Το δέρμα σας αντιδρά με ακραίο τρόπο όταν περνάτε αρκετό χρόνο στο φως του ήλιου ή στο τεχνητό υπεριώδες φως; Αν ναι, ίσως σας προκαλέσει έκπληξη το γεγονός ότι τα φάρμακα που παίρνετε είναι δυνατόν να προκαλέσουν αυτή την έντονη ευαισθησία. Και το αντηλιακό είναι πιθανότατα ένα μόνο κομμάτι της λύσης.
Η αντίδραση αυτή μπορεί να εκδηλωθεί ως εκτεταμένο ηλιακό έγκαυμα ή ως κόκκινες, κνησμώδεις (που φαγουρίζουν) περιοχές που μοιάζουν με έκζεμα. Και αν νομίζετε ότι μπορείτε να προστατευτείτε φορτώνοντας το αντηλιακό σας, θα πρέπει να ξέρετε ότι πιθανότατα θα χρειαστείτε περισσότερη προστασία από ό,τι ο μέσος άνθρωπος.
Γιατί ορισμένα φάρμακα προκαλούν φωτοευαισθησία;
Υπάρχουν διάφορα φάρμακα ( μεταξύ των οποίων χάπια αλλά και εκείνα που εφαρμόζονται στο δέρμα ή χορηγούνται με ένεση) που προκαλούν φωτοευαισθησία για διαφορετικούς λόγους.
Ως επί το πλείστον, ο συνδυασμός του φαρμάκου και του υπεριώδους φωτός (τόσο της UVA όσο και της UVB ακτινοβολίας) από τον ήλιο δημιουργεί τοξικές και φλεγμονώδεις αντιδράσεις που είναι επιβλαβείς για τα κύτταρα του δέρματος.
Ποια είναι η εικόνα της φωτοευαισθησίας;
Η πιο συνηθισμένη αντίδραση, γνωστή ως φωτοτοξικότητα, προκαλεί ένα αποτέλεσμα που μοιάζει με ηλιακό έγκαυμα στο δέρμα όταν βγαίνετε στον ήλιο. Το δέρμα σας μπορεί να αντιδράσει αμέσως μετά την έξοδό σας στο φως του ήλιου αλλά ενδέχεται να χρειαστούν έως και 24 ώρες για να εμφανιστεί.
Φωτοτοξικότητα. Αυτός είναι ο πιο συνηθισμένος τύπος αντίδρασης σε φάρμακα που προκαλούν ευαισθησία στον ήλιο. Μπορεί να εμφανιστεί όταν το δέρμα εκτίθεται στον ήλιο μετά την έγχυση, τη λήψη από το στόμα ή την εφαρμογή ορισμένων φαρμάκων στο δέρμα. Το φάρμακο απορροφά το υπεριώδες φως και στη συνέχεια το απελευθερώνει στο δέρμα, προκαλώντας κυτταρικό θάνατο.
Μέσα σε λίγες ημέρες, εμφανίζονται συμπτώματα στις εκτεθειμένες περιοχές του σώματος. Σε ορισμένους ανθρώπους, τα συμπτώματα μπορεί να επιμείνουν έως και 20 χρόνια μετά τη διακοπή του φαρμάκου.
Μεταξύ των πιο συνηθισμένων φωτοτοξικών φαρμάκων είναι η αμιωδαρόνη (Cordarone, ένα φάρμακο για την καρδιά), τα ΜΣΑΦ (μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα όπως η ιβουπροφαίνη) και η οικογένεια των τετρακυκλινών.
Το κνησμώδες εξάνθημα – το οποίο αποτελεί μια φωτοαλλεργία – δεν είναι τόσο συχνό. Εμφανίζεται συνήθως λίγες ημέρες αφότου βγείτε στον ήλιο. Το εξάνθημα εμφανίζεται μερικές φορές ακόμη και σε περιοχές του δέρματος που δεν εκτέθηκαν άμεσα στο ηλιακό φως.
Φωτοαλλεργία. Στην περίπτωση αυτή, τα προβλήματα εμφανίζονται όταν το δέρμα εκτίθεται στον ήλιο μετά την εφαρμογή ορισμένων φαρμάκων ή ενώσεων στην επιφάνεια του δέρματος. Το υπεριώδες (UV) φως του ήλιου προκαλεί δομική αλλαγή στο φάρμακο.
Αυτό, με τη σειρά του, προκαλεί την παραγωγή αντισωμάτων που είναι υπεύθυνα για την αντίδραση ευαισθησίας στον ήλιο. Η αντίδραση περιλαμβάνει συνήθως ένα εξάνθημα τύπου εκζέματος, το οποίο συχνά εμφανίζεται λίγες ημέρες μετά την έκθεση στον ήλιο. Το εξάνθημα μπορεί επίσης να εξαπλωθεί σε μέρη του σώματος που δεν είχαν εκτεθεί στον ήλιο.
Συνηθισμένα φάρμακα που μπορούν να προκαλέσουν ευαισθησία στον ήλιο
Τόσο τα συνταγογραφούμενα όσο και τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν αντίδραση, όπως τα πολύ συνηθισμένα, όπως η ιβουπροφαίνη και τα αντισυλληπτικά χάπια.
Ορισμένα από τα ευρέως χρησιμοποιούμενα φάρμακα είναι τα αντιβιοτικά όπως η τριμεθοπρίμη (Bactrim®) ή η σιπροφλοξασίνη και ορισμένα φάρμακα για τον διαβήτη ( μεταξύ άλλων η γλιπιζίδη, η γλυμπουρίδη και η γλιμεπιρίδη).
Το δέρμα σας μπορεί να αντιδράσει και σε άλλα φάρμακα, όπως στα εξής:
- Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) που χρησιμοποιούνται για την αρθρίτιδα.
- Αναλγητικά, όπως η ναπροξένη, η δικλοφενάκη και η πιροξικάμη.
- Διουρητικά που χρησιμοποιούνται για την αρτηριακή πίεση, όπως η φουροσεμίδη και οι θειαζίδες.
- Ορισμένα αντιισταμινικά, όπως η προμεθαζίνη, η οποία χρησιμοποιείται επίσης για τη θεραπεία της ναυτίας που προκαλείται από την κίνηση.
- Αντιαρρυθμικά φάρμακα για τη θεραπεία του μη κανονικού καρδιακού παλμού, όπως η αμιωδαρόνη και η κινιδίνη.
- Φάρμακα κατά της ακμής, όπως η τρετινοΐνη και η ισοτρετινοΐνη.
- Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, όπως η αμιτριπτυλίνη και η νορτριπτυλίνη.
- Μεθοτρεξάτη, ένα φάρμακο που θεραπεύει την ψωρίαση και την οστεοαρθρίτιδα.
Αλλά δεν τελειώσαμε εδώ! Υπάρχει ένα ευρύ φάσμα φαρμάκων που μπορεί να προκαλέσουν ευαισθησία στον ήλιο, από διάφορα αντιμυκητιασικά και φάρμακα που μειώνουν τη χοληστερόλη μέχρι και ηρεμιστικά.
Παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση ευαισθησίας στον ήλιο
Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν πολλά φάρμακα διαθέσιμα στο εμπόριο που έχουν τη δυνατότητα να προκαλέσουν φωτοτοξικές ή φωτοαλλεργικές αντιδράσεις, είναι δύσκολο να προβλεφθεί αν θα το κάνουν ή όχι.
Συμφωνα με τους ειδικούς, δύο άτομα μπορεί να πάρουν το ίδιο φάρμακο και το ένα άτομο μπορεί να παρουσιάσει αντίδραση, ενώ το άλλο όχι. Για να γίνουν τα πράγματα ακόμα πιο περίπλοκα, το δέρμα σας μπορεί να αντιδρά κάθε φορά που παίρνετε το φάρμακο και βγαίνετε στον ήλιο, ή αυτό το φαινόμενο μπορεί να συμβεί μόνο μία φορά.
Οι άνθρωποι με ανοιχτόχρωμο δέρμα, ξανθά ή κόκκινα μαλλιά και μπλε μάτια είναι γενικά πιο ευαίσθητοι στο φως του ήλιου. Ωστόσο, οποιοσδήποτε μπορεί να υποστεί ένα υπερβολικό ηλιακό έγκαυμα εξαιτίας των φαρμάκων, ανεξάρτητα από το χρώμα του δέρματός του.
Πώς να αποτρέψετε τη φωτοευαισθησία λόγω φαρμάκων
Ο καλύτερος τρόπος για την ελαχιστοποίηση αυτών των αντιδράσεων είναι η αυστηρή αντηλιακή προστασία και η αποφυγή της υπερβολικής έκθεσης στον ήλιο. Ακόμη και η έκθεση στον ήλιο μέσω των παραθύρων στο σπίτι ή κατά την οδήγηση μπορεί να προκαλέσει αντίδραση.
Το αντηλιακό προστατεύει από ορισμένες επιβλαβείς ακτίνες. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Δερματολογίας, το αντηλιακό είναι πιο αποτελεσματικό εάν:
- Είναι ευρέως φάσματος, και προστατεύει τόσο από την UVA όσο και από την UVB ακτινοβολία.
- Το βάζετε 15 έως 30 λεπτά πριν βγείτε στον ήλιο.
- Το εφαρμόζετε ξανά κάθε δύο ώρες.
- Φροντίζετε να χρησιμοποιείτε αρκετό – χρησιμοποιήστε τουλάχιστον 30 ml αντηλιακού για να καλύψετε ολόκληρο το σώμα σας.
- Ελέγξτε προσεκτικά την ημερομηνία λήξης του αντηλιακού σας.
Όταν βρίσκεστε έξω, αναζητήστε τη σκιά, ιδίως μεταξύ 10 π.μ. και 2 μ.μ. – ορισμένοι φορείς συνιστούν μέχρι τις 4:00 μ.μ. Λάβετε υπόψη ότι οι ακτίνες του ήλιου μπορεί να είναι ισχυρότερες όταν αντανακλώνται από το νερό, την άμμο και το χιόνι.
Φορέστε μακρυμάνικα πουκάμισα, παντελόνια, γυαλιά ηλίου και καπέλα με φαρδύ γείσο για να περιορίσετε την έκθεσή σας στον ήλιο.
Πηγές
The Sun and Your Medicine https://www.fda.gov/drugs/special-features/sun-and-your-medicine
Sun-Sensitizing Drugs https://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/sun-sensitizing-drugs
