Όπως και πολλοί άλλοι στον σύγχρονο κόσμο, πιθανότατα περνάτε μεγάλο μέρος της ημέρας σας με βάση την ώρα και το ρολόι σας.
Το σώμα σας κάνει το ίδιο πράγμα όσον αφορά πολλές από τις εσωτερικές του λειτουργίες, με τη διαφορά ότι το ρολόι που χρησιμοποιεί δεν βρίσκεται σε ένα smartphone.
Το σώμα έχει στην πραγματικότητα πολλά βιολογικά “ρολόγια” που δημιουργούν τους κιρκάδιους ρυθμούς του σώματος – τις σωματικές, ψυχικές και συμπεριφορικές αλλαγές που ακολουθούν έναν ημερήσιο κύκλο.
Και τώρα οι ερευνητές αποκαλύπτουν τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να βελτιωθεί η θεραπεία των παθήσεων συνεργαζόμενοι με αυτά τα “ρολόγια”.
Υπάρχει ένα κεντρικό ρολόι στον υποθάλαμο του εγκεφάλου. Αυτό ρυθμίζεται από τον κύκλο του φωτός και του σκότους στο περιβάλλον σας. Υπάρχουν επίσης πολλά περιφερειακά ρολόγια που αποτελούνται από μόρια τα οποία βρίσκονται σε κύτταρα σε όλο το σώμα.
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι, σε γενικές γραμμές, το κιρκάδιο σύστημα βελτιστοποιεί τη λειτουργία του σώματος. Όμως, για τα άτομα που πάσχουν από ορισμένες ασθένειες, το κιρκάδιο σύστημα μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματά τους σε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας.
Καθημερινά μοτίβα διαφόρων ασθενειών
Αρκετές ασθένειες παρουσιάζουν συστηματικές καθημερινές διακυμάνσεις στον κίνδυνο ή στη σοβαρότητα των συμπτωμάτων τους.
Καρδιαγγειακές παθήσεις. Ο κίνδυνος καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικού επεισοδίου είναι υψηλότερος το πρωί. Υπάρχει επίσης μια δεύτερη, αλλά χαμηλότερη, κορύφωση το βράδυ όσον αφορά το εγκεφαλικό επεισόδιο.
Τα μοτίβα αυτά συμπίπτουν με αλλαγές σε παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την καρδιαγγειακή λειτουργία, όπως τα επίπεδα των ορμονών του στρες, ο καρδιακός ρυθμός ή η δραστηριότητα του αυτόνομου νευρικού συστήματος.
Κρυολογήματα ή λοιμώξεις. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι ο πυρετός κορυφώνεται το βράδυ σε περίπτωση βακτηριακής λοίμωξης και το πρωί σε περίπτωση ιογενούς λοίμωξης.
Σε μια άλλη μελέτη, οι ρινικές εκκρίσεις κατά τη διάρκεια ενός κρυολογήματος ήταν υψηλότερες νωρίς το πρωί, μειώθηκαν κατά τη διάρκεια της ημέρας και αυξήθηκαν λίγο το βράδυ.
Άσθμα. Για τους περισσότερους ανθρώπους, τα συμπτώματα του άσθματος είναι χειρότερα τη νύχτα παρά κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αυτό συμπίπτει με την επιδείνωση της λειτουργίας των πνευμόνων.
Εποχικές αλλεργίες. Τα συμπτώματα εποχικών αλλεργιών – φτέρνισμα, βουλωμένη μύτη και κόκκινα, ερεθισμένα μάτια – είναι πιο συχνά το πρωί σε σύγκριση με την υπόλοιπη ημέρα.
Το ρολόι του οργανισμού και η συμπεριφορά επηρεάζουν τα συμπτώματα
Μολονότι πολλές ασθένειες ακολουθούν καθημερινά μοτίβα, και άλλοι παράγοντες εκτός από τους κιρκάδιους ρυθμούς μπορούν επίσης να παίξουν ρόλο.
Για παράδειγμα, στο νυχτερινό άσθμα, η κατάκλιση ή ο ύπνος μπορεί να συμβάλλει στα συμπτώματα ενός ατόμου.
Aυτοί οι παράγοντες, σε συνδυασμό με τους κιρκάδιους ρυθμούς, αθροίζονται και κάνουν τα συμπτώματα του άσθματος ακόμη χειρότερα για ορισμένους ανθρώπους κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Σε ό,τι αφορά τα καρδιακά επεισόδια, το ψυχικό άγχος της προετοιμασίας για τη δουλειά θα μπορούσε να συμβάλει στον υψηλότερο κίνδυνο καρδιακών προσβολών το πρωί. Αυτό μπορεί να ποικίλλει κατά τη διάρκεια της εβδομάδας.
Το πρωί της Δευτέρας είναι η χειρότερη στιγμή για καρδιακές προσβολές, επειδή είναι επίσης η πρώτη ημέρα της εργάσιμης εβδομάδας.
Αυτό είναι ένα παράδειγμα συνδυασμένης επίδρασης που οφείλεται στον κιρκάδιο ρυθμό ή το βιολογικό ρολόι και στη συμπεριφορά ή στο τι συμβαίνει στη ζωή σας.
Σε μια μελέτη, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η αύξηση της επινεφρίνης μετά την άσκηση ήταν διπλάσια στις 8:30 π.μ. από ό,τι στις 4:30 π.μ.
Η επινεφρίνη παίζει σημαντικό ρόλο στην αντίδραση του καρδιαγγειακού συστήματος στο στρες. Προκαλεί μια σειρά από φυσιολογικές αλλαγές, όπως αύξηση του καρδιακού ρυθμού και της αρτηριακής πίεσης και ταχύτερη αναπνοή.
Η μελέτη αυτή έγινε σε υγιή άτομα, αλλά τώρα διενεργείται η ίδια έρευνα σε άτομα που κινδυνεύουν από καρδιακά προβλήματα, όπως ηλικιωμένοι και άτομα με παχυσαρκία ή υψηλή αρτηριακή πίεση.
Παραμένοντας υγιείς με βάση το εσωτερικό ρολόι του σώματος
Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι κιρκάδιοι ρυθμοί επηρεάζουν τη σοβαρότητα των ασθενειών μπορεί επίσης να βοηθήσει τους γιατρούς να αντιμετωπίσουν τις ασθένειες πιο αποτελεσματικά – κάτι που είναι γνωστό ως χρονοθεραπεία.
Ένα μέρος αυτού του σχεδίου έχει να κάνει με τον συγχρονισμό των φαρμάκων ώστε να συμβαδίζουν με τους κιρκάδιους ρυθμούς.
Μια μελέτη διαπίστωσε ότι η λήψη φαρμάκων για την υψηλή αρτηριακή πίεση τη νύχτα μπορεί να έχει μεγαλύτερη επίδραση στη μείωση της αρτηριακής πίεσης.
Άλλες έρευνες εξέτασαν κατά πόσον τα συμπτώματα άσθματος και αλλεργιών των ανθρώπων θα μπορούσαν να βελτιωθούν εάν οι πάσχοντες έπαιρναν φάρμακα σε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας.
Αντί να παίρνετε ένα φάρμακο έτσι ώστε να έχετε την υψηλότερη δόση στο αίμα καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, παίρνετε το φάρμακο έτσι ώστε να κορυφώνεται την ώρα της ημέρας που είναι πιο αποτελεσματικό.
Μια άλλη προσέγγιση είναι να χορηγείτε στους ανθρώπους ένα εμβόλιο όταν το ανοσοποιητικό τους σύστημα είναι πιο πιθανό να παράγει μια ευεργετική ανοσολογική απόκριση.
Μια μελέτη διαπίστωσε ότι οι ηλικιωμένοι ενήλικες παρήγαγαν περισσότερα αντισώματα ως απάντηση στο εμβόλιο κατά της γρίπης εάν εμβολιάζονταν το πρωί σε σύγκριση με το απόγευμα.
Οι πιο υγιεινές ώρες για φαγητό
Ο χρόνος χορήγησης των φαρμάκων και των εμβολίων είναι ένας μόνο τύπος χρονοθεραπείας.
Οι επιστήμονες ερευνούν το πώς η μετατόπιση του χρόνου που τρώτε επηρεάζει την υγεία.
Υπάρχουν όλο και περισσότερες ενδείξεις ότι η ώρα της ημέρας κατά την οποία τρώτε επηρεάζει την υγεία σας.
Σε μια μελέτη, άνδρες με προδιαβήτη μπήκαν είτε σε 12ωρο είτε σε 6ωρο πρόγραμμα σίτισης. Οι άνδρες που συμμετείχαν στο συντομότερο πρόγραμμα – γνωστό ως σίτιση με περιορισμένο χρόνο – τελείωναν το δείπνο μέχρι τις 3 μ.μ. κάθε μέρα.
Η κατανάλωση φαγητού νωρίτερα και για μικρότερο χρονικό διάστημα βελτίωσε την ευαισθησία των ανδρών στην ινσουλίνη, μείωσε την αρτηριακή τους πίεση και, παραδόξως, μείωσε την πείνα τους το βράδυ.
Η μελέτη αυτή συνδύασε τόσο την κατανάλωση τροφής σύμφωνα με τους κιρκάδιους ρυθμούς όσο και τη διαλείπουσα νηστεία, επομένως είναι δύσκολο να γνωρίζουμε αποκλειστικά τον αντίκτυπο των κιρκάδιων ρυθμών.
Άλλες έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι η κατανάλωση των περισσότερων από τις ημερήσιες θερμίδες σας για πρωινό και μεσημεριανό γεύμα – ακόμη και χωρίς αλλαγή της ώρας των γευμάτων – βελτιώνει τον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα και άλλους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση παχυσαρκίας και διαβήτη τύπου 2.
