Οι άνθρωποι θεωρούν την υψηλή αρτηριακή πίεση ως καρδιακό πρόβλημα, καθώς μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής. Αλλά μπορεί επίσης να επηρεάσει την υγεία του εγκεφάλου σας.
Η αρτηριακή πίεση είναι ο σημαντικότερος παράγοντας που συμβάλλει στην πρόκληση εγκεφαλικής βλάβης, συχνά με τη μορφή εγκεφαλικού επεισοδίου. Η διατήρηση της αρτηριακής πίεσης σε χαμηλά επίπεδα μπορεί να καταστήσει τον εγκεφαλικό τραυματισμό λιγότερο πιθανό, να βοηθήσει στη διατήρηση της εγκεφαλικής λειτουργίας και ίσως να επιβραδύνει τη φυσική έκπτωση της γνωστικής λειτουργίας.
Ο εγκέφαλος, ένα όργανο με πάρα πολλά αγγεία
Με την πρώτη ματιά, η σύνδεση μεταξύ της αρτηριακής πίεσης και του εγκεφάλου είναι απόλυτα λογική. Παρά το γεγονός ότι ο εγκέφαλος αποτελεί μόνο το 2 % του σωματικού βάρους, δέχεται το 20 % της αιματικής παροχής του σώματος. Το τεράστιο δίκτυο των αιμοφόρων αγγείων του μεταφέρει οξυγόνο, γλυκόζη και άλλα θρεπτικά συστατικά στα εγκεφαλικά κύτταρα, παρέχοντας την ενέργεια που χρειάζεται ο εγκέφαλος για να λειτουργήσει σωστά.
Η ροή του αίματος που διατηρεί τον εγκέφαλο υγιή μπορεί, αν μειωθεί ή μπλοκαριστεί, να βλάψει αυτό το βασικό όργανο. Η ανεξέλεγκτη υψηλή αρτηριακή πίεση παίζει ρόλο σε αυτή τη βλάβη. Με την πάροδο του χρόνου, η δύναμη του αίματος που πιέζει τις αρτηρίες μπορεί να προκαλέσει ουλές, στενώσεις και ασθένειες στα αιμοφόρα αγγεία. Αυτή η βλάβη μπορεί να παρεμποδίσει τη ροή του αίματος σε πολλά μέρη του σώματος, συμπεριλαμβανομένου του εγκεφάλου. Η υψηλή συστολική αρτηριακή πίεση, ο ανώτερος αριθμός στις μετρήσεις της αρτηριακής πίεσης, θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικό να παρακολουθείται καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν.
Η πραγματικότητα είναι ότι πολλαπλές παθολογικές καταστάσεις στον εγκέφαλο συμβάλλουν όλες στη γνωστική έκπτωση. Τα είδη των παθολογικών φαινομένων στα οποία οδηγεί η υψηλή αρτηριακή πίεση είναι η εγκεφαλοαγγειακή βλάβη -όπως ένα μεγάλο εγκεφαλικό επεισόδιο, μια σειρά από μικρά εγκεφαλικά επεισόδια, η συρρίκνωση της λευκής και της φαιάς ουσίας και τα μικροεγκεφαλικά έμφρακτα (μικροσκοπικές περιοχές νεκρού εγκεφαλικού ιστού)- και πιθανώς οι πλάκες και οι δεσμίδες που είναι χαρακτηριστικές της νόσου Αλτσχάιμερ. Ο ακριβής τρόπος με τον οποίο η υψηλή αρτηριακή πίεση συμβάλλει στην αγγειακή εγκεφαλική βλάβη και ο τρόπος με τον οποίο οι αγγειακές και οι σχετικές με την άνοια εγκεφαλικές διεργασίες μπορεί να αλληλεπιδρούν βιολογικά, είναι υπό μελέτη.
Υψηλή Αρτηριακή Πίεση και εγκεφαλικά επεισόδια
Η υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση) επιταχύνει τη διαδικασία της αθηροσκλήρωσης (τη συσσώρευση λιπώδους πλάκας μέσα στα τοιχώματα των αρτηριών) τόσο στο λαιμό όσο και στον εγκέφαλο. Αυτό το εμπόδιο μπορεί να επιβραδύνει δραματικά τη ροή του αίματος ή να σχηματιστεί ξαφνικά ένας θρόμβος αίματος στην κορυφή της πλάκας, διακόπτοντας την παροχή οξυγόνου και θρεπτικών συστατικών σε ένα μέρος του εγκεφάλου.
Επιπλέον, η υπέρταση αυξάνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου με διάφορους τρόπους. Καθιστά πιο πιθανό να αναπτύξετε κολπική μαρμαρυγή, η οποία επιτρέπει το σχηματισμό μικρών θρόμβων στην καρδιά- αυτοί μπορούν να διαφύγουν και να ταξιδέψουν στον εγκέφαλο, όπου μπορούν να προκαλέσουν εγκεφαλικό επεισόδιο εμποδίζοντας τη ροή του αίματος.
Αυτού του είδους τα εγκεφαλικά επεισόδια τείνουν να επηρεάζουν τόσο τις μεσαίες όσο και τις μεγάλες αρτηρίες, οδηγώντας συνήθως σε αναγνωρίσιμα συμπτώματα, όπως ξαφνική αδυναμία στη μία πλευρά του σώματος ή του προσώπου, δυσκολία στην ομιλία ή αδυναμία βάδισης.
Η υψηλή αρτηριακή πίεση μπορεί επίσης να βλάψει τις μικρότερες αρτηρίες στον εγκέφαλο. Όταν η ροή του αίματος σε μία από αυτές τις αρτηρίες επιβραδύνεται υπερβολικά ή σταματά εντελώς, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι ένα μικρό εγκεφαλικό επεισόδιο, το οποίο συχνά αναφέρεται ως “σιωπηλό” εγκεφαλικό επεισόδιο, επειδή συνήθως δεν προκαλεί άμεσα συμπτώματα. Τέτοια εγκεφαλικά επεισόδια συμβαίνουν συχνά σε πολλά μέρη του εγκεφάλου.
Γνωστικά προβλήματα αναπτύσσονται συνήθως μετά από ένα μεγάλο εγκεφαλικό επεισόδιο ή επανειλημμένα μικρά εγκεφαλικά επεισόδια. Μπορεί να εμφανίσετε προβλήματα με τη μάθηση και τη συγκράτηση νέων πληροφοριών, τη βραχυπρόθεσμη μνήμη, ακόμη και τη μνήμη ονομάτων, προσώπων και οικείων τόπων.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η πρόληψη είναι τόσο σημαντική. Αντιμετωπίζοντας την υψηλή αρτηριακή πίεση τώρα, μπορείτε να αποφύγετε τα μεγάλα ή μικρά εγκεφαλικά επεισόδια και τη διαταραχή της μνήμης που συχνά τα συνοδεύει.
Διατηρώντας την εγκεφαλική λειτουργία
Εκτός από την προστασία του εγκεφάλου από τα εγκεφαλικά επεισόδια, η μείωση της υψηλής αρτηριακής πίεσης μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση της υπάρχουσας εγκεφαλικής λειτουργίας, σύμφωνα με μελέτη του 2019 στο περιοδικό Circulation.
Στη μελέτη συμμετείχαν 199 ενήλικες ηλικίας 75 ετών και άνω, με τιμές συστολικής αρτηριακής πίεσης (ο ανώτερος αριθμός σε μια μέτρηση της πίεσης) 150 mm Hg ή υψηλότερες, οι οποίες ορίζονται ως υπέρταση σταδίου 2.
Οι τομογραφίες του εγκεφάλου τους έδειξαν ανωμαλίες στη λευκή ουσία του εγκεφάλου, η οποία περιέχει νευρικές ίνες που στέλνουν σήματα από το ένα τμήμα του εγκεφάλου στο άλλο. Τέτοιες αλλαγές στη λευκή ουσία, οι οποίες αντανακλούν κατεστραμμένα μικρά αιμοφόρα αγγεία, έχουν συνδεθεί με την προδιάθεση εμφάνισης προβλημάτων στη σκέψη και τη μνήμη.
Οι μισοί από τους συμμετέχοντες έλαβαν φάρμακα για να μειώσουν τη συστολική τους πίεση στα 145 mm Hg, ενώ οι υπόλοιποι έλαβαν φάρμακα για να επιτύχουν το στόχο των 130 mm Hg ή χαμηλότερα. Τρία χρόνια αργότερα, οι εγκεφαλικές τομογραφίες έδειξαν λιγότερες νέες βλάβες της λευκής ουσίας σε άτομα των οποίων η συστολική πίεση ήταν 130 ή χαμηλότερη από εκείνους των οποίων ο στόχος ήταν 145.
Οι γνωστικές δεξιότητες του κάθε ανθρώπου μειώνονται φυσιολογικά με την πάροδο του χρόνου. Αλλά η μείωση της υψηλής αρτηριακής πίεσης μπορεί να επιβραδύνει τη διαδικασία.
Μια μελέτη στο τεύχος JAMA της 19ης Μαΐου 2020 εξέτασε 12 έρευνες που αφορούσαν περισσότερα από 92.000 άτομα με υπέρταση σταδίου 2. Όλες οι μελέτες εξέτασαν τις γνωστικές δεξιότητες των συμμετεχόντων, όπως η συγκέντρωση, η λήψη αποφάσεων και η εκμάθηση νέων πληροφοριών.
Κατά την παρακολούθηση (η οποία διήρκεσε κατά μέσο όρο περίπου τέσσερα χρόνια), ο κίνδυνος γνωστικής εξασθένησης ήταν περίπου 7% χαμηλότερος μεταξύ των ατόμων που έπαιρναν φάρμακα για την αρτηριακή πίεση σε σύγκριση με εκείνους που δεν έπαιρναν.
Ο κατάλληλος αριθμός
Οι τρέχουσες ιατρικές κατευθυντήριες συστάσεις τοποθετούν την αυξημένη αρτηριακή πίεση στα 120/80 έως 129/80 mm Hg και το φυσιολογικό σε επίπεδα κάτω των 120/80 mm Hg. Ποιο εύρος είναι καλύτερο για την προστασία του εγκεφάλου σας;
Καθώς οι ορισμοί της φυσιολογικής, της αυξημένης και της υψηλής αρτηριακής πίεσης έχουν σταδιακά μειωθεί με την πάροδο των δεκαετιών, η σύσταση τείνει προς την κατεύθυνση ότι όσο μικρότερος είναι ο αριθμός, τόσο το καλύτερο. Ακριβώς όπως και με την καρδιά, ο καλύτερος τρόπος για να προστατεύσετε τον εγκέφαλό σας από την υψηλή αρτηριακή πίεση είναι να μειώσετε την τιμή της αρτηριακής πίεσης, αν είναι υψηλή, και να τη διατηρήσετε όσο το δυνατόν πιο κοντά σε φυσιολογικά επίπεδα.
