Ποια είναι τα αίτια και τα συμπτώματα του Burnout;
Η επαγγελματική εξουθένωση (Burnout) βρίσκεται σε έξαρση, αλλά οι ειδικοί λένε ότι υπάρχουν πράγματα που μπορούν να κάνουν οι εργαζόμενοι και οι εργοδότες για την αντιμετώπισή της.
Λίγα παραπάνω λόγια θα μπορούσαν να κάνουν μεγάλη διαφορά ως προς την αποδοχή της επαγγελματικής εξουθένωσης ως ενός ολοένα και περισσότερο εντεινόμενου φαινομένου.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας διεύρυνε σημαντικά τον ορισμό του προβλήματος που πλήττει πολλούς από τους σημερινούς εργαζόμενους στη Διεθνή Ταξινόμηση των Ασθενειών (ICD) στις αρχές του 2019.
Ο νέος ορισμός δεν συνεπάγεται πρακτικά πολλές αλλαγές. Εξακολουθεί κανείς να μην μπορεί να διαγνωστεί με επαγγελματική εξουθένωση, παρά τις αντίθετες αναφορές, αλλά αυτή μπορεί να καταγραφεί ως παράγοντας που συμβάλλει σε ένα πρόβλημα υγείας και ως λόγος που κάποιος αναζητά βοήθεια.
Όπως ακριβώς δεν μπορεί να διαγνωστεί, ας πούμε, η ενδοοικογενειακή βία, αλλά μπορεί να αποτελέσει λόγο για την αναζήτηση περίθαλψης καθώς και παράγοντα που συμβάλλει σε ιατρικές παθήσεις.
Αυτό που κάνει ο νέος ορισμός είναι να καταγράφει την επαγγελματική εξουθένωση ειδικά ως ζήτημα που σχετίζεται με την εργασία.
Ο προηγούμενος ορισμός ήταν απλώς “κατάσταση εξάντλησης των ζωτικών λειτουργιών”. Ο νέος ορισμός συνδέει την ασθένεια με το ” χρόνιο εργασιακό στρες που δεν έχει αντιμετωπιστεί με επιτυχία“.
Στη συνέχεια απαριθμεί τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει αυτό το φαινόμενο.
Αυτή η αντίληψη της επαγγελματικής εξουθένωσης ευθυγραμμίζει την Διεθνή Ταξινόμηση των Ασθενειών με αυτό που οι ψυχολόγοι και οι ερευνητές έχουν κατανοήσει εδώ και αρκετό καιρό.
Έτσι, πέρα από τις πρακτικές επιπτώσεις, η αναγνώριση της επαγγελματικής εξουθένωσης αναδεικνύει τόσο την αυξανόμενη κατανόηση της επαγγελματικής εξουθένωσης όσο και τον πιθανότατα αυξανόμενο αριθμό των ανθρώπων που υποφέρουν από αυτήν, λένε οι ειδικοί.
Η επαγγελματική εξουθένωση (Burnout) ολοένα και αυξάνεται
Η αύξηση αυτή αποτυπώθηκε σε δημοσκόπηση της Gallup το καλοκαίρι toy 2018, σύμφωνα με την οποία σχεδόν το ένα τέταρτο των εργαζομένων ανέφερε ότι αισθάνεται πολύ συχνά ή πάντα εξαντλημένοι.
Ένα επιπλέον 44% ανέφερε ότι αισθάνεται μερικές φορές εξουθενωμένοι, αφήνοντας λιγότερο από το ένα τρίτο των εργαζομένων να μην βιώνει εξουθένωση.
Αυτά τα συναισθήματα μπορεί να οδηγήσουν σε σωματική, διανοητική και συναισθηματική εξάντληση, καθώς και σε αίσθημα απελπισίας και φόβου.
Μπορεί επίσης να οδηγήσουν σε μείωση της εργασιακής απόδοσης.
Όπως και πολλά άλλα προβλήματα υγείας, η πάθηση έχει επίσης ένα ευρύτερο οικονομικό κόστος.
Οι ερευνητές έχουν υπολογίσει ότι οι υψηλές εργασιακές απαιτήσεις κοστίζουν 48 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως και συμβάλλουν σε 30.000 θανάτους ετησίως.
Όμως, όπως υποδηλώνει η αναγνώριση του ΠΟΥ, το πρόβλημα αυτό συγκεντρώνει ολοένα και μεγαλύτερη προσοχή.
Τι προκαλεί την επαγγελματική εξουθένωση (Burnout);
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορούν να συμβάλουν στην επαγγελματική εξουθένωση.
Οι ειδικοί δηλώνουν ότι οι σημερινοί εργαζόμενοι, ιδίως οι υπάλληλοι, αντιμετωπίζουν σχεδόν την απόλυτη καταστροφή σε ό,τι έχει να κάνει με τους παράγοντες που προκαλούν burnout.
Σε αυτούς συγκαταλέγονται:
- μια τάση προς τις δουλειές στον τομέα των υπηρεσιών
- η τεχνολογία που καθιστά εύκολη τη συνεργασία και την πρόσβαση στους εργασιακούς πόρους από απόσταση
- μια αυξανόμενη έμφαση στο να προσπαθείς να συμπεριλάβεις πολλούς ενδιαφερόμενους και να κάνεις τη φωνή σου να ακουστεί
- ένα ασαφές όριο μεταξύ του πότε οι περισσότεροι άνθρωποι εργάζονται εντός ωραρίου και πότε όχι
Το Burnout πρωτοεμφανίστηκε κυρίως στους τομείς της υγειονομικής περίθαλψης, όπου οι γιατροί και οι φροντιστές εξαντλούνταν από την υπερκόπωση και το άγχος.
Σήμερα, φαίνεται να είναι ευρέως διαδεδομένο.
Η στροφή σε περισσότερες θέσεις εργασίας στον τομέα των υπηρεσιών και των πληροφοριών έχει δημιουργήσει περισσότερες καταστάσεις που ευνοούν την επαγγελματική εξουθένωση.
Ένας από τους πιο συγκεκριμένους τρόπους που συμβαίνει αυτό είναι μέσω των απαιτήσεων, στα περισσότερα γραφεία, για σχεδόν συνεχή συνεργασία.
Οι σύγχρονοι οργανισμοί είναι από τη φύση τους πιο πολύπλοκοι και οι πολύπλοκοι οργανισμοί δημιουργούν το τέλειο έδαφος για την υπερφόρτωση του εργαζομένου στον τομέα των συνεργασιών.
Δεν είναι απαραίτητα η αλληλεπίδραση που προκαλεί την εξουθένωση, αλλά το συσσωρευμένο κόστος σε χρόνο και παρεμβάσεις/ παρεμβολές στην εργασία.
Πολύ ειδικοί μιλούν με παραδείγμα, για παράδειγμα την εβδομάδα εργασίας ενός τυπικού μεσαίου χαρτογιακά διευθυντή.
Κατά τη διάρκεια μιας εβδομάδας εργασίας 46 ωρών, ο υπάλληλος ξόδεψε 23 ώρες σε συσκέψεις, 10 ώρες σε μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και 13 ώρες σε ατομική εργασία.
Αλλά ακόμη και σε αυτές τις 13 ώρες, οι μισές από αυτές ήταν κατακερματισμένες σε τμήματα των 20 λεπτών ή λιγότερο.
Έτσι, απομένουν περίπου επτά ώρες που δεν είναι κατακερματισμένες για να κάνει κανείς σοβαρή δουλειά και να σκεφτεί σε βάθος – αλλά και για να ανανεωθεί.
Μια πολυάσχολη εβδομάδα με ελάχιστο χρόνο για τον εαυτό σας για να είναι παραγωγικός και να νιώθει ανανεωμένος είναι ένα ζήτημα.
Αλλά όταν αυτό αρχίζει να γίνεται σχεδόν κάθε εβδομάδα, ο κίνδυνος εξουθένωσης αυξάνεται.
Όταν συμβαίνει αυτό, μπορεί να είναι δύσκολο για τον εργαζόμενο να το εμποδίσει.
Ο καθένας έχει μια μέρα την εβδομάδα κατά την οποία σκέφτεται: ” Ουφ, αυτό είναι εξουθενωτικό”. Αλλά πλέον αυτό συμβαίνει συνήθως καθημερινά. Αλλά επειδή οι εργαζόμενοι και δη οι βαθμοφόροι είναι τόσο επαγγελματίες και επιτυχημένοι, δεν θέλουν να το αποδεχτούν.
Βλέπουν τα σημάδια, αλλά δεν θέλουν να δώσουν την απαραίτητη προσοχή… Και μετά, ξαφνικά, όταν εμφανίζεται, γίνεται χρόνιο πρόβλημα.
Τι μπορεί να γίνει γι’ αυτό
Είναι λοιπόν κάθε υπάλληλος γραφείου, δάσκαλος και επαγγελματίας υγείας στις αρχές του 21ου αιώνα καταδικασμένος να οδηγηθεί σε επαγγελματική εξουθένωση;
Όχι αν καταφέρουν να αφιερώσουν χρόνο για να φροντίσουν τον εαυτό τους – και επίσης όχι εφόσον και οι εργοδότες μπορούν να κάνουν το ίδιο για τους υπαλλήλους τους, λένε οι ειδικοί.
Οι ειδικοί συμφώνησαν ότι η επαγγελματική εξουθένωση δεν είναι ατομικό πρόβλημα αλλά πρόβλημα των οργανισμών και της κοινωνίας – και ότι η αντιμετώπισή της αρχίζει από την κορυφή.
Πολλά από αυτά καταλήγουν στην παραδοχή ότι ο χρόνος είναι ένας πεπερασμένος πόρος.
Θεωρούμε ότι ο χρόνος είναι σχεδόν ένας δωρεάν πόρος sλλά είναι ένας από τους πιο πεπερασμένους πόρους που έχουμε.
Έτσι, οι υψηλόβαθμοι υπεύθυνοι πρέπει να επιτρέψουν να μην παρίσταται κανείς σε μια σύσκεψη για παράδειγμα και να αρχίσουν να αντιμετωπίζουν τον χρόνο ως έναν πολύτιμο πόρο που είναι σπάνιος.
Κάποιοι απλοί κανόνες μπορούν επίσης να βοηθήσουν: όχι μιτινγκ την Παρασκευή, όχι ηλεκτρονικό ταχυδρομείο μετά από μια συγκεκριμένη ώρα της ημέρας – μέχρι να καθιερωθεί ο σεβασμός του χρόνου και των ορίων.
Οι ειδικοί σημειώνουν ότι τα προγράμματα ενσυνειδητότητας ή ευεξίας και η έμφαση στην ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής δεν αρκούν απαραίτητα.
Οι υπεύθυνοι πρέπει να τονίσουν ότι δεν πειράζει να εργάζεται κάποιος εργαζόμενος από το σπίτι του, αν το έχει ανάγκη εκείνη την ημέρα, και να προσέξουν αν οι υπάλληλοί τους εργάζονται περισσότερες ώρες απ’ ό,τι οι ίδιοι αντιλαμβάνονται.
Οι εργαζόμενοι μπορούν επίσης να κάνουν κάποια πράγματα για να περιορίσουν την εξουθένωση.
Υπάρχουν πράγματα που μπορεί να μην είναι εφικτό να αλλάξουν στο εργασιακό περιβάλλον. Αλλά εφόσον οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να κάνουν κάτι γι’ αυτό, μπορούν να σκεφτούν αν υπάρχει κάτι που περνά από το χέρι τους προκειμένου να αλλάξουν την προσέγγισή τους στην εργασία.
Να για ποια πράγματα πρέπει να αναρωτηθούν οι εργαζόμενοι και να επανεξετάσουν τη στάση τους:
- για το αν είναι υπερβολικά τελειομενείς
- για το αν έχουν υπερβολικές απαιτήσεις από τον εαυτό τους
- για το ενδεχόμενο να μην λεν «όχι» ακόμα κι αν πρέπει (ή ακόμα κι αν το δικαιούνται)
- για το αν βρίσκουν το χρόνο να διακόψουν την επαφή τους με την εργασία τους
Το δύσκολο πράγμα είναι να προσπαθεί κανείς να καταλάβει ποιες είναι οι προσωπικές απαιτήσεις από τον εαυτό του και ποιες οι εξωτερικές.
Εφόσον είναι στο πλαίσιο του δικού σας ελέγχου, ίσως να μπορείτε να οργανώσετε την εργάσιμη ημέρα σας έτσι ώστε να διαθέτετε εστιασμένο, παραγωγικό χρόνο κατά τις ώρες που βρίσκεστε στην καλύτερη δυνατή κατάσταση, όπως τα πρωινά.
Ή θα μπορούσατε να εφαρμόσετε διάφορους τρόπους για να λαμβάνετε πληροφορίες από τους άλλους, ώστε να γνωρίζετε πότε κάνετε αρκετά και να μην προσπαθείτε να επιτύχετε ένα επίπεδο τελειότητας που κοστίζει περισσότερο από όσο αξίζει τον κόπο.
Οτιδήποτε σας βοηθάει να αποκτήσετε μεγαλύτερο έλεγχο της εργάσιμης ημέρας μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση της επαγγελματικής εξουθένωσης.
Το να έχετε αρκετό ελεύθερο χρόνο – και να τον ξοδεύετε με σύνεση – είναι ζωτικής σημασίας.
Οι εργαζόμενοι πρέπει να έχουν χρόνο για να ανακτήσουν τις δυνάμεις τους.
Είμαστε σχεδιασμένοι ως άνθρωποι ώστε να μπορούμε διαχειριζόμαστε τις σύντομες εκρήξεις άγχους και στρες.
Αλλά πολλοί άνθρωποι παραμένουν σε αυτό το επίπεδο υψηλού στρες χωρίς διακοπή για πολύ καιρό.
Η άσκηση, ο διαλογισμός και η αφιέρωση χρόνου για τους φίλους και την οικογένεια μπορεί να είναι όλα σημαντικά για αυτή την ανάκτηση των δυνάμεων.
Όπως και η σωστή διατροφή, ο ποιοτικός ύπνος και η ενασχόληση με νέες, διεγερτικές, προκλητικές δραστηριότητες.
Οι ειδικοί κατηγοριοποιούν τις πτυχές της προσωπικότητας και της καθημερινότητας μας που μπορούμε να αντιτάξουμε απέναντι στο Burnout ως εξής:
- ευζωία και ευεξία
- αυτοεπίγνωση της προσωπικότητάς μας και η σχέση μας με το στρες
- γνώση των ικανοτήτων και των προτερημάτων μας και πώς αυτά επιδρούν στον εργασιακό μας βίο
- προσωπική σύνδεση με όσους μπορούν να μας υποστηρίξουν στην εργασιακή καθημερινότητα και στην καριέρα μας γενικότερα
- ανάληψη δημιουργικών καινοτόμων πρωτοβουλιών στην προσωπική μας ζωή και δοκιμή νέων εμπειριών
Ακόμα και αν γυμνάζεστε κάθε μέρα, μπορεί να υποστείτε Burnout, αν δεν επικεντρωθείτε και στους άλλους τομείς.
Burnout και εργαζόμενοι στο χώρο της υγείας τον καιρό της πανδημίας
Είναι αδιαμφισβήτητο ότι η εμφάνιση και η εξάπλωση του COVID19 αυξάνει την πίεση στο υγειονομικό προσωπικό σε πολλά επίπεδα (αυξημένες ανάγκες περίθαλψης και φροντίδας ασθενών, απουσία ενδεδειγμένων / κλινικά δοκιμασμένων θεραπευτικών μεθόδων για την αντιμετώπιση του ιού, ανησυχία για την προστασία της δικής τους υγείας και των δικών τους προσώπων, πολύωρη αδιάκοπη εργασία, διαχείριση δυσαρεστημένων ασθενών και συγγενών, αυξημένη ανησυχία για το άμεσο μέλλον κ.ά.).
Οι συναισθηματικές εναλλαγές είναι φυσιολογικό να είναι έντονες και απότομες αυτή την περίοδο και να αυξάνεται το άγχος, η ανησυχία, ο φόβος και ο θυμός.
Οι υγειονομικοί που εργάζονται με ασθενείς με COVID-19 εξαντλούνται συναισθηματικά όχι μόνο από συγκινησιακούς ψυχολογικούς παράγοντες αλλά και από τις αυξημένες εργασιακές απαιτήσεις κατά τη διάρκεια της επιδημίας.
Ανεξάρτητα από το επάγγελμα και τα χαρακτηριστικά της εργασίας, το επίπεδο άγχους μεταξύ των υγειονομικών λειτουργών πρέπει να αντιμετωπιστεί εγκαίρως.
Οι ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες εργασίας των υγειονομικών υπαλλήλων που συμμετέχουν στην αντιμετώπιση του COVID-19 θα μπορούσαν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης προβλημάτων ψυχικής υγείας.
Ο έντονος φόρτος εργασίας συμβάλλει στην εξάντληση των υγειονομικών υπαλλήλων με αποτέλεσμα να απειλείται η ψυχική τους ευημερία.
Συνεπώς, θα πρέπει να γίνεται συνεχής παρακολούθηση για τη διαχείριση της ψυχικής υγείας τους.
Θα πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες για την έγκαιρη ανίχνευση και πρόληψη των προβλημάτων ψυχικής υγείας σε αυτήν την κατηγορία εργαζομένων.
Απαιτούνται έγκαιρες τεκμηριωμένες παρεμβάσεις όχι μόνο για τη διατήρηση της ψυχικής τους υγείας αλλά και για την πρόληψη των αρνητικών συνεπειών των επιπτώσεων στην ψυχική υγεία των υγειονομικών σε ό,τι έχει να κάνει με τους οργανισμούς τους, τις δομές υγείας και το συνολικό σύστημα καθώς και τη συνολική κοινωνία.
