Η διάρροια είναι ένα συχνό πρόβλημα το οποίο μπορεί να εμφανιστεί ξαφνικά ή να αποτελεί χρόνια κατάσταση.
Ορισμένες πιθανές αιτίες διάρροιας είναι μεταξύ άλλων η τροφική δηλητηρίαση, οι λοιμώξεις, οι αλλεργίες σε τροφές ή οι δυσανεξίες, αλλά και κάποια φάρμακα.
Ορισμένες παθήσεις δε οι οποίες προκαλούν χρόνια διάρροια είναι κληρονομικές.
Μπορούμε να μειώσουμε τους παράγοντες κινδύνου της οξείας διάρροιας εφαρμόζοντας με σωστό τρόπο τους κανόνες υγιεινής σε ό,τι αφορά τη συντήρηση και χειρισμό των τροφίμων και τη συμπεριφορά μας είτε στο σπίτι είτε κατά τη διάρκεια ταξιδιών.
Συνήθεις αιτίες οξείας διάρροιας
Η πιο συνηθισμένη αιτία της διάρροιας, ιδιαίτερα αυτής που εμφανίζεται ξαφνικά (οξεία διάρροια) είναι η λοίμωξη.
Αυτή μπορεί να είναι βακτηριακή, ιογενής ή παρασιτική και χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι οι κάτωθι:
Τροφική δηλητηρίαση
Διάρροια των ταξιδιωτών
Γαστρεντερίτιδα
Τα παιδιά κινδυνεύουν ιδιαίτερα από την εμφάνιση διάρροιας μια και έχουν την τάση να βάζουν αντικείμενα στο στόμα τους και ταυτόχρονα δεν έχουν εμπεδώσει στην καθημερινότητά τους την καθαριότητα και την καλή υγιεινή των χεριών:
Τροφική δηλητηρίαση
Η τροφική δηλητηρίαση λαμβάνει χώρα όταν καταναλώνεται τροφή που είναι μολυσμένη με βακτήρια. Αυτά τα βακτήρια παράγουν τοξίνες που απελευθερώνονται στο φαγητό μετά την κατανάλωση του οποίου ο πάσχων νοσεί.
Αιτίες της τροφικής δηλητηρίασης αποτελούν οι κακές συνθήκες υγιεινής, η ακατάλληλη διαχείριση της τροφής (με γυμνά χέρια, σε ακατάλληλες επιφάνειες κτλ) και η συντήρηση σε λάθος θερμοκρασίες.
Πόσο διαρκεί η διάρροια; Συνήθως για λιγότερο από δύο μέρες
Από τι προκαλείται; Από τοξίνες στην τροφή
Πότε εμφανίζονται τα συμπτώματα; Στις 2 έως 6 ώρες από την κατανάλωση της τροφής
Ποια είναι η κλινική εικόνα της διάρροιας; Είναι υδαρή και βίαιη
Άλλα συμπτώματα: κοιλιακές κράμπες, πυρετός, έμετος, αδυναμία
Διάρροια των ταξιδιωτών
Η διάρροια των ταξιδιωτών προκαλείται από την κατανάλωση τροφών, ποτών ή νερού που είναι μολυσμένα με παθογόνους παράγοντες, βακτήρια ή παράσιτα.
Πόσο διαρκεί η διάρροια; Συνήθως για λιγότερο από μία εβδομάδα
Από τι προκαλείται; Από τροφή ή νερό που είναι μολυσμένα με βακτήρια, ιούς ή παράσιτα
Πότε εμφανίζονται τα συμπτώματα; Μέσα σε 12 με 24 ώρες
Ποια είναι η κλινική εικόνα της διάρροιας; Είναι υδαρή και βίαιη, σε κάποιες περιπτώσεις περιέχει βλέννα ή αίμα
Άλλα συμπτώματα: Πιθανός έμετος και/ ή πυρετός
Γαστρεντερίτιδα
Η γαστρεντερίτιδα προκαλείται από έναν ιό αλλά όχι τον ίδιο που προκαλεί την εποχιακή γρίπη. Ιοί που προκαλούν γαστρεντερίτιδα είναι ο ροταϊός και ο νοροϊός. Η γαστρεντερίτιδα μπορεί επίσης να προκαλείται από ένα βακτήριο ή ένα παράσιτο.
Πόσο διαρκεί η διάρροια; Συνήθως τρεις έως οκτώ ημέρες
Από τι προκαλείται; Από έναν ιό, βακτήριο ή παράσιτο
Πότε εμφανίζονται τα συμπτώματα; Μέσα σε δύο ημέρες από την έκθεση στο λοιμογόνο παράγοντα
Ποια είναι η κλινική εικόνα της διάρροιας; Είναι υδαρή
Άλλα συμπτώματα: έμετος, πυρετός, μυαλγίες
Συνήθεις αιτίες χρόνιας διάρροιας
Η διάρροια που επιμένει για εβδομάδες ή μήνες μπορεί να έχει προκληθεί από μία λοίμωξη ή από μία υποκείμενη νόσο ή άλλες αιτίες μεταξύ των οποίων αναφέρουμε τις εξής:
Κοιλιοκάκη
Αν η κοιλιοκάκη του ασθενούς είναι αδιάγνωστη, υπάρχει αδυναμία σύνδεσης των συμπτωμάτων με μία συγκεκριμένη τροφή, καθώς η βλάβη στο γαστρεντερικό σύστημα μπορεί να επιφέρει συμπτωματολογία όλη την ώρα και όχι μόνο μετά από κατανάλωση της εν λόγω τροφής.
Πόσο διαρκεί η διάρροια; Περισσότερο από τέσσερις εβδομάδες
Από τι προκαλείται; Από τη γλουτένη
Ποια είναι η κλινική εικόνα της διάρροιας; Μεγάλα οσμηρά κόπρανα που επιπλέουν και έχουν λιπαρή εικόνα
Άλλα συμπτώματα: απώλεια σωματικού βάρους χωρίς να στοχεύει σε κάτι τέτοιο ο ασθενής, έλλειψη ενεργητικότητας, καθυστέρηση στην ανάπτυξη στα παιδιά, όπως και πολλά άλλα πιθανά συμπτώματα
Αλλεργίες σε τροφές
Τα συμπτώματα της τροφικής αλλεργίας με τη μεσολάβηση της ανοσοσφαιρίνης IgE κάνουν την εμφάνισή τους μέσα σε λίγα λεπτά ή σε λίγες ώρες από την κατανάλωση ενός τρόφιμου που πυροδοτεί μία τέτοια αλλεργία.
Υπάρχει πιθανότητα να είναι κανείς αλλεργικός σε οποιοδήποτε τρόφιμο, αλλά συνήθως τα τρόφιμα που προκαλούν τις πιο συχνές τροφικές αλλεργίες είναι συγκεκριμένα.
Πόσο διαρκεί η διάρροια; Συνήθως λιγότερο από 24 ώρες
Από τι προκαλείται; Από μία συγκεκριμένη τροφή στην οποία έχει αλλεργία ο οργανισμός
Πότε εμφανίζονται τα συμπτώματα; Μέσα σε δύο ώρες
Ποια είναι η κλινική εικόνα της διάρροιας; Είναι υδαρή και μπορεί να περιέχει αίμα
Άλλα συμπτώματα: κνίδωση, έμετος, οίδημα του προσώπου, της γλώσσας ή του λάρυγγα, έκζεμα
Δυσανεξία σε τροφές
Η δυσανεξία σε τροφές προκαλείται από την έλλειψη των ενζύμων που απαιτούνται για την πέψη μιας συγκεκριμένης τροφής.
Η δυσανεξία στη λακτόζη, η μη δυνατότητα πέψης των σακχάρων του γάλακτος είναι η πιο συνηθισμένη, αλλά υπάρχει πιθανότητα κανείς να έχει δυσανεξία και σε άλλες τροφές.
Πόσο διαρκεί η διάρροια; Περισσότερο από τέσσερις εβδομάδες
Από τι προκαλείται; Από μία συγκεκριμένη τροφή στην οποία έχει δυσανεξία ο οργανισμός
Πότε εμφανίζονται τα συμπτώματα; Μέσα σε δύο έως δώδεκα ώρες
Ποια είναι η κλινική εικόνα της διάρροιας; Είναι υδαρή και μπορεί να περιέχει βλέννα
Άλλα συμπτώματα: πρήξιμο στην κοιλιακή χώρα και αέρια, κοιλιακές κράμπες και πόνος.
Τα βρέφη συνήθως δείχνουν σημεία δυσανεξίας κάποιων πρωτεϊνών μέσα στους πρώτους μήνες της ζωής τους.
Ορισμένα βρέφη ενδέχεται να αντιδράσουν σε πρωτεΐνες που βρίσκονται στο μητρικό γάλα, ενώ άλλα ενδέχεται να αντιδράσουν σε συσκευασμένα βρεφικά γάλατα που βασίζονται είτε σε γάλα αγελάδας είτε στη σόγια.
Πόσο διαρκεί η διάρροια; Περισσότερο από δύο εβδομάδες
Από τι προκαλείται; Από γαλακτοκομικά προϊόντα ή προϊόντα σόγιας, μερικές φορές από αυγά ή άλλες πρωτεΐνες
Πότε εμφανίζονται τα συμπτώματα; Μέσα σε δύο ή περισσότερες ώρες
Ποια είναι η κλινική εικόνα της διάρροιας; Περιέχει μεγάλη ποσότητα βλέννας ή αίματος
Άλλα συμπτώματα: διεσταλμένη κοιλιά, κλάμα, καθυστέρηση στην ανάπτυξη.
Φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου
Οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου συμπεριλαμβάνουν τη νόσο του Crohn και την ελκώδη κολίτιδα, των οποίων η χρόνια διάρροια αποτελεί κοινό σύμπτωμα.
Και οι δύο είναι μη θεραπεύσιμες νόσοι του γαστρεντερικού σωλήνα και αντιμετωπίζονται είτε εγχειρητικά είτε με φάρμακα.
Πόσο διαρκεί η διάρροια; Περισσότερο από τέσσερις εβδομάδες
Από τι προκαλείται; Δε σχετίζονται με συγκεκριμένη τροφή
Ποια είναι η κλινική εικόνα της διάρροιας; Ποσότητα αίματος ή βλέννας στις κενώσεις
Άλλα συμπτώματα: κοιλιακό άλγος, πυρετός, απώλεια σωματικού βάρους, καθυστερημένη ανάπτυξη στα παιδιά
Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου
Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου περιγράφει ένα σύνολο συμπτωμάτων που συμπεριλαμβάνουν τη χρόνια διάρροια, τη δυσκοιλιότητα, το κοιλιακό άλγος και τα οποία δεν έχουν εντοπισμένη αιτία σε μία συγκεκριμένη νόσο.
Πόσο διαρκεί η διάρροια; Τουλάχιστο έξι μήνες
Από τι προκαλείται; Δε σχετίζεται με συγκεκριμένες τροφές αν και ορισμένες μπορούν να επιδεινώσουν τη συμπτωματολογία
Ποια είναι η κλινική εικόνα της διάρροιας; Μικρές και συχνές κενώσεις
Άλλα συμπτώματα: χρόνιο πρήξιμο στην κοιλιακή χώρα ή διαστολή, δυσκοιλιότητα, πόνος που ανακουφίζεται μετά από κενώσεις
Ειδικοί προτείνουν την εξέταση για κοιλιοκάκη σε οποιονδήποτε διαγιγνώσκεται με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και διάρροια.
Φάρμακα
Ορισμένα φάρμακα, και συγκεκριμένα τα αντιβιοτικά και κάποια σχήματα χημειοθεραπείας, μπορούν να προκαλέσουν διάρροια, όπως επίσης διάρροια μπορούν να προκαλέσουν και καθαρτικά που περιέχουν μαγνήσιο.
Η αντίδραση στο φάρμακο η οποία και προκαλεί τη διάρροια μπορεί να είναι απέναντι στη φαρμακευτική ουσία αυτή καθαυτή ή σε κάποιο από τα έκδοχα του φαρμάκου το οποία είναι ουσίες χωρίς φαρμακευτική δράση, οι οποίες προστίθενται στις διάφορες φαρμακομορφές με σκοπό τη βελτίωση κάποιου χαρακτηριστικού τους (χρώση, αφή, οσμή, όψη, γεύση) ή προκειμένου να βοηθήσουν στην καλύτερη απορρόφηση, κατανομή, διάλυση και δράση της δραστικής ουσίας.
Ένα φάρμακο ενδέχεται επίσης να διαταράξει την ισορροπία στον πληθυσμό των βακτηρίων στο έντερο, προκαλώντας έτσι κοιλιακό άλγος και διάρροια.
Ορισμένες φορές η λήψη υπερβολικά πολλών καθαρτικών, ή η λήψη τους μακροπρόθεσμα μπορεί να αποτελεί επίσης αιτία διάρροιας.
Η εμφάνιση διάρροιας με το ξεκίνημα μίας φαρμακευτικής αγωγής, είναι λόγος να απευθυνθεί κανείς στο γιατρό του.
Κληρονομικότητα
Υπάρχουν συγγενείς διαρροϊκές διαταραχές που συνδέονται με συγκεκριμένα γονίδια. Αυτές οι διαταραχές εμφανίζονται μέσα στους πρώτους μήνες της ζωής ενός παιδιού.
Είναι πιο συχνές συνήθως σε συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες, αν και η συγγενής chloride diarrhea είναι ένας τύπος που εντοπίζεται οπουδήποτε στον πλανήτη.
Ορισμένες άλλες παθήσεις που ενδέχεται να προκαλούν χρόνια διάρροια επίσης χαρακτηρίζονται από κληρονομικότητα, όπως η κοιλιοκάκη, ορισμένοι τύποι δυσανεξίας στη λακτόζη και κάποιες τροφικές αλλεργίες.
Παράγοντες κινδύνου που πηγάζουν από τον τρόπο ζωής
Μία αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες, όπως η στροφή σε μία δίαιτα με πολλά υγρά, η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων φυτικών ινών, ή η κατανάλωση πολλών πικάντικων τροφών μπορούν να οδηγήσουν στη διάρροια.
Πέρα από τον έλεγχο και ίσως την αναπροσαρμογή του διαιτολογίου του καθενός, υπάρχουν και άλλες συνήθειες και συνθήκες που μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης διάρροιας:
Προσωπική Υγιεινή
Τα βακτήρια, οι ιοί και τα παράσιτα τα οποία μπορούν να προκαλέσουν διάρροια των ταξιδιωτών και γαστρεντερίτιδα διασπείρονται μέσω επαφής με μολυσμένες επιφάνειες, τροφές και νερό.
Στην ιατρική αυτό ονομάζεται κοπρανο-στοματική οδός. Για τη μείωση του κινδύνου, τα χέρια πρέπει να πλένονται ενδελεχώς μετά τη χρήση της τουαλέτας, μετά την αλλαγή της πάνας του μωρού και πριν το φαγητό.
Αν η πρόσβαση σε νερό και σαπούνι είναι δύσκολη, ένα τζελ χεριών με αιθυλική αλκοόλη μπορεί να αποδειχθεί πολύ χρήσιμο.
Η κατανάλωση νερού από άγνωστη ή ακόμα και από φυσική πηγή της οποίας τη διαδρομή δεν γνωρίζουμε, πρέπει να αποφεύγεται.
Ακόμα και σε αναπτυγμένες χώρες, το νερό μπορεί να είναι μολυσμένο με παράσιτα που προκαλούν διάρροια, όπως η Giardia.
Στα ταξίδια σε περιοχές που ο κίνδυνος ύπαρξης μολυσμένου νερού και τροφής είναι αυξημένος, πρέπει να καταναλώνεται αποκλειστικά εμφιαλωμένο νερό και να αποφεύγεται αυστηρά η χρήση πάγου που δεν παρήχθη επίσης από αποσταγμένο ή εμφιαλωμένο νερό.
Πρέπει επίσης να αποφεύγονται τα ωμά φρούτα και λαχανικά εκτός κι αν είναι δυνατός ο καθαρισμός του φλοιού, τα ωμά οστρακοειδή, το όχι καλά μαγειρεμένο κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
Ακατάλληλη διαχείριση τροφών
Με δεδομένο ότι η τροφική δηλητηρίαση συχνά προκαλείται από ακατάλληλη διαχείριση των τροφίμων, επιβάλλεται η εναρμόνιση με αυστηρούς κανόνες για το σωστό τρόπο διαχείρισής τους.
Καθαριότητα: η κουζίνα πρέπει να είναι καθαρή και τα μαχαιροπήρουνα και οι επιφάνειες κοπής να πλένονται με ζεστό νερό και μπόλικο σαπούνι.
Διαχωρισμός: το ωμό κρέας, τα θαλασσινά, το κρέας πουλερικών και τα αυγά πρέπει να διατηρούνται σε τελείως ξεχωριστές θέσεις σε σχέση με τις υπόλοιπες τροφές. Επιβάλλεται η χρήση ξεχωριστής επιφάνειας κοπής γι αυτές τις τροφές.
Μαγείρεμα: προτείνεται η χρήση θερμόμετρου μαγειρέματος για τον έλεγχο αν το κρέας έχει μαγειρευτεί σωστά και αν η εσωτερική του θερμοκρασία έχει σκοτώσει τα βακτήρια που προκαλούν τροφική δηλητηρίαση.
Ψύξη: πρέπει να διασφαλίζεται η συντήρηση των τροφών σε θερμοκρασία κάτω των 4 °C. Η απόψυξη των κατεψυγμένων τροφών πρέπει να γίνεται στο ψυγείο ή στο φούρνο μικροκυμάτων και όχι σε θερμοκρασία δωματίου.
Πότε να επισκεφτείτε το γιατρό σας
Η διάρροια στους ενήλικες συνήθως αποδράμει από μόνη της, αλλά εάν επιμένει, μπορεί να προκαλέσει αφυδάτωση (και να έχει τις σχετικές συνέπειες όπως ανεπάρκεια οργάνων, κρίσεις επιληψίας ή ακόμα και τον θάνατο), ή να είναι σύμπτωμα μιας πιο σοβαρής υποκείμενης νόσου.
Πρέπει να απευθυνθούμε σε ειδικό γιατρό όταν παρουσιάζονται τα εξής συμπτώματα:
Διάρροια που διαρκεί για παραπάνω από δύο ημέρες
Πυρετός 38,9 °C και πάνω
Συχνοί έμετοι
Έξι ή και παραπάνω υδαρές κενώσεις μέσα σε ένα 24ωρο
Οξύ κοιλιακό άλγος ή οξύς πόνος στο ορθό
Κόπρανα που έχουν μαύρο χρώμα ή το χρώμα της πίσσας, ή περιέχουν αίμα ή πύον
Συμπτώματα αφυδάτωσης
Βρέφη
Η διάρροια μπορεί να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη για τα βρέφη και τα μικρά παιδιά καθώς η αφυδάτωση μπορεί να εγκατασταθεί πολύ γρήγορα.
Είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί το συχνό τάισμα των βρεφών εφόσον υπάρχει διάρροια, καθώς και να πραγματοποιηθεί άμεσα επίσκεψη σε ειδικό ή ακόμα και στο νοσοκομείο αμέσως μόλις το μωρό ή το μικρό παιδί εμφανίσει κάποιο από τα κάτωθι:
Διάρροια που διαρκεί παραπάνω από 24 ώρες
Πυρετό 38,9 °C και πάνω
Οξύ πόνο στην κοιλιά ή στο ορθό
Κόπρανα με αίμα ή πύον
Μαύρα ή πισσώδη κόπρανα
Συμπτώματα αφυδάτωσης τα οποία στα μικρά παιδιά ενδέχεται να διαφέρουν από αυτά των ενηλίκων.
Να αποφεύγεται η χρήση μη συνταγογραφημένων φαρμάκων σε βρέφη και νήπια εκτός κι αν έχουν προταθεί από το γιατρό.
Αυτά τα φάρμακα μπορούν γρήγορα να συσσωρευτούν στον οργανισμό των μικρών παιδιών και να καταστούν επικίνδυνα.
Εν κατακλείδι
Η διάρροια μπορεί να είναι μία κατάσταση που ταλαιπωρεί τον πάσχοντα η οποία σύντομα σταματά, ή μπορεί να είναι μία σοβαρή και μακροχρόνια νόσος.
Όταν πρόκειται για ένα απλό επεισόδιο καλό είναι να καταναλώνονται αρκετά υγρά, και αν επιμένει ο ασθενής πρέπει να επικοινωνεί με το γιατρό.
