Οι κιρσοί οισοφάγου είναι φλέβες του οισοφάγου που έχουν λάβει μορφή κιρσών. Αυτές οι φλέβες, όπως και κάθε άλλη φλέβα που παρουσιάζει κιρσούς, μπορούν να διαρραγούν και να αιμορραγήσουν πολύ εύκολα.
Η αιμορραγία από κιρσούς του οισοφάγου είναι μια δυνητικά απειλητική για τη ζωή κατάσταση που πρέπει να εντοπίζεται και να αντιμετωπίζεται άμεσα.
Αιτίες των κιρσών του οισοφάγου
Οι κιρσοί είναι φλέβες που έχουν διογκωθεί και τα τοιχώματά τους έχουν διαταθεί με αποτέλεσμα να είναι λεπτά. Βρίσκονται συνήθως στα πόδια και μπορούν να αναπτυχθούν με την ηλικία, λόγω της βαρύτητας.
Οι φλέβες επιστρέφουν το αίμα στην καρδιά και δεν έχουν τα ίδια παχιά, μυώδη τοιχώματα με τις αρτηρίες. Όσο περισσότερο στεκόμαστε όρθιοι και περπατάμε (σε χρόνια, δηλαδή) τόσο μεγαλύτερη πίεση έχουν δεχθεί οι φλέβες των ποδιών μας.
Στον οισοφάγο, οι κιρσοί αναπτύσσονται όχι λόγω της ηλικίας και της βαρύτητας, αλλά λόγω της ηπατικής πυλαίας υπέρτασης. Το πυλαίο φλεβικό σύστημα είναι μια ομάδα φλεβών που μεταφέρει το αίμα στο συκώτι, όπου γίνεται η επεξεργασία και η αποτοξίνωσή του.
Αφού το αίμα εγκαταλείψει το συκώτι, ολόφρεσκο και αποτοξινωμένο, συνεχίζει προς την καρδιά, όπου στη συνέχεια στέλνεται στους πνεύμονες για ένα λουτρό οξυγόνου και για να αποφορτιστεί από το διοξείδιο του άνθρακα.
Σε περίπτωση κίρρωσης του ήπατος -η οποία οφείλεται σε τραυματισμό ή σε ασθένεια που επηρεάζει το ήπαρ- η ροή του αίματος περιορίζεται και το αίμα συσσωρεύεται στο πυλαίο σύστημα, προκαλώντας αύξηση της πίεσης στις φλέβες. Αυτή η πίεση μπορεί να επηρεάσει τη ροή του αίματος σε ολόκληρη την περιοχή, ιδίως όσον αφορά το γαστρεντερικό σύστημα γύρω από το στομάχι και τη βάση του οισοφάγου.
Οι φλέβες στο στομάχι (που ονομάζονται γαστρικοί κιρσοί) και στον οισοφάγο διογκώνονται όπως ακριβώς οι μπλε, δαιδαλώδεις φλέβες στα πόδια. Τα τοιχώματα των φλεβών γίνονται επίσης λεπτά και πολύ ευαίσθητα. Με λίγη πίεση, μπορεί να σκάσουν και η αιμορραγία που θα προκληθεί ενδέχεται να είναι σοβαρή.
Αιμορραγία των κιρσών του οισοφάγου
Η αιμορραγία από κιρσούς του οισοφάγου είναι πολύ επικίνδυνη. Δεν υπάρχουν συμπτώματα για τους κιρσούς του οισοφάγου μέχρι να αρχίσει η αιμορραγία. Μόλις ξεκινήσει η αιμορραγία, ωστόσο, υπάρχουν σημεία και συμπτώματα.
Οι ασθενείς με αιμορραγία από το ανώτερο γαστρεντερικό – αιμορραγία που προέρχεται από τον οισοφάγο και το στομάχι και όχι από το έντερο – μπορούν να προσέξουν τα ακόλουθα σημεία και συμπτώματα:
- Έμετος με έντονο κόκκινο αίμα ή έμετος που μοιάζει με αλεσμένο καφέ (πολύ σκούρος και κοκκώδης, και εν μέρει χωνεμένο αίμα).
- Σκούρα, πισσώδη ή κολλώδη κόπρανα
- Φούσκωμα
- Γρήγορος σφυγμός
- Μειωμένη αρτηριακή πίεση
Πολύ γρήγορα, η αιμορραγία από τους κιρσούς του οισοφάγου μπορεί να οδηγήσει σε σοκ και σε μειωμένο επίπεδο συνείδησης.
Κιρσοί οισοφάγου – Θεραπεία έκτακτης ανάγκης
Σε περίπτωση αιμορραγίας των κιρσών του οισοφάγου, είναι απαραίτητη η άμεση επείγουσα αντιμετώπιση. Εάν αντιμετωπιστεί γρήγορα, η αιμορραγία των κιρσών του οισοφάγου μπορεί να ελεγχθεί με διάφορες μεθόδους.
Η ενδοσκόπηση (μια κάμερα εισάγεται στον οισοφάγο μέσω του στόματος) μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανεύρεση και την άμεση αντιμετώπιση της αιμορραγίας. Επιπλέον, τα αγγειοδραστικά φάρμακα (φάρμακα που επηρεάζουν την αρτηριακή πίεση σε οξείς ασθενείς) μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση της αρτηριακής πίεσης σε ασθενείς με ενεργή αιμορραγία.
Οι ασθενείς στο πλαίσιο των επειγόντων περιστατικών είναι πιθανό να λάβουν επίσης ενδοφλέβια υγρά και ενδεχομένως αντιβιοτικά.
Πότε να καλέσετε το 166
Οι ασθενείς που εμφανίζουν αιφνίδια έναρξη αιμορραγίας και κάνουν εμετό με ερυθρό αίμα ή μεγάλες ποσότητες εμετού που έχει την εικόνα αλεσμένου καφέ θα πρέπει να μεταβούν αμέσως στο νοσοκομείο.
Καλέστε το 166 για κάθε ασθενή που είναι ληθαργικός, μπερδεμένος, αδύναμος, ζαλισμένος, χλωμός, ψυχρός στην αφή ή ιδρώνει (εφίδρωση). Αυτοί οι ασθενείς παρουσιάζουν σημάδια σοκ, που σημαίνει ότι η αιμορραγία είναι σοβαρή και υπάρχει μεγάλος κίνδυνος θανάτου.
Οι διασώστες θα αντιμετωπίσουν την αιμορραγία των κιρσών του οισοφάγου με ενδοφλέβια υγρά, κατάλληλη τοποθέτηση του ασθενούς και αγγειοδραστικά φάρμακα. Η ταχεία μεταφορά στο νοσοκομείο είναι η καθοριστική φροντίδα για έναν ασθενή με αιμορραγία από κιρσούς του οισοφάγου.
Μακροπρόθεσμη θεραπεία
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, δεν υπάρχουν συμπτώματα από τους κιρσούς του οισοφάγου, εκτός εάν υποστούν ρήξη και αρχίσουν να αιμορραγούν. Ο ασθενής πρέπει απλώς να γνωρίζει ότι έχει κίρρωση ή κάποια άλλη μορφή πυλαίας υπέρτασης και οι γιατροί πρέπει να αναζητήσουν τους κιρσούς στον οισοφάγο με ενδοσκόπιο προκειμένου να τους διαγνώσουν.
Εάν εντοπιστούν, ο γιατρός μπορεί να αντιμετωπίσει τους κιρσούς προληπτικά, δένοντας ουσιαστικά ένα λάστιχο γύρω τους, διαδικασία η οποία ονομάζεται απολίνωση με λαστιχάκι (απολίνωση των κιρσών του οισοφάγου με ελαστικό δακτύλιο).
Εκτός από την άμεση αποκατάσταση των κιρσών του οισοφάγου μέσω ενδοσκοπικών διαδικασιών, η πυλαία υπέρταση μπορεί να αντιμετωπιστεί με φαρμακευτική αγωγή.
Οι βήτα αναστολείς χρησιμοποιούνται συχνότερα. Στους περισσότερους ασθενείς, θα χρησιμοποιηθεί κάποιος συνδυασμός απολίνωσης και φαρμακευτικής αγωγής για την αντιμετώπιση των κιρσών του οισοφάγου.
Ο ρόλος της κίρρωσης του ήπατος
Η κίρρωση έχει διάφορες αιτίες. Η πιο συχνή είναι η χρόνια ηπατίτιδα C, μια ιογενής λοίμωξη που μπορεί να οδηγήσει σε διόγκωση και βλάβη του ήπατος. Η χρόνια υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ συνδέεται επίσης με ηπατική νόσο και μπορεί να οδηγήσει σε κίρρωση από τη συσσώρευση λίπους στο ήπαρ.
Η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος μπορεί να προκαλέσει βλάβη και κίρρωση. Είναι πιθανή σε παχύσαρκους ασθενείς και σε όσους πάσχουν από μεταβολικές διαταραχές ή διαβήτη. Η χρόνια ηπατίτιδα Β αποτελεί πιθανή αιτία κίρρωσης, αλλά είναι πλέον ασυνήθιστη λόγω της διαθεσιμότητας εμβολίου.
Το να γνωρίζετε ότι υπάρχει κίνδυνος ανάπτυξης κίρρωσης είναι η καλύτερη άμυνα κατά της πιθανότητας εμφάνισης κιρσών του οισοφάγου. Τα αίτια της κίρρωσης είναι οι σημαντικότεροι δείκτες: η γνωστή ηπατική νόσος, ο αλκοολισμός, η παχυσαρκία και ο διαβήτης.
Πολλοί άνθρωποι με πρώιμη κίρρωση δεν θα παρουσιάσουν καθόλου συμπτώματα στην αρχή. Καθώς η πάθηση εξελίσσεται, οι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν μερικά ή όλα τα ακόλουθα συμπτώματα: κόπωση, αδυναμία, απώλεια όρεξης, κνησμό ή ναυτία.
Η κίρρωση μπορεί να προκαλέσει μειωμένα επίπεδα λευκών αιμοσφαιρίων που καταπολεμούν τις λοιμώξεις ή αιμοπεταλίων που βοηθούν στο σχηματισμό θρόμβων αίματος και η σχετική μείωση της ηπατικής λειτουργίας μπορεί να οδηγήσει σε υψηλά επίπεδα τοξινών στην κυκλοφορία του αίματος.
Οι τοξίνες μπορεί να προκαλέσουν σύγχυση ή εγκεφαλοπάθεια. Καθώς οι τοξίνες συσσωρεύονται στην κυκλοφορία του αίματος, οι ασθενείς μπορεί να αναπτύξουν ίκτερο, ο οποίος είναι ένα κιτρίνισμα του σκληρού χιτώνα (του λευκού των ματιών) και του δέρματος.
Ο ρόλος της πυλαίας υπέρτασης
Τελικά, όλοι οι ασθενείς με κίρρωση θα αναπτύξουν ηπατική πυλαία υπέρταση. Καθώς συσσωρεύεται πίεση στο πυλαίο σύστημα, αναπτύσσονται μικροσκοπικές φλέβες. Αυτές οι φλέβες παρέχουν έναν τρόπο στο αίμα να περνάει γύρω από το συμφορημένο πυλαίο σύστημα και ονομάζεται παράπλευρη κυκλοφορία. Η παράπλευρη κυκλοφορία παρέχει έναν τρόπο στο αίμα να παρακάμπτει εντελώς το ήπαρ και να μην καθαρίζεται ποτέ.
Εκτός από τους κιρσούς του οισοφάγου, η πυλαία υπέρταση μπορεί να προκαλέσει ασκίτη, δηλαδή συσσώρευση υγρών στην κοιλιά. Δεδομένου ότι οι τοξίνες και ορισμένα ανόργανα συστατικά δεν απομακρύνονται με τον κατάλληλο τρόπο, αναπτύσσονται και άλλες επιπλοκές από τη συσσώρευση ουσιών και από αλλαγές στις διαβαθμίσεις της πίεσης, όπως η μετακίνηση πλάσματος από την κυκλοφορία του αίματος στους γύρω ιστούς.
Ομοίως, το υγρό μπορεί να επιστρέψει στα πόδια και τους αστραγάλους, προκαλώντας πρήξιμο που είναι γνωστό ως οίδημα. Η πυλαία υπέρταση διαγιγνώσκεται με την παρατήρηση μιας από αυτές τις επιπλοκές.
Κίρρωση και κιρσοί του οισοφάγου
Η κίρρωση δεν οδηγεί πάντα σε κιρσούς του οισοφάγου, αλλά δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία σχετικά με το πόσοι ασθενείς με κίρρωση αναπτύσσουν κιρσούς του οισοφάγου ή του στομάχου. Σε ορισμένες έρευνες, η περίπτωση κιρσών του οισοφάγου σε ασθενείς με κίρρωση κυμαινόταν από 8% έως 83%. Αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο εύρος.
Οι κιρσοί του οισοφάγου πρέπει να διαγνωστούν με ενδοσκόπηση, αλλά μόλις εντοπιστούν, συνήθως γίνονται μεγαλύτεροι και πιο ευαίσθητοι με την πάροδο του χρόνου. Oι ασθενείς με διαγνωσμένους κιρσούς του οισοφάγου έχουν περίπου 30% πιθανότητα αιμορραγίας από κιρσούς του οισοφάγου.
Ανάλογα με την αιτία της κίρρωσης, η πιθανότητα αιμορραγίας από κιρσούς του οισοφάγου μπορεί να μειωθεί μέσω διαφόρων φαρμακευτικών θεραπειών. Τα αντιιικά φάρμακα έχουν σημειώσει κάποια επιτυχία στην καθυστέρηση της έναρξης της αιμορραγίας σε ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα Β και οι β-αποκλειστές είναι τα φάρμακα εκλογής για τη ρύθμιση της ηπατικής πυλαίας υπέρτασης.