Επιπλοκές
Οι επιπλοκές της φλεγμονής της καρδιάς ποικίλλουν ανάλογα με τον τύπο της φλεγμονής της καρδιάς.
Ορισμένες επιπλοκές μπορεί να είναι απειλητικές για τη ζωή.
Ενδοκαρδίτιδα
- Έμβολο. Στην ενδοκαρδίτιδα, μια μάζα βακτηρίων ή μυκήτων, μαζί με κύτταρα του αίματος, σχηματίζεται στις βαλβίδες της καρδιάς που έχουν υποστεί βλάβη. Ένα κομμάτι αυτού του συσσωματώματος μπορεί να αποκολληθεί, σχηματίζοντας έναν τύπο εμβόλου που ταξιδεύει μέσω του αίματος σε διάφορα μέρη του σώματος, εμποδίζοντας τη ροή του αίματος και εξαπλώνοντας τη μόλυνση.
Ένα έμβολο που ταξιδεύει στον εγκέφαλο μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλικό επεισόδιο, μηνιγγίτιδα ή μια λοίμωξη που ονομάζεται εγκεφαλικό απόστημα.
Ένα έμβολο που ταξιδεύει στον πνεύμονα μπορεί να προκαλέσει βλάβη στους πνεύμονες ή πνευμονικό απόστημα.
Ένα έμβολο μπορεί επίσης να ταξιδέψει στο νεφρό ή στον σπλήνα, εμποδίζοντας τη ροή του αίματος προς αυτά τα όργανα.
- Αρρυθμία ή διαταραχές της καρδιακής αγωγιμότητας
- Καρδιακή ανεπάρκεια
- Σηψαιμία, μια απειλητική για τη ζωή λοίμωξη του αίματος
Μυοκαρδίτιδα
- Αρρυθμία ή διαταραχές της καρδιακής αγωγιμότητας
- Καρδιομυοπάθεια
- Καρδιακή ανεπάρκεια και καρδιογενές σοκ
- Πνευμονικές επιπλοκές, όπως υγρό στους πνεύμονες ή εκχυμώσεις μεταξύ των στρωμάτων που καλύπτουν τους πνεύμονες που μπορεί να εμφανιστούν σε συνδυασμό με καρδιακή ανεπάρκεια
- Συγκοπή
Περικαρδίτιδα
- Περικαρδιακή συλλογή, κατά την οποία υγρό συγκεντρώνεται στον σάκο γύρω από την καρδιά
- Καρδιακός επιπωματισμός, κατά τον οποίο συγκεντρώνεται πολύ υγρό στο περικάρδιο ή στο σάκο γύρω από την καρδιά. Αυτή η επιπλοκή της περικαρδίτιδας εμποδίζει την καρδιά να γεμίσει σωστά με αίμα, προκαλώντας απότομη πτώση της αρτηριακής πίεσης που μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη ροή αίματος στο σώμα σας.
- Συσφιγκτική περικαρδίτιδα, κατά την οποία σχηματίζεται ιστός που μοιάζει με ουλή μέσα από το περικάρδιο. Ο σάκος γίνεται άκαμπτος και δεν μπορεί να κινηθεί σωστά. Ο ουλώδης ιστός εμποδίζει την καρδιά να γεμίσει σωστά με αίμα.
Διάγνωση
Ο γιατρός σας θα διαγνώσει φλεγμονή της καρδιάς, όπως ενδοκαρδίτιδα, περικαρδίτιδα ή μυοκαρδίτιδα, με βάση το ιατρικό ιστορικό σας, τη φυσική εξέταση και τις διαγνωστικές και απεικονιστικές εξετάσεις.
Η αιτία της φλεγμονής μπορεί να παραμείνει άγνωστη, κάτι που συμβαίνει συχνά σε περιπτώσεις περικαρδίτιδας.
Ιατρικό ιστορικό
Δεδομένου ότι τα σημεία και τα συμπτώματα της φλεγμονής της καρδιάς διαφέρουν μεταξύ των τριών τύπων και από άτομο σε άτομο, είναι μερικές φορές δύσκολο να διαγνωστεί η ενδοκαρδίτιδα, η περικαρδίτιδα ή η μυοκαρδίτιδα.
Για να σας βοηθήσει, ο γιατρός σας μπορεί να σας κάνει ερωτήσεις όπως οι παρακάτω:
- Είχατε στο παρελθόν ενδοκαρδίτιδα, μυοκαρδίτιδα ή περικαρδίτιδα;
- Είχατε κάποια πρόσφατη ασθένεια ή τραυματισμό στο θώρακα;
- Είχατε συμπτώματα, όπως πυρετό, πόνο στο στήθος ή δύσπνοια;
- Έχετε άλλες ιατρικές παθήσεις ή άλλους παράγοντες κινδύνου για φλεγμονή της καρδιάς, συμπεριλαμβανομένης της έκθεσης σε ορισμένα φάρμακα ή τοξίνες ή ιστορικό ταξιδιού που μπορεί να είναι σημαντικό;
Φυσική εξέταση
Κατά τη διάρκεια της φυσικής εξέτασης, ο γιατρός σας μπορεί να προβεί στις ακόλουθες ενέργειες:
- Να ελέγξει τα πόδια σας για πρήξιμο, που αποτελεί ένδειξη καρδιακής ανεπάρκειας.
- Να ελέγξει το δέρμα σας για τυχόν αλλαγές, όπως μπορεί να παρατηρηθεί σε περιπτώσεις ενδοκαρδίτιδας
- Να ελέγξει τη θερμοκρασία σας για να διαπιστώσει αν έχετε πυρετό.
- Να ψηλαφίσει το στομάχι σας, ιδίως για να διαπιστώσει αν ο σπλήνας είναι μεγαλύτερος από το φυσιολογικό ή για να διαπιστώσει αν έχετε κοιλιακό άλγος, το οποίο μπορεί να εμφανιστεί σε περιπτώσεις ενδοκαρδίτιδας
- Να ακροαστεί την καρδιά σας για ένα νέο φύσημα που μπορεί να ακουστεί σε περίπτωση ενδοκαρδίτιδας, μια περικαρδιακή τριβή που μπορεί να ακουστεί σε περίπτωση περικαρδίτιδας ή έναν μη φυσιολογικό καρδιακό ρυθμό
- Να ακροαστεί τους πνεύμονές σας
Εξετάσεις και διαγνωστικός έλεγχος
Ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει και άλλες εξετάσεις και μεθόδους για τη διάγνωση των διαφόρων τύπων φλεγμονής της καρδιάς, όπως:
- Ηχοκαρδιογραφία (echo) για να αναζητηθούν προβλήματα στις καρδιακές βαλβίδες, προβλήματα στη δομή ή τη λειτουργία της καρδιάς ή πάχυνση του περικαρδίου
- Ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ) για να αναζητήσετε αλλαγές στην ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς σας, οι οποίες δεν υποδηλώνουν απαραίτητα μυοκαρδίτιδα, ενδοκαρδίτιδα ή περικαρδίτιδα. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στη διάκριση της καρδιακής προσβολής από την περικαρδίτιδα.
- Μαγνητική τομογραφία καρδιάς (MRI) για την ανίχνευση φλεγμονής και πρήξιμο του μυοκαρδίου και του περικαρδίου. Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να χρησιμοποιήσει τη μαγνητική τομογραφία για να αναζητήσει επιπλοκές της ενδοκαρδίτιδας σε άλλα μέρη του σώματος, όπως ο εγκέφαλος, που μπορεί να υποδηλώνουν εγκεφαλικό επεισόδιο.
- Αξονική τομογραφία καρδιάς (CT) για να βοηθήσει στη διάγνωση της περικαρδίτιδας, καθώς και των επιπλοκών της ενδοκαρδίτιδας και της περικαρδίτιδας
- Ενδομυοκαρδιακή βιοψία για την εξέταση πολύ μικρών κομματιών της καρδιάς προς αναζήτηση μυοκαρδίτιδας
- Εξέταση ιστού καρδιακής βαλβίδας για τον εντοπισμό των μικροβίων από την καρδιακή βαλβίδα ή τη χλωρίδα της που μπορεί να προκαλούν την ενδοκαρδίτιδα σας
- Περικαρδιοκέντηση για την αφαίρεση της περίσσειας υγρού στο περικάρδιο, που ονομάζεται περικαρδιακή συλλογή. Ο γιατρός σας θα εισάγει μια βελόνα ή ένα σωλήνα, που ονομάζεται καθετήρας, στο θωρακικό τοίχωμα για να αφαιρέσει αυτό το πλεονάζον υγρό. Ο γιατρός σας θα εξετάσει το υγρό για βακτήρια, σημάδια καρκίνου ή άλλες αιτίες περικαρδίτιδας.
- Τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET) ή σπινθηρογράφημα πυρηνικής ιατρικής για τη διάγνωση ενδοκαρδίτιδας, μυοκαρδίτιδας ή περικαρδίτιδας. Και στους δύο τύπους απεικονιστικής εξέτασης, χορηγείται μια μικρή ποσότητα μιας ραδιενεργού ουσίας για να διαπιστωθεί σε ποιο σημείο την προσλαμβάνει ο οργανισμός. Αυτό μπορεί να υποδεικνύει λοίμωξη, καρκίνο ή άλλες παθήσεις στα σημεία που εμφανίζονται στην απεικόνιση.
Εξετάσεις αίματος
Οι εξετάσεις αίματος μπορεί να βοηθήσουν το γιατρό σας να βρει την αιτία της φλεγμονής της καρδιάς σας και μπορεί να είναι οι εξής:
- Καλλιέργεια αίματος για τον εντοπισμό και τη θεραπεία του ακριβούς βακτηρίου, ιού ή μύκητα που προκαλεί τη λοίμωξη σε περίπτωση ενδοκαρδίτιδας ή περικαρδίτιδας
- Καρδιακές τροπονίνες ή κινάση κρεατίνης-MB, οι οποίες είναι δείκτες αίματος που αυξάνονται όταν υπάρχει βλάβη στην καρδιά σας. Δεδομένου ότι δεν υπάρχουν ειδικές εξετάσεις αίματος για τη μυοκαρδίτιδα, αυτοί οι δείκτες είναι χρήσιμοι για να δείξουν τον τραυματισμό του καρδιακού μυός. Ωστόσο, αυξάνονται επίσης με καρδιακή προσβολή ή καρδιακή ανεπάρκεια και δεν σημαίνουν απαραίτητα ότι έχετε μυοκαρδίτιδα. Συχνά είναι φυσιολογικοί σε περιπτώσεις υποξείας ή χρόνιας μυοκαρδίτιδας.
- Η C-αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP) ή ο ρυθμός καθίζησης των ερυθροκυττάρων (ESR), που μπορεί να υποδεικνύει φλεγμονή στον οργανισμό εάν είναι υψηλότερος από το φυσιολογικό
- Πλήρης γενική αίματος για την αναζήτηση υψηλότερων επιπέδων λευκών αιμοσφαιρίων, τα οποία μπορεί να υποδεικνύουν λοίμωξη
- Καρδιακά αυτοαντισώματα ορού (AAbs), τα οποία είναι αντισώματα που μπορεί να αρχίσει να παράγει ο οργανισμός σας εάν έχετε μυοκαρδίτιδα. Αυτά τα αντισώματα αναγνωρίζουν τον δικό σας καρδιακό μυ.
- Εξέταση για συγκεκριμένους οργανισμούς, όπως για Borrelia burgdorferi, που προκαλεί τη νόσο του Lyme ή για Mycobacterium tuberculosis, που προκαλεί φυματίωση ή για HIV και ηπατίτιδα C
Εξετάσεις για άλλες παθήσεις
Ο γιατρός σας μπορεί να ζητήσει πρόσθετες εξετάσεις για να διαπιστώσει εάν κάποια άλλη πάθηση μπορεί να προκαλεί τα συμπτώματά σας.
- Οι δείκτες αίματος μιας αυτοάνοσης νόσου, όπως τα αντιπυρηνικά αντισώματα (ANA) και τα αντισώματα κατά του ουδετερόφιλου κυτταροπλάσματος (ANCA), είναι δυνατόν να εξεταστούν εάν ο γιατρός σας υποπτεύεται ότι υπάρχει αυτοάνοση αιτία.
- Στεφανιαία αγγειογραφία μπορεί να πραγματοποιηθεί εάν έχετε συμπτώματα παρόμοια με εκείνα μιας καρδιακής προσβολής, όπως πόνο στο στήθος ή θωρακική πίεση. Αυτή η εξέταση θα δείξει στο γιατρό εάν τα συμπτώματά σας προέρχονται από ισχαιμική καρδιακή νόσο.
Θεραπεία
Εάν διαγνωστείτε με φλεγμονή της καρδιάς, όπως ενδοκαρδίτιδα, μυοκαρδίτιδα ή περικαρδίτιδα, ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει φάρμακα ή χειρουργική επέμβαση για τη θεραπεία της κατάστασής σας.
Οι ήπιες περιπτώσεις μυοκαρδίτιδας και περικαρδίτιδας μπορούν να υποχωρήσουν χωρίς θεραπεία.
Φάρμακα
Ο γιατρός σας μπορεί να συνταγογραφήσει ένα ή περισσότερα φάρμακα για τη θεραπεία της φλεγμονής της καρδιάς, ανάλογα με τον τύπο και την αιτία της.
Ενδοκαρδίτιδα
- Αντιβιοτικά για τη θεραπεία βακτηριακών λοιμώξεων. Οι παρενέργειες των αντιβιοτικών εξαρτώνται από το ποιο αντιβιοτικό χρησιμοποιείται, αλλά μπορεί να περιλαμβάνουν διάρροια, προβλήματα με την ακοή, την ισορροπία και τα νεφρά και μειωμένο αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων. Ορισμένες από αυτές τις παρενέργειες μπορεί να μην εμφανιστούν μέχρι να ολοκληρωθεί η θεραπεία.
- Αντιμυκητιασικά φάρμακα για τη θεραπεία μυκητιασικών λοιμώξεων. Μερικές φορές ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει δια βίου από του στόματος αντιμυκητιασική θεραπεία για να αποτρέψει την επιστροφή της λοίμωξης. Οι πιθανές παρενέργειες των αντιμυκητιασικών φαρμάκων περιλαμβάνουν αλλεργικές αντιδράσεις, όπως διάρροια, ζάλη, κνησμό, φουσκάλες ή κνίδωση, δυσκολία στην αναπνοή, απώλεια βάρους και ίκτερο.
- Αντιπηκτικά αίματος για τη θεραπεία ορισμένων τύπων ενδοκαρδίτιδας
Μυοκαρδίτιδα
- Κορτικοστεροειδή για τη μείωση της δραστηριότητας του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού. Τα κορτικοστεροειδή μπορεί να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία της μυοκαρδίτιδας που προκαλείται από αυτοάνοσα νοσήματα, όπως ο λύκος.
- Φάρμακα για την καρδιακή ανεπάρκεια προκειμένου να μειωθεί το έργο της καρδιάς όταν η καρδιακή ανεπάρκεια αποτελεί επιπλοκή. Ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει φάρμακα όπως οι β-αποκλειστές και οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης (ΜΕΑ).
- Η ενδοφλέβια χορήγηση ανοσοσφαιρίνης (IVIG) βοηθά στον έλεγχο της ανοσολογικής και φλεγμονώδους αντίδρασης του οργανισμού.
Περικαρδίτιδα
- Αντιφλεγμονώδη φάρμακα για τη θεραπεία της περικαρδίτιδας. Σε αυτά περιλαμβάνονται η κολχικίνη, η ασπιρίνη και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ), όπως η ιβουπροφαίνη και η ινδομεθακίνη. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες είναι κυρίως γαστρεντερικές και περιλαμβάνουν κοιλιακό άλγος, ναυτία, έμετο και διάρροια.
- Κορτικοστεροειδή για τη μείωση της δραστηριότητας του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού. Σε περίπτωση περικαρδίτιδας, τα κορτικοστεροειδή χρησιμοποιούνται μόνο σε ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται ή δεν μπορούν να λάβουν ΜΣΑΦ.
- Ενδοφλέβια χορήγηση ανοσοσφαιρίνης (IVIG) για τον έλεγχο της ανοσολογικής και φλεγμονώδους αντίδρασης του οργανισμού. Η θεραπεία αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί όταν υπάρχει αυτοάνοση διαταραχή, όπως ο λύκος.
Επεμβάσεις
Ο γιατρός σας μπορεί να εξετάσει το ενδεχόμενο διεξαγωγής επέμβασης για τη θεραπεία της φλεγμονής της καρδιάς σας, όπως:
- Χειρουργική επέμβαση στην καρδιά για να αντιμετωπιστεί η βλάβη στις βαλβίδες ή στον κοντινό καρδιακό ιστό από ενδοκαρδίτιδα. Αυτή μπορεί να αφορά την αφαίρεση των μολυσμένων ιστών ή την ανακατασκευή της καρδιάς, συμπεριλαμβανομένης της επιδιόρθωσης ή αντικατάστασης της προσβεβλημένης βαλβίδας.
- Περικαρδιοκέντηση για την αφαίρεση της περίσσειας υγρού στο περικάρδιο, που ονομάζεται περικαρδιακή συλλογή
Υγιεινές αλλαγές στον τρόπο ζωής
Ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει αλλαγές στον τρόπο ζωής ανάλογα με την αιτία της φλεγμονής της καρδιάς σας. Αυτές οι συστάσεις μπορεί να είναι οι ακόλουθες:
- Αποφυγή αμφεταμινών, κοκαΐνης ή ενδοφλέβιων ναρκωτικών
- Διατήρηση καλής οδοντικής υγιεινής
Ζώντας με Φλεγμονή της καρδιάς
Αφού διαγνωστείτε με έναν τύπο φλεγμονής της καρδιάς, είναι σημαντικό να ακολουθήσετε το θεραπευτικό σας πρόγραμμα.
Ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει πρόσθετη παρακολούθηση για την επιτήρηση της θεραπείας και των συμπτωμάτων σας και για την πρόληψη επιπλοκών και επαναλαμβανόμενων επεισοδίων.
Λήψη τακτικής φροντίδας παρακολούθησης
Συνεχίστε να επισκέπτεστε τον γιατρό σας σύμφωνα με τις οδηγίες.
Ο ακριβής τρόπος παρακολούθησης θα εξαρτηθεί από την αιτία και τη σοβαρότητα της νόσου σας.
Η συνεχιζόμενη ιατρική φροντίδα μπορεί να περιλαμβάνει:
- Συνέχιση όλων των θεραπειών σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού σας
- Να κάνετε τακτικές εξετάσεις και ελέγχους με το γιατρό σας
- Τακτικές επισκέψεις στον οδοντίατρο
Παρακολουθήστε την κατάστασή σας
Ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει τα ακόλουθα για την παρακολούθηση της κατάστασής σας και της αποτελεσματικότητας των θεραπειών:
- Οι εξετάσεις αίματος για την ανίχνευση των βακτηρίων που προκαλούν ενδοκαρδίτιδα μπορεί να πραγματοποιούνται κάθε 24 έως 48 ώρες μέχρι να εξαφανιστεί η λοίμωξη από την κυκλοφορία του αίματος. Για την περικαρδίτιδα, οι εξετάσεις αίματος που αναζητούν αυξημένα επίπεδα φλεγμονής -αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP) και ρυθμός καθίζησης ερυθροκυττάρων (ESR)- μπορεί να επαναλαμβάνονται περιοδικά μέχρι τα επίπεδα να επανέλθουν στο φυσιολογικό. Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να συνεχίσει την αντιφλεγμονώδη αγωγή μέχρι τα επίπεδα αυτά να επανέλθουν στο φυσιολογικό.
- Η μαγνητική τομογραφία καρδιάς μπορεί να επαναληφθεί για την παρακολούθηση της μυοκαρδίτιδας.
- Η ηχοκαρδιογραφία (echo) επιτρέπει στους γιατρούς να εξετάσουν την καρδιά σας μετά τη θεραπεία και να έχουν εικόνες για σύγκριση κατά την παρακολούθηση τυχόν αλλαγών. Αυτή η εξέταση μπορεί να επαναλαμβάνεται περιοδικά για την παρακολούθηση της καρδιακής σας λειτουργίας.
Πρόληψη επιπλοκών ή υποτροπών
Μπορεί να συμβούν επαναλαμβανόμενα περιστατικά φλεγμονής της καρδιάς.
Τα άτομα με ενδοκαρδίτιδα διατρέχουν δια βίου κίνδυνο.
Τα επαναλαμβανόμενα περιστατικά περικαρδίτιδας είναι συχνά κατά τους πρώτους 18 μήνες μετά τη θεραπεία.
Τα άτομα με μυοκαρδίτιδα διατρέχουν κίνδυνο υποτροπής για χρόνια μετά το πρώτο περιστατικό.
Για να προλάβετε τις επιπλοκές, είναι σημαντικό να λαμβάνετε αυτά τα μέτρα:
- Συνεχίστε όλα τα φάρμακα σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού σας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν επιπλοκές όπως η καρδιακή ανεπάρκεια ή οι αρρυθμίες ή για παθήσεις που μπορεί να συνέβαλαν στην ενδοκαρδίτιδα, τη μυοκαρδίτιδα ή την περικαρδίτιδα. Η θεραπεία για την ενδοκαρδίτιδα και την περικαρδίτιδα συχνά διαρκεί εβδομάδες. Μπορεί να χρειαστεί να λαμβάνετε ορισμένα φάρμακα καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής σας. Εάν σας συνταγογραφηθεί, η δια βίου χρήση αντιμυκητιασικών για μυκητιασική ενδοκαρδίτιδα ή κολχικίνης για περικαρδίτιδα μπορεί να μειωθεί ο κίνδυνος υποτροπής.
- Μην ασκείστε μέχρι να σας δοθεί άδεια από το γιατρό σας. Σε περίπτωση μυοκαρδίτιδας, κάτι τέτοιο ενδέχεται να συμβεί αρκετούς μήνες ή και περισσότερο μετά τη θεραπεία.
- Όταν είναι δυνατόν, αποφύγετε τις γνωστές αιτίες και τους παράγοντες κινδύνου της νόσου.
Θεραπείες για τη διαχείριση των επιπλοκών
Ανάλογα με την αιτία και την έκταση της φλεγμονής της καρδιάς, μπορεί να χρειαστείτε θεραπείες για τη διαχείριση των επιπλοκών.
- Αντιφλεγμονώδη φάρμακα για να μειωθεί η πιθανότητα υποτροπής της περικαρδίτιδας. Αυτά είναι η κολχικίνη, η ασπιρίνη και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ), όπως η ιβουπροφαίνη και η ινδομεθακίνη.
- Εμφυτεύσιμος καρδιοανατάκτης απινιδωτής ή βηματοδότης για τον έλεγχο των αρρυθμιών της καρδιάς. Η τοποθέτηση αυτών των συσκευών θα πρέπει να αναβληθεί μέχρι να ολοκληρωθεί το οξύ επεισόδιο της μυοκαρδίτιδας, επειδή η καρδιά μπορεί να επουλωθεί πλήρως.
Περικαρδιεκτομή ή χειρουργική αφαίρεση του περικαρδίου.
Είναι μια έσχατη αλλά δυνητικά επιτυχής επιλογή για άτομα που έχουν ορισμένους τύπους περικαρδίτιδας, όπως υποτροπιάζουσα περικαρδίτιδα που δεν ανταποκρίνεται στη θεραπεία ή στενωτική περικαρδίτιδα που βρίσκεται σε τελικό στάδιο.
