Τι είναι η υπογλυκαιμία (χαμηλό ζάχαρο στο αίμα);
Η υπογλυκαιμία εμφανίζεται όταν το επίπεδο ζαχάρου (γλυκόζης) στο αίμα σας πέφτει κάτω από το όριο που είναι φυσιολογικό για εσάς. Η υπογλυκαιμία είναι συχνή στα άτομα με διαβήτη, ιδίως στον διαβήτη τύπου 1.
Στις περισσότερες περιπτώσεις ατόμων με διαβήτη, υπογλυκαιμία έχουμε όταν το επίπεδο σακχάρου στο αίμα σας είναι κάτω από 70 χιλιοστόγραμμα ανά δεκατόλιτρο (mg/dL) ή 3,9 millimoles ανά λίτρο (mmol/L).
Στα περισσότερα άτομα χωρίς διαβήτη, υπογλυκαιμία είναι όταν το επίπεδο σακχάρου στο αίμα σας είναι κάτω από 55 mg/dL ή 3,1 mmol/L.
Η υπογλυκαιμία απαιτεί άμεση αντιμετώπιση μέσω της κατανάλωσης ζάχαρης/υδατανθράκων. Η σοβαρή υπογλυκαιμία μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή και απαιτεί θεραπεία με τη χορήγηση γλυκαγόνης ή/και ιατρική περίθαλψη.
Τι είναι το σάκχαρο του αίματος;
Η γλυκόζη (“ζάχαρο”) προέρχεται κυρίως από τους υδατάνθρακες των τροφίμων και των ποτών που καταναλώνετε. Είναι η κύρια πηγή ενέργειας του οργανισμού σας. Το αίμα σας μεταφέρει τη γλυκόζη σε όλα τα κύτταρα του σώματός σας για να τη χρησιμοποιήσουν για την παραγωγή ενέργειας. Η γλυκόζη είναι πολύ σημαντική επειδή είναι η κύρια πηγή ενέργειας για τον εγκέφαλό σας.
Εάν δεν έχετε διαβήτη, διάφορες σωματικές λειτουργίες βοηθούν με φυσιολογικό τρόπο στη διατήρηση της γλυκόζης στο αίμα σας σε φυσιολογικά επίπεδα. Η ινσουλίνη, μια ορμόνη που παράγει το πάγκρεάς σας, είναι ο σημαντικότερος παράγοντας που συμβάλλει στη διατήρηση του σακχάρου στο αίμα σε φυσιολογικά επίπεδα. Η γλυκαγόνη είναι μια άλλη σημαντική ορμόνη που συμμετέχει σε αυτή τη διαδικασία.
Τα άτομα που πάσχουν από διαβήτη πρέπει να χρησιμοποιούν φαρμακευτική αγωγή, όπως φάρμακα για τον διαβήτη από το στόμα ή συνθετική ινσουλίνη, και/ή να κάνουν κάποιες αλλαγές στον τρόπο ζωής τους για να διατηρήσουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα τους σε φυσιολογικά επίπεδα.
Το χαμηλό σάκχαρο στο αίμα συχνά οφείλεται σε περίσσεια ινσουλίνης – είτε το σώμα σας παράγει φυσιολογικά υπερβολική ποσότητα ινσουλίνης είτε χορηγείτε υπερβολική ποσότητα συνθετικής ινσουλίνης. Άλλα ορμονικά και μεταβολικά προβλήματα μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε χαμηλά επίπεδα ζαχάρου στο αίμα.
Εάν το σάκχαρο στο αίμα σας πέσει κάτω από το φυσιολογικό όριο, προκαλεί ορισμένα συμπτώματα όπως τρέμουλο και ταχύτερο καρδιακό παλμό και μπορεί να καταστεί απειλητικό για τη ζωή σας εάν πέσει πολύ χαμηλά. Αυτό συμβαίνει επειδή ο εγκέφαλός σας χρειάζεται συνεχή παροχή γλυκόζης για να λειτουργεί σωστά. Χωρίς αρκετή γλυκόζη, ο εγκέφαλός σας δεν μπορεί να λειτουργήσει.
Πόσο συχνή είναι η υπογλυκαιμία;
Η υπογλυκαιμία είναι συχνή σε άτομα με διαβήτη, ιδίως σε άτομα που λαμβάνουν ινσουλίνη για τη διαχείριση της πάθησής τους.
Μια μελέτη διαπίστωσε ότι 4 στα 5 άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 και σχεδόν τα μισά από το σύνολο των ανθρώπων με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 που λαμβάνουν ινσουλίνη ανέφεραν ένα επεισόδιο χαμηλού σακχάρου στο αίμα τουλάχιστον μία φορά κατά τη διάρκεια μιας περιόδου τεσσάρων εβδομάδων.
Τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 που λαμβάνουν από το στόμα φάρμακα για τον διαβήτη τύπου μεγλιτινίδης ή σουλφονυλουρίας διατρέχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης χαμηλού ζαχάρου στο αίμα.
Μπορείτε να εμφανίσετε υπογλυκαιμία χωρίς να έχετε διαβήτη, αλλά πρόκειται για κάτι ασυνήθιστο.
Ποια είναι τα σημεία και τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας (χαμηλό ζάχαρο στο αίμα);
Τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας μπορεί να εκδηλωθούν γρήγορα και μπορούν να διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Ένα άτομο ενδέχεται επίσης να εμφανίζει διαφορετικά συμπτώματα για κάθε μεμονωμένο επεισόδιο υπογλυκαιμίας.
Τα σημεία της υπογλυκαιμίας δεν είναι καθόλου ευχάριστα. Παρέχουν όμως μια χρήσιμη προειδοποίηση που σας δείχνει ότι πρέπει να λάβετε μέτρα προτού πέσει περισσότερο το σάκχαρο στο αίμα σας. Τα σημεία είναι, μεταξύ άλλων, τα εξής:
- Τρέμουλο ή τρόμος.
- Αδυναμία.
- Ιδρώτας και ρίγη.
- Ακραία πείνα (πολυφαγία).
- Πιο γρήγορος καρδιακός ρυθμός.
- Ζάλη ή ναυτία.
- Σύγχυση ή δυσκολία συγκέντρωσης.
- Άγχος ή ευερεθιστότητα.
- Ωχρότητα.
- Μυρμήγκιασμα ή μούδιασμα στα χείλη, τη γλώσσα ή τα μάγουλά σας.
Τα σημάδια της σοβαρής υπογλυκαιμίας περιλαμβάνουν:
- Θολή ή διπλή όραση.
- Συγκεχυμένη ομιλία.
- Αδεξιότητα ή δυσκολία συντονισμού.
- Αποπροσανατολισμός.
- Επιληπτικές κρίσεις.
- Απώλεια συνείδησης.
Η σοβαρή υπογλυκαιμία είναι απειλητική για τη ζωή. Χρειάζεται άμεση ιατρική αντιμετώπιση. Σε σπάνιες περιπτώσεις, η σοβαρή υπογλυκαιμία που δεν αντιμετωπίζεται μπορεί να οδηγήσει σε κώμα ή/και θάνατο.
Μπορεί επίσης να παρουσιάσετε χαμηλό σάκχαρο στο αίμα ενώ κοιμάστε (νυχτερινή υπογλυκαιμία). Τα συμπτώματά της μπορεί να είναι τα ακόλουθα:
- Ταραγμένος ύπνος.
- Ιδρώτας που διαπερνά τις πιτζάμες ή τα σεντόνια σας.
- Κραυγές κατά τη διάρκεια του ύπνου.
- Το να έχετε εφιάλτες.
- Αίσθημα κόπωσης, αποπροσανατολισμού ή σύγχυσης μετά το ξύπνημα.
Πότε εμφανίζονται τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας;
Το επίπεδο του σάκχαρου στο οποίο αρχίζουν τα συμπτώματα ποικίλλει από άτομο σε άτομο όσον αφορά τα άτομα που πάσχουν από διαβήτη.
Σε γενικές γραμμές, τα συμπτώματα συχνά αρχίζουν για τα άτομα με διαβήτη όταν η γλυκόζη στο αίμα τους είναι περίπου 70 mg/dL ή χαμηλότερη. Εάν το σάκχαρο στο αίμα σας πέφτει γρήγορα, μπορεί να εμφανίσετε συμπτώματα πριν από αυτό το επίπεδο.
Ορισμένα άτομα με διαβήτη μπορεί να παρουσιάσουν συμπτώματα υπογλυκαιμίας σε σχετικά υψηλότερα επίπεδα γλυκόζης. Αυτό συμβαίνει επειδή, όταν έχετε χρόνια υπεργλυκαιμία (υψηλό σάκχαρο στο αίμα), το σώμα σας συνηθίζει σε αυτό το επίπεδο σαν να είναι “φυσιολογικό”. Αυτό μεταβάλλει το σημείο αναφοράς στο οποίο γίνονται εμφανή τα συμπτώματα του χαμηλού ζαχάρου στο αίμα.
Μερικοί άνθρωποι που έχουν επεισόδια χαμηλής γλυκόζης στο αίμα δεν έχουν συμπτώματα ή δεν τα παρατηρούν. Οι επαγγελματίες υγείας αποκαλούν αυτό το φαινόμενο υπογλυκαιμική άγνοια. Τα άτομα με άγνοια υπογλυκαιμίας είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν σοβαρά επεισόδια και να χρειαστούν ιατρική βοήθεια.
Η άγνοια υπογλυκαιμίας μπορεί να συμβεί σε άτομα με διαβήτη που ζουν με χρόνια χαμηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Το σώμα τους σταματά να έχει συμπτώματα όταν υπάρχει χαμηλό σάκχαρο στο αίμα.
Εάν έχετε υπογλυκαιμική άγνοια, είναι σημαντικό να ενημερώσετε τους φίλους και την οικογένειά σας, ώστε να γνωρίζουν πώς να σας βοηθήσουν εάν βιώσετε ένα σοβαρό επεισόδιο χαμηλής γλυκόζης στο αίμα. Μπορεί επίσης να επωφεληθείτε από τα παρακάτω:
- Χρήση συσκευής συνεχούς παρακολούθησης της γλυκόζης (CGM) που μπορεί να σας ειδοποιεί όταν έχετε υπογλυκαιμία.
- Συχνότεροι έλεγχοι του σακχάρου στο αίμα.
- Ένας σκύλος παροχής υπηρεσιών που ονομάζεται σκύλος ειδοποίησης για τον διαβήτη και είναι ειδικά εκπαιδευμένος για να σας ειδοποιεί όταν έχετε χαμηλό σάκχαρο στο αίμα (εξαιρετικά δαπανηρή λύση και δύσκολο να πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα).
Ποιες είναι οι επιπλοκές του χαμηλού σακχάρου στο αίμα;
Η παρατεταμένη σοβαρή υπογλυκαιμία είναι απειλητική για τη ζωή και μπορεί να οδηγήσει στις ακόλουθες επιπλοκές:
- Ανεπάρκεια πολλαπλών οργάνων.
- Καρδιακές αρρυθμίες.
- Καρδιακή ανακοπή.
- Μόνιμη εγκεφαλική βλάβη.
- Κώμα.
- Θάνατος.
Ο χειρισμός βαρέως εξοπλισμού, όπως η οδήγηση οχήματος, ενώ έχετε χαμηλό σάκχαρο στο αίμα μπορεί επίσης να είναι επικίνδυνος. Είναι πιθανότερο να εμπλακείτε σε ατύχημα. Εάν πάσχετε από διαβήτη, να βεβαιώνεστε πάντα ότι το σάκχαρο στο αίμα σας είναι εντός των ορίων πριν χειριστείτε βαρύ εξοπλισμό.
Πώς αντιμετωπίζεται η υπογλυκαιμία (χαμηλό ζάχαρο στο αίμα);
Μπορείτε να αντιμετωπίσετε την ήπια έως μέτρια υπογλυκαιμία τρώγοντας ή πίνοντας ζάχαρη (υδατάνθρακες).
Η Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρεία συνιστά τον “κανόνα 15-15” για τη θεραπεία ενός επεισοδίου ήπιας έως μέτριας υπογλυκαιμίας:
- Φάτε ή πιείτε 15 γραμμάρια υδατανθράκων ταχείας δράσης για να αυξήσετε το σάκχαρο στο αίμα σας.
- Μετά από 15 λεπτά, ελέγξτε το σάκχαρο στο αίμα σας.
- Εάν εξακολουθεί να είναι κάτω από 70 mg/dL, καταναλώστε άλλα 15 γραμμάρια υδατανθράκων ταχείας δράσης.
- Επαναλάβετε μέχρι το σάκχαρο στο αίμα σας να είναι τουλάχιστον 70 mg/dl.
Για να ξέρετε πόσους υδατάνθρακες τρώτε, διαβάστε τις διατροφικές ετικέτες των τροφίμων. Μερικά παραδείγματα τροφίμων που περιέχουν περίπου 15 γραμμάρια υδατανθράκων ταχείας δράσης είναι:
- 1 μικρό κομμάτι φρούτου, όπως μισή μπανάνα.
- Μισό φλιτζάνι χυμό ή κανονικό αναψυκτικό (όχι διαίτης)
- 1 κουταλιά της σούπας ζάχαρη, μέλι ή σιρόπι.
- 1 σωληνάριο στιγμιαίου τζελ γλυκόζης (ελέγξτε τις οδηγίες).
- 3-4 δισκία γλυκόζης (ελέγξτε τις οδηγίες).
Εάν έχετε συμπτώματα υπογλυκαιμίας αλλά δεν μπορείτε να ελέγξετε το σάκχαρο στο αίμα σας, χρησιμοποιήστε τον κανόνα 15-15 μέχρι να αισθανθείτε καλύτερα.
Τα παιδιά μπορεί να χρειάζονται λιγότερα γραμμάρια υδατανθράκων για τη θεραπεία της υπογλυκαιμίας.
