Τα smartphones είναι ένα πανταχού παρόν κομμάτι της καθημερινής μας ζωής. Τα χρησιμοποιούμε για τα πάντα, από τον έλεγχο της κοινωνικής μας δικτύωσης μέχρι την αναζήτηση οδηγιών.
Ίσως καμία ομάδα δεν υιοθετεί περισσότερο τις συσκευές της από τους εφήβους.
Το Pew Research Center αναφέρει ότι το 95% των εφήβων στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν πρόσβαση σε smartphone, ενώ το 45% δηλώνει ότι είναι “σχεδόν συνεχώς” online.
Πότε όμως αυτή η συμπεριφορά γίνεται ανθυγιεινή;
Ορισμένες πρόσφατες έρευνες έχουν διαλευκάνει το πότε η χρήση των smartphone γίνεται εθιστική για τους νεαρούς εφήβους. Η κατάσταση αυτή έχει επιδεινωθεί λόγω της πανδημίας COVID-19, κατά τη διάρκεια της οποίας πολλοί νέοι, αποκομμένοι από τις προσωπικές τους κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, έγιναν πιο εξαρτημένοι από τις συσκευές τους όσο ποτέ άλλοτε.
Τι δείχνει πρόσφατη έρευνα για την “προβληματική” χρήση του κινητού
Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, δημοσιεύθηκε έρευνα στο περιοδικό Pediatric Research, η οποία εξετάζει την “προβληματική” χρήση οθόνης από τα παιδιά.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δεδομένα από τη διετή παρακολούθηση της μελέτης Adolescent Brain Cognitive Development Study, η οποία αποτέλεσε μια μακροχρόνια μελέτη για την υγεία και τη γνωστική ανάπτυξη 11.875 παιδιών σε όλες τις ΗΠΑ που μελετήθηκαν από το 2016 έως το 2018. Η ερευνητική ομάδα παρακολούθησε αυτούς τους νέους (που ήταν ηλικίας 10 έως 14 ετών) μεταξύ των ετών 2018 και 2020.
Οι νέοι που συμμετείχαν προέρχονταν από ένα ευρύ φάσμα κοινωνικοοικονομικών, φυλετικών και εθνοτικών στρωμάτων και ερωτήθηκαν σχετικά με τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, των βιντεοπαιχνιδιών και των κινητών τηλεφώνων. Η μελέτη δείχνει πόσο εκτεταμένη είναι η εξάρτηση από αυτή την τεχνολογία για τους νεαρούς εφήβους όλων των υποβάθρων.
H έρευνα διαπίστωσε ορισμένες γενικές τάσεις.
Για παράδειγμα, τα αγόρια παρουσίασαν ενδείξεις υψηλότερης “προβληματικής χρήσης βιντεοπαιχνιδιών“, ενώ τα κορίτσια που συμμετείχαν στην έρευνα παρουσίασαν μεγαλύτερη πιθανότητα προβληματικής χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και του κινητού τηλεφώνου.
Όσον αφορά τους κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι έφηβοι που προέρχονταν από μονογονεϊκές οικογένειες συνδέονταν με “υψηλότερη προβληματική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης”.
Η πιθανώς εθιστική χρήση βιντεοπαιχνιδιών ήταν χαμηλότερη σε νοικοκυριά με υψηλότερο εισόδημα.
Ανάμεσά στα παιδιά, το 47,5% των νεαρών εφήβων δηλώνουν ότι χάνουν την αίσθηση του χρόνου που χρησιμοποιούν το τηλέφωνό τους, το 30,6% αναφέρει ότι “διακόπτουν ό,τι κάνουν” όταν επικοινωνούν με το τηλέφωνό τους και το 11,3% δηλώνει ότι το να είναι χωρίς τηλέφωνο “με κάνει να αισθάνομαι στεναχωρημένος“.
Οι έφηβοι ουσιαστικά περνούσαν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τους σε οθόνες για το σχολείο και στη συνέχεια αφιέρωναν το ισοδύναμο μιας δεύτερης σχολικής ή εργάσιμης ημέρας σε οθόνες για διασκέδαση.
Εξετάζοντας κάποιες από τις δημογραφικές διαφορές, τα αγόρια τείνουν να παίζουν βιντεοπαιχνίδια και να παρακολουθούν βίντεο στο YouTube, ενώ τα κορίτσια προτιμούν τις βιντεοκλήσεις, τα μηνύματα και τη ροή τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Παρόλο που τα κορίτσια περνούν περισσότερο χρόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από ό,τι τα αγόρια συνολικά, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να επηρεάσουν την εικόνα του σώματος των νεαρών αγοριών.
Η χρήση του Instagram συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο παράλειψης γευμάτων και διαταραγμένης διατροφής στα έφηβα αγόρια, καθώς και με δυσαρέσκεια για τους μύες και το ύψος τους.
Οι άνδρες που χρησιμοποιούν το Instagram είναι πιο πιθανό να χρησιμοποιήσουν επιβλαβή προϊόντα ενίσχυσης των μυών, όπως τα αναβολικά στεροειδή. Τα αγόρια που περνούν περισσότερο χρόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να βρίσκονται αντιμέτωπα με συνεχείς συγκρίσεις του εαυτού τους με μυώδη σώματα.
Σημάδια της υπερβολικής εξάρτησης από τα smartphones
Όπως συμβαίνει με κάθε εθιστική συμπεριφορά, υπάρχουν ορισμένα συχνά σημάδια και συμπτώματα της ανθυγιεινής εξάρτησης από το smartphone.
Ορισμένες συχνές ενδείξεις και συμπτώματα που πρέπει να προσέξετε αφορούν τις περιπτώσεις κατά τις οποίες οι οθόνες και οι συσκευές επηρεάζουν αρνητικά την ποιότητα ζωής, τις σχέσεις και την καθημερινή λειτουργικότητα ενός εφήβου.
Για αυτούς τους νέους, η χρήση της συσκευής μπορεί να απασχολεί συνεχώς τις σκέψεις τους.
Τα προειδοποιητικά σημάδια του εθισμού στα smartphones είναι μεταξύ άλλων όταν ένα άτομο στεναχωριέται στη σκέψη ότι θα μείνει χωρίς το τηλέφωνό του, σκέφτεται το τηλέφωνό του όταν δεν το χρησιμοποιεί, διακόπτει ό,τι άλλο κάνει όταν έρχεται σε επαφή με το τηλέφωνό του ή έχει τσακωμούς με άλλους λόγω της χρήσης του τηλεφώνου.
Οι έφηβοι και αλλά και τα μικρότερα παιδιά είναι μερικοί από τους φανατικότερους χρήστες των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης και των smartphones. Κατά συνέπεια, οι συνολικές ώρες που περνούν στο διαδίκτυο μπορεί να είναι μικρότερης σημασίας από το τι κάνουν με αυτά και γιατί.
Μερικά από τα χαρακτηριστικά σημάδια του εθισμού είναι πράγματα όπως η δυσκολία περιορισμού της χρήσης των συσκευών, οι ουσιαστικές παρεμβολές στην λειτουργικότητα του παιδιού (όπως οι αρνητικές συνέπειες στο σχολείο και στις κοινωνικές σχέσεις, οι τσακωμοί στην οικογένεια κ.λπ.) και η ευερεθιστότητα ή το άγχος όταν δεν χρησιμοποιούν την αγαπημένη τους συσκευή.
Μπορεί επίσης να είναι σκόπιμο να εξεταστεί αν η χρήση smartphone επηρεάζει τον ύπνο, καθώς ο ανεπαρκής ύπνος μπορεί να έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις στη διάθεση, τη γνωστική λειτουργία και τις σχέσεις με τους άλλους.
Πώς η υπερβολική χρήση των smartphone μπορεί να επηρεάσει την ψυχική υγεία και τις σχέσεις ενός νέου ανθρώπου
Εξετάζοντας αυτό το τρομακτικό ποσοστό κοντά στο 50% που δείχνει ότι αυτοί οι νέοι χάνουν τον έλεγχο του χρόνου που ξοδεύουν στο τηλέφωνό τους, είναι δύσκολο να μην αναρωτηθεί κανείς σε ποιο βαθμό το γεγονός αυτό επηρεάζει την καθημερινή τους ζωή.
Αν είστε τόσο απορροφημένοι από την οθόνη σας ώστε να έχετε χάσει την αίσθηση του πόσο χρόνο ξοδεύετε κάνοντας scrolling στο Instagram ή στέλνοντας μηνύματα με φίλους, τι είδους αντίκτυπο έχει αυτό στις σχέσεις σας και στην ικανότητά σας να εκτελείτε τις εργασίες σας στο σχολείο ή στο σπίτι;
Όσο πιο πολύς είναι ο παθητικός χρόνος που σπαταλάται μπροστά από μια οθόνη, τόσο πιο ισχυρός είναι ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να επηρεάσει την ψυχική υγεία των εφήβων, καθώς εκτοπίζει άλλες σημαντικές δραστηριότητες, όπως η δραστηριοποίηση σε εξωτερικούς χώρους, η συμμετοχή σε αθλήματα ή η συναναστροφή με φίλους.
Ορισμένοι έφηβοι και νεαρά παιδιά μπορεί να αναπτύξουν εθισμό στις οθόνες τους και να αισθάνονται ανίκανοι να αποσυνδεθούν από αυτές.
Η “κοινωνικοποίηση μέσω γραπτών μηνυμάτων” ή μέσω μιας πλατφόρμας ανταλλαγής μηνυμάτων είναι πολύ διαφορετική από τις αλληλεπιδράσεις πρόσωπο με πρόσωπο. Οι έφηβοι και τα παιδιά, ειδικότερα, μπορεί να μην αναπτύξουν τις σημαντικές κοινωνικές και μη λεκτικές ενδείξεις, όπως οι εκφράσεις του προσώπου, η οπτική επαφή και ο τόνος της φωνής όταν επικοινωνούν μέσω οθονών.
Εκτός από τις διαπροσωπικές σχέσεις, αυτός ο εθισμός στην τεχνολογία μπορεί να επιβαρύνει την ψυχική υγεία των νέων.
Σε μια τόσο ευαίσθητη, συχνά ευάλωτη ηλικία, οι έφηβοι και οι νεαροί μπορούν να παρουσιάσουν πολύ απτά, επιβλαβή συμπτώματα ψυχικής υγείας εξαιτίας του καταναγκασμού τους να είναι συνεχώς συνδεδεμένοι με τις οθόνες τους.
Παρόλο που τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι βιντεοκλήσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ενίσχυση της κοινωνικής επαφής, διαπιστώθηκε ότι οι έφηβοι που δήλωσαν ότι κάνουν μεγαλύτερη χρήση του τηλεφώνου τους ένιωθαν λιγότερη κοινωνική υποστήριξη κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Ο περισσότερος χρόνος χρήσης οθόνης συνδέθηκε με χειρότερη ψυχική υγεία και μεγαλύτερο άγχος μεταξύ των εφήβων.
Υπάρχει επίσης μια άλλη μελέτη που αποκάλυψε ότι η ακατάσχετη παρακολούθηση τηλεόρασης (binge watching) μπορεί να οδηγήσει σε συμπεριφορά αδηφαγίας σε εφήβους. Επιπλέον, η χρήση οθόνης συνδέεται με διαταραχή της συμπεριφοράς των εφήβων.
Η συνεχής σύγκριση με μη ρεαλιστικά σώματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη δυσαρέσκεια για το ίδιο μας το σώμα.
Ο περισσότερος χρόνος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερες συγκρίσεις με τους συνομηλίκους. Αυτό ενδέχεται επίσης να οδηγήσει σε μεγαλύτερη έκθεση σε απόψεις και εικόνες για το “ιδανικό σώμα” και μεγαλύτερη δυσαρέσκεια για το δικό τους σώμα. Η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης διατροφικών διαταραχών.
Η υπερβολική χρήση του κινητού μπορεί επίσης να στερήσει πολύτιμο χρόνο από την ενασχόληση με εξωσχολικές δραστηριότητες, την άσκηση, τον ύπνο και άλλες υγιεινές συνήθειες που προστατεύουν από προβλήματα ψυχικής υγείας.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς και οι κηδεμόνες
Οι γονείς διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο – από την εδραίωση της στέρεας βάσης μέσα στην οικογένεια και των βασικών κανόνων μέχρι τη διαμόρφωση υγιεινών συμπεριφορών.
Μία καλή αφετηρία είναι να συζητήσετε με τον έφηβο ή την έφηβη σας για το τι τους αρέσει να κάνουν στο διαδίκτυο και γιατί. Να είστε περίεργοι, όχι επικριτικοί. Αυτές οι συζητήσεις ανοίγουν την πόρτα για να ρωτήσετε αν έχουν αντιμετωπίσει ποτέ δυσκολίες στο διαδίκτυο ή αν είναι δύσκολο να απομακρυνθούν από αυτό.
Οι γονείς μπορούν να διαμορφώσουν τις δικές τους καλές συνήθειες, βάζοντας τα τηλέφωνα στην άκρη κατά τη διάρκεια των γευμάτων και των συζητήσεων, προβληματιζόμενοι για τη δική τους συμπεριφορά και δείχνοντας πώς οι ίδιοι επιτυγχάνουν την ισορροπία στη ζωή τους.
Contemporary screen time usage among children 9–10-years-old is associated with higher body mass index percentile at 1-year follow-up: A prospective cohort study by Jason M. Nagata, Puja Iyer, Jonathan Chu, Fiona C. Baker, Kelley Pettee Gabriel, Andrea K. Garber, Stuart B. Murray, Kirsten Bibbins-Domingo, Kyle T. Ganson https://doi.org/10.1111/ijpo.12827
Screen Time Use Among US Adolescents During the COVID-19 Pandemic Findings From the Adolescent Brain Cognitive Development (ABCD) Study Jason M. Nagata, MD, MSc1; Catherine A. Cortez, BS2; Chloe J. Cattle, BS1; et al https://jamanetwork.com/journals/jamapediatrics/fullarticle/2785686
