Η μελέτη του 2022 που δημοσιεύθηκε στο Lancet δείχνει ότι το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ και το υπερβολικό βάρος είναι οι κύριες αιτίες θανάτων από καρκίνο οι οποίες θα μπορούσαν να προληφθούν.
Παγκοσμίως, σχεδόν 4,5 εκατομμύρια θάνατοι που σχετίζονται με τον καρκίνο – περίπου το 45% αυτών – αποδίδονται σε συμπεριφορικούς παράγοντες κινδύνου, όπως το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ και η καθιστική ζωή. Πρόκειται για ένα ποσοστό πολύ υψηλότερο από αυτό που πιστεύαμε στο παρελθόν.
Η φράση-κλειδί είναι φυσικά η φράση “που θα μπορούσαν να προληφθούν “, που σημαίνει ότι υπάρχουν μέτρα που μπορείτε να λάβετε και αλλαγές που μπορείτε να κάνετε, οι οποίες θα μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.
Σταματήστε το κάπνισμα
Εάν καπνίζετε, ένα από τα καλύτερα πράγματα που μπορείτε να κάνετε για την υγεία σας – όχι μόνο για να προλάβετε τον καρκίνο αλλά και για να μειώσετε τον κίνδυνο άλλων ασθενειών και παθήσεων – είναι να αποφασίσετε να το κόψετε. Τα τσιγάρα (και ο παθητικός καπνός που παράγουν) περιέχουν συστατικά που είναι, με απλά λόγια, τοξικά και δηλητηριώδη.
Οι χημικές ουσίες στον καπνό του τσιγάρου καταστρέφουν το DNA ή αλλιώς τα γενετικά σχεδιαγράμματα όλων των κυττάρων του σώματός σας, γεγονός που μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τα φυσιολογικά κύτταρα να μετατραπούν σε καρκινικά.
Στη συνέχεια, εάν τα καρκινικά κύτταρα αρχίσουν να αναπτύσσονται μέσα στο σώμα σας, οι χημικές ουσίες στο τσιγάρο επηρεάζουν επίσης την ικανότητα του σώματός σας να επιδιορθώσει τη βλάβη του DNA και συνεπώς δεν μπορεί να εξολοθρεύσει αυτά τα καρκινικά κύτταρα.
Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) αναφέρουν ότι το 12,5% των Αμερικανών ενηλίκων καπνίζουν τσιγάρα, ενώ το ποσοστό αυτό είναι πολύ μεγαλύτερο σε άλλες χώρες. Στη Χιλή, για παράδειγμα, σχεδόν το 45% του πληθυσμού καπνίζει, ενώ στο νησί Ναούρου του Ειρηνικού, το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο εντυπωσιακό 52%.
Το κάπνισμα εξακολουθεί δυστυχώς να είναι πολύ διαδεδομένο, ιδίως μεταξύ των ανδρών και κατά κύριο λόγο στις αναπτυσσόμενες χώρες. Από την άποψη της δημόσιας υγείας, υπάρχουν πολλά περιθώρια για να προχωρήσουμε σε αλλαγές.
Οι 9 στους 10 θανάτους από καρκίνο του πνεύμονα σχετίζονται με το κάπνισμα, αλλά το κάπνισμα αυξάνει επίσης τον κίνδυνο εμφάνισης και σχεδόν κάθε άλλου τύπου καρκίνου.
Αναρωτιέστε πόση σημασία έχει πραγματικά η συνήθεια του καπνίσματος για την υγεία σας; Υπάρχουν πολλοί τύποι καρκίνων που δεν παρατηρούνται σχεδόν ποτέ στους μη καπνιστές.
Ελαττώστε (ή σταματήστε) την κατανάλωση αλκοόλ
Μπορεί να μην το πολυσκέφτεστε όταν πίνετε μερικά ποτά κατά τη διάρκεια μιας εκδήλωσης. Αλλά τα δεδομένα δείχνουν ότι όσο λιγότερο πίνετε, τόσο μειώνεται ο κίνδυνος καρκίνου – και αντίθετα, όσο περισσότερο πίνετε, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος.
Η τακτική κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του:
- Μαστού.
- Παχέος εντέρου και του ορθού.
- Οισοφάγου.
- Λάρυγγα (φωνητικές χορδές).
- Ήπατος.
- Στόματος.
- Λαιμού.
Μολονότι μπορεί να έχετε ακούσει ότι ορισμένα είδη αλκοόλ είναι καλύτερα για τον οργανισμό σας σε σχέση με άλλα, αυτό δεν ισχύει όσον αφορά τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Όλοι οι τύποι αλκοόλ συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου. Αυτό συμπεριλαμβάνει την μπύρα, το κόκκινο και το λευκό κρασί, το λικέρ, τα κοκτέιλ με ανθρακούχο νερό … τα πάντα.
Και ο κίνδυνος επεκτείνεται και πέρα από τον καρκίνο. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι το αλκοόλ σχετίζεται με 2,8 εκατομμύρια θανάτους κάθε χρόνο, καθιστώντας το την κύρια αιτία θανάτου των ατόμων ηλικίας 15 έως 49 ετών.
Οι στατιστικές είναι σαφείς: Το να διακόψετε πλήρως το αλκοόλ (ή το να αρχίσετε να περιορίζετε σημαντικά την κατανάλωσή του) μπορεί να κάνει θαύματα για την υγεία σας.
Επιδιώξτε να έχετε ένα φυσιολογικό βάρος
Η μελέτη του Αυγούστου του 2022 διαπίστωσε ότι, μαζί με το κάπνισμα και τη χρήση αλκοόλ, ο υψηλός δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) είναι μία από τις τρεις κύριες αιτίες θανάτων που σχετίζονται με τον καρκίνο και οι οποίες μπορούν να προληφθούν.
Η παχυσαρκία παρουσιάζει μέτρια αυξημένο κίνδυνο για σχεδόν κάθε τύπο καρκίνου. Ο κίνδυνος που διατρέχει το κάθε άτομο ξεχωριστά από αυτήν δεν είναι τόσο μεγάλος, αλλά αν εξετάσουμε τα δεδομένα σε επίπεδο πληθυσμών, θα διαπιστώσουμε ότι εκατοντάδες χιλιάδες καρκίνοι προκαλούνται από την παχυσαρκία.
Τα δεδομένα, προσθέτει, δείχνουν ότι παρατηρείται αύξηση της παχυσαρκίας ως παράγοντα κινδύνου για καρκίνο. Μεταξύ του 2010 και του 2019, αυξήθηκε κατά 20%, κυρίως λόγω μεταβολικών παραγόντων – και κυρίως λόγω της παχυσαρκίας.
Το θέμα αυτό είναι πολυεπίπεδο, πολύπλευρο και κάπως προβληματικό, εν μέρει επειδή η παχυσαρκία και το υπερβολικό βάρος είναι μεταβολικές διαταραχές της υγείας. Επιπλέον, ο ΔΜΣ δεν είναι πάντα ένα ακριβές μέτρο για το τι πρέπει να σημαίνει φυσιολογικό βάρος.
Αλλά αυτό που είναι σαφές είναι ότι ορισμένοι παράγοντες που μπορούν να οδηγήσουν στην παχυσαρκία και το υπερβολικό βάρος εμπίπτουν στα πλαίσια της δυνατότητας των ανθρώπων να τους διαχειριστούν – και να τους αλλάξουν.
Ο καθιστικός τρόπος ζωής (έλλειψη επαρκούς άσκησης) και η κακή διατροφή μπορούν να συμβάλουν στην αύξηση του σωματικού βάρους. Αυξάνουν επίσης τον κίνδυνο καρδιακής νόσου, ακόμη και αν ο ΔΜΣ σας θεωρείται υγιής.
Έτσι, αντί να κοιτάτε μόνο τους αριθμούς στη ζυγαριά ή στην ετικέτα του τζιν σας, επικεντρωθείτε στο να ακολουθείτε έναν υγιεινό τρόπο ζωής και να κάνετε επιλογές που γνωρίζετε ότι κάνουν καλό στον οργανισμό σας:
- Να τρώτε μια ισορροπημένη, θρεπτική διατροφή.
- Να γυμνάζεστε τακτικά.
- Να κοιμάστε αρκετά και ποιοτικά.
- Διαχειριστείτε τα επίπεδα του άγχους σας.
Δεν χρειάζεται να κάνετε ξαφνικές, δραστικές αλλαγές. Αλλά αν αρχίσετε να κάνετε μικρές αλλαγές τις οποίες μπορείτε στη συνέχεια να τις διατηρήσετε για μήνες και χρόνια, αυτό θα κάνει τη διαφορά. Και για τους περισσότερους από εμάς, οι μικρές αλλαγές είναι εφικτές.
Άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στην πρόληψη του καρκίνου
Άλλες συνήθειες και συμπεριφορές του τρόπου ζωής παίζουν επίσης ρόλο στον κίνδυνο καρκίνου:
- Μη ασφαλές σεξ: Η μελέτη του Αυγούστου 2022 ανέφερε επίσης το μη ασφαλές σεξ ως βασικό παράγοντα κινδύνου για τον καρκίνο (ιδίως τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας) στις γυναίκες σε όλο τον κόσμο. Να κάνετε ασφαλές σεξ για να αποφύγετε τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ), τα οποία σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου.
- Υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα: Έχουμε πολύ μεγαλύτερη διαθεσιμότητα σε επεξεργασμένα τρόφιμα και αντιβιοτικά στα τρόφιμά μας σήμερα, σε σύγκριση με 50 χρόνια πριν. Οι ερευνητές υποψιάζονται ότι οι τροφές αυτές συμβάλλουν στον κίνδυνο καρκίνου, γι’ αυτό κάντε ό,τι καλύτερο μπορείτε για να επιμείνετε σε πλήρη τρόφιμα.
- Έκθεση στον ήλιο: Η μελέτη του Αυγούστου του 2022 δεν εξέτασε συγκεκριμένα την έκθεση στον ήλιο, αλλά σημείωσε ότι οι υπεριώδεις ακτίνες UV αποτελούν επίσης μια αποτρέψιμη αιτία καρκίνου. Προσπαθήστε να περιορίσετε τον χρόνο παραμονής σας στον ήλιο και να φοράτε πάντα, μα πάντα, αντηλιακό.
Πηγές
The global burden of cancer attributable to risk factors, 2010–19: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2019 https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(22)01438-6/fulltext
