Η γαστρίτιδα είναι μια συχνά οδυνηρή και δυσάρεστη κατάσταση που συνδέεται με φλεγμονή του βλεννογόνου του στομάχου.
Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν πόνο στην άνω κοιλιακή χώρα και μερικές φορές ναυτία, εμετό ή/και αίσθημα πληρότητας αμέσως μετά το φαγητό.
Παρόλο που υπάρχουν πολλές πιθανές αιτίες γαστρίτιδας, η μόλυνση από ένα βακτήριο που ονομάζεται Helicobacter pylori είναι μία από τις πιο συνηθισμένες.
Η υπερβολική χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ) ή αλκοόλ είναι πρόσθετες συχνές αιτίες γαστρίτιδας.
Τύποι γαστρίτιδας
Τα συμπτώματα της γαστρίτιδας μπορεί να εμφανιστούν ξαφνικά και να διαρκέσουν για μικρό χρονικό διάστημα. Αυτό ονομάζεται οξεία γαστρίτιδα.
Άλλοι πάσχουν από χρόνια γαστρίτιδα, πράγμα που σημαίνει ότι τα συμπτώματα επιμένουν για μήνες ή και χρόνια.
Η γαστρίτιδα μπορεί επίσης να κατηγοριοποιηθεί ως διαβρωτική ή μη διαβρωτική με βάση το πόσο σοβαρά τραυματισμένη είναι η βλεννογόνος επένδυση του στομάχου.
- Η διαβρωτική γαστρίτιδα είναι πιο σοβαρή από τη μη διαβρωτική γαστρίτιδα, καθώς φθείρει τον βλεννογόνο του στομάχου, οδηγώντας στο σχηματισμό πληγών που ονομάζονται διαβρώσεις. Εάν δεν αντιμετωπιστούν, οι πληγές αυτές μπορεί να εισχωρήσουν βαθύτερα στον βλεννογόνο του στομάχου και να σχηματίσουν επώδυνα έλκη.
- Στη μη διαβρωτική γαστρίτιδα, ο βλεννογόνος του στομάχου αλλοιώνεται ως αποτέλεσμα της υποκείμενης φλεγμονής- ωστόσο, δεν υπάρχει φθορά του βλεννογόνου, οπότε δεν αναπτύσσονται διαβρώσεις ή έλκη.
Συμπτώματα γαστρίτιδας
Το πιο συνηθισμένο σύμπτωμα της γαστρίτιδας είναι η διαταραχή ή ο πόνος στην άνω κοιλιακή χώρα, που συχνά περιγράφεται ως ένα δυσάρεστο αίσθημα καύσου ή τσούξιμο.
Εκτός από τον πόνο, άλλα πιθανά συμπτώματα της γαστρίτιδας είναι μεταξύ άλλων τα εξής:
- Ρέψιμο
- Φούσκωμα της κοιλιάς
- Απώλεια της όρεξης
- Ναυτία ή εμετός
- Αίσθημα πληρότητας μετά την κατανάλωση ενός μικρού μόνο γεύματος
- Αίμα στον εμετό σας ή σκούρα κόπρανα ή κόπρανα με χρώμα πίσσας μπορεί να είναι σημάδι αιμορραγίας στο στομάχι, καθώς η γαστρίτιδα μπορεί να ευνοήσει το σχηματισμό έλκους (πληγές στον βλεννογόνο του στομάχου).
Πρόσθετα σημεία και συμπτώματα αιμορραγίας στο στομάχι (τα οποία οφείλονται σε σχετική σιδηροπενική αναιμία) είναι ενδεικτικά τα ακόλουθα:
- Κόπωση
- Δυσκολία στην αναπνοή
- Ζάλη
- Αδυναμία
- Χλωμό δέρμα
- Γρήγορος καρδιακός παλμός
Εάν αντιμετωπίζετε οποιαδήποτε σημεία ή συμπτώματα αιμορραγίας στο στομάχι σας, είναι σημαντικό να αναζητήσετε άμεση ιατρική βοήθεια. Ο σοβαρός ή επιδεινούμενος κοιλιακός πόνος είναι μια άλλη ένδειξη για να αναζητήσετε αμέσως βοήθεια.
Η χρόνια γαστρίτιδα είναι πολύ πιο πιθανό να οδηγήσει σε επιπλοκές όπως ο σχηματισμός έλκους και η σιδηροπενική αναιμία λόγω αιμορραγίας.
Σπάνια, ορισμένα άτομα με χρόνια γαστρίτιδα αναπτύσσουν στη συνέχεια καρκίνο του στομάχου.
Αιτίες
Υπάρχουν πολλές πιθανές αιτίες γαστρίτιδας. Μία από τις πιο συνηθισμένες αιτίες είναι η μόλυνση από το βακτήριο Helicobacter pylori (H. pylori), η οποία μπορεί να οφείλεται σε κακές συνήθειες πλυσίματος των χεριών και άλλες αιτίες.
Άλλες πιθανές αιτίες είναι οι ακόλουθες:
- Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
- Το κάπνισμα
- Η μακροχρόνια χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ)
- Η λοίμωξη με άλλο βακτήριο, ιό ή μύκητα
Επιπλέον, η γαστρίτιδα μπορεί να αναπτυχθεί μετά από μεγάλη χειρουργική επέμβαση, τραυματισμό, εγκαύματα, ακτινοβολία ή σοβαρή ασθένεια. Ορισμένες ασθένειες, όπως η κακοήθης αναιμία (μια αυτοάνοση ασθένεια) και η χρόνια παλινδρόμηση της χολής, μπορούν επίσης να προκαλέσουν γαστρίτιδα.
Μερικές φορές, η ακριβής αιτία της γαστρίτιδας ενός ατόμου παραμένει άγνωστη.
Διάγνωση
Ενώ ο γιατρός πρωτοβάθμιας φροντίδας μπορεί να κάνει κάποιες εξετάσεις και να σας διαγνώσει με γαστρίτιδα, μπορεί επίσης να σας παραπέμψει σε γαστρεντερολόγο – έναν ιατρό που ειδικεύεται στις παθήσεις του οισοφάγου, του στομάχου και του εντέρου – για περαιτέρω αξιολόγηση.
Αυτό είναι ιδιαίτερα πιθανό εάν η διάγνωσή σας δεν είναι σίγουρη ή εάν η γαστρίτιδά σας είναι σοβαρή ή επίμονη.
Εάν υπάρχει υποψία γαστρίτιδας μετά από τη λήψη ενός ενδελεχούς ιατρικού ιστορικού και μία προσεκτική φυσική εξέταση, είναι πιθανό να ακολουθήσουν εξετάσεις αίματος και, ενδεχομένως, ένα σύνολο ακτινογραφιών που ονομάζεται σειρά εξετάσεων ανώτερου γαστρεντερικού (GI). Στη συνέχεια μπορεί να χρειαστούν πρόσθετες εξετάσεις, όπως μια γαστροσκόπηση.
Για τα επίμονα συμπτώματα γαστρίτιδας, η γαστροσκόπηση έχει πλέον αντικαταστήσει τις ακτινογραφίες ως η κύρια διαγνωστική εξέταση.
Εξετάσεις αίματος
Προκειμένου να αξιολογηθεί η σιδηροπενική αναιμία από πιθανή αιμορραγία στο στομάχι, ο γιατρός σας θα παραγγείλει τις ακόλουθες εξετάσεις αίματος:
- Πλήρης γενική αίματος
- Εξετάσεις σιδήρου, συμπεριλαμβανομένου του επιπέδου φερριτίνης (η φερριτίνη είναι μια πρωτεΐνη που αποθηκεύει σίδηρο)
Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να ελέγξει το επίπεδο της βιταμίνης Β12 για να βοηθήσει στη διάγνωση της κακοήθους αναιμίας.
Στη συγκεκριμένη πάθηση, το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται λανθασμένα σε μια πρωτεΐνη δέσμευσης της βιταμίνης Β12 (ενδογενής παράγοντας) που παράγεται από τα κύτταρα του στομάχου.
Μερικές φορές, το ανοσοποιητικό σύστημα ενός ατόμου επιτίθεται στα ίδια τα κύτταρα του στομάχου.
Ως αποτέλεσμα αυτής της επίθεσης, η απορρόφηση της βιταμίνης Β-12 διαταράσσεται, προκαλώντας χαμηλά επίπεδά της στο αίμα.
Μια άλλη εξέταση αίματος που χρησιμοποιείται για τη διάγνωση της κακοήθους αναιμίας είναι τα αυτοαντισώματα έναντι του ενδογενούς παράγοντα (IF).
Τέλος, μια εξέταση αντισωμάτων αίματος μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αξιολόγηση της λοίμωξης από H.pylori, αν και άλλες εξετάσεις (βλ. παρακάτω) είναι πιο ευαίσθητες και ειδικές.
Γαστροσκόπηση
Εάν η διάγνωση της γαστρίτιδας παραμένει ασαφής και/ή εάν τα συμπτώματά σας είναι σοβαρά ή επίμονα, μπορεί να πραγματοποιηθεί ενδοσκόπηση ανωτέρου πεπτικού.
Κατά τη διάρκεια μιας γαστροσκόπησης, ένας γαστρεντερολόγος εισάγει ένα ενδοσκόπιο, έναν λεπτό σωλήνα που περιέχει μια μικροσκοπική κάμερα, μέσω του στόματός σας (ή ενίοτε της μύτης) και μέσα στο στομάχι σας.
Με την κάμερα, θα εξετάσει αν υπάρχει φλεγμονή και μπορεί να αφαιρέσει ένα μικροσκοπικό δείγμα ιστού για εξέταση. Αυτό ονομάζεται βιοψία στομάχου.
Άλλες εξετάσεις
Εκτός από αυτές, και άλλες εξετάσεις είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν για να υποστηρίξουν ή να επιβεβαιώσουν τη διάγνωση της γαστρίτιδας:
Μπορεί να συστηθεί ένα τεστ αναπνοής για τον έλεγχο του H.pylori. Με αυτό το τεστ πίνετε ένα ειδικό υγρό και στη συνέχεια εξετάζεται η εκπνεόμενη ανάσα σας για να διαπιστωθεί εάν υπάρχουν προϊόντα διάσπασης του βακτηρίου στο στομάχι.
Μπορεί επίσης να συστηθεί μια εξέταση αντιγόνου κοπράνων για την εξέταση του Helicobacter pylori. Με αυτή την εξέταση, ένας επιστήμονας θα αναζητήσει ένα αντιγόνο που βρίσκεται κανονικά στην επιφάνεια του βακτηρίου.
Η εξέταση αίματος στα κόπρανα αναζητά αίμα σε ένα δείγμα κοπράνων- μια θετική εξέταση (που σημαίνει ότι υπάρχει αίμα) υποδηλώνει ότι υπάρχει κάποιου είδους αιμορραγία εντός του πεπτικού σας συστήματος.
Διαφορική διάγνωση
Πολλές άλλες παθήσεις μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα παρόμοια με εκείνα της γαστρίτιδας, όπως:
- Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ)
- Πεπτικό έλκος (το οποίο μπορεί επίσης να αποτελεί επιπλοκή της γαστρίτιδας)
- Γαστροπάρεση
- Νόσος της χοληδόχου κύστης
- Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου (ΦΝΕ)
- Παγκρεατίτιδα
- Καρκίνος του στομάχου (που μπορεί επίσης να αποτελεί επιπλοκή της γαστρίτιδας)
Επιπλέον, μη γαστρεντερικές παθήσεις μπορεί να συγχέονται με οξεία γαστρίτιδα, όπως
- Οξύ στεφανιαίο σύνδρομο
- Εγκυμοσύνη
Το οξύ στεφανιαίο σύνδρομο, όπως η ασταθής στηθάγχη ή το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου (καρδιακή προσβολή), είναι μια κατάσταση που προσομοιάζει με γαστρίτιδα και απαιτεί επείγουσα διάγνωση και θεραπεία. Απαιτούνται ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ) και καρδιακά ένζυμα (εξέταση αίματος) για να διακρίνουμε τον αντιλαμβανόμενο πόνο στο στομάχι από τον πόνο που σχετίζεται με την καρδιά.
Γι’ αυτό συχνά απαιτείται μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση με όλες τις παραπάνω εξετάσεις για να επιβεβαιωθεί η διάγνωσή σας.
Θεραπεία
Η θεραπεία της γαστρίτιδας περιλαμβάνει πρώτα την αντιμετώπιση της υποκείμενης αιτίας.
Για παράδειγμα, εάν το αλκοόλ ή τα ΜΣΑΦ είναι οι ένοχοι για τη γαστρίτιδά σας, τότε η διακοπή τους είναι απαραίτητη.
Εάν η αιτία είναι η λοίμωξη από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, ο γιατρός σας θα σας συνταγογραφήσει μια φαρμακευτική αγωγή δύο εβδομάδων που συνήθως αποτελείται από δύο αντιβιοτικά και έναν αναστολέα αντλίας πρωτονίων (PPI).
Το οξύ του στομάχου ερεθίζει τον φλεγμονώδη ιστό στο στομάχι. Οι PPIs όπως το losec (ομεπραζόλη) και το Nexium (εσομεπραζόλη) δρουν μειώνοντας το οξύ του στομάχου, ανακουφίζοντας έτσι τα συμπτώματα της γαστρίτιδας και ευνοώντας την επούλωση των ιστών.
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) και ο Αμερικανικός Οργανισμός Φαρμάκων, (FDA) ξεκίνησαν την επανεξέταση των φαρμάκων που περιέχουν ρανιτιδίνη αφού σχετικές δοκιμασίες έδειξαν ότι ορισμένα από αυτά τα προϊόντα περιείχαν μια πρόσμιξη που ονομάζεται N-νιτροζοδιμεθυλαμίνη (NDMA), η οποία ταξινομείται ως πιθανή καρκινογόνος ουσία στον άνθρωπο (ουσία που μπορεί να προκαλέσει καρκίνο) βάσει μελετών σε ζώα.
Πρόληψη
Εκτός από την αποφυγή ή την ελαχιστοποίηση των πιθανών αιτιών της γαστρίτιδας (π.χ. κάπνισμα, τακτική χρήση ΜΣΑΦ και υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ), οι ερευνητές έχουν εξετάσει κατά πόσον είναι δυνατή η πρόληψη της λοίμωξης από το H.pylori, λαμβάνοντας υπόψη πόσο συχνά αυτό το βακτήριο είναι η αιτία της γαστρίτιδας.
Σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2014, η βελτίωση της υγιεινής μείωσε τα ποσοστά μόλυνσης στα παιδιά.
Δεδομένου ότι η λοίμωξη από το Helicobacter pylori συχνά προκαλείται κατά τη διάρκεια της πρώιμης παιδικής ηλικίας και συχνά μεταδίδεται από άτομο σε άτομο μέσω της οδού κόπρανα-στόμα ή στόμα-στόμα, η εκπαίδευση των γονέων και των παιδιών τους να εφαρμόζουν καλές συνήθειες υγιεινής μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη μελλοντικής γαστρίτιδας.
Εκτός από το τακτικό πλύσιμο των χεριών σας (και του παιδιού σας) με σαπούνι και νερό, άλλες υγιεινές συνήθειες είναι οι εξής:
- Διασφάλιση ότι το νερό σας προέρχεται από ασφαλή, καθαρή πηγή
- Να τρώτε τρόφιμα που έχουν πλυθεί και μαγειρευτεί σωστά
- Να μην χρησιμοποιείτε από κοινού σκεύη, οδοντόβουρτσες, ποτήρια ή φλιτζάνια
- Για τις μητέρες βρεφών, να αποφεύγετε να βάζετε το στόμα σας στην πιπίλα ή το μπιμπερό του παιδιού σας ή να δοκιμάζετε το φαγητό του
