Μπορούν τα ζιζανιοκτόνα να προκαλέσουν καρκίνο; Πώς επιδρά η γλυφοσάτη (Roundup) στην υγεία μας;

Η επιδίωξη ενός πράσινου γκαζόν με πλούσιο γρασίδι είναι το όνειρο κάθε ιδιοκτήτη σπιτιού με αυλή.

Έτσι, όταν εντοπίζετε αγριόχορτα να ξεφυτρώνουν στη μέση της περιποιημένης αυλής σας, αρπάζετε ένα μπουκάλι ζιζανιοκτόνο για να εξαλείψετε το πρόβλημα αυτό. 

Αλλά δεν είναι μυστικό ότι οι χημικές ουσίες δεν είναι ιδιαίτερα υγιεινές για εσάς.

Θα πρέπει λοιπόν πραγματικά να ραντίζετε την αυλή σας, τον κήπο σας και μερικές φορές (κατά λάθος) τον εαυτό σας με χημικά;

Στην περίπτωση των ζιζανιοκτόνων, το εν λόγω στοιχείο είναι η γλυφοσάτη.

Αυτό το χημικό μπορεί να βρεθεί σε εκατοντάδες ζιζανιοκτόνα που κυκλοφορούν σήμερα στην αγορά.

Και τα ευρήματα σχετικά με το αν είναι πράγματι επιβλαβές ή όχι, ποικίλλουν.

Η γλυφοσάτη είναι ένα από τα πιο κοινά ζιζανιοκτόνα στον κόσμο. Είναι το δραστικό συστατικό σε δημοφιλή προϊόντα καταπολέμησης των ζιζανίων, όπως το Roundup, το Rodeo και το Meteor.

Πολλοί αγρότες το χρησιμοποιούν κατά τη διάρκεια της παραγωγής τροφίμων.

Χρησιμοποιείται συχνά σε:

• Καλλιέργειες φρούτων και λαχανικών
• Καλλιέργειες ανθεκτικές στη γλυφοσάτη, όπως η ελαιοκράμβη, το καλαμπόκι, το βαμβάκι, η σόγια, τα ζαχαρότευτλα και το σιτάρι
• Φυτείες, γκαζόν, θερμοκήπια, υδρόβια φυτά και δασικές φυτείες

Εάν χρησιμοποιείτε ζιζανιοκτόνο με γλυφοσάτη στο γκαζόν ή τον κήπο σας, ενδέχεται να εκτεθείτε στη γλυφοσάτη αναπνέοντάς την, βρέχοντας το δέρμα σας ή ερχόμενοι σε επαφή με αυτήν στα μάτια σας.

Ο κίνδυνος αυξάνεται εάν:

• Τρώτε ή καπνίζετε μετά την εφαρμογή της και δεν πλένετε πρώτα τα χέρια σας
• Αγγίζετε φυτά που είναι ακόμα βρεγμένα με αυτό το φάρμακο

Εάν εκτεθείτε, τα μάτια, το δέρμα, η μύτη και ο λαιμός σας μπορεί να ερεθιστούν.

Εάν το βάλετε στα μάτια σας, μπορεί να οδηγήσει σε ήπιο ερεθισμό ή επιφανειακό τραυματισμό του κερατοειδούς.

Αν το καταπιείτε, μπορεί να έχετε αυξημένο σάλιο και εγκαύματα και πόνο στο στόμα και το λαιμό σας. Μπορεί να προκαλέσει ναυτία, εμετό και διάρροια.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, άνθρωποι που κατάπιαν σκόπιμα προϊόντα με γλυφοσάτη έχουν πεθάνει.

Για να μειώσετε τους κινδύνους, πλύνετε τα χέρια σας και βγάλτε τα ρούχα σας αφού χειριστείτε ένα από αυτά τα προϊόντα που περιέχουν γλυφοσάτη.

Μπορεί επίσης να εκτεθείτε σε γλυφοσάτη μέσω της τροφής σας.

Πολλοί αγρότες χρησιμοποιούν προϊόντα γλυφοσάτης στα χωράφια και τους οπωρώνες τους.

Την ψεκάζουν σε καλλιέργειες όπως το καλαμπόκι και η σόγια που είναι γενετικά τροποποιημένες ώστε να αντέχουν στη γλυφοσάτη.

Το ψεκάζουν επίσης σε μη γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες, όπως το σιτάρι, το κριθάρι, η βρώμη και τα φασόλια, για να στεγνώσουν τις καλλιέργειες ώστε να μπορούν να τις συλλέξουν νωρίτερα.

Μπαίνει στα τρόφιμα από νωρίς στην τροφική αλυσίδα, πριν από τη συγκομιδή των ακατέργαστων τροφίμων και πριν από την επεξεργασία τους.

Ίσως έχετε ακούσει στις πρόσφατες ειδήσεις ότι προϊόντα με βάση τη βρώμη, όπως πλιγούρι βρώμης, δημητριακά, μπάρες δημητριακών και σνακ έχουν γλυφοσάτη.

Σε μια έκθεση επιστημόνων από την Καλιφόρνια και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, 43 από τα 45 προϊόντα με βάση τη βρώμη που εξετάστηκαν την είχαν.

Δημοφιλή τρόφιμα πρωινού όπως τα Quaker Old Fashioned Oats και Cheerios είχαν επίπεδα πάνω από το μέσο όρο.

Βρίσκεται επίσης σε προϊόντα δημητριακών και οσπρίων, όπως ζυμαρικά, φαγόπυρο, κριθάρι, φασόλια και ρεβίθια.

Ορισμένα τρόφιμα ενδέχεται να σας εκπλήξουν, όπως τα αβοκάντο, τα μήλα, τα βατόμουρα, τα κεράσια, τα αγγούρια, οι χουρμάδες, ο αποξηραμένος αρακάς, το σκόρδο, τα λεμόνια, οι ελιές, τα φιστίκια, τα ρόδια, οι πατάτες, το ρύζι, το σπανάκι, το ζαχαροκάλαμο, ο καπνός, οι ντομάτες και τα καρύδια.

Η βραχυπρόθεσμη έκθεση στη γλυφοσάτη δεν είναι κάτι για το οποίο πρέπει να ανησυχείτε ιδιαίτερα.

Οι ειδικοί λένε ότι είναι λιγότερο τοξική από το επιτραπέζιο αλάτι. Αλλά ο μακροπρόθεσμος κίνδυνος που ενέχει μπορεί να είναι ανησυχητικός.

Οι επιστήμονες διχάζονται σχετικά με το πόσο μεγάλος είναι ο κίνδυνος αυτός.

Οι εκθέσεις δείχνουν αντικρουόμενα αποτελέσματα.

Και να θυμάστε ότι οι περισσότερες μελέτες αφορούν ζώα και όχι ανθρώπους:

Καρκίνος. Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι η γλυφοσάτη μπορεί να συνδέεται με τον καρκίνο. Άλλες δείχνουν ότι δεν υπάρχει σχέση.

Πρόκειται για ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα. Ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο κατηγοριοποιεί τη γλυφοσάτη ως πιθανό καρκινογόνο για τον άνθρωπο.

Το 2020, η EPA εξέδωσε δήλωση ότι η γλυφοσάτη δεν αποτελεί κίνδυνο για τον άνθρωπο εφόσον χρησιμοποιείται σύμφωνα με τις οδηγίες.

Επίσης, επισημάνθηκε ότι είναι απίθανο να προκαλεί καρκίνο στον άνθρωπο.

Βλάβες στο συκώτι και στα νεφρά. Η γλυφοσάτη μπορεί να επηρεάσει τα νεφρά και το συκώτι σας. Μελέτες σε αγελάδες γαλακτοπαραγωγής που κατανάλωναν διατροφή με σόγια που περιείχε υψηλά επίπεδα γλυφοσάτης είχαν υψηλότερο κίνδυνο ηπατικής και νεφρικής βλάβης.

Προβλήματα αναπαραγωγής και ανάπτυξης. Η EPA εξέδωσε δήλωση το 2020 ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η γλυφοσάτη παρεμβαίνει στο ενδοκρινικό σύστημα ή στις ορμόνες του ανθρώπου.

Κίνδυνος για τις έγκυες γυναίκες και τα παιδιά. Ορισμένοι επιστήμονες ανησυχούν ότι οι έγκυες γυναίκες και τα παιδιά μπορεί να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο, επειδή τα παιδιά και τα αναπτυσσόμενα έμβρυα μπορεί να είναι πιο ευαίσθητα στις καρκινογόνες ουσίες.

Αλλά η EPA λέει ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η γλυφοσάτη είναι αναπτυξιακή ή αναπαραγωγική τοξίνη, οπότε δεν θεωρείται ότι αυτά διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο.

Ορισμένες οργανώσεις πιστεύουν ότι υπάρχει μια πιθανή σχέση μεταξύ της έκθεσης στη γλυφοσάτη και του καρκίνου, συγκεκριμένα του λεμφώματος non-Hodgkin. Άλλοι πάλι πιστεύουν ότι δεν είναι πιθανό να προκαλέσει καρκίνο στον άνθρωπο.

Η ιστορία σχετικά με το ζιζανιοκτόνο καταδεικνύει ενδιαφέρουσες αποκλίσεις μεταξύ της επιστήμης, της κοινής γνώμης και των δικαστικών αποφάσεων.

Ένας μεγάλος διακανονισμός για μια αγωγή για το ζιζανιοκτόνο σημειώθηκε περίπου δύο εβδομάδες αφότου η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος (EPA) δήλωσε ότι η γλυφοσάτη δεν είναι πιθανό να προκαλέσει καρκίνο στον άνθρωπο.

Η Ελλάδα ήταν μία από τις εννέα χώρες της ΕΕ που ψήφισαν κατά της επαναχορήγησης άδειας για τη γλυφοσάτη τον Νοέμβριο του 2017.

Η χώρα ήταν επίσης ένα από τα έξι κράτη μέλη της ΕΕ που υπέγραψαν το 2018 επιστολή προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την οποία ζητούσαν “ένα σχέδιο εξόδου από τη γλυφοσάτη…”.

Σύμφωνα με τον τότε Έλληνα υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης Ευάγγελο Αποστόλου, “[ε]ίναι καθήκον μας να πιέσουμε προς την κατεύθυνση της διαχείρισης του κινδύνου, προς το συμφέρον των καταναλωτών, των παραγωγών και του περιβάλλοντος”.

Τον Μάρτιο του 2018, η ελληνική κυβέρνηση ενέκρινε μια πενταετή άδεια για το Roundup της Monsanto (πλέον της Bayer) ενάντια στις επιθυμίες των Ελλήνων περιβαλλοντολόγων.

Οι άνθρωποι που δεν χρησιμοποιούν ζιζανιοκτόνα με βάση τη γλυφοσάτη πολύ συχνά ή καθόλου, μάλλον δεν έχουν λόγο να ανησυχούν.

Και παρόλο που οι ένορκοι δεν έχουν ακόμη αποφανθεί, η επιστήμη θα μπορούσε να υποδείξει ότι οι κηπουροί, οι συντηρητές κήπων και οι αγρότες που χρησιμοποιούν συχνά τα προϊόντα σε μεγάλες δόσεις μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.

Παρόλα αυτά, υπάρχουν πολλά αναπάντητα ερωτήματα σχετικά με τη χημική αυτή ουσία.

Εξακολουθείτε να έχετε ανησυχίες για τα ζιζανιοκτόνα; Σταματήστε τη χρήση τους ή τηρήστε αυτές τις προφυλάξεις:

• Ακολουθήστε προσεκτικά τις ετικέτες και τις προειδοποιήσεις.
• Φορέστε γάντια, γυαλιά και καλύψτε κάθε εκτεθειμένο σημείο του δέρματος.
• Αποφύγετε τη χρήση κατά τη διάρκεια βροχερών ή θυελλωδών ημερών για να αποφύγετε την παράσυρση της χημικής ουσίας.
• Περιμένετε να στεγνώσει ο χώρος που έχει υποστεί επεξεργασία πριν αφήσετε κατοικίδια ή ανθρώπους να πλησιάσουν την περιοχή.

Ή δοκιμάστε μια εναλλακτική λύση στα χημικά ζιζανιοκτόνα:

• Δοκιμάστε να χρησιμοποιήσετε ξύδι στα ανεπιθύμητα ζιζάνια.
• Φτιάξτε ένα σπιτικό φάρμακο για τα ζιζάνια στην αυλή σας.
• Επιμείνετε στη χρήση μόνο βιολογικών προϊόντων.
• Καταπολεμήστε τα ζιζάνια με τον παραδοσιακό τρόπο – ξεριζώστε τα μόνοι σας.

Η πιο αποτελεσματική σπιτική λύση είναι ένα μείγμα από λευκό ξύδι, αλάτι και υγρό σαπούνι πιάτων. Κάθε ένα από αυτά τα συστατικά έχει ειδικές ιδιότητες που συνδυάζονται μεταξύ τους ώστε να σκοτώνουν τα ζιζάνια.

Τόσο το αλάτι όσο και το ξύδι περιέχουν οξικό οξύ, το οποίο χρησιμεύει για την ξήρανση και την εξόντωση των φυτών.

Το σαπούνι πιάτων, εν τω μεταξύ, μειώνει την επιφανειακή τάση στο μείγμα, έτσι ώστε το υγρό να εισέρχεται στους πόρους των φύλλων αντί να παραμένει αβλαβώς στην επιφάνεια.

Για μια ικανοποιητική ποσότητα αυτού του τεχνητού παρασκευάσματος, αναμείξτε 4 λίτρα λευκό ξύδι, ένα φλιτζάνι αλάτι και μια κουταλιά της σούπας σαπούνι πιάτων.

Βεβαιωθείτε ότι έχει αναδευτεί σωστά και, στη συνέχεια, βάλτε το μείγμα σε ένα μπουκάλι ψεκασμού για εύκολη χρήση.

Μπορείτε να αποθηκεύσετε το μπουκάλι στο σπίτι σας για επανειλημμένη χρήση.

Είναι καλύτερο να εφαρμόζετε το ζιζανιοκτόνο κατά τη διάρκεια της πιο ηλιόλουστης στιγμής της ημέρας, καθώς ο ήλιος και η ζέστη βοηθούν στην αποξήρανση και την εξόντωση των ζιζανίων.

Ψεκάστε τα ζιζάνια από κοντινή απόσταση, φροντίζοντας να είναι εντελώς μουσκεμένα.

Να θυμάστε ότι το διάλυμα δεν κάνει καμία διάκριση μεταξύ ζιζανίων και φυτών που επιθυμούμε να προστατέψουμε, οπότε φροντίστε να το ψεκάσετε μόνο σε ό,τι θα είστε ευχαριστημένοι να δείτε να εξοντώνεται.