Η χρόνια παγκρεατίτιδα μπορεί να αναπτυχθεί μετά από μία και μόνο οξεία κρίση, ιδίως εάν οι πόροι καταστραφούν ή εάν η βλάβη στο πάγκρεας εξακολουθήσει να υφίσταται.
Τελικά η πάθηση μειώνει την ικανότητα του ατόμου να χωνεύει την τροφή του και να παράγει παγκρεατικές ορμόνες.
Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο εμφανίζονται 5 έως 12 περιπτώσεις οξείας παγκρεατίτιδας ανά 100.000 άτομα.
Αιτίες
Στα αίτια της χρόνιας παγκρεατίτιδας περιλαμβάνονται τα παρακάτω:
- Διαρκής υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
- Απόφραξη των παγκρεατικών ή των χοληφόρων πόρων
- Γενετικές μεταλλάξεις λόγω κυστικής ίνωσης
- Αυτοάνοσες διαταραχές
- Μια κληρονομική μορφή παγκρεατίτιδας που μπορεί να οφείλεται σε ανωμαλίες στα ένζυμα
Η χρόνια παγκρεατίτιδα έχει πολλές αιτίες, αλλά το 70% έως 80% των περιπτώσεων οφείλεται σε χρόνια κατάχρηση αλκοόλ.
Η βλάβη στο πάγκρεας από την κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να μην προκαλεί συμπτώματα για πολλά χρόνια και στη συνέχεια το άτομο να εκδηλώσει ξαφνικά ένα επεισόδιο παγκρεατίτιδας. pΗ βλάβη στο πάγκρεας από την κατανάλωση αλκοόλ είναι πιο συχνή στους άνδρες από ό,τι στις γυναίκες και συχνά εκδηλώνεται μεταξύ της ηλικίας των 30 και 40 ετών.
Οι κληρονομικές μορφές χρόνιας παγκρεατίτιδας φαίνεται να οφείλονται σε ανωμαλίες των παγκρεατικών ενζύμων που προκαλούν την αυτοπεψία (ή αυτόλυση) του οργάνου.
Συμπτώματα της Χρόνιας Παγκρεατίτδας
Στα αρχικά στάδια της πάθησης, ο γιατρός δεν μπορεί πάντα να διακρίνει αν ο ασθενής πάσχει από οξεία ή χρόνια νόσο. Τα συμπτώματα ενδέχεται να είναι τα ίδια.
Όσοι πάσχουν από χρόνια παγκρεατίτιδα μπορεί να παρουσιάζουν τα ακόλουθα συμπτώματα:
- Πόνο στην άνω κοιλιακή χώρα
- Ναυτία
- Εμετό
- Διάρροια
- Απώλεια βάρους
- Ελαιώδη ή λιπαρά κόπρανα
- Πηλόχρωμα ή ανοιχτόχρωμα κόπρανα
Ορισμένοι ασθενείς δεν παρουσιάζουν καθόλου πόνο, αλλά οι περισσότεροι παρουσιάζουν. Ο πόνος μπορεί να είναι συνεχής στην πλάτη και την κοιλιά– για ορισμένους, οι κρίσεις του πόνου τους καθιστούν ανήμπορους να κάνουν το οτιδήποτε.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο κοιλιακός πόνος υποχωρεί καθώς η πάθηση προχωράει. Οι γιατροί πιστεύουν ότι αυτό συμβαίνει επειδή τα παγκρεατικά ένζυμα παύουν να παράγονται στο πάγκρεας.
Οι ασθενείς που πάσχουν από αυτή τη νόσο συχνά χάνουν βάρος, ακόμη και όταν η όρεξη και οι διατροφικές τους συνήθειες είναι φυσιολογικές.
Αυτό συμβαίνει επειδή ο οργανισμός δεν εκκρίνει αρκετά παγκρεατικά ένζυμα για τη διάσπαση της τροφής, οπότε τα θρεπτικά συστατικά δεν απορροφώνται με φυσιολογικό τρόπο. Η κακή πέψη οδηγεί σε απώλεια λίπους, πρωτεϊνών και σακχάρων με τα κόπρανα.
Σε αυτό το στάδιο μπορεί επίσης να αναπτυχθεί διαβήτης εάν τα κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη (νησιδιακά κύτταρα) έχουν υποστεί βλάβη.
Διάγνωση
Η διάγνωση μπορεί να είναι δύσκολη αλλά υποστηρίζεται από μια σειρά νέων τεχνικών. Οι εξετάσεις παγκρεατικής λειτουργίας βοηθούν τον γιατρό να αποφανθεί εάν το πάγκρεας μπορεί ακόμη να παράγει αρκετά πεπτικά ένζυμα.
Ο γιατρός μπορεί να εντοπίσει ανωμαλίες στο πάγκρεας χρησιμοποιώντας διάφορες απεικονιστικές τεχνικές:
- Υπερηχογράφημα
- Ενδοσκοπική παλίνδρομη χολαγγειοπαγκρεατογραφία: Η ενδοσκοπική παλίνδρομη χολαγγειοπαγκρεατογραφία (ERCP) είναι μια απεικονιστική εξέταση που χρησιμοποιεί την ενδοσκόπηση και ακτίνες Χ για να δει το εσωτερικό των χοληφόρων και παγκρεατικών πόρων.
Κατά τη διάρκεια αυτής της εξέτασης, ένας εύκαμπτος σωλήνας με ένα φως στο άκρο του ο οποίος ονομάζεται ενδοσκόπιο, περνά μέσα από το στόμα, τον οισοφάγο και το στομάχι και εισέρχεται στο πρώτο τμήμα του λεπτού εντέρου.
Η ενδοσκοπική παλίνδρομη χολαγγειοπαγκρεατογραφία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εξέταση ασθενειών και παθήσεων στους χοληφόρους και παγκρεατικούς πόρους και μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για την χορήγηση θεραπείας.
- Αξονική τομογραφία
Σε πιο προχωρημένα στάδια της νόσου, όταν εμφανίζεται διαβήτης και δυσαπορρόφηση ( ένα πρόβλημα που οφείλεται στην έλλειψη ενζύμων), ο γιατρός μπορεί να χρησιμοποιήσει διάφορες εξετάσεις αίματος, ούρων και κοπράνων για να βοηθήσει στη διάγνωση της χρόνιας παγκρεατίτιδας και να παρακολουθήσει την εξέλιξη της πάθησης.
Θεραπεία
Η θεραπεία της χρόνιας παγκρεατίτιδας περιλαμβάνει συνήθως την ανακούφιση από τον πόνο και τη διαχείριση των διατροφικών και μεταβολικών προβλημάτων που απορρέουν από την καταστροφή του παγκρεατικού ιστού.
Ο ασθενής μπορεί να μειώσει την ποσότητα του λίπους και της πρωτεΐνης που χάνεται με τα κόπρανα, μειώνοντας το διαιτητικό λίπος και λαμβάνοντας χάπια που περιέχουν παγκρεατικά ένζυμα. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την καλύτερη θρέψη του οργανισμού και την αύξηση του σωματικού βάρους του.
Μερικές φορές πρέπει να χορηγείται ινσουλίνη ή άλλα φάρμακα για τον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα του ασθενούς.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, απαιτείται χειρουργική επέμβαση για την ανακούφιση από τον πόνο με την παροχέτευση του διευρυμένου παγκρεατικού πόρου.
Μερικές φορές, αφαιρείται μέρος ή το μεγαλύτερο μέρος του παγκρέατος σε μια προσπάθεια ανακούφισης του χρόνιου πόνου.
Η σωστή δίαιτα για τη Χρόνια Παγκρεατίτιδα
Η δίαιτα για την παγκρεατίτιδα υποστηρίζει ένα όργανο που βρίσκεται ήδη υπό πίεση και λειτουργεί αναποτελεσματικά. Μεταξύ άλλων, αυτό είναι σημαντικό επειδή ένα πάγκρεας που αδυνατεί να παράγει ινσουλίνη μπορεί να οδηγήσει σε διαβήτη. Όσο λιγότερο λίπος καταναλώνετε, τόσο λιγότερο επιβαρύνετε το πάγκρεας.
Μια μελέτη του 2013 διαπίστωσε ότι οι άνδρες ασθενείς με παγκρεατίτιδα που κατανάλωναν τροφές πλούσιες σε λιπαρά είχαν περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάζουν συνεχές κοιλιακό άλγος.
Είχαν επίσης περισσότερες πιθανότητες να διαγνωστούν με χρόνια παγκρεατίτιδα σε νεαρότερη ηλικία.
Η ενθάρρυνση της κατανάλωσης τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά στο πλαίσιο της δίαιτας για την παγκρεατίτιδα μπορεί επίσης να σας βοηθήσει να μειώσετε την πιθανότητα υποσιτισμού.
Αυτό μπορεί να συμβεί επειδή αρκετές βασικές βιταμίνες (A, D και E) είναι λιποδιαλυτές και τα προβλήματα με την πέψη του λίπους μπορεί να δυσχεράνουν την κατάλληλη απορρόφηση αυτών των θρεπτικών συστατικών.
Η έλλειψη μιας ή περισσότερων λιποδιαλυτών βιταμινών συνοδεύεται από τη δική της σειρά συμπτωμάτων και κινδύνων για την υγεία.
Για παράδειγμα, η ανεπάρκεια βιταμίνης Α μπορεί να προκαλέσει νυχτερινή τύφλωση και η ανεπάρκεια βιταμίνης D έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο οστεοπόρωσης, ιδίως μετά την εμμηνόπαυση.
Πώς λειτουργεί η δίαιτα για την χρόνια παγκρεατίτιδα
Ένα πρόγραμμα διατροφής για την παγκρεατίτιδα θα εξαρτηθεί από τις διατροφικές σας ανάγκες και προτιμήσεις.
Αλλά ορισμένες γενικές κατευθυντήριες γραμμές χρησιμεύουν ως ένα σημείο εκκίνησης. Για παράδειγμα, είναι φρόνιμο να αποφεύγετε τρόφιμα και ποτά όπως τα παρακάτω:
- Αυτά που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά
- Αλκοολούχα ποτά
- Τρόφιμα γεμάτα ζάχαρη
- Τρόφιμα που είναι πολύ επεξεργασμένα
Το Εθνικό Ίδρυμα Παγκρέατος στην Αμερική συνιστά στα άτομα με χρόνια παγκρεατίτιδα να περιορίσουν την πρόσληψη λίπους στα 50 γραμμάρια την ημέρα.
Μερικοί άνθρωποι μπορεί να χρειαστεί να το μειώσουν περαιτέρω – σε 30 έως 50 γραμμάρια, ανάλογα με το ύψος, το βάρος και την ανεκτικότητά τους.
Για παράδειγμα, ένας τύπος λίπους που ονομάζεται τριγλυκερίδια μέσης αλυσίδας (MCT) μπορεί να χωνευτεί χωρίς τη βοήθεια του παγκρέατος. Η καρύδα και το λάδι καρύδας είναι από τη φύση τους πλούσιες πηγές MCT.
Εάν το σώμα σας δυσκολεύεται να επεξεργαστεί τα υγιή λίπη, ο γιατρός σας μπορεί να σας προτείνει τη λήψη πεπτικών ενζύμων.
Αυτά τα συνθετικά ένζυμα βοηθούν στην αναπλήρωση όσων δεν μπορεί να παράγει το πάγκρεάς σας. Συνήθως διατίθενται σε κάψουλες που λαμβάνετε όταν τρώτε.
Τι πρέπει να τρώτε
- Ποπ κορν (χωρίς βούτυρο/λάδι), κουλουράκια από σιτάρι
- Φασόλια, φακές, όσπρια
- Λάδι καρύδας/φοινικέλαιο (για MCTs)
- Τορτίγιες καλαμποκιού ή ολικής αλέσεως
- Κουσκούς, κινόα, ζυμαρικά ολικής άλεσης
- Εναλλακτικές λύσεις γάλακτος χωρίς γαλακτοκομικά (αμύγδαλο, σόγια, ρύζι)
- Ασπράδια αυγών
- Ψάρια (μπακαλιάρος, κολιός)
- Φρέσκα/κατεψυγμένα/σε κονσέρβα φρούτα και λαχανικά
- Χυμούς φρούτων και λαχανικών χωρίς ζάχαρη ή ανθρακικό
- Τσάι από βότανα, καφέ χωρίς καφεΐνη (με μικρές ποσότητες μελιού ή κρέμα γάλακτος, εάν το επιθυμείτε)
- Άπαχα κομμάτια κρέατος
- Γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλά ή καθόλου λιπαρά (τυρί cottage, ελληνικό γιαούρτι)
- Γλυκά με χαμηλά λιπαρά
- Ποτά με συμπληρώματα διατροφής (Boost, Ensure)
- Πουλερικά (γαλοπούλα, κοτόπουλο) χωρίς την πέτσα
- Μαρμελάδες και ζελέ με μειωμένη ζάχαρη
- Ρύζι
- Σούπες και ζωμούς με χαμηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά/χωρίς λιπαρά (αποφύγετε τους τύπους με βάση το γάλα ή τους κρεμώδεις τύπους – βελουτέ)
- Μπαχαρικά και φρέσκα βότανα (ανάλογα με την ανεκτικότητά σας), σάλτσες με βάση τη ντομάτα
- Βρώμη, πίτουρο, φαρίνα, πλιγούρι
- Ζελατίνη χωρίς ζάχαρη, γρανίτες
- Τόφου, τέμπεχ
- Τόνο ( σε κονσέρβα με νερό, όχι με λάδι)
Ψωμί ολικής άλεσης, δημητριακά και κράκερς