Μια απειλητική για τη ζωή αλλεργική αντίδραση (αναφυλαξία) μπορεί να προκαλέσει σοκ, ξαφνική πτώση της αρτηριακής πίεσης και δυσκολία στην αναπνοή.
Σε άτομα που έχουν αλλεργία, η αναφυλαξία μπορεί να εμφανιστεί λίγα λεπτά μετά την έκθεση σε μια συγκεκριμένη ουσία που προκαλεί αλλεργία (αλλεργιογόνο).
Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να υπάρξει καθυστερημένη αντίδραση ή η αναφυλαξία μπορεί να εμφανιστεί χωρίς προφανές εκλυτικό αίτιο.
Τα συμπτώματα της αναφυλαξίας είναι τα εξής:
- Δερματικές αντιδράσεις, όπως κνίδωση, φαγούρα και δέρμα που κοκκινίζει ή αλλάζει χρώμα.
- Πρήξιμο του προσώπου, των ματιών, των χειλιών ή του λαιμού
- Στένωση των αεραγωγών, που οδηγεί σε συριγμό και δυσκολία στην αναπνοή ή την κατάποση
- Ασθενής και γρήγορος σφυγμός
- Ναυτία, εμετός ή διάρροια
- Ζάλη, λιποθυμία ή απώλεια αισθήσεων
Ορισμένοι κοινοί εκλυτικοί παράγοντες της αναφυλαξίας είναι ιδίως οι εξής:
- Φάρμακα
- Latex
- Τρόφιμα όπως τα φιστίκια, οι ξηροί καρποί, τα ψάρια και τα οστρακοειδή
- Τσίμπημα εντόμων όπως μέλισσες, σφήκες, και μυρμήγκια
Εάν είχατε οποιοδήποτε είδος σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης στο παρελθόν, ρωτήστε το γιατρό σας εάν θα πρέπει να σας συνταγογραφήσει έναν αυτόματο εγχυτήρα επινεφρίνης για να τον έχετε μαζί σας.
Για τη διάγνωση της πρέπει να ισχύει ένα από τα 3 παρακάτω κριτήρια:
1. Οξεία εμφάνιση ασθένειας (εντός λεπτών ή λίγων ωρών) που περιλαμβάνει βλάβες από το δέρμα, τους βλενογόνους ή και τα δύο (πχ γενικευμένους πομφούς, κνησμό, οίδημα χειλέων, γλώσσας κα). ΚΑΙ τουλάχιστον ένα από τα ακόλουθα:
- Συμπτώματα από το αναπνευστικό (πχ δύσπνοια, συριγμός, βρογχόσπασμος, υποξυγοναιμία κα)
- Πτώση της αρτηριακής πίεσης Τα συμπτώματα από το δέρμα εμφανίζονται σε περίπου 90% των αναφυλακτικών αντιδράσεων.
2. Τουλάχιστον δύο από τα παρακάτω όταν αυτά εκδηλώνονται μέσα σε λεπτά ή λίγες ώρες μετά από έκθεση του ασθενή σε πιθανό αλλεργιογόνο:
- Συμπτώματα από δέρμα ή βλενογόνους (πχ γενικευμένους πομφούς, κνησμό, οίδημα χειλέων, γλώσσας κα)
- Αναπνευστικά συμπτώματα (πχ δύσπνοια, συριγμός, βρογχόσπασμος, υποξυγοναιμία κα)
- Πτώση ΑΠ
- Επίμονα συμπτώματα από το γαστρεντερικό (πχ κοιλιακό άλγος, έμετοι κα)
3. Πτώση της ΑΠ μετά από έκθεση σε γνωστό για τον ασθενή αλλεργιογόνο (μετά από λεπτά ή λίγες ώρες)
- Για ενήλικες συστολική ΑΠ<90 mmHg ή πτώση περισσότερο από 30% κάτω από τις συνήθεις τιμές
- Για παιδιά πτώση της συστολικής ΑΠ κάτω από τη φυσιολογική τιμή με βάση την ηλικία
Εάν βρίσκεστε με κάποιον που παρουσιάζει αλλεργική αντίδραση με συμπτώματα αναφυλαξίας:
- Καλέστε αμέσως το 166 ή τον τοπικό αριθμό έκτακτης ιατρικής ανάγκης.
- Ρωτήστε αν το άτομο φέρει αυτόματο εγχυτήρα επινεφρίνης (EpiPen, Auvi-Q) για την αντιμετώπιση μιας αλλεργικής κρίσης.
- Εάν το άτομο πρέπει να χρησιμοποιήσει αυτόματο εγχυτήρα, ρωτήστε αν πρέπει να βοηθήσετε στην ένεση του φαρμάκου. Αυτό γίνεται συνήθως πιέζοντας τον αυτόματο εγχυτήρα στον μηρό του ατόμου.
- Άμεση χορήγηση αδρεναλίνης ενδομυϊκά 0.3-0.5 mg για ενήλικες κατά προτίμηση στο πρόσθιο-έξω πλάγιο του μηρού. Πιθανά να χρειαστεί επανάληψη μετά από 5-15 λεπτά
- Βάλτε το άτομο να ξαπλώσει μπρούμυτα και να παραμείνει ακίνητο.
- Χαλαρώστε τα στενά ρούχα και καλύψτε το άτομο με μια κουβέρτα. Μην δώσετε στο άτομο τίποτα να πιει.
- Εάν παρατηρείται εμετός ή αιμορραγία από το στόμα, γυρίστε το άτομο στο πλάι για να αποφύγετε τον πνιγμό.
- Εάν δεν υπάρχουν ενδείξεις αναπνοής, βήχα ή κίνησης, ξεκινήστε καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση. Κάντε αδιάκοπες πιέσεις στο στήθος – περίπου 100 ανά λεπτό – μέχρι να φτάσουν οι διασώστες.
- Ζητήστε επείγουσα περίθαλψη ακόμη και αν τα συμπτώματα αρχίσουν να βελτιώνονται. Μετά την αναφυλαξία, είναι πιθανό τα συμπτώματα να αρχίσουν και πάλι (να υποτροπιάσουν). Η παρακολούθηση σε νοσοκομείο για αρκετές ώρες είναι συνήθως απαραίτητη.
- Αν είστε με κάποιον που έχει συμπτώματα αναφυλαξίας, μην περιμένετε να δείτε αν τα συμπτώματα βελτιώνονται. Ζητήστε αμέσως επείγουσα θεραπεία. Σε σοβαρές περιπτώσεις, η χωρίς αντιμετώπιση αναφυλαξία μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο μέσα σε μισή ώρα.
- Η έγκαιρη χορήγηση της αδρεναλίνης είναι καθοριστική για το αποτέλεσμα
- Ο μέσος χρόνος από την έναρξη των συμπτωμάτων μέχρι την ανακοπή σε μια μελέτη σε ασθενείς που πέθαναν ήταν λιγότερο από 30 λεπτά
- Οι ασθενείς που έχουν ιστορικό αναφυλαξίας πρέπει να φέρουν αυτόματη ένεση αδρεναλίνης που κάνουν οι ίδιοι σε περίπτωση νέου επεισοδίου
Ένα αντιισταμινικό χάπι, όπως η διφαινυδραμίνη (Benadryl), δεν αρκεί για τη θεραπεία της αναφυλαξίας. Αυτά τα φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της αλλεργίας, αλλά δρουν πολύ αργά σε μια σοβαρή αντίδραση.
