Η ζάλη είναι ένας μη ειδικός όρος που χρησιμοποιείται για να εκφράσει μια πληθώρα ενοχλήσεων, όπως ζαλάδα, ανισορροπία ή σαν να γυρίζει το δωμάτιο.
Τα αίτιά της ξεκινούν από το ότι σηκώνεται κανείς πολύ γρήγορα από καθιστή ή ξαπλωμένη θέση και καταλήγουν σε πιο σοβαρές καταστάσεις -όπως ο ίλιγγος- που χρήζουν ιατρικής αντιμετώπισης.
Τις περισσότερες φορές, η ζάλη είναι ένα οξύ σύμπτωμα που υποχωρεί γρήγορα και από μόνο του, αλλά μερικές φορές μπορεί να σηματοδοτεί ένα πιο σοβαρό πρόβλημα.
Αυτό το άρθρο αναλύει τα συμπτώματα και τις πιθανές αιτίες της ζάλης και καλύπτει τους παράγοντες κινδύνου και πότε πρέπει να κάνετε εξετάσεις ή να αναζητήσετε θεραπεία για τα συμπτώματά σας.
Τα συμπτώματα της ζάλης
Η ζάλη είναι ένα υποκειμενικό αίσθημα που διαφέρει από άτομο σε άτομο. Η ζάλη περιγράφεται συνηθέστερα ως μία από τις ακόλουθες εντυπώσεις:
- Μέθη
- Ζαλάδα
- Αίσθημα ότι περιστρέφεστε ή ότι χάνετε τον προσανατολισμό σας
- Αστάθεια (σαν να πρόκειται να χάσετε την ισορροπία σας)
- Μια αίσθηση αιώρησης σαν να πρέπει να κρατηθείτε από κάτι ή να συγκεντρωθείτε την ώρα που περπατάτε
Ορισμένες φορές η ζάλη συνοδεύεται επίσης από:
- Την αίσθηση ότι κολλάτε ή ότι είστε υγροί με δυσάρεστο τρόπο.
- Ναυτία
- Εμετό
- Ωχρότητα
- Απώλεια συνείδησης
Κατηγορίες ζαλάδας
Οι διάφοροι τύποι ζάλης περιγράφονται παρακάτω.
Ίλιγγος
Ο ίλιγγος είναι μία υποκατηγορία της ζάλης που χαρακτηρίζεται από την αίσθηση της κίνησης είτε του σώματος είτε του περιβάλλοντος λόγω δυσλειτουργίας του αιθουσαίου συστήματος στο αυτί, το οποίο συμβάλλει στη διατήρηση της ισορροπίας.
Ο ίλιγγος περιγράφεται συνηθέστερα ως η αίσθηση ότι το δωμάτιο περιστρέφεται ενώ είστε ακίνητοι. Υπάρχουν πολλές διαφορετικές υποκατηγορίες του ιλίγγου, όπως:
- Αιθουσαία νευρίτιδα
- Καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσης (BPPV)
- Αιθουσαία ημικρανία (ο πιο συνηθισμένος τύπος)
Η αιτία της ζάλης σας μπορεί να διαφέρει ανάλογα με την υποκατηγορία του ιλίγγου, αλλά όλες παρουσιάζουν κάποιο επίπεδο ασυμφωνίας στον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος ερμηνεύει τις οπτικές πληροφορίες σχετικά με τη θέση του ατόμου στο χώρο.
Σημειωτέον, ο ίλιγγος μπορεί να είναι μια ιατρική πάθηση από μόνος του -συχνά άγνωστης προέλευσης- ή να αποτελεί σύμπτωμα μιας υποκείμενης ιατρικής πάθησης, όπως μιας μεταβολικής διαταραχής όπως είναι η νεφρική ανεπάρκεια, της σκλήρυνσης κατά πλάκας ή του εγκεφαλικού επεισοδίου.
Προσυγκοπή
Προσυγκοπή είναι το αίσθημα αδυναμίας που νιώθετε όταν σηκώνεστε πολύ γρήγορα. Η προσυγκοπή εκδηλώνεται όταν περιορίζεται η παροχή αίματος στον εγκέφαλο.
Ανισορροπία
Η έλλειψη ισορροπίας είναι το αίσθημα αστάθειας ή ανισορροπίας που συχνά συνδέεται με δυσλειτουργία του εσωτερικού αυτιού, λοιμώξεις του αυτιού και νευροεκφυλιστικές παθήσεις, όπως η νόσος του Πάρκινσον.
Αιτίες της ζάλης
Οι πιο συνηθισμένες αιτίες της ζάλης είναι:
- Λοιμώξεις του αυτιού
- Διαταραχές του έσω ωτός (όπως ο καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσης [BPPV] και το σύνδρομο Meniere)
- Ναυτία, Ναυτία ταξιδιώτη
- Παρενέργειες από τη λήψη φαρμάκων
Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι μερικές φορές η αιτία της ζάλης σας απλώς δεν μπορεί να εξηγηθεί.
Ποια φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν ζάλη;
Οποιοδήποτε φάρμακο που είναι τοξικό για το εσωτερικό αυτί (ωτοτοξικό) ή μπορεί να προκαλέσει διαταραχή της ισορροπίας των ηλεκτρολυτών στον οργανισμό μπορεί να προκαλέσει ζάλη.
Τα ακόλουθα φάρμακα (και οι κατηγορίες φαρμάκων στις οποίες ανήκουν) προκαλούν συχνότερα συμπτώματα που μοιάζουν με ζάλη:
- Αναλγητικά (κωδεΐνη)
- Αντιβιοτικά (αμινογλυκοσίδες, μακρολίδες, μινοκυκλίνη, νιτροφουραντοΐνη, σουλφαμεθοξαζόλη)
- Αντισπασμωδικά (λεβετιρακετάμη, φαινυτοΐνη, πρεγκαμπαλίνη)
- Αντιφλεγμονώδη (σελεκοξίμπη, παρεκοξίμπη, ναπροξένη, πρεδνιζόνη)
- Αντιαλλεργικά (μεφλοκίνη, κινίνη, υδροξυχλωροκίνη)
- Αντιιικά (οσελταμιβίρη, ραλτεγκραβίρη)
- Φάρμακα κατά της νόσου του Πάρκινσον (λισουρίδη)
- Φάρμακα για το καρδιαγγειακό σύστημα (νιφεδιπίνη, φουροσεμίδη, ινδαπαμίδη, πραζοσίνη, τεραζοσίνη, τρινιτρικό γλυκερύλιο, μονονιτρικό ισοσορβίδιο, σοταλόλη, τιμολόλη)
- Φάρμακα για το πεπτικό σύστημα (ομεπραζόλη, λανσοπραζόλη, σουκραλφάτη)
- Ρευματολογικά φάρμακα (ζολενδρονικό οξύ, αλενδρονάτη)
- Αναστολείς της φωσφοδιεστεράσης τύπου 5 (σιλδεναφίλη, βαρδεναφίλη)
- Άλλα φάρμακα (λίθιο, αλοπεριδόλη, βενζοδιαζεπίνες, δεσμοπρεσίνη, μελατονίνη)
Πώς να αντιμετωπίσετε τη ζάλη
Η εξεύρεση της βαθύτερης αιτίας της ζάλης σας θα καθορίσει την καλύτερη δυνατή αγωγή για την καταπολέμησή της.
Προβλήματα του έσω ωτός: Εάν η αιτία της ζάλης σας οφείλεται σε προβλήματα του εσωτερικού αυτιού, μπορεί συνήθως να αντιμετωπιστεί ικανοποιητικά με φάρμακα, ασκήσεις θέσης στο σπίτι ή χειρισμούς επανατοποθέτησης ωτοκονίας – ένα ειδικό σύνολο ασκήσεων που εκτελούνται από τον φυσικοθεραπευτή σας και έχουν σχεδιαστεί για την απομάκρυνση των κρυστάλλων του εσωτερικού αυτιού.
Καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσης : Αυτή η κατάσταση μπορεί να αντιμετωπιστεί με χειρισμούς επανατοποθέτησης ωτοκονίας, ένα ειδικό σύνολο ασκήσεων που εκτελεί ο φυσικοθεραπευτής σας και έχει σχεδιαστεί για την απομάκρυνση των κρυστάλλων του εσωτερικού αυτιού. Συνήθως δεν ενδείκνυται χειρουργική επέμβαση.
Οι χειρισμοί επανατοποθέτησης ωτοκονίας μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση από τον καλοήθη παροξυσμικό ίλιγγο θέσης (BPPV). Ο καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσης είναι μια κατάσταση που προκαλεί σύντομο, αλλά έντονο αίσθημα ζάλης και περιστροφής.
Ο καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσης εμφανίζεται όταν μικροσκοπικά σωματίδια που ονομάζονται ωτοκονία, σε ένα τμήμα του εσωτερικού αυτιού αποκολλώνται και βγαίνουν από τη θέση τους.
Συχνά μετακινούνται στους ημικυκλικούς σωλήνες του εσωτερικού αυτιού. Αυτό μπορεί να σας κάνει ευαίσθητους στην κίνηση και να προκαλέσει ίλιγγο.
Οι χειρισμοί επανατοποθέτησης ωτοκονίας μπορούν να μετακινήσουν αυτά τα σωματίδια σε ένα μέρος του αυτιού όπου δεν θα προκαλούν ζάλη. Η διαδικασία περιλαμβάνει διάφορες απλές κινήσεις του κεφαλιού.
Μπορεί να γίνει στο γραφείο ενός επαγγελματία υγείας. Η διαδικασία είναι συνήθως αποτελεσματική. Η διαδικασία ανακουφίζει από τον ίλιγγο περίπου στο 80% των ανθρώπων μετά από μία ή δύο θεραπείες. Όμως το πρόβλημα μπορεί να εμφανιστεί ξανά.
Ημικρανίες: Αυτές μπορούν να αντιμετωπιστούν με τη χορήγηση τριπτάνης, μια αντιφλεγμονώδη δίαιτα, την αποφυγή συνηθισμένων εκλυτικών παραγόντων ημικρανίας και φάρμακα κατά της ναυτίας, όπως το Zofran ODT (ονδανσετρόνη).
Νόσος του Meniere: Πρόκειται για μια διαταραχή του εσωτερικού αυτιού που χαρακτηρίζεται από σοβαρή ζάλη (ίλιγγο), βουητό στα αυτιά (εμβοές), απώλεια ακοής και αίσθημα πληρότητας ή συμφόρησης στο αυτί.
Η ακριβής αιτία της νόσου του Meniere αποτελεί μυστήριο και δεν υπάρχει θεραπεία, αλλά τα συμπτώματά σας μπορούν να μετριαστούν με μια δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε αλάτι και ασκήσεις εξισορρόπησης για την “επανεκπαίδευση” του νευρικού συστήματος.
Συνταγογραφούμενα φάρμακα όπως η μεκλιζίνη, η διαζεπάμη, η γλυκοπυρρολάτη και η λοραζεπάμη μπορούν επίσης να βοηθήσουν στην ανακούφιση από τη ζάλη και να μειώσουν τη διάρκεια των ζαλάδων σας.
Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να ενδείκνυται η διενέργεια ενέσεων με το αντιβιοτικό γενταμικίνη ή χειρουργική επέμβαση στο αυτί.
Διαταραχή πανικού: Εάν αυτή είναι η αιτία της ζάλης σας, η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία μπορεί να είναι χρήσιμη. Η λήψη αγχολυτικών και η χρήση ασκήσεων αναπνοής μπορεί επίσης να προσφέρουν πρόσθετα οφέλη εάν το άγχος είναι η αιτία της ζάλης σας.
Ηλεκτρολυτική ή ορμονική ανισορροπία: Προκειμένου να αντιμετωπίσετε αυτό το πρόβλημα, η κατανάλωση ενός ενεργειακού ποτού, όπως το Gatorade ή το Powerade με μηδενική ζάχαρη, καθώς και άφθονο νερό, μπορεί να αντιστρέψει τη χημική σας ανισορροπία και την αφυδάτωση, αντιμετωπίζοντας παράλληλα τη ζαλάδα σας.
Φροντίστε να αποφεύγετε την έντονη άσκηση και τους υπερβολικά ζεστούς χώρους για περαιτέρω ανακούφιση.
Υπάρχουν εξετάσεις για τη διάγνωση της αιτίας της ζάλης;
Η εύρεση της αιτίας της ζάλης σας ξεκινά πάντα με τη λήψη λεπτομερούς ιατρικού ιστορικού από τον γιατρό, το οποίο περιλαμβάνει ενδελεχή ερωτήματα σχετικά με τη φύση της ζάλης, και μια στοχευμένη φυσική εξέταση, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει παρατήρηση των κινήσεων των ματιών, της ισορροπίας και του βαδίσματος, δοκιμασία θέσης και έλεγχο της αρτηριακής πίεσης.
Για να προσδιοριστεί τι μπορεί να προκαλεί τη ζάλη σας, ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει μία από αυτές τις εξετάσεις:
- Αξονική τομογραφία ή μαγνητική τομογραφία της κεφαλής και του λαιμού: Αυτές οι τεχνικές απεικόνισης μπορούν να αναζητήσουν φυσικές ανωμαλίες ή αποφράξεις που μπορεί να εξηγούν την έλλειψη ροής αίματος στον εγκέφαλο, η οποία μπορεί να προκαλέσει ζάλη.
- Αιματολογικές εξετάσεις: Μια εξέταση αίματος μπορεί να εντοπίσει ελλείψεις ηλεκτρολυτών ή βιταμινών.
- Ηλεκτρονυσταγμογράφημα: Αυτή η εξέταση χρησιμοποιεί ηλεκτρόδια για τη μέτρηση των ηλεκτρικών παλμών στο μάτι που σχετίζονται με τον νυσταγμό (ταχεία ακούσια κίνηση των ματιών). Εάν ο νυσταγμός δεν εμφανίζεται κατά την ηλεκτρική διέγερση, μπορεί να υποδεικνύει δυσλειτουργία του εσωτερικού αυτιού.
Πότε να επισκεφθείτε έναν γιατρό
Εάν τα συμπτώματα της ζάλης σας είναι επαναλαμβανόμενα, ξαφνικά, επιδεινώνονται, δεν υποχωρούν με τις συνήθεις θεραπείες ή σας ανησυχούν, αναζητήστε άμεσα ιατρική βοήθεια.
Εάν εσείς ή ένα αγαπημένο σας πρόσωπο εμφανίσετε οποιοδήποτε από τα ακόλουθα συνοδά συμπτώματα, καλέστε το 166, καθώς μπορεί να είναι σημάδι εγκεφαλικού επεισοδίου ή άλλου απειλητικού για τη ζωή προβλήματος:
- Σύγχυση
- Δυσκολία στην ομιλία ή στην κατανόηση των άλλων που μιλούν
- Συγκεχυμένη ομιλία ή βραχνή φωνή
- Μούδιασμα ή αδυναμία στο πρόσωπο ή στα άκρα, ειδικά αν αυτό συμβαίνει στη μία πλευρά
- Τρέμουλο ή αδεξιότητα
- Προβλήματα όρασης, όπως δυσκολία στην όραση ή διπλωπία
- Ανισομερές μέγεθος της κόρης του ματιού
- Πτώση του βλεφάρου στη μία πλευρά
- Απώλεια ισορροπίας ή αδυναμία να σταθεί κανείς όρθιος, ακόμη και αν κρατιέται από ένα σταθερό αντικείμενο
- Αδυναμία κίνησης ενός ή περισσότερων άκρων
- Ξαφνικός ή έντονος εμετός χωρίς γνωστή αιτία
- Ξαφνικός, έντονος πονοκέφαλος ή πόνος στον αυχένα χωρίς γνωστή αιτία
