Το να σηκωθείτε από το κρεβάτι μπορεί να είναι ήδη αρκετά δύσκολη υπόθεση.
Το να ξυπνάτε ζαλισμένοι το κάνει ακόμα πιο δύσκολο.
Η ζαλάδα είναι ένας από τους πιο συνηθισμένους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι αναζητούν ιατρική βοήθεια, αλλά μπορεί να συντρέχουν πολλοί λόγοι.
Καθώς μεγαλώνουμε, είμαστε πιο επιρρεπείς σε ιατρικές παθήσεις και προβλήματα αρτηριακής πίεσης που προκαλούν πρωινή ζαλάδα.
Αν ξυπνάτε ζαλισμένοι μια στο τόσο, μάλλον δεν χρειάζεται να ανησυχείτε.
Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν κάποια περιστασιακή ζαλάδα το πρωί.
Ενδέχεται ωστόσο να ξυπνάτε τακτικά με ζαλάδες.
Οι συνήθεις αιτίες που προκαλούν ζάλη κατά το ξύπνημα μεταξύ άλλων είναι και οι εξής:
- Χαμηλή αρτηριακή πίεση.
- Καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσης (BPPV).
- Αφυδάτωση.
- Φαρμακευτική αγωγή.
- Υπνική άπνοια.
- Καρδιακή ανεπάρκεια.
Τι είναι η ζαλάδα;
Η ζαλάδα είναι υποκειμενική. Ο τρόπος με τον οποίο εσείς βιώνετε τη ζάλη μπορεί να είναι διαφορετικός από κάποιον άλλον.
Οι άνθρωποι που βιώνουν ζαλάδα, ίλιγγο ή ανισορροπία μπορεί να το περιγράψουν ως ζάλη.
Αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για τον δικό του ορισμό.
Ο καλύτερος τρόπος για να περιγράψετε τη ζάλη είναι ένα αίσθημα μειωμένου ή διαταραγμένου χωρικού προσανατολισμού σε σχέση με το περιβάλλον σας.
Με άλλα λόγια, η ζάλη είναι η αίσθηση ότι αισθάνεστε περίεργα ή αλλόκοτα στο χώρο που σας περιβάλλει.
Ο ίλιγγος είναι η αίσθηση ότι περιστρέφεστε ή ότι ο κόσμος γύρω σας περιστρέφεται είτε με την κίνηση του κεφαλιού και του σώματός σας είτε δίχως αυτήν.
Γιατί ζαλίζομαι όταν σηκώνομαι από το κρεβάτι;
1. Χαμηλή αρτηριακή πίεση (υπόταση)
Ο ύπνος ανάσκελα, μπρούμυτα ή στο πλάι μπορεί να επηρεάσει την αρτηριακή σας πίεση το πρωί.
Το αίμα σας τείνει να συσσωρεύεται στον κορμό σας όταν ξαπλώνετε.
Όταν σηκώνεστε, το αίμα στη συνέχεια κατευθύνεται προς τα πόδια και την κοιλιά σας, προκαλώντας πτώση της αρτηριακής πίεσης.
Κανονικά, το σώμα μπορεί να αποκαταστήσει την αρτηριακή σας πίεση γρήγορα.
Αλλά όταν αυτό συμβαίνει πολύ αργά, τότε μιλάμε για ορθοστατική υπόταση, η οποία μπορεί να σας κάνει να αισθάνεστε ζαλισμένοι.
Η χαμηλή αρτηριακή πίεση – γνωστή και ως ορθοστατική υπόταση ή υπόταση στάσης – είναι πιο συχνή στους ηλικιωμένους.
Μπορεί επίσης να εμφανιστεί εάν:
- Παίρνετε ορισμένα είδη φαρμάκων (όπως ορισμένα αντικαταθλιπτικά ή διουρητικά).
- Έχετε ορισμένες παθήσεις, όπως καρδιακά προβλήματα ή διαταραχές του νευρικού συστήματος.
Ωστόσο, σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν αποτελεί λόγο ανησυχίας.
Μολονότι η ορθοστατική υπόταση μπορεί να προκαλέσει δυσάρεστο αίσθημα ζάλης ή ζαλάδας κατά το ξύπνημα, είναι απλώς προσωρινή.
Θα πρέπει να διαρκεί μόνο λίγα λεπτά, αλλά είναι καλό να μιλήσετε με έναν γιατρό, αν βιώνετε αυτή την αίσθηση σε τακτική βάση.
2. Καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσης (BPPV)
Αυτή η πάθηση μπορεί να προκαλέσει ζάλη όταν ξυπνάτε.
Ο καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσης είναι ένα πρόβλημα του εσωτερικού αυτιού.
Το σύστημα ισορροπίας του εσωτερικού σας αυτιού (αιθουσαίο σύστημα) διαθέτει πέντε αισθητήρια όργανα σε κάθε αυτί:
- Τρεις ημικυκλικούς σωλήνες: Υγρό γεμίζει καθένα από αυτά τα κανάλια. Όταν το κεφάλι σας κινείται, κινείται και το υγρό. Ο εγκέφαλός σας γνωρίζει τότε τη θέση του κεφαλιού σας και πώς να παραμείνετε σε ισορροπία.
- Δύο ωτολιθικά όργανα: Αυτά τα όργανα περιέχουν πυκνά σωματίδια που ονομάζονται ωτοκονία. Τα ωτοκωνία είναι κρύσταλλοι που σας βοηθούν να αισθάνεστε τις αλλαγές της βαρύτητας και να διατηρείτε την ισορροπία σας. Αυτοί οι κρύσταλλοι μπορεί να αποσπαστούν από τα ωτολιθικά όργανα και να ταξιδέψουν σε άλλα μέρη του αυτιού σας, συμπεριλαμβανομένων των ημικυκλικών καναλιών. Αυτή η μετακίνηση μπορεί να προκαλέσει ίλιγγο.
Το αίσθημα διαρκεί συνήθως από μερικά δευτερόλεπτα έως ένα λεπτό.
Ηρεμεί καθώς οι κρύσταλλοι εγκαθίστανται σε άλλο σημείο του αυτιού.
Τα άτομα με καλοήθη παροξυσμικό ίλιγγο θέσης μπορεί επίσης να παρατηρήσουν ζαλάδα όταν ξαπλώνουν για πρώτη φορά στο κρεβάτι ή όταν αλλάζουν θέση κατά την κατάκλιση.
Ο καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσης μπορεί να προκαλέσει άλλα εξουθενωτικά συμπτώματα, όπως ναυτία και εμετό και δυσκολία στο να περπατάτε ευθεία.
Εάν εμφανίζετε αυτά τα συμπτώματα, μιλήστε με τον γιατρό σας.
Οι ειδικοί, όπως οι ακουολόγοι και οι φυσικοθεραπευτές, μπορούν να διαγνώσουν αυτή την κατάσταση.
Μπορούν επίσης να σας βοηθήσουν να κάνετε κινήσεις του κεφαλιού και του σώματος που μετατοπίζουν τους κρυστάλλους στη θέση που ανήκουν.
3. Αφυδάτωση
Όταν δεν πίνετε αρκετά υγρά, ο όγκος του αίματός σας μειώνεται – μαζί και η αρτηριακή σας πίεση.
Η χαμηλή αρτηριακή πίεση σημαίνει ότι το αίμα σας κυκλοφορεί στον εγκέφαλό σας πιο αργά, με αποτέλεσμα να αισθάνεστε ζαλάδα όταν ξυπνάτε.
Αλλά το αντίδοτο είναι απλό. Μπορεί να χρειαστεί χρόνος για να ενυδατωθεί ο οργανισμός, γι’ αυτό πίνετε περισσότερο και τρώτε καλά κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Αν είστε μεγαλύτερης ηλικίας, επιλέξτε μια συγκεκριμένη ώρα για να σταματήσετε να πίνετε πριν από τον ύπνο.
Τότε, δεν θα χρειάζεται να σηκώνεστε τόσο συχνά κατά τη διάρκεια της νύχτας για να χρησιμοποιήσετε την τουαλέτα.
4. Φάρμακα
Ορισμένα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν ζάλη μετά το ξύπνημα λόγω της επίδρασής τους στην αρτηριακή πίεση ή λόγω αλληλεπιδράσεων με άλλα φάρμακα. Αυτά τα φάρμακα είναι τα εξής:
- Αντιβιοτικά.
- Αντικαταθλιπτικά.
- Αντιεπιληπτικά.
- Αντιψυχωσικά.
- Αντιρετροϊκά φάρμακα.
- Διουρητικά.
- Ανοσοκατασταλτικά.
- Οπιοειδή παυσίπονα.
Εάν πιστεύετε ότι τα φάρμακά σας προκαλούν τη ζάλη σας, ο γιατρός που σας παρέχει πρωτοβάθμια περίθαλψη θα πρέπει να είναι η αφετηρία σας.
Ο γιατρός σας μπορεί να σας βοηθήσει να καταλάβετε αν κάποια φάρμακα ευθύνονται για τα συμπτώματά σας.
Αλλά μην σταματήσετε απλώς να παίρνετε τα φάρμακά σας. Επισκεφθείτε τον γιατρό σας για να συζητήσετε τα επόμενα βήματα.
5. Υπνική άπνοια
Εάν έχετε υπνική άπνοια, δεν αναπνέετε με σταθερότητα κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Η υπνική άπνοια μπορεί να εμποδίσει το αίμα σας να προσλάβει αρκετό οξυγόνο, οδηγώντας σε ζαλάδα, ελαφρότητα ή αίσθημα ότι θα χάσετε τις αισθήσεις σας.
Η υπνική άπνοια μπορεί επίσης να οδηγήσει σε άλλα προβλήματα, όπως πονοκεφάλους, οι οποίοι μπορούν επίσης να προκαλέσουν ζάλη.
6. Καρδιακή ανεπάρκεια
Όταν έχετε καρδιακή ανεπάρκεια, η καρδιά σας δεν μπορεί να αντλήσει αρκετό αίμα για τις ανάγκες του σώματός σας.
Αυτό το πρόβλημα μπορεί να προκαλέσει προβλήματα αρτηριακής πίεσης, τα οποία ενδεχομένως να οδηγήσουν σε ζαλάδες όταν αλλάζετε θέση.
Υπάρχει μία γνωστή σχέση μεταξύ καρδιακής ανεπάρκειας, προβλημάτων ισορροπίας και αυξημένου κινδύνου πτώσης.
Τα άτομα με καρδιαγγειακά προβλήματα είναι πιο επιρρεπή στο να αισθάνονται ζαλάδα και να έχουν προβλήματα ισορροπίας.
7. Χαμηλό σάκχαρο στο αίμα
Το χαμηλό σάκχαρο στο αίμα (υπογλυκαιμία) μπορεί να προκαλέσει ορμονικές και χημικές αλλαγές στο σώμα σας που ενδέχεται να σας κάνουν να νιώθετε τρέμουλο ή ζαλάδα το πρωί.
Τα άτομα με διαβήτη που λαμβάνουν ινσουλίνη ή φάρμακα σουλφονυλουρίας έχουν υψηλό κίνδυνο εμφάνισης χαμηλού σακχάρου στο αίμα.
Αλλά δεν χρειάζεται να έχετε διαβήτη για να έχετε χαμηλό σάκχαρο στο αίμα κατά καιρούς.
Ορισμένες άλλες αιτίες αποτελούν τα φάρμακα, η κατανάλωση αλκοόλ χωρίς φαγητό και άλλες καταστάσεις υγείας, όπως η σοβαρή ηπατική νόσος.
Τις περισσότερες φορές, η πρωινή ζάλη δεν είναι το μόνο σημάδι χαμηλού σακχάρου στο αίμα.
Μπορεί επίσης να νιώθετε σύγχυση ή να ιδρώνετε έντονα. Μπορείτε να αυξήσετε το σάκχαρο στο αίμα σας τρώγοντας ή πίνοντας κάτι που περιέχει ζάχαρη, όπως ο χυμός πορτοκαλιού.
Τι να κάνετε αν ξυπνάτε με ζαλάδες
Εάν αισθάνεστε ζαλάδα όταν ξυπνάτε, ο γιατρός σας θα πρέπει να είναι η πρώτη σας προτεραιότητα.
Ο γιατρός σας μπορεί να ελέγξει τον τρόπο με τον οποίο η αρτηριακή σας πίεση ανταποκρίνεται στις αλλαγές της θέσης του σώματός σας.
Μπορεί επίσης να αποκλείσει άλλα προβλήματα, όπως προβλήματα με την καρδιά.
Η ζάλη που βιώνετε μετά το ξύπνημα αυξάνει επίσης τον κίνδυνο πτώσης.
Για να βοηθήσετε στην πρόληψη των πτώσεων, βρείτε πρώτα την ισορροπία σας και αισθανθείτε σίγουροι πριν περπατήσετε αφού σηκωθείτε.
Σηκωθείτε αργά και κάντε μια παύση. Βεβαιωθείτε ότι έχετε τον προσανατολισμό σας και ότι δεν έχετε κανένα σύμπτωμα.
Αφού κάνετε αυτόν τον αυτοέλεγχο, θα πρέπει να είστε έτοιμοι να ξεκινήσετε.
Για πολλούς ανθρώπους, η κατανάλωση άφθονου νερού, η υγιεινή διατροφή και η άσκηση για την ενίσχυση της ροής του αίματος αρκούν για την πρόληψη της ζάλης.
Εάν λαμβάνετε συνταγογραφούμενα φάρμακα, ρωτήστε το γιατρό σας εάν μπορεί να προκαλούν τη ζάλη σας.
