Τι είναι η ψωρίαση;
Η ψωρίαση είναι μια αυτοάνοση διαταραχή κατά την οποία η ταχεία αναπαραγωγή των κυττάρων του δέρματος προκαλεί ερυθρές κηλίδες δέρματος που καλύπτονται από αργυρόχροες φολίδες, ξηρό σκασμένο δέρμα που μπορεί να αιμορραγεί, κνησμό, αίσθημα καύσου ή ευαισθησία.
Δεν είναι μεταδοτική. Συνήθως επηρεάζει το δέρμα στους αγκώνες, τα γόνατα και το τριχωτό της κεφαλής, αν και μπορεί να εμφανιστεί οπουδήποτε στο σώμα.
Ποιος μπορεί να προσβληθεί από την πάθηση;
Οποιοσδήποτε μπορεί να έχει ψωρίαση. Επηρεάζει πάνω από 200.000 ανθρώπους στην Ελλάδα και 125 εκατομμύρια, παγκοσμίως και προσβάλλει εξίσου συχνά άνδρες και γυναίκες. Μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά πιο συχνά διαγιγνώσκεται μεταξύ 15 και 25 ετών. Είναι πιο συχνή στους Καυκάσιους.
Η ψωρίαση είναι μια μη θεραπεύσιμη, χρόνια δερματική κατάσταση και θα υπάρξουν περίοδοι όπου η κατάσταση θα βελτιωθεί και άλλες φορές θα επιδεινωθεί.
Τα συμπτώματα μπορεί να κυμαίνονται από ήπια και εξασθενημένα με την εμφάνιση ξηρής επιδερμίδας όπου ο ασθενής μπορεί να μην υποψιάζεται καν ότι έχει δερματολογικό πρόβλημα, έως σοβαρή όπου ολόκληρο το σώμα μπορεί να είναι σχεδόν καλυμμένο με παχιά, κόκκινη, φολιδωτή υφή του δέρματος.
Τι προκαλεί την πάθηση;
Τα αίτια παραμένουν άγνωστα, αλλά υπάρχουν ενδείξεις για ορισμένους παράγοντες κινδύνου. Φαίνεται να υπάρχει μια γενετική προδιάθεση για κληρονομικότητα, καθώς η πάθηση εμφανίζεται συχνά στα μέλη της ίδιας οικογένειας.
Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορεί να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο σε συνδυασμό με το ανοσοποιητικό σύστημα. Τα αίτια όμως της ψωρίασης τα οποία οδηγούν στην εμφάνιση της νόσου σε ορισμένα άτομα παραμένουν άγνωστα.
Πώς φαίνεται η ψωρίαση;
Συνήθως εμφανίζεται ως κόκκινη ή ροζ περιοχή από ανυψωμένο, παχύ, φολιδωτό δέρμα. Ωστόσο, μπορεί επίσης να εμφανιστεί ως μικρές επίπεδες ανωμαλίες στην υφή του δέρματος, ή ως μεγάλα παχιά μέρη στο σώμα.
Συνήθως επηρεάζει το δέρμα στους αγκώνες, τα γόνατα και το τριχωτό της κεφαλής, αν και μπορεί να εμφανιστεί οπουδήποτε στο σώμα. Οι παρακάτω διαφάνειες θα εξετάσουν μερικούς από τους διαφορετικούς τύπους της πάθησης.
Ψωρίαση Vulgaris
Η πιο κοινή μορφή που επηρεάζει περίπου το 80% όλων των πασχόντων είναι η ψωρίαση vulgaris (“vulgaris” σημαίνει κοινή). Αναφέρεται επίσης ως ψωρίαση κατά πλάκας λόγω των σαφώς καθορισμένων περιοχών του αυξημένου κόκκινου δέρματος που χαρακτηρίζουν αυτήν τη μορφή.
Χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση καλά περιγεγραμμένων ερυθρών κηλίδων και πλακών που καλύπτονται από αργυρόχροα λέπια και εντοπίζονται κυρίως στις εκτατικές επιφάνειες των άκρων, στους αγκώνες τα γόνατα και στο τριχωτό της κεφαλής. Οι πλάκες αποπίπτουν συχνά.
Σταγονοειδής ψωρίαση (guttate psoriasis)
Είναι σχετικά σπάνια (<2% όλων των περιπτώσεων) και χαρακτηρίζεται από την απότομη εμφάνιση πολλαπλών και διάσπαρτων ερυθρών μικρών βλατίδων, οι οποίες συνοδεύονται από μικρή απολέπιση και εντοπίζονται κυρίως στον κορμό, στα άνω και κάτω άκρα, ενώ αφήνουν ελεύθερα τα πέλματα και τις παλάμες.
Αυτός ο τύπος προκαλείται συνήθως από στρεπτοκοκκική (βακτηριακή) λοίμωξη. Περίπου δύο έως τρεις εβδομάδες μετά από μια περίοδο στρεπτοκοκκικής λοίμωξης, η εμφάνιση της ψωρίασης μπορεί να είναι σε έξαρση. Αυτή η έξαρση μπορεί να εξαφανιστεί και να μην εμφανιστεί ποτέ ξανά.
Ανάστροφη ψωρίαση
Η ανάστροφη ψωρίαση εμφανίζεται με λείο ερυθρό και οιδηματώδες δέρμα, συνήθως κάτω από το στήθος, στις μασχάλες, κοντά στα γεννητικά όργανα, κάτω από τους γλουτούς ή στις κοιλιακές πτυχές. Ο ιδρώτας και η τριβή του δέρματος επηρεάζουν αυτές τις φλεγμονώδεις περιοχές.
Φλυκταινώδης ψωρίαση
Η φλυκταινώδης μορφή αποτελείται από καλά καθορισμένες, λευκές φλύκταινες στο δέρμα. Αυτές είναι γεμάτες με υγρό που δεν είναι όμως μολυσματικό.
Το δέρμα γύρω από τα εξογκώματα είναι κοκκινωπό και μεγάλα τμήματα του δέρματος μπορεί επίσης να κοκκινίσουν.
Η Φλυκταινώδης μορφή χαρακτηρίζεται από τον σχηματισμό φλυκταινών (φυσαλίδων) και διακρίνεται είτε ως εντοπισμένη (παλαμών-πελμάτων) είτε ως γενικευμένη φλυκταινώδης ψωρίαση (γενικευμένο εξάνθημα).
Ερυθροδερμική ψωρίαση
Η ερυθροδερμική μορφή είναι ένας σπάνιος τύπος ψωρίασης που είναι εξαιρετικά φλεγμονώδης και μπορεί να επηρεάσει το μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειας του σώματος κάνοντας το δέρμα να γίνει έντονα κόκκινο. Εμφανίζεται ως κόκκινο, ξεφλουδισμένο εξάνθημα που συχνά προκαλεί φαγούρα ή αίσθημα καψίματος.
Ψωρίαση του τριχωτού της κεφαλής
Εμφανίζεται συνήθως στο τριχωτό της κεφαλής, η οποία μπορεί να προκαλέσει λεπτές, φολιδωτές περιοχές ή περιοχές με έντονη πλάκα.
Αυτή η πλάκα μπορεί να ξεφλουδίζει τμηματικά ή κατά συστάδες. Η ψωρίαση του τριχωτού της κεφαλής μπορεί να μοιάζει με σμηγματορροϊκή δερματίτιδα.
Ψωριασική Αρθρίτιδα
Η ψωριασική αρθρίτιδα είναι ένας τύπος αρθρίτιδας (φλεγμονή των αρθρώσεων) που συνοδεύεται από φλεγμονή του δέρματος. Η ψωριασική αρθρίτιδα είναι μια αυτοάνοση διαταραχή όπου το ανοσοποιητικό σύστημα προσβάλλει τις αρθρώσεις του σώματος προκαλώντας φλεγμονή και πόνο.
Η ψωριασική αρθρίτιδα αναπτύσσεται συνήθως περίπου 5 έως 12 χρόνια μετά την έναρξη της ψωρίασης και περίπου 5-10% των ατόμων με ψωρίαση θα αναπτύξουν ψωριασική αρθρίτιδα.
Μπορεί να επηρεάζει μόνο τα νύχια μου;
Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να επηρεάσει μόνο τα νύχια των χεριών και των ποδιών, αν και συνήθως τα συμπτώματα από τα νύχια θα συνοδεύονται από τα συμπτώματα της ψωρίασης και της αρθρίτιδας.
Η εμφάνιση των νυχιών μπορεί να αλλοιωθεί και τα προσβεβλημένα νύχια μπορεί να έχουν μικρές κοιλότητες ή μεγάλους κίτρινους διαχωρισμούς στην πλάκα των νυχιών που ονομάζεται «κηλίδες λαδιού». Η ψωρίαση των νυχιών μπορεί να είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί, αλλά μπορεί να ανταποκριθεί σε φάρμακα που λαμβάνονται για ψωρίαση ή ψωριασική αρθρίτιδα.
Οι θεραπείες περιλαμβάνουν τοπικά στεροειδή που εφαρμόζονται τοπικά, εγχύσεις στεροειδών στην επιδερμίδα ή φάρμακα που λαμβάνονται από το στόμα.
Η Ψωρίαση μπορεί να θεραπευτεί;
Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει θεραπεία για την ψωρίαση. Η ασθένεια μπορεί να τεθεί σε ύφεση με μείωση των συμπτωμάτων της ψωρίασης. Έρευνες βρίσκονται σε εξέλιξη για περισσότερο αποτελεσματικές θεραπείες και πιθανή ίαση.
Είναι η ψωρίαση μεταδοτική;
Δεν είναι μεταδοτική ακόμη και όταν έρχεται σε επαφή με άλλο δέρμα. Δεν μπορείτε να κολλήσετε από το έρθετε σε επαφή με κάποιον που το έχει, ούτε να το μεταβιβάσετε σε κάποιον άλλο αν το έχετε.
Μπορώ να μεταδώσω την πάθηση στα παιδιά μου;
Μπορεί να μεταδοθεί από γονείς σε παιδιά, καθώς υπάρχει ένα γενετικό υπόβαθρο της νόσου. Τείνει να εντοπίζεται σε οικογένειες και συχνά το οικογενειακό ιστορικό βοηθά στη διάγνωση.
Τι είδους γιατρός αντιμετωπίζει την πάθηση;
Υπάρχουν διάφορες ειδικότητες γιατρών που μπορούν να θεραπεύσουν την πάθηση. Οι δερματολόγοι ειδικεύονται στη διάγνωση και τη θεραπεία της ψωρίασης. Οι ρευματολόγοι ειδικεύονται στη θεραπεία διαταραχών των αρθρώσεων, συμπεριλαμβανομένης της ψωριασικής αρθρίτιδας.
Οι οικογενειακοί γιατροί, οι παθολόγοι, οι ρευματολόγοι, οι δερματολόγοι και άλλες ειδικότητες μπορεί να συμμετέχουν στη φροντίδα και τη θεραπεία ασθενών με τη νόσο.
Θεραπεία στο σπίτι
Υπάρχουν μερικά πράγματα που μπορούν να βοηθήσουν στην ελαχιστοποίηση των εστιών ή στη μείωση των συμπτωμάτων της νόσου:
- Έκθεση στο ηλιακό φως
- Απλώστε ενυδατικά προϊόντα μετά το μπάνιο για να διατηρήσετε το δέρμα απαλό
- Αποφύγετε καλλυντικά ή σαπούνια που προκαλούν ερεθισμό
- Μην ξύνετε το σημείο που προκαλεί αιμορραγία ή που έχει υπερβολικό ερεθισμό
- Οι κρέμες κορτιζόνης μπορούν να μειώσουν τον κνησμό της ήπιας ψωρίασης
- Ο δερματολόγος μπορεί να σας συστήσει συνεδρίες με υπεριώδη ακτινοβολία B (UVB)
Ιατρική περίθαλψη – Τοπικοί παράγοντες
Η πρώτη γραμμή θεραπείας για την ψωρίαση περιλαμβάνει φάρμακα που εφαρμόζονται τοπικά στο δέρμα. Οι κύριες τοπικές θεραπείες είναι κορτικοστεροειδή (κρέμες κορτιζόνης, πηκτές, υγρά, σπρέι ή αλοιφές), παράγωγα βιταμίνης D-3, πίσσα άνθρακα, ανθραλίνη ή ρετινοειδή.
Αυτά τα φάρμακα μπορεί να χάσουν την δραστικότητα τους με την πάροδο του χρόνου όσο συχνότερα χρησιμοποιούνται ή συνδυάζονται. Ρωτήστε τον γιατρό σας πριν συνδυάσετε φάρμακα, καθώς ορισμένα φάρμακα δεν πρέπει να συνδυάζονται.
Ιατρική περίθαλψη – Φωτοθεραπεία (Ελαφριά θεραπεία)
Το υπεριώδες φως (UV) από τον ήλιο επιβραδύνει την παραγωγή κυττάρων του δέρματος, μειώνει τη φλεγμονή και μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των συμπτωμάτων της νόσου σε ορισμένους ανθρώπους.
Υπάρχουν δύο κύριες μορφές θεραπείας με ακτινοβολία:
- Η θεραπεία με υπεριώδη ακτινοβολία Β (UV-B) συνδυάζεται συνήθως με θεραπείες τοπικές, και είναι αποτελεσματική για τη θεραπεία της μέτριας έως σοβαρής κοινής ψωρίασης. Υπάρχει κίνδυνος καρκίνου του δέρματος, όπως και από το φυσικό φως του ήλιου.
- Η θεραπεία PUVA συνδυάζει ένα φάρμακο psoralen που χορηγείται από το στόμα και κάνει το δέρμα πιο ευαίσθητο στο φως και τον ήλιο, με θεραπεία υπεριώδους ακτινοβολίας Α (UV-A).Το 85% των ασθενών αναφέρουν ανακούφιση από τα συμπτώματα της νόσου με 20-30 συνεδρίες.
Η θεραπεία χορηγείται συνήθως 2-3 φορές την εβδομάδα σε εξωτερικούς ασθενείς, με θεραπείες συντήρησης κάθε 2-4 εβδομάδες έως την ύφεση.Η ναυτία, ο κνησμός και το αίσθημα καψίματος είναι πιθανές παρενέργειες. Οι επιπλοκές περιλαμβάνουν ευαισθησία στον ήλιο, το ηλιακό έγκαυμα, τον καρκίνο του δέρματος και τον καταρράκτη.
Ιατρική περίθαλψη – Συστηματικοί παράγοντες
Εάν η τοπική θεραπεία και η φωτοθεραπεία έχουν δοκιμαστεί και έχουν αποτύχει, η ιατρική θεραπεία για την πάθηση περιλαμβάνει τη χορήγηση συστηματικών φαρμάκων που λαμβάνονται είτε από το στόμα είτε με ένεση.
Φάρμακα όπως η μεθοτρεξάτη, το adalimumab (Humira), το ustekinumab (Stelara), το secukinumab (Cosentyx), το ixekizumab (Taltz) και το infliximab (Remicade) ελαχιστοποιούν τη φλεγμονή για να επιβραδύνουν την ανάπτυξη των κυττάρων του δέρματος.
Ποια είναι η μακροπρόθεσμη πρόγνωση σε ασθενείς με τη νόσο;
Η πρόγνωση για ασθενείς με τη νόσο είναι καλή. Αν και η πάθηση είναι χρόνια και δεν μπορεί να θεραπευτεί, μπορεί να ελεγχθεί αποτελεσματικά σε πολλές περιπτώσεις.
Οι μελέτες για μελλοντικές θεραπείες φαίνονται πολλά υποσχόμενες και ταυτόχρονα διεξάγεται περαιτέρω έρευνα για την εξεύρεση τρόπων καταπολέμησης της ψωρίασης.
