Δηλητηρίαση από Μονοξείδιο του Άνθρακα: Πόσο επικίνδυνη είναι;

Η δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα προκαλείται από την εισπνοή αερίου μονοξειδίου του άνθρακα (CO). Το αέριο αυτό είναι άοσμο και άχρωμο. Συνδέεται με την αιμοσφαιρίνη, την πρωτεΐνη που περιέχει σίδηρο στα ερυθρά αιμοσφαίρια, η οποία τα κάνει κόκκινα και μεταφέρει οξυγόνο.

Χρειάζεται μόνο μια μικρή ποσότητα μονοξειδίου του άνθρακα στον αέρα για να απομακρυνθούν τα μόρια οξυγόνου από την αιμοσφαιρίνη, και η ποσότητα αυτή προέρχεται συνήθως τυχαία από διάφορες πηγές καύσης.

Συνηθισμένες τυχαίες αιτίες

Το μονοξείδιο του άνθρακα είναι προϊόν καύσης. Οποιαδήποτε καύση το εκλύει. Η εξάτμιση του αυτοκινήτου είναι μια πολύ συνηθισμένη πηγή, αλλά το ίδιο ισχύει και για τις φωτιές με ξύλα και τις συσκευές αερίου – σόμπες, τζάκια και θερμοσίφωνες, για παράδειγμα.

Ο κακός εξαερισμός σε κλειστούς χώρους οδηγεί στις περισσότερες δηλητηριάσεις από μονοξείδιο του άνθρακα.

Ορισμένες περιπτώσεις τυχαίας δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα προέρχονται από ακατάλληλη χρήση συσκευών όπως σόμπες, ψησταριές ή γεννήτριες μέσα σε σπίτια ή κτίρια. Ωστόσο, τα περισσότερα περιστατικά οφείλονται σε βλάβη του εξοπλισμού που συνήθως σχετίζεται με τον εξαερισμό συσκευών όπως οι κλίβανοι ή τα μηχανοκίνητα οχήματα.

Διαχείριση έκτακτων αναγκών/Αποκατάσταση φυσικών καταστροφών

Το μονοξείδιο του άνθρακα παράγεται από πολλές συσκευές που χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια φυσικών καταστροφών από το προσωπικό που σπεύδει να τις αντιμετωπίσει ή να αποκαταστήσει την κατάσταση που αφήνουν πίσω τους.

Είναι σύνηθες κατά την περίοδο αποκατάστασης μετά από μια φυσική καταστροφή να παρατηρούνται αυξημένες επισκέψεις στα τμήματα επειγόντων περιστατικών λόγω δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα.

Η χρήση αυτών των συσκευών θα πρέπει πάντα να περιλαμβάνει τη λήψη προληπτικών μέτρων ασφαλείας για την αποφυγή έκθεσης σε αέριο CO.

Η χρήση ειδών επιβίωσης, όπως οι γεννήτριες ή οι σόμπες κατασκήνωσης, γίνεται συχνά σε μη ιδανικές συνθήκες. Πολλές φορές, η προχειρότητα που επικρατεί μπορεί να κάνει εύκολο το να ξεχάσει κανείς τις βασικές απαιτήσεις σχετικά με τον εξαερισμό.

Εσκεμμένη δηλητηρίαση

Περίπου το 4% όλων των αυτοκτονιών στις Ηνωμένες Πολιτείες γίνεται με τη χρήση κάποιας μορφής αερίου. Από αυτές, το 73% αφορά δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα.

Η πηγή του αερίου CO στη συντριπτική πλειονότητα όλων των εσκεμμένων δηλητηριάσεων από μονοξείδιο του άνθρακα προέρχεται από μηχανοκίνητα οχήματα ή άλλες μηχανές εσωτερικής καύσης. Η καύση άνθρακα αντιπροσωπεύει περίπου το 13% των περιπτώσεων,και έρχεται μακράν στη δεύτερη θέση.

Οξεία και χρόνια έκθεση στο μονοξείδιο του άνθρακα

Η δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα προκύπτει από τη συσσώρευση αερίου CO στην κυκλοφορία του αίματος, η οποία μετράται από την ποσότητα της αιμοσφαιρίνης που είναι κορεσμένη με μόρια μονοξειδίου του άνθρακα.

Η σύνδεση της αιμοσφαιρίνης και του μονοξειδίου του άνθρακα δημιουργεί αυτό που είναι γνωστό ως καρβοξυαιμοσφαιρίνη ή ανθρακοαιμοσφαιρίνη. Τα υψηλά επίπεδα καρβοξυαιμοσφαιρίνης οδηγούν σε βλάβη των ιστών στον εγκέφαλο και την καρδιά λόγω του συνδυασμού της παρεμπόδισης του οξυγόνου και της πρόκλησης φλεγμονής.

Η συσσώρευση καρβοξυαιμοσφαιρίνης μπορεί να συμβεί αργά (χρόνια έκθεση) ή γρήγορα (οξεία έκθεση). Η χρόνια έκθεση προκαλείται συχνά από μια ελαττωματική ή κακώς αεριζόμενη συσκευή στο σπίτι που οδηγεί στην παρουσία χαμηλών συγκεντρώσεων μονοξειδίου του άνθρακα στον αέρα.

Φανταστείτε μια στέγη που στάζει αργά και τελικά γεμίζει έναν κουβά που τοποθετείται ακριβώς από κάτω της.

Τα συμπτώματα της χρόνιας έκθεσης συχνά δεν αναγνωρίζονται για μεγάλο χρονικό διάστημα και η δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα μπορεί να μην αναφερθεί.

Η οξεία έκθεση προέρχεται συνήθως από μια τυχαία αλλαγή στο περιβάλλον που οδηγεί σε υψηλή συγκέντρωση μονοξειδίου του άνθρακα στον αέρα.

Στην περίπτωση αυτή, τα επίπεδα της καρβοξυαιμοσφαιρίνης αυξάνονται γρήγορα και τα συμπτώματα είναι πιο έντονα. Η οξεία έκθεση αναγνωρίζεται ευκολότερα και αναφέρεται συχνότερα.

Συμπτώματα

Τα σημεία και τα συμπτώματα της δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα μπορεί να είναι τα ακόλουθα:

• Αμβλύς πονοκέφαλος
• Αδυναμία
• Ζάλη
• Ναυτία ή εμετός
• Δύσπνοια
• Σύγχυση
• Θολή όραση
• Απώλεια συνείδησης

Η δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα μπορεί να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη για άτομα που κοιμούνται ή είναι μεθυσμένα. Οι άνθρωποι μπορεί να υποστούν μη αναστρέψιμη εγκεφαλική βλάβη ή ακόμη και να πεθάνουν πριν κάποιος αντιληφθεί ότι υπάρχει πρόβλημα.

Πρόληψη

Απλά μέτρα προφύλαξης μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη της δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα:

Εγκαταστήστε ανιχνευτές μονοξειδίου του άνθρακα. Τοποθετήστε έναν στο διάδρομο κοντά σε κάθε χώρο ύπνου στο σπίτι σας. Ελέγχετε τις μπαταρίες κάθε φορά που ελέγχετε τις μπαταρίες των ανιχνευτών καπνού – τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο. Εάν ηχήσει ο συναγερμός, βγείτε από το σπίτι και καλέστε το 166 ή την πυροσβεστική υπηρεσία.

Ανοίξτε την πόρτα του γκαράζ πριν ξεκινήσετε το αυτοκίνητό σας. Ποτέ μην αφήνετε το αυτοκίνητό σας σε λειτουργία στο γκαράζ σας. Να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί εάν έχετε γκαράζ που συνδέεται με το σπίτι σας. Το να αφήνετε το αυτοκίνητό σας σε λειτουργία σε έναν χώρο συνδεδεμένο με το υπόλοιπο σπίτι δεν είναι ποτέ ασφαλές, ακόμη και με την πόρτα του γκαράζ ανοιχτή.

Χρησιμοποιείτε τις συσκευές με φυσικό αέριο όπως συνιστάται. Ποτέ μη χρησιμοποιείτε σόμπα ή φούρνο αερίου για τη θέρμανση του σπιτιού σας. Χρησιμοποιείτε φορητές σόμπες αερίου για κατασκήνωση μόνο σε εξωτερικούς χώρους. Χρησιμοποιείτε θερμάστρες χώρου που καίνε καύσιμα μόνο όταν κάποιος είναι ξύπνιος για να τις παρακολουθεί και οι πόρτες ή τα παράθυρα είναι ανοιχτά για να παρέχουν καθαρό αέρα. Μην λειτουργείτε γεννήτρια σε κλειστό χώρο, όπως το υπόγειο ή το γκαράζ.

Φροντίστε να εξαερίζονται σωστά οι συσκευές και οι κινητήρες που καίνε καύσιμα. Σε αυτές περιλαμβάνονται:

• Θερμάστρες  χώρου
• Φούρνοι
• Ψησταριές με κάρβουνα
• Εστίες μαγειρέματος
• Θερμοσίφωνες νερού
• Τζάκια
• Φορητές γεννήτριες
• Σόμπες καύσης ξύλου
• Κινητήρες αυτοκινήτων και φορτηγών

Εάν έχετε τζάκι, διατηρήστε το σε καλή κατάσταση. Καθαρίζετε την καμινάδα και την καπνοδόχο του τζακιού σας κάθε χρόνο.

Διατηρήστε τους αεραγωγούς και τις καμινάδες ελεύθερες κατά τη διάρκεια της ανακαίνισης. Ελέγξτε ότι δεν καλύπτονται από μουσαμάδες ή μπάζα.

Πραγματοποιήστε τις επισκευές πριν επιστρέψετε στον τόπο του συμβάντος. Εάν έχει συμβεί δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα στο σπίτι σας, είναι ζωτικής σημασίας να βρείτε και να επισκευάσετε την πηγή του μονοξειδίου του άνθρακα πριν μείνετε ξανά εκεί.

Να είστε προσεκτικοί όταν εργάζεστε με διαλύτες σε κλειστό χώρο. Το χλωριούχο μεθυλένιο, ένας διαλύτης που βρίσκεται συνήθως σε προϊόντα αφαίρεσης χρωμάτων και βερνικιών, μπορεί να διασπαστεί (μεταβολιστεί) σε μονοξείδιο του άνθρακα όταν εισπνέεται. Η έκθεση σε χλωριούχο μεθυλένιο μπορεί να προκαλέσει δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα.

Όταν εργάζεστε με διαλύτες στο σπίτι, να τους χρησιμοποιείτε μόνο σε εξωτερικούς χώρους ή σε καλά αεριζόμενους χώρους. Διαβάστε προσεκτικά τις οδηγίες και ακολουθήστε τις προφυλάξεις ασφαλείας που αναγράφονται στην ετικέτα.