Η αναβλητικότητα χαρακτηρίζεται από την καθυστέρηση της εκτέλεσης μιας εργασίας που απαιτεί την ολοκλήρωσή της. Αν και δεν αποτελεί διαταραχή της ψυχικής υγείας, η αναβλητικότητα μπορεί να προκαλέσει έντονη ψυχολογική δυσφορία. Η συστηματική αναβλητικότητα μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την προσωπική, τη σχολική ή την επαγγελματική σας ζωή.
Σε αυτό το άρθρο θα συζητήσουμε τα είδη της αναβλητικότητας, τι την προκαλεί, τις αρνητικές επιπτώσεις της και τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να ξεπεραστεί η αναβλητικότητα.
Τι είναι η αναβλητικότητα;
Η αναβλητικότητα υφίσταται όταν ένα άτομο καθυστερεί μια εργασία ή αναβάλλει κάτι μέχρι την τελευταία στιγμή ή ακόμη και μετά την εκπνοή της προθεσμίας.
Οι αναβλητικοί άνθρωποι συχνά κάνουν άλλα πράγματα πριν ξεκινήσουν ή επιστρέψουν σε μια εργασία ή σε μια υποχρέωση την οποία αποφεύγουν. Για παράδειγμα, αν πρόκειται να διεξαχθεί μια δύσκολη συζήτηση στη δουλειά, οι αναβλητικοί άνθρωποι μπορεί να αναλάβουν άλλα καθήκοντα για να αποφύγουν την προβλεπόμενη δυσφορία ή αναστάτωση την οποία θα τους προκαλέσει αυτή η συζήτηση.
Οι επικείμενες προθεσμίες που πρόκειται να λήξουν μπορεί να ωθήσουν τους αναβλητικούς ανθρώπους να τσεκάρουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μέχρι την τελευταία στιγμή ή να κάνουν δουλειές του σπιτιού, όπως το σκούπισμα και το πλύσιμο των δαπέδων, ή άλλες εργασίες που είχαν αναβάλει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, όπως η απάντηση σε μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
Τύποι αναβλητικότητας
Ο προσδιορισμός του τύπου της αναβλητικότητας που σας χαρακτηρίζει είναι το πρώτο βήμα για να αλλάξετε τη συμπεριφορά σας. Υπάρχουν έξι τύποι αναβλητικότητας με βάση το κύριο αντιλαμβανόμενο πρόβλημα που προκαλεί τη συγκεκριμένη συμπεριφορά:
- Τελειομανής: Έχει υψηλές απαιτήσεις και φοβάται ότι δεν θα ανταποκριθεί στις προσδοκίες και αναβάλλει τη δουλειά επειδή ανησυχεί ότι δεν θα την κάνει σωστά
- Ονειροπόλος: Έχει μεγάλους στόχους αλλά δεν διαθέτει κάποιο πλάνο για την επίτευξη της επιτυχίας
- Ανήσυχος: Φοβάται τις αλλαγές, σκέφτεται το χειρότερο δυνατό σενάριο και αντιστέκεται στην ανάληψη ρίσκων
- Αυτός που αψηφά τις υποχρεώσεις του (ο “ζαμάν φου” που θα λέγαμε στην καθομιλουμένη: Δίνει υποσχέσεις τις οποίες δεν τηρεί και πολλές δικαιολογίες για να μην εκτελέσει τελικά την εργασία του.
- Ο δημιουργός κρίσεων: Μπορεί ακούσια ή σκόπιμα να δημιουργήσει χάος την τελευταία στιγμή για να καθυστερήσει τη δουλειά.
- Υπερβολικός: Έχει μη ρεαλιστικές προσδοκίες για το τι μπορεί να επιτευχθεί και δεν έχει τις απαιτούμενες ικανότητες για τον καθορισμό των προτεραιοτήτων.
Τι προκαλεί την αναβλητικότητα;
Αν και οι λόγοι για τους οποίους ο καθένας μας χρονοτριβεί και είναι αναβλητικός είναι ιδιαίτεροι και ξεχωριστοί για τον καθένα, μπορεί να υπάρχει ένα κοινό στοιχείο φόβου και τελειομανίας που οδηγεί στην αναβλητική συμπεριφορά.
Η τελειομανία κάνει ένα άτομο να θέλει να εκτελέσει κάθε εργασία άψογα, γεγονός που γίνεται εμπόδιο στο να ολοκληρωθούν οι εργασίες και το οποίο οδηγεί στην αναβλητικότητα.
Η αναβλητικότητα συνδέεται επίσης με υψηλότερα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης.
Άγχος και αναβλητικότητα
Το άγχος ορίζεται από συμπτώματα όπως οι ενοχλητικές σκέψεις, ο υπερβολικός φόβος και η ανησυχία καθώς και τα σωματικά συμπτώματα. Όλα αυτά μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητα ενός ατόμου να φέρει εις πέρας τις εκκρεμείς υποχρεώσεις του και να τηρήσει τις προθεσμίες.
Τι συμβαίνει όταν η αναβλητικότητά μας μάς εκδικείται την ώρα του ύπνου;
Η αναβλητικότητα που μας εκδικείται την ώρα του ύπνου είναι όταν ένα άτομο θυσιάζει τον ύπνο για να μείνει ξύπνιο αργότερα και να κάνει ό,τι δεν είχε χρόνο να κάνει κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αυτό μπορεί να συνεπάγεται την περιήγηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, την παρακολούθηση τηλεόρασης μετά την ώρα του ύπνου ή τόσο κοντά στην ώρα του ύπνου ώστε να διαταράσσεται ο συνολικός σας ύπνος.
Κάτι τέτοιο δεν ταυτίζεται με την πραγματική χαλάρωση ή την ξεκούραση, επειδή αυτού του είδους η αναβλητικότητα συμβάλλει ταχύτατα στη στέρηση ύπνου, η οποία συνδέεται άμεσα με την ψυχική δυσφορία και διαταραχές, συμπεριλαμβανομένης της κατάθλιψης.
Ποιες είναι οι αρνητικές επιπτώσεις της αναβλητικότητας;
Η αναβλητικότητα δεν ωφελεί κανέναν. Μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα ξεκινώντας από τα σχολικά σας χρόνια, όταν μπορεί να καθυστερείτε τις διορίες, τη διαχείριση του διαβάσματός σας και την παρακολούθηση των μαθημάτων.
Μελέτες έχουν δείξει ότι όσο νωρίτερα υποβάλλεται μια εργασία ( γεγονός που υποδηλώνει μικρότερη αναβλητικότητα), τόσο υψηλότερη είναι η ακαδημαϊκή επίδοση.
Άλλες αρνητικές επιπτώσεις της αναβλητικότητας είναι οι εξής:
- Αυξημένος κίνδυνος για άγχος και κατάθλιψη
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση
- Αυξημένο στρες
- Ελλιπής έλεγχος των παρορμήσεων
Η μετάθεση των υποχρεώσεων που τελικά κάνετε ούτως ή άλλως, απαιτεί επίσης ενέργεια και χρόνο. Η αποφυγή εργασιών δεν σας κάνει να σταματήσετε να τις σκέφτεστε ή να ανησυχείτε γι’ αυτές.
Πώς να ξεπεράσετε την αναβλητικότητα
Η αναβλητικότητα είναι μια συμπεριφορά την οποία έχουμε διδαχθεί και μπορούμε να την ξεμάθουμε. Ένα καλό σημείο εκκίνησης είναι να αναγνωρίσετε ότι είστε αναβλητικοί. Μόλις αναγνωρίσετε αυτή τη συμπεριφορά στον εαυτό σας, μπορείτε να καταλάβετε τι είναι αυτό που προκαλεί την αναβλητικότητα και να την αλλάξετε.
Οι τρόποι για να ξεπεράσετε την αναβλητικότητα είναι μεταξύ άλλων:
- Να προσδιορίσετε το ρόλο που παίζει η αναβλητικότητα στη ζωή σας
- Να βρείτε χρόνο για τη διαχείριση του χρόνου σας
- Να διαχωρίζετε τις χρονοβόρες υποχρεώσεις σας και τα μεγαλύτερα πρότζεκτ σε μικρότερες εργασίες
- Να βρειτε παραγωγικούς λόγους για να συνεχίσετε να εργάζεστε πάνω σε πρότζεκτ και υποχρεώσεις
- Να έχετε ρεαλιστικούς στόχους και να επανεκτιμάτε τους στόχους και τις στρατηγικές σας ανάλογα με τις ανάγκες που προκύπτουν
Μήπως κωλυσιεργούμε και είμαστε αναβλητικοί για να νιώσουμε καλύτερα;
Αν φαίνεται ειρωνικό το γεγονός ότι χρονοτριβούμε για να αποφύγουμε τα αρνητικά συναισθήματα, αλλά καταλήγουμε να νιώθουμε ακόμα χειρότερα, αυτό συμβαίνει γιατί έτσι είναι. Και για άλλη μια φορά, πρέπει να ευχαριστήσουμε την εξελικτική διαδικασία.
Η αναβλητικότητα είναι ένα τέλειο παράδειγμα της προκατάληψης του παρόντος, της έμφυτης τάσης μας να δίνουμε προτεραιότητα στις βραχυπρόθεσμες ανάγκες έναντι των μακροπρόθεσμων.
Στην πραγματικότητα δεν ήμασταν σχεδιασμένοι για να σκεφτόμαστε στο απώτερο μέλλον, επειδή έπρεπε να επικεντρωθούμε στην εξασφάλιση των αναγκών μας στο εδώ και τώρα..
Σε νευρωνικό επίπεδο, αντιλαμβανόμαστε τους “μελλοντικούς εαυτούς” μας περισσότερο ως ξένους παρά ως μέρη του εαυτού μας. Όταν γινόμαστε αναβλητικοί, τμήματα του εγκεφάλου μας στην πραγματικότητα πιστεύουν ότι οι εργασίες που αναβάλλουμε – και τα συνακόλουθα αρνητικά συναισθήματα που μας περιμένου – είναι πρόβλημα κάποιου άλλου.
Ακόμη χειρότερα, εν μέσω άγχους είμαστε ακόμη λιγότερο ικανοί να πάρουμε προσεκτικές, προσανατολισμένες στο μέλλον αποφάσεις. Όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια εργασία που μας κάνει να νιώθουμε άγχος ή ανασφάλεια, η αμυγδαλή – το τμήμα του εγκεφάλου που είναι ο “ανιχνευτής της απειλής” – αντιλαμβάνεται την εργασία αυτή ως πραγματική απειλή, στην προκειμένη περίπτωση για την αυτοεκτίμηση ή την ευημερία μας.
Ακόμα και αν διανοητικά αναγνωρίζουμε ότι η αναβολή της εργασίας θα δημιουργήσει περισσότερο άγχος για εμάς στο μέλλον, ο εγκέφαλός μας εξακολουθεί να είναι έτσι προγραμματισμένος ώστε να ενδιαφέρεται περισσότερο για την εξάλειψη της απειλής στο παρόν.
