι σας – ενώ οι άφθες εμφανίζονται μέσα στο στόμα σας.
Συμπτώματα
Μπορεί να έχετε μια άφθα στο στόμα αν έχετε:
- Μυρμήγκιασμα ή αίσθημα καψίματος, συχνά 6 έως 24 ώρες πριν την εμφάνιση της άφθας.
- Μικρές πληγές στο στόμα σας που είναι στρογγυλές ή ωοειδείς, λευκές, γκρίζες ή ωχροκίτρινες με κόκκινη παρυφή ή περίγραμμα
- Μια επώδυνη πληγή ή πληγές που εμφανίζονται μόνες τους ή σε ομάδες μέσα στο στόμα σας: στη γλώσσα σας, στη βάση των ούλων, στον μαλακό ουρανίσκο (το πίσω τμήμα του ουρανίσκου του στόματός σας – μαλακή υπερώα) ή μέσα στα μάγουλά σας (στο εσωτερικό τους).
Οι σοβαρές άφθες του στόματος μπορεί επίσης να προκαλέσουν:
- Πυρετό
- Κόπωση
- Πρησμένους λεμφαδένες
Διάγνωση
Οι άφθες συνήθως δεν είναι σοβαρές.
Καλέστε τον γιατρό σας εάν έχετε:
- Ασυνήθιστα μεγάλες πληγές
- πληγές που εξαπλώνονται
- πληγές που διαρκούν 3 εβδομάδες ή περισσότερο
- Έντονο πόνο παρά την αποφυγή των τροφών που προκαλούν τον πόνο και τη λήψη φαρμάκων κατά του πόνου
- Προβλήματα στην κατανάλωση αρκετών υγρών
- Υψηλό πυρετό που συνοδεύει τις άφθες
Οι συχνές ή μόνιμες πληγές στο στόμα, μπορεί να αποτελούν ένδειξη ενός υποκείμενου προβλήματος, όπως είναι μια σοβαρή δερματική διαταραχή που ονομάζεται πέμφιγα, κοιλιοκάκη, φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, νόσος του Behcet, αυτοάνοσο νόσημα, αναιμία, HIV ή, σε σπάνιες περιπτώσεις, καρκίνος του στόματος ή λευχαιμία.
Η διάγνωση μπορεί συνήθως να γίνει με βάση μία απλή φυσική εξέταση και τη λήψη του ιατρικού σας ιστορικού.
Ο γιατρός πιθανά να ζητήσει εξετάσεις αίματος για τον έλεγχο τυχόν ανεπαρκειών κάποιων βιταμινών ή για το ενδεχόμενο άλλης πάθησης που να προκαλεί τις άφθες στο στόμα.
Θεραπεία της άφθας
Ο πόνος της άφθας συνήθως υποχωρεί μέσα σε λίγες μέρες και οι άφθες θεραπεύονται χωρίς κάποια συγκεκριμένη θεραπεία μέσα σε μία ή δύο εβδομάδες.
Η θεραπεία για μεγαλύτερες και πιο επίμονες άφθες στο στόμα που προκαλούν έντονο πόνο και ενόχληση μπορεί να περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
- Πλύσεις του στόματος με στοματικό διάλυμα. Ο γιατρός σας μπορεί να σας συνταγογραφήσει ένα στοματικό διάλυμα με στεροειδή και αναλγητικές ουσίες.
- Τοπική εφαρμογή φαρμάκων. Ο γιατρός ενδέχεται να συνταγογραφήσει φάρμακα για τοπική εφαρμογή, τα οποία να περιέχουν ένα στεροειδές για τη φλεγμονή και τοπικά αναλγητικά όπως η λιδοκαΐνη για την ανακούφιση από τον πόνο. Υπάρχουν στοματικές αλοιφές που με προσεκτική εφαρμογή στην περιοχή της βλάβης εντός του στόματος μπορούν να μειώσουν τον πόνο και να συντομεύσουν τον χρόνο επούλωσης.
- Φάρμακα από το στόμα. Το φάρμακο για το έλκος σουκραλφάτη και το φάρμακο για την ουρική αρθρίτιδα κολχικίνη μπορούν επίσης να θεραπεύσουν τις άφθες. Εναλλακτικά, ο γιατρός σας μπορεί να σας δώσει στεροειδή χάπια.
- Συμπληρώματα διατροφής. Μπορεί να τα χρειαστείτε εάν η ανεπάρκεια θρεπτικών συστατικών αποτελεί την αιτία των πληγών σας.
- Καυτηρίαση. Τα οδοντιατρικά λέιζερ μπορούν να σας βοηθήσουν να αισθανθείτε καλύτερα αμέσως. Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να καυτηριάσει τις πληγές με χημικές ουσίες όπως το ντεμπακτόρελ ή ο νιτρικός άργυρος.
Σπιτικές θεραπείες για τις άφθες
Οι σπιτικές θεραπείες για να επιταχύνετε την επούλωση και να νιώσετε καλύτερα είναι οι εξής:
- Προϊόντα τοπικής εφαρμογής. Φαρμακευτικές γέλες, κρέμες, πάστες και υγρά που τοποθετούνται στην πληγή.
- Στοματικά διαλύματα. Ανακατέψτε αλάτι ή μαγειρική σόδα σε ζεστό νερό και πλύνετε το στόμα σας.
- Γάλα μαγνησίας. Βάλτε λίγο σε μια μπατονέτα και απλώστε το στην πληγή.
- Κάντε πλύσεις με χαμομήλι, τσάι με μέλι, ή πιπερόριζα
- Βάλτε τριμμένο πάγο πάνω στην άφθα. Στην αρχή πονάει, αλλά θα προσφέρει ανακούφιση για αρκετή ώρα.
Πρόληψη
Οι άφθες επαναλαμβάνονται συχνά, αλλά μπορείτε να μειώσετε τη συχνότητά τους ακολουθώντας τις παρακάτω συμβουλές:
- Προσέξτε τι τρώτε. Προσπαθήστε να αποφεύγετε τις τροφές που φαίνεται να ερεθίζουν το στόμα σας. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν ξηρούς καρπούς, τσιπς, κουλούρια, ορισμένα μπαχαρικά, αλμυρά τρόφιμα και όξινα φρούτα, όπως ο ανανάς, το γκρέιπφρουτ και τα πορτοκάλια. Αποφύγετε τυχόν τροφές στις οποίες είστε ευαίσθητοι ή αλλεργικοί.
- Επιλέξτε υγιεινές τροφές. Για να βοηθήσετε στην πρόληψη διατροφικών ανεπαρκειών, τρώτε πολλά φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως.
- Ακολουθήστε καλές πρακτικές στοματικής υγιεινής. Το τακτικό βούρτσισμα μετά τα γεύματα και το οδοντικό νήμα μία φορά την ημέρα μπορούν να διατηρήσουν το στόμα σας καθαρό και απαλλαγμένο από τροφές που μπορεί να προκαλέσουν έλκη. Χρησιμοποιήστε μια μαλακή βούρτσα για να αποφύγετε τον ερεθισμό των ευαίσθητων στοματικών ιστών και αποφύγετε οδοντόκρεμες και στοματικές πλύσεις που περιέχουν λαουρυλοθειικό νάτριο.
- Προστατέψτε το στόμα σας. Εάν έχετε σιδεράκια ή άλλες οδοντιατρικές συσκευές, ρωτήστε τον οδοντίατρό σας για ορθοδοντικά κεριά που καλύπτουν τις αιχμηρές άκρες.
- Μειώστε το άγχος σας. Εάν οι πληγές από τις άφθες φαίνεται να σχετίζονται με το άγχος, μάθετε και χρησιμοποιήστε τεχνικές μείωσης του άγχους.