Τα χαρακτηριστικά ενός κρυφού ναρκισσιστή είναι παρόμοια με εκείνα ενός ατόμου με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας.
Η κύρια διαφορά είναι ότι οι κρυφοί (συγκεκαλυμμένοι) ναρκισσιστές δεν επιδεικνύουν την ίδια αίσθηση ανωτερότητας, αλαζονείας ή την ίδια νοοτροπία προνομιούχου (αίσθηση δικαιωματικότητας).
Αντίθετα, οι άνθρωποι με κρυφό ναρκισσισμό υποφέρουν από αισθήματα ανεπάρκειας και κατωτερότητας, είναι συχνά ντροπαλοί και κλειστοί και έχουν την τάση να υποτιμούν τον εαυτό τους.
Αν και είναι δυσκολότερο να τους εντοπίσετε από ό,τι τους κλασικούς ναρκισσιστές, οι κρυφοί ναρκισσιστές μπορεί να είναι εκνευριστικοί και να σας κάνουν να αμφισβητήσετε τη δική σας ψυχική υγεία.
Τι είναι ο συγκεκαλυμμένος (κρυφός) ναρκισσισμός;
Ο συγκεκαλυμμένος ναρκισσισμός είναι μια λιγότερο γνωστή μορφή ναρκισσιστικής διαταραχής προσωπικότητας, σύμφωνα με την πέμπτη έκδοση του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου Ψυχικών Διαταραχών (DSM-5). Μερικές φορές αναφέρεται ως σιωπηλός ναρκισσισμός ή ως ευάλωτος ναρκισσισμός.
Η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας είναι μια κατάσταση κατά την οποία κάποιος εκφράζει μια υπερβολική αίσθηση αυτοπεποίθησης (μεγαλοπρεπής αυτοαντίληψη), αλαζονείας και ματαιοδοξίας και στερείται ενσυναίσθησης και αυτογνωσίας.
Αν και οι εκτιμήσεις ποικίλλουν, έως και το 5% των ανθρώπων έχουν ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας.
Οι ναρκισσιστές έχουν υπερβολική ανάγκη για προσοχή και χρησιμοποιούν τακτικές χειραγώγησης για να την αποκτήσουν.
Συνήθως επίσης στερούνται ενσυναίσθησης. Ως αποτέλεσμα, δυσκολεύονται να αναπτύξουν και να διατηρήσουν σχέσεις.
Τα άτομα με κρυφό ναρκισσισμό διαθέτουν πολλά από αυτά τα χαρακτηριστικά. Ωστόσο, αντί να παριστάνουν τους αυτάρεσκους και καλύτερους από τους άλλους, οι συγκαλυμμένοι ναρκισσιστές είναι συχνά ντροπαλοί και κλειστοί. Συνήθως είναι ευαίσθητοι, ανασφαλείς και στεναχωρημένοι.
Οι συγκεκαλυμμένοι ναρκισσιστές είναι “υπερευαίσθητοι στις αξιολογήσεις των άλλων, ενώ παράλληλα ζηλεύουν διαρκώς και αξιολογούν τον εαυτό τους σε σχέση με τους άλλους”, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε στο American Journal of Psychiatry. Είναι “συχνά ντροπαλοί, εξωτερικά αυτοϋποτιμητικοί και υπερευαίσθητοι στις προσβολές, ενώ υποκρύπτουν κρυφή μεγαλομανία“.
Οι κρυφοί ναρκισσιστές αναζητούν την προσοχή και την επικύρωση επειδή δεν έχουν σταθερή αυτογνωσία, αυτοεκτίμηση και υγιή αυτοπεποίθηση.
Όπως και οι φανεροί ναρκισσιστές, οι κρυφοί ναρκισσιστές μπορεί να επιδίδονται σε χειραγώγηση, gaslighting ή άλλες τοξικές συμπεριφορές για να πετύχουν το σκοπό τους και να λάβουν την επιθυμητή εξωτερική επιβεβαίωση (ανατροφοδότηση που υποστηρίζει τη θετική τους εικόνα για τον εαυτό τους).
Σημάδια κρυφού ναρκισσισμού
Δεν υπάρχει ένα ξεκάθαρο τεστ για τη ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας. Η διάγνωση βασίζεται στα κοινά γνωρίσματα της πάθησης, όπως περιγράφονται στο DSM-5.
Τα κοινά γνωρίσματα του συγκαλυμμένου ναρκισσιστή είναι τα εξής:
- Μεγάλη ευαισθησία στην κριτική
- Ντροπαλότητα ή απόσυρση
- Παθητική-επιθετική συμπεριφορά
- Δυσκολία στην ανάπτυξη και διατήρηση σχέσεων
- Καταθλιπτική διάθεση ή άγχος
- Χειραγώγηση των άλλων και επίρριψη ευθυνών σε αυτούς
- Τάση να κρατάει κακίες
- Ζήλεια ή φθόνος για τους άλλους
- Αίσθημα ανεπάρκειας
- Ενσυναίσθηση που εξυπηρετεί τον εαυτό του
- Τάση να υποτιμά τον εαυτό του
- Μεγαλοπρεπείς φαντασιώσεις
Τα χαρακτηριστικά αυτά ενδέχεται να συνυπάρχουν με τα κλασικά ναρκισσιστικά γνωρίσματα, αλλά όχι πάντα. Τα γενικά σημάδια του ναρκισσισμού είναι τα εξής:
- Υψηλό επίπεδο αυτοπεποίθησης ή μεγαλομανίας.
- Φαντασίωση ότι έχετε επιρροή, είστε διάσημοι ή σημαντικοί
- Υπερβολή των ικανοτήτων, των ταλέντων και των επιτευγμάτων σας
- Επιθυμία συνεχούς θαυμασμού, αναγνώρισης και καταξίωσης
- Ενασχόληση με την ομορφιά, την αγάπη, τη δύναμη ή την επιτυχία
- Υπερβολική αίσθηση ότι είστε ξεχωριστοί, μοναδικοί ή εκλεκτοί
- Πεποίθηση ότι ο κόσμος σας χρωστάει κάτι
- Εκμετάλλευση ή χειραγώγηση των άλλων για να πάρετε αυτό που θέλετε (άσχετα με το πώς αυτό επηρεάζει τους άλλους)
- Έλλειψη ενσυναίσθησης προς τους άλλους
Φανερός έναντι κρυφού ναρκισσισμού
Η διαφορά μεταξύ αυτών των δύο τύπων ναρκισσισμού έγκειται στην έκφραση των συναισθημάτων τους. Ο φανερός ναρκισσιστής μπορεί να θεωρηθεί ως ο εξωστρεφής ναρκισσιστής ή αυτός που επιδεικνύει εξωτερικά και άμεσα ναρκισσιστικές συμπεριφορές.
Ο συγκαλυμμένος είναι ο εσωστρεφής ” ναρκισσιστής” ή ο ντροπαλός, υπερευαίσθητος και κοινωνικά απομονωμένος ναρκισσιστής.
Οι φανεροί ναρκισσιστές μπορεί να μεταπηδούν πέρα δώθε μεταξύ των τύπων (από φανερός σε κρυφός και πάλι πίσω).
Οι άνθρωποι με έκδηλο ναρκισσισμό είναι συχνά θορυβώδεις και υπερβολικοί, βρίσκονται στο επίκεντρο της προσοχής, είναι διασκεδαστικοί και εξωστρεφείς, γενναιόδωροι, χαρισματικοί, γοητευτικοί και δεν είναι τόσο διακριτικοί στους τρόπους τους να χειραγωγούν τους ανθρώπους για τους δικούς τους σκοπούς.
Οι φανεροί ναρκισσιστές είναι δυνατόν να βρίζουν, να εκφοβίζουν ή να χρησιμοποιούν τακτικές που βασίζονται στον φόβο για να πετύχουν το σκοπό τους. Μπορεί να γίνουν εμφανώς επιθετικοί.
Σε αντίθεση όμως με τα άτομα με ανοιχτό ναρκισσισμό, τα άτομα με κρυφό ναρκισσισμό μπορεί να έχουν κυρίως πιο εσωτερικευμένα συμπτώματα, συμπεριλαμβανομένων των καταθλιπτικών συμπτωμάτων.
Δεν είναι ασυνήθιστο τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας να ταλαντεύονται μεταξύ περιόδων φανερού ναρκισσισμού και συγκαλυμμένου ναρκισσισμού.
Η ίδια η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας είναι κλινικά δύσκολο να διαγνωστεί, επειδή τα άτομα με ναρκισσισμό συνήθως δεν αντιλαμβάνονται τα χαρακτηριστικά τους ως συμπτώματα.
Τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας μπορεί επίσης να είναι εξαιρετικά λειτουργικά, γεγονός που θα μπορούσε να παραπλανήσει τους γύρω τους ώστε να μην πιστεύουν ότι πάσχουν από διαταραχή.
Επίσης, να θυμάστε ότι τα συμπτώματα των διαταραχών προσωπικότητας υφίστανται και εκδηλώνονται σε φάσματα.
Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχουν δύο άτομα με συγκαλυμμένο ναρκισσισμό που θα έχουν ακριβώς τα ίδια συμπτώματα, (δηλαδή, η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας έχει μεγάλη κλινική μεταβλητότητα στην εκδήλωση και τη σοβαρότητα).
Αιτίες
Το τι ακριβώς προκαλεί τη ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας δεν είναι πλήρως κατανοητό. Πιθανώς πρόκειται για έναν συνδυασμό παραγόντων που επηρεάζουν την ψυχική ασθένεια γενικά. Σε αυτούς περιλαμβάνονται:
- H κληρονομικότητα (οικογενειακό ιστορικό)
- Τραύμα στην πρώιμη παιδική ηλικία (λεκτική, σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση)
- Πρώιμες σχέσεις με τους γονείς, τους φίλους και τους συγγενείς
Η έρευνα δείχνει ότι ο ναρκισσισμός είναι πιο συχνός μεταξύ ορισμένων τύπων προσωπικότητας και η έμφυτη ιδιοσυγκρασία ενός ατόμου μπορεί να αποτελεί παράγοντα στην ευαισθησία του να αναπτύξει ναρκισσισμό.
Επιπλέον, ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν ότι η παιδική υπερευαισθησία σε υφές, θορύβους ή το φως είναι συχνή μεταξύ των ατόμων που αναπτύσσουν συγκαλυμμένο ναρκισσισμό.
Ο συγκεκαλυμμένος ναρκισσισμός στις σχέσεις
Οι άνθρωποι με συγκαλυμμένο ναρκισσισμό μπορεί να φαίνονται ψυχροί, ανάλγητοι ή αδιάφοροι. Αυτές είναι τρεις χαρακτηριστικές και δύσκολες συμπεριφορές.
Η ανάγκη συνεχούς επικύρωσης για τη διαχείριση της αυτοεκτίμησης μπορεί να είναι εξαντλητική και για τους δύο ανθρώπους σε μια σχέση.
Οι σχέσεις, λοιπόν, μπορεί να είναι ασταθείς και ανθυγιεινές για τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας και τους ανθρώπους που βρίσκονται στη ζωή τους.
Το να αναγνωρίσει ένα άτομο με ναρκισσισμό ότι υπάρχει πρόβλημα στον εαυτό του είναι το πρώτο βήμα προς την ανάρρωση.
Εάν μπορεί να αναγνωρίσει το πρόβλημα και έχει τη βούληση να αλλάξει, τότε υπάρχει η ψυχοθεραπεία, που συμπεριλαμβάνει την ατομική, τη θεραπεία του ζευγαριού και την ομαδική θεραπεία.
Πώς να αντιμετωπίσετε έναν ναρκισσιστή
Η αντιμετώπιση κάποιου με ναρκισσιστική συμπεριφορά ή ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολη.
Είτε πρόκειται για συνάδελφο, φίλο, σύζυγο, γονέα ή παιδί, η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας μπορεί να σταθεί εμπόδιο στην επίτευξη μιας υγιούς σχέσης. Αυτοί είναι μερικοί τρόποι για να βοηθήσετε στην ανάπτυξη μιας πιο υγιούς δυναμικής σχέσης:
Θέστε σαφή όρια: Δεδομένου ότι ένα άτομο με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας έχει συνήθως πολύ ελαστικά όρια, ίσως χρειαστεί να ενισχύσετε τα δικά σας. Το να έχετε υγιή όρια σημαίνει να θέτετε ρεαλιστικούς περιορισμούς και προσδοκίες όσον αφορά τη συμμετοχή και τη δραστηριότητα στη σχέση. Για παράδειγμα, ίσως αποφασίσετε ότι για τη δική σας ευεξία θα πρέπει να αφήσετε περισσότερο χώρο ανάμεσα σε εσάς και το άτομο αυτό.
Αποφύγετε τις δικαιολογίες: Αν βρίσκεστε συναισθηματικά κοντά στο άτομο με ναρκισσισμό, η ανάγκη να υπερασπιστείτε τις πράξεις του και να εξηγήσετε τα θετικά στοιχεία του σε άλλους ανθρώπους είναι επιβαρυντική και σας φέρνει σε δύσκολη θέση. Αν και η ψυχική ασθένεια δεν αποτελεί ποτέ επιλογή, δεν δικαιολογεί την κακή ή επιβλαβή συμπεριφορά. Λάβετε υπόψη σας ότι η συμπεριφορά αυτού του ατόμου δεν αποτελεί αντανάκλαση του εαυτού σας.
Μην προσπαθείτε να το συμμορφώσετε: Ένα άτομο με διαταραχή προσωπικότητας δεν είναι ελαττωματικό και δεν μπορείτε να το διορθώσετε. Το να προσπαθείτε να αλλάξετε κάτι που δεν μπορείτε να αλλάξετε αποτελεί συνταγή για σίγουρη αποτυχία. Μόνο το ίδιο το άτομο που έχει ναρκισσιστική συμπεριφορά μπορεί τελικά να αλλάξει τον εαυτό του.
