Η ατροφική γαστρίτιδα είναι μια πάθηση που επηρεάζει σχεδόν το 8% του πληθυσμού. Είναι μια μορφή χρόνιας γαστρίτιδας που αλλοιώνει τα κύτταρα του βλεννογόνου του στομάχου, όπου παράγεται το οξύ του στομάχου. Μπορεί να προκαλέσει διάφορα συμπτώματα, όπως πόνο στο στομάχι και κόπωση, αλλά μπορεί επίσης να εμφανιστεί και χωρίς συμπτώματα.
Η ατροφική γαστρίτιδα συνήθως προκαλείται από βακτηριακή λοίμωξη ή αυτοάνοση αντίδραση. Η θεραπεία επικεντρώνεται στη διαχείριση της υποκείμενης πάθησης. Αυτό το άρθρο θα καλύψει τις αιτίες, τα συμπτώματα και τη θεραπεία της ατροφικής γαστρίτιδας. Θα συζητηθεί επίσης η πρόληψη και οι παράγοντες κινδύνου της νόσου.
Ορισμός της ατροφικής γαστρίτιδας
Η γαστρίτιδα είναι η φλεγμονή του βλεννογόνου του στομάχου. Η ατροφική γαστρίτιδα είναι μια μορφή χρόνιας γαστρίτιδας που έχει επίσης τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
- Χρόνια φλεγμονή
- Λέπτυνση του βλεννογόνου (ατροφία)
- Αλλοιώσεις των κυττάρων του στομάχου
- Απώλεια ορισμένων κυττάρων στους γαστρικούς αδένες
Συχνά προκαλείται είτε από βακτηριακή λοίμωξη από Helicobacter pylori (H. pylori) είτε από αυτοάνοση αντίδραση. Η ατροφική γαστρίτιδα έχει επίσης συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του στομάχου.
Εντοπισμός
Η ατροφική γαστρίτιδα προσβάλλει την επένδυση του στομάχου, γνωστή ιατρικά ως γαστρικός βλεννογόνος. Αυτό το στρώμα του στομάχου περιέχει τα κύτταρα που παράγουν το οξύ του στομάχου και προστατεύει το στομάχι από ερεθισμούς.
- Βακτηριακή λοίμωξη έναντι αυτοάνοσης αντίδρασης
Υπάρχουν δύο συνήθεις αιτίες ατροφικής γαστρίτιδας: η βακτηριακή λοίμωξη και η αυτοάνοση αντίδραση.
Η βακτηριακή λοίμωξη από το H. pylori είναι η πιο συνηθισμένη αιτία. Η λοίμωξη από H. pylori είναι συχνή, επηρεάζοντας περίπου τα δύο τρίτα του πληθυσμού. Αυτό το βακτήριο μπορεί να προκαλέσει και άλλες παθήσεις του στομάχου, όπως πεπτικά έλκη, καρκίνο του στομάχου και λέμφωμα του βλεννογόνου που σχετίζεται με τον λεμφικό ιστό (MALT).
Το H. pylori μεταδίδεται μέσω της επαφής με μολυσμένο σάλιο, κόπρανα ή εμετό. Μπορεί επίσης να μεταδοθεί μέσω μολυσμένου νερού και τροφίμων.
Η αυτοάνοση ατροφική γαστρίτιδα εμφανίζεται όταν ο ίδιος ο οργανισμός επιτίθεται στα υγιή κύτταρα του βλεννογόνου του στομάχου. Αυτό οδηγεί σε μειωμένη παραγωγή στομαχικού οξέος και απώλεια του ενδογενούς παράγοντα, μιας πρωτεΐνης που βοηθά τον οργανισμό να απορροφήσει τη βιταμίνη Β12.
Όσοι πάσχουν από αυτοάνοση ατροφική γαστρίτιδα μπορεί να έχουν σημαντική αναιμία από έλλειψη βιταμίνης Β12, η οποία ονομάζεται κακοήθης αναιμία.
Οξεία vs. Χρόνια vs. Ατροφική γαστρίτιδα
Η γαστρίτιδα είναι η φλεγμονή του βλεννογόνου του στομάχου.
Η οξεία γαστρίτιδα είναι μια βραχυπρόθεσμη κατάσταση που προκαλείται από ερεθιστικούς παράγοντες για το στομάχι, όπως είναι τα φάρμακα, το αλκοόλ και η διατροφή. Συνήθως υποχωρεί όταν εξαλειφθεί ο ερεθιστικός παράγοντας.
Η χρόνια γαστρίτιδα είναι μια επίμονη, χαμηλού βαθμού εκδοχή αυτής της κατάστασης που συνήθως προκαλείται από μια λοίμωξη από H. pylori.
Η ατροφική γαστρίτιδα εκδηλώνεται όταν η χρόνια γαστρίτιδα ενέχει και κυτταρικές μεταβολές στο βλεννογόνο του στομάχου που προκαλούν ατροφία και μείωση της παραγωγής στομαχικού οξέος.
Πώς προκαλείται η φλεγμονή του στομάχου;
Η φλεγμονή του στομάχου αφορά το πρήξιμο και τον ερεθισμό του βλεννογόνου του στομάχου. Μπορεί να συμβεί από μια λοίμωξη από H. pylori, από μια αυτοάνοση αντίδραση, από την παλινδρόμηση της χολής ή από παράγοντες που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής του ασθενούς. Οι παράγοντες που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής μπορεί να είναι οι εξής:
- Κατανάλωση πικάντικων τροφών
- Κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας αλκοόλ
- Καφεΐνη
- Κάπνισμα
- Στρες
- Μακροχρόνια χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ)
Όταν το στομάχι εκτίθεται σε αυτούς τους παράγοντες ή σε μολυσματικά μικρόβια μπορεί να αντιδράσει με ερεθισμό και πρήξιμο.
Παράγοντες κινδύνου
Ένας από τους κύριους παράγοντες κινδύνου για την ατροφική γαστρίτιδα είναι η λοίμωξη από το H. pylori. Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC), ορισμένοι πληθυσμοί έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να προσβληθούν από το H. pylori. Οι πληθυσμοί αυτοί είναι οι ακόλουθοι:
- Ηλικιωμένοι ενήλικες
- Ισπανόφωνοι
- Αφροαμερικανοί
- Άτομα χαμηλότερων κοινωνικοοικονομικών στρωμάτων
Η αυτοάνοση ατροφική γαστρίτιδα θεωρούνταν παλαιότερα ότι ήταν μια νόσος που αφορούσε κυρίως ηλικιωμένες γυναίκες βορειοευρωπαϊκής καταγωγής. Ωστόσο, έχει εντοπιστεί σε άτομα όλων των ηλικιών, εθνοτήτων και φύλων.
Πρόληψη
Δεν υπάρχει ιδανικός τρόπος για την πρόληψη της γαστρίτιδας. Ωστόσο, υπάρχουν τρόποι για να μειώσετε τον κίνδυνο εμφάνισης της πάθησης, όπως:
- Εφαρμόστε καλή υγιεινή των χεριών για να αποτρέψετε μια μόλυνση από H. pylori.
- Αποφύγετε να τρώτε και να πίνετε τρόφιμα που ερεθίζουν το στομάχι.
- Αποφύγετε τη λήψη ΜΣΑΦ.
Συμπτώματα
Τα άτομα με ατροφική γαστρίτιδα μπορεί να μην έχουν συμπτώματα παρά μόνο σε προχωρημένο στάδιο της νόσου. Αυτό καθιστά δύσκολη την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της πάθησης.
Η ατροφική γαστρίτιδα που προκαλείται από λοίμωξη από H. pylori έχει διαφορετικά συμπτώματα από την αυτοάνοση ατροφική γαστρίτιδα.
Όταν η ατροφική γαστρίτιδα προκαλείται από λοίμωξη από H. pylori, μπορεί να προκαλέσει τα ακόλουθα συμπτώματα:
- Πόνος στο στομάχι
- Ναυτία και έμετος
- Πονοκέφαλοι
- Απώλεια της όρεξης
Τα συμπτώματα της αυτοάνοσης ατροφικής γαστρίτιδας είναι γενικά αποτέλεσμα της ανεπάρκειας βιταμίνης Β12 που ονομάζεται κακοήθης αναιμία. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι τα ακόλουθα:
- Κόπωση
- Ζάλη
- Αϋπνία
- Κατάθλιψη
- Ευερεθιστότητα
- Γρήγορος καρδιακός ρυθμός
- Νευροπάθεια (νευρικός πόνος)
Διαγνωστικές εξετάσεις
Η διάγνωση της ατροφικής γαστρίτιδας ξεκινά με την εξέταση του ιστορικού και τη φυσική εξέταση από τον ιατρό. Με βάση τα ευρήματά του, μπορεί να ζητηθούν πρόσθετες εξετάσεις.
Μπορεί να χρησιμοποιηθούν εξετάσεις αίματος για την εξέταση της γαστρικής λειτουργίας, αλλά η βασική διαγνωστική εξέταση είναι η ανώτερη ενδοσκόπηση, γνωστή και ως οισοφαγογαστροδωδεκαδακτυλοσκόπηση (EGD) .
Η οισοφαγογαστροδωδεκαδακτυλοσκόπηση πραγματοποιείται με τη βοήθεια ενός μικρού ενδοσκοπίου που εισάγεται στο στόμα, προωθείται μέσω του οισοφάγου και περνά στο στομάχι. Με μια μικρή κάμερα στο άκρο του, μπορεί να λάβει εικόνες του στομάχου και επίσης να αφαιρέσει ιστό για τη διενέργεια βιοψίας. Η EGD μπορεί να επιβεβαιώσει τη διάγνωση της γαστρίτιδας.
Εάν ένας ιατρός υποπτεύεται λοίμωξη από H. pylori, μπορεί να ζητήσει εξέταση αίματος, κοπράνων ή αναπνοής για τη διάγνωση της λοίμωξης.
Θεραπεία
Η θεραπεία της ατροφικής γαστρίτιδας επικεντρώνεται στη διαχείριση της υποκείμενης αιτίας της πάθησης.
Δεδομένου ότι η πλειονότητα των ατόμων με ατροφική γαστρίτιδα πάσχουν από λοίμωξη από H. pylori, είναι σημαντικό να αντιμετωπιστεί και να εξαλειφθεί αυτό το βακτήριο. Η θεραπεία του H. pylori περιλαμβάνει τη λήψη ενός αναστολέα αντλίας πρωτονίων (PPI) και δύο αντιβιοτικών για το προβλεπόμενο χρονικό διάστημα.
Εάν ο ασθενής έχει ανεπάρκεια βιταμίνης Β12, μπορούν να χρησιμοποιηθούν συμπληρώματα ή ενδοφλέβιες (IV) εγχύσεις για την αποκατάσταση των επιπέδων της.
Ο προσβεβλημένος γαστρικός βλεννογόνος μπορεί να επανέλθει στο φυσιολογικό σε ορισμένα άτομα που αντιμετωπίζουν επιτυχώς τη λοίμωξη από H. pylori.
Σύνδεση με τον καρκίνο
Η ατροφική γαστρίτιδα θεωρείται πρόδρομος του καρκίνου του στομάχου. Ωστόσο, οι περισσότεροι άνθρωποι που πάσχουν από ατροφική γαστρίτιδα δεν θα νοσήσουν από καρκίνο του στομάχου.
Μια μελέτη του 2017 έδειξε ότι λιγότερο από το 2% των ατόμων με ατροφική γαστρίτιδα εμφάνισαν καρκίνο του στομάχου.
Αν και υπάρχει σύνδεση μεταξύ της ατροφικής γαστρίτιδας και του καρκίνου, αυτό δεν είναι εξασφαλισμένο. Είναι σημαντικό να εξετάζονται και άλλοι παράγοντες κινδύνου, όπως η κατανάλωση αλκοόλ και η ηλικία, οι οποίοι μπορεί να παίζουν ρόλο στην ανάπτυξη καρκίνου του στομάχου.
Διαχείριση μετά την αρχική θεραπεία
Η άμεση αντιμετώπιση της ατροφικής γαστρίτιδας περιλαμβάνει αντιβιοτικά (ανάλογα με την περίπτωση) και φάρμακα PPI. Η Αμερικανική Γαστρεντερολογική Εταιρεία (AGA) συνιστά μια τακτική οισοφαγογαστροδωδεκαδακτυλοσκόπηση για την αναζήτηση καρκίνου του στομάχου και άλλων μεταβολών του στομάχου. Η AGA συνιστά τη διενέργεια οισοφαγογαστροδωδεκαδακτυλοσκόπησης κάθε τρία χρόνια σε άτομα με προχωρημένη ατροφική γαστρίτιδα.