Οι εξετάσεις κρεατινίνης χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση του επιπέδου ενός προϊόντος αποβλήτων, γνωστού ως κρεατινίνη, στο αίμα και τα ούρα σας.
Η κρεατινίνη παράγεται κατά τη διάρκεια της φυσιολογικής διάσπασης του μυϊκού ιστού και επειδή παράγεται με σχετικά σταθερό ρυθμό, τα εργαστήρια μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν ως δείκτη για να δουν πόσο καλά λειτουργούν τα νεφρά σας.
Οι εξετάσεις κρεατινίνης χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο, τη διάγνωση και την παρακολούθηση των νεφρικών διαταραχών, συμπεριλαμβανομένης της χρόνιας νεφρικής νόσου και της οξείας νεφρικής ανεπάρκειας.
Μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την αξιολόγηση του τρόπου με τον οποίο άλλες ασθένειες, όπως η καρδιακή και ηπατική νόσος, επηρεάζουν τα νεφρά.
Σκοπός της εξέτασης
Οι εξετάσεις κρεατινίνης χρησιμοποιούνται συνήθως για τη διάγνωση ή τον αποκλεισμό νεφρικής νόσου και ζητούνται εάν τα συμπτώματά σας είναι ύποπτα.
Οι εξετάσεις μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για να διαπιστωθεί εάν τα νεφρά σας έχουν υποστεί βλάβη από άλλη νόσο (όπως η καρδιακή ανεπάρκεια) ή από κάποια ιατρική θεραπεία (όπως η έκθεση σε ορισμένα χημειοθεραπευτικά φάρμακα).
Οι εξετάσεις κρεατινίνης μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθούν για να εκτιμηθεί η ανταπόκρισή σας στη θεραπεία των νεφρών ή για να εξακριβωθεί αν οι νεφροί σας είναι υγιείς πριν από μια χειρουργική επέμβαση.
Οι εξετάσεις κρεατινίνης είναι από τις πρώτες εξετάσεις στις οποίες θα στραφεί ο γιατρός για να αξιολογήσει τη νεφρική λειτουργία.
Είναι γρήγορες, εύκολες στη χρήση και σχετικά ανέξοδες στη διενέργειά τους.
Μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο για μια εξέταση ρουτίνας όσο και για τη διάγνωση και την παρακολούθηση μιας νόσου.
Πώς λειτουργεί η εξέταση
Το σώμα παράγει συνεχώς κρεατινίνη κατά τη διάρκεια της καθημερινής του λειτουργίας.
Η κρεατινίνη δημιουργείται όταν μια ουσία που ονομάζεται κρεατίνη, η οποία βρίσκεται κυρίως στους μύες, μετατρέπεται σε ενέργεια.
Η κρεατινίνη είναι ένα υποπροϊόν αυτής της διαδικασίας.
Εάν οι νεφροί σας λειτουργούν κανονικά, η κρεατινίνη αποβάλλεται από το σώμα με τα ούρα.
Εάν τα νεφρά είναι εξασθενημένα, η κρεατινίνη δεν μπορεί να αποβληθεί τόσο αποτελεσματικά και θα αρχίσει να συσσωρεύεται στην κυκλοφορία του αίματος.
Δύο διαφορετικές εξετάσεις κρεατινίνης χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό των επιπέδων της στα ούρα και στο αίμα σας:
- Η κρεατινίνη ορού (SCr), είναι μια εξέταση αίματος, που αποκαλύπτει πόση κρεατινίνη κυκλοφορεί στο αίμα σας. Δεδομένου ότι ο ρυθμός παραγωγής και απέκκρισης της κρεατινίνης είναι σχετικά σταθερός, οποιαδήποτε αύξηση πάνω από το αναμενόμενο όριο μπορεί να θεωρηθεί αξιόπιστη ένδειξη νεφρικής δυσλειτουργίας.
- Η κάθαρση κρεατινίνης (CrCl), μια εξέταση ούρων, συγκρίνει την κρεατινίνη ορού SCr με την ποσότητα της κρεατινίνης που απεκκρίνεται με τα ούρα σε διάστημα 24 ωρών.
Οι πληροφορίες για την κρεατινίνη ορού μπορούν στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν για τον υπολογισμό του εκτιμώμενου ρυθμού σπειραματικής διήθησης (eGFR).
Χρησιμοποιείται ένας αλγόριθμος -λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία, το φύλο, τη φυλή, το ύψος και το βάρος- για να καθοριστεί πόσο καλά λειτουργούν τα φίλτρα των νεφρών.
Ο eGFR εκτιμά πόσο αίμα διέρχεται από τα σπειράματα (φίλτρα των νεφρών) ανά λεπτό, με τις χαμηλές τιμές του eGFR να υποδεικνύουν πιθανή μειωμένη νεφρική λειτουργία.
Οι νεφροί μπορούν να φιλτράρουν έως και 150 λίτρα αίματος κάθε μέρα στο σώμα του μέσου ενήλικα. Ο εκτιμώμενος ρυθμός σπειραματικής διήθησης (EGFR) είναι ένας τρόπος εκτίμησης της ικανότητας των νεφρών να φιλτράρουν το αίμα.
Φυσιολογική εργαστηριακή τιμή eGFR 90-120 ml/λεπτό, 60 ml/λεπτό ή λιγότερο υποδεικνύει ότι μπορεί να υπάρχει νεφρική βλάβη
Η παραγωγή κρεατινίνης ορού είναι ανάλογη της μυϊκής μάζας, πράγμα που σημαίνει ότι τα άτομα με περισσότερους μυς θα έχουν υψηλότερες τιμές κρεατινίνης ορού SCr.
Ομοίως, η έντονη σωματική δραστηριότητα μπορεί να επηρεάσει τόσο τις μετρήσεις SCr όσο και τις μετρήσεις κάθαρσης κρεατινίνης CrCl, δεδομένου ότι η άσκηση έχει ως αποτέλεσμα να μετατρέπεται περισσότερη κρεατίνη σε ενέργεια.
Ενδείξεις για τη διεξαγωγή εξετάσεων
Η κρεατινίνη ορού εντάσσεται στο πλαίσιο μιας τυποποιημένης σειράς εξετάσεων, γνωστής ως βασική μεταβολική σειρά (BMP), η οποία περιλαμβάνει τη λευκωματίνη, το άζωτο ουρίας αίματος (BUN), το ασβέστιο, τους ηλεκτρολύτες (νάτριο, κάλιο, χλώριο και διττανθρακικά), τη γλυκόζη και το φώσφορο.
Η BMP μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο πλαίσιο προληπτικού ελέγχου ή για να βοηθήσει στη διάγνωση μιας ύποπτης νεφρικής διαταραχής.
Η κάθαρση κρεατινίνης χρησιμοποιούνταν κάποτε κατά κόρον για προληπτικούς σκοπούς, αλλά, λόγω της ανάγκης για 24ωρη συλλογή ούρων, έχει αντικατασταθεί σε μεγάλο βαθμό από έναν νεότερο αλγόριθμο – τον εκτιμώμενο ρυθμό σπειραματικής διήθησης eGFR – ο οποίος απαιτεί μόνο την κρεατινίνη ορού SCr.
Ωστόσο, η κάθαρση κρεατινίνης εξακολουθεί να χρησιμοποιείται συνήθως για διαγνωστικούς σκοπούς, ιδίως όταν απαιτείται 24ωρη εξέταση του όγκου των ούρων για μία πιο ολοκληρωμένη αξιολόγηση.
Η εξέταση μπορεί επίσης να παρέχει πιο ακριβείς πληροφορίες εάν έχετε ιδιαίτερα μεγάλη μυϊκή μάζα ή σημαντική απώλεια μυϊκής μάζας.
Παθήσεις στων οποίων τη διάγνωση συμβάλλει
Οι εξετάσεις κρεατινίνης μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διάγνωση πολλών διαταραχών των νεφρών, οι οποίες περιγράφονται ευρέως είτε ως χρόνια νεφρική νόσος είτε ως οξεία νεφρική βλάβη.
Η χρόνια νεφρική νόσος (ΧΝΝ) περιγράφει την προοδευτική και μη αναστρέψιμη έκπτωση της νεφρικής λειτουργίας.
Προκαλείται συνηθέστερα από τρεις καταστάσεις – διαβήτη, υπέρταση και σπειραματονεφρίτιδα – αλλά μπορεί επίσης να προκληθεί από λύκο, πολυκυστική νεφρική νόσο (PKD) και υποτροπιάζουσες λοιμώξεις των νεφρών, μεταξύ άλλων.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ΧΝΝ μπορεί να οδηγήσει σε νεφρική νόσο τελικού σταδίου , κατά την οποία απαιτείται αιμοκάθαρση ή μεταμόσχευση νεφρού για να αποφευχθεί ο θάνατος του ασθενούς.
Η οξεία νεφρική βλάβη (ΟΝΒ) αναφέρεται σε οποιαδήποτε κατάσταση που βλάπτει τους νεφρούς και οδηγεί σε βλάβη.
Σε αντίθεση με την χρόνια νεφρική νόσο, μια οξεία νεφρική βλάβη είναι μερικές φορές αναστρέψιμη.
Μια οξεία νεφρική βλάβη μπορεί να σχετίζεται με μια βλάβη ή διαταραχή που βρίσκεται πριν από τους νεφρούς (προνεφρική), στους νεφρούς (νεφρική) ή μετά τους νεφρούς (μετανεφρική).
Στα προνεφρικά αίτια περιλαμβάνονται η αφυδάτωση, η καρδιακή προσβολή, η ανεπάρκεια σημαντικών οργάνων, η σήψη, η σημαντική απώλεια αίματος ή η υπερβολική χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ).
Τα νεφρικά αίτια συμπεριλαμβάνουν τον καρκίνο των νεφρών, το τραύμα των νεφρών, τη σοβαρή λοίμωξη των νεφρών, την αλλεργική αντίδραση σε φάρμακα ή την αγγειίτιδα.
Τα μετανεφρικά αίτια αφορούν πέτρες στα νεφρά, αποφράξεις στους ουρητήρες (σωλήνες που αποχετεύουν τους νεφρούς), κατακράτηση ούρων, ουρολογικό καρκίνο (όπως καρκίνο της ουροδόχου κύστης ή του προστάτη) ή οποιαδήποτε πάθηση που μπορεί να συμπιέσει έναν ουρητήρα από έξω.
Μια οξεία νεφρική βλάβη μπορεί επίσης να οδηγήσει σε οξεία νεφρική ανεπάρκεια, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να αντιστραφεί μόλις αντιμετωπιστεί ο υποκείμενος τραυματισμός ή η διαταραχή.
Πριν την εξέταση
Φάρμακα
Μολονότι γενικά δεν χρειάζεται να διακόψετε τη λήψη φαρμάκων για την εξέταση κρεατινίνης ορού αίματος, μπορεί να σας ζητηθεί να το κάνετε για την 24ωρη συλλογή ούρων.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο στόχος της εξέτασης ούρων είναι η ακριβής απεικόνιση της λειτουργίας των νεφρών σας χωρίς ουσίες που επηρεάζουν τη διήθηση.
Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να ενημερώσετε τον γιατρό σας για τυχόν φάρμακα που μπορεί να λαμβάνετε, είτε αυτά είναι συνταγογραφούμενα, είτε μη συνταγογραφούμενα, είτε διατροφικά, είτε παραδοσιακά, είτε ψυχαγωγικά.
Τα προβληματικά φάρμακα μπορεί να είναι τα εξής:
- Αντιόξινα (σιμετιδίνη)
- Αντιβιοτικά όπως το Bactrim (τριμεθοπρίμη-σουλφαμεθοξαζόλη)
- Αντισπασμωδικά όπως η φαινουρόνη (φαινασεμίδη)
- Καλσιτριόλη (βιολογικά ενεργή βιταμίνη D)
- Κορτικοστεροειδή
- Σαλικυλικά, συμπεριλαμβανομένης της ασπιρίνης
Συλλογή ούρων 24ώρου
Πριν από την εξέταση: Συγκεντρώστε τις συσκευές συλλογής που σας παρέχονται από το εργαστήριο.
Θα πρέπει να έχετε ένα ή περισσότερα μεγάλα δοχεία με αποσπώμενα καπάκια, τα οποία μπορεί να έχουν ή να μην έχουν συντηρητικό παράγοντα στο εσωτερικό τους, και ένα μικρό πλαστικό κύπελλο συλλογής.
Θα πρέπει επίσης να έχετε ένα προεκτυπωμένο έντυπο για να καταγράφετε την ώρα και την ημερομηνία κάθε ούρησης.
Εκτός και αν ο γιατρός σας σας πει το αντίθετο, η 24ωρη συλλογή δεν θα ξεκινήσει πριν από το πρωί.
Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι δεν μπορείτε να παραλείψετε κάποιο δείγμα, επειδή ο όγκος των ούρων παίζει εξίσου σημαντικό ρόλο στους υπολογισμούς της κάθαρσης κρεατινίνης και του εκτιμώμενου ρυθμού σπειραματικής διήθησης όσο και η συγκέντρωση της κρεατινίνης.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της εξέτασης: Η διαδικασία συλλογής μπορεί να διαφέρει ελαφρώς, αλλά γενικά περιλαμβάνει τα ίδια βασικά βήματα.
- Όταν ξυπνάτε το πρωί, δεν θα αποθηκεύσετε τα ούρα από την πρώτη σας ούρηση. Ξεπλύνετε αυτό το πρώτο δείγμα, αλλά σημειώστε την ημερομηνία και την ώρα. Αυτή είναι η ώρα έναρξής σας.
- Από εκεί και πέρα, χρησιμοποιήστε το πλαστικό κύπελλο συλλογής για να συλλέγετε όλα τα ούρα που βγάζετε για τις επόμενες 24 ώρες. Μπορείτε επίσης να χρησιμοποιήσετε ένα γυάλινο ή χάρτινο κύπελλο, αλλά όχι μεταλλικό.
- Μετά από κάθε ούρηση, ρίξτε το δείγμα στο δοχείο συλλογής με το καπάκι. Ξεπλύνετε το κύπελλο συλλογής μετά από κάθε χρήση. Πετάξτε το χάρτινο κύπελλο, εάν χρησιμοποιείτε ένα, μετά από μία μόνο χρήση.
- Αποθηκεύστε τα ούρα στο ψυγείο ή σε ψυγείο με πάγο, εκτός αν σας δοθεί διαφορετική οδηγία.
- Καταγράψτε την ώρα κάθε ούρησης.
- Για να ολοκληρώσετε τη διαδικασία, προσπαθήστε να ουρήσετε την ίδια ώρα την επόμενη ημέρα, 24 ώρες μετά την ώρα έναρξης. Αν δεν μπορείτε, δεν πειράζει. Καταγράψτε την τελική ώρα (διακοπή) και την ημερομηνία.
- Μετά το τεστ: Μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία συλλογής, τα σφραγισμένα δοχεία πρέπει να μεταφερθούν στο εργαστήριο το συντομότερο δυνατό. Εάν καθυστερήσετε για οποιονδήποτε λόγο, καλέστε το εργαστήριο για οδηγίες.
Ερμηνεία των αποτελεσμάτων
Τα αποτελέσματα των εξετάσεων κρεατινίνης μπορούν να παρέχουν μια πολύ σημαντική εικόνα για το πόσο καλά λειτουργούν τα νεφρά σας.
Τα αποτελέσματα ταξινομούνται με βάση ένα εύρος αναφοράς (ΕΑ), το οποίο οριοθετεί το εύρος των αριθμητικών τιμών που θεωρούνται φυσιολογικές για τη συγκεκριμένη εξέταση.
Κάθε τι πάνω από το ανώτερο όριο του εύρους αναφοράς θεωρείται ασυνήθιστα υψηλό (συχνά περιγράφεται στην έκθεση με το γράμμα “H”).
Ομοίως, οτιδήποτε κάτω από το κατώτερο όριο του εύρους αναφοράς θεωρείται ασυνήθιστα χαμηλό (περιγράφεται με το γράμμα “L”).
Τα φυσιολογικά εύρη για μια εξέταση κρεατινίνης ορού (SCr) είναι:
- 0,5 έως 1,1 χιλιοστόγραμμα (mg) ανά δεκατόλιτρο (dL) στις γυναίκες
- 0,6 έως 1,3 mg/dl στους άνδρες
- 0,5 έως 1,0 mg/dl για παιδιά ηλικίας 3 έως 18 ετών
- 0,3 έως 0,7 mg/dL για παιδιά κάτω των 3 ετών
Τα φυσιολογικά εύρη για την εξέταση κάθαρσης κρεατινίνης (CrCl) είναι:
- 87 έως 107 ml/λεπτό για τις γυναίκες
- 107 έως 139 ml/λεπτό για τους άνδρες
Το εύρος της CrCl στα παιδιά δεν προσδιορίζεται τόσο απλά. Βασίζεται σε έναν από πολλούς διαφορετικούς αλγορίθμους που υπολογίζουν την CrCl με βάση την ηλικία, το βάρος, το ύψος και το SCr. Ως βάση, τα νεογέννητα αναμένεται να έχουν CrCl από 40 έως 64 ml/λεπτό.
Τα εύρη φυσιολογικών τιμών μπορεί να διαφέρουν ελαφρώς μεταξύ των διαφόρων εργαστηρίων.
Ορισμένα χρησιμοποιούν διαφορετικούς αλγόριθμους ή εξετάζουν διαφορετικά δείγματα.
Ως εκ τούτου, θα πρέπει να προσπαθείτε να χρησιμοποιείτε το ίδιο εργαστήριο κάθε φορά που παρακολουθείτε τη νεφρική σας λειτουργία, ώστε να εξασφαλίζετε ακριβή συγκριτικά αποτελέσματα.
Σε γενικές γραμμές, εάν τα αποτελέσματα της εξέτασης κρεατινίνης σας είναι υψηλά, μπορεί να έχετε:
- Χρόνια ή οξεία νεφρική νόσο
- Συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια
- Διαβήτη
- Υπερθυρεοειδισμό (υπερδραστήριος θυρεοειδής)
- Απόφραξη του ουροποιητικού συστήματος
- Μυϊκή δυστροφία και άλλες μυϊκές παθήσεις
- Αφυδάτωση
- Σοκ
Αντίθετα, εάν τα αποτελέσματα της εξέτασης κρεατινίνης σας είναι χαμηλά, μπορεί να έχετε:
- Σοβαρή ηπατική νόσο
- Πρωτεϊνικό υποσιτισμό
- Μυϊκή απώλεια
Οποιαδήποτε περαιτέρω διερεύνηση θα καθοδηγηθεί από τα χαρακτηριστικά συμπτώματα που αντιμετωπίζετε καθώς και από άλλες διαγνωστικές ενδείξεις.
