O κολικός συσχετίζεται συχνά με τα νεογνά που κλαίνε συνεχώς, ωστόσο είναι ένα σύμπτωμα το οποίο εμφανίζεται και στους ενήλικες.
Οι ενήλικες συχνά νιώθουν τον κολικό ως έναν οξύ και ξαφνικό πόνο από το γαστρεντερικό ή από το ουροποιητικό σύστημα, ο οποίος με την ώρα γίνεται λιγότερο έντονος.
Το παρόν άρθρο επισημαίνει τους διαφορετικούς τύπους κολικού στους ενήλικες, τις διαθέσιμες θεραπευτικές προσεγγίσεις και ορισμένες συμβουλές για την αποφυγή του.
Ορισμός
To κύριο σύμπτωμα του κολικού είναι ο εντοπισμένος πόνος στην κοιλιακή χώρα ή στην ανατομική πορεία του ουροποιητικού συστήματος, ο οποίος έρχεται και φεύγει.
Ο κολικός εμφανίζεται όταν ένα σώμα αποφράσσει ένα κοίλο όργανο όπως το έντερο, η χοληδόχος κύστη, το ορθό, τους νεφρούς ή τον ουρητήρα.
Κατά την προσπάθεια του σώματος να απορρίψει το ξένο σώμα-εμπόδιο, οι μύες του οργάνου που έχει αποφραχθεί συσπώνται έντονα γύρω από αυτό και αυτές οι έντονες συσφίξεις ή σπασμοί προκαλούν τον πόνο.
Ορισμένα από τα πιο συνηθισμένα ξένα σώματα είναι οι λίθοι στη χοληδόχο κύστη και οι νεφρικοί λίθοι.
Ένα επεισόδιο κολικού μπορεί να διαρκέσει μέχρι και πέντε ώρες και χαρακτηρίζεται από έντονο πόνο ο οποίος σταδιακά υποχωρεί.
Μπορεί δε να παραμείνει ένας πιο ήπιος πόνος ως υπόλειμμα του επεισοδίου για μέχρι και 24 ώρες.
Κολικός της χοληδόχου κύστης και του χοληδόχου πόρου (κολικός των χοληφόρων αγγείων ή ηπατικός κολικός)
Αυτοί που πάσχουν από κολικός της χοληδόχου κύστης ή του χοληδόχου πόρου μπορεί να νιώσουν έναν ξαφνικό, οξύ κοιλιακό πόνο που μπορεί να διαρκέσει από μερικά λεπτά έως 5 ώρες.
Ο πόντος εντοπίζεται στο κέντρο της άνω κοιλιακής χώρας (μέση γραμμή του επιγαστρίου) ή δεξιά κάτω από τις τελευταία πλευρές.
Ο πόνος μπορεί επίσης να αντανακλά προς την κάτω γωνία της δεξιάς ωμοπλάτης ή και μερικές φορές προς το κατώτερο τμήμα της θωρακικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.
Ο ηπατικός κολικός εμφανίζεται ότι ένας λίθος φράση παροδικά ένα από τα χοληφόρα αγγεία. Αυτά μεταφέρουν τη χολή, από την χοληδόχο κύστη και το ήπαρ μέσω της κεφαλής του παγκρέατος στο δωδεκαδάκτυλο του λεπτού εντέρου.
Συνήθως επεισόδιο ηπατικού κολικού εμφανίζει ένας πάσχων όταν καταναλώσει ένα μεγάλο γεύμα, ιδίως όταν αυτό είναι λιπαρό και η χοληδόχος κύστη προσπαθεί να προωθήσει πιο έντονα το περιεχόμενό της προς το έντερο, καθώς για την πέψη του λίπους απαιτείται μεγαλύτερη ποσότητα της χολής.
Ωστόσο, μεγάλο ποσοστό πασχόντων από αυτόν τον κολικό εμφανίζουν τον πόνο σε ώρες της ημέρας που δε σχετίζονται με γεύματα.
Οι χολόλιθοι έχουν ποικίλη προέλευση και βασικός παράγοντας δημιουργίας τους είναι η χολική λάσπη που παράγεται από χοληστερόλη, χολερυθρινικό ασβέστιο και βλέννα.
Από κει και πέρα, με τη συσσώρευση χοληστερόλης ή χολοχρωστικών ουσιών ή και των δύο, γύρω από έναν πυρήνα, με τον καιρό σχηματίζεται ο λίθος.
Το μέγεθος των λίθων επίσης ποικίλει, και βρίσκουμε λίθους με μέγεθος κόκκου σιταριού έως μπάλας του γκολφ. Οι χολόλιθοι είναι συνηθισμένο φαινόμενο και στους περισσότερους ανθρώπους δε δίνουν συμπτώματα.
Η διάγνωση κολικού των χοληφόρων γίνεται αφού ο γιατρός αποσαφηνίσει τη συχνότητα, τη διάρκεια και την περίσταση υπό την οποία εμφανίζεται του κοιλιακού πόνου.
Εφόσον τα επεισόδια του κολικού είναι συχνά και δυσχεραίνουν την καθημερινότητα, είναι καλύτερα να αναλάβει τον ασθενή ένας γαστρεντερολόγος.
Αυτός μπορεί να διενεργήσει ένα υπερηχογράφημα ώστε να επιβεβαιώσει την παρουσία των (ή του) χολόλιθου.
Εάν υπάρχουν πολλοί χολόλιθοι ή είναι μεγάλο το μέγεθός τους, ο γιατρός μπορεί να προτείνει την χειρουργική αφαίρεση της χοληδόχου κύστης ώστε να αποφευχθούν παρόμοια επεισόδια στο μέλλον, ή να αποφευχθεί μία δυσχερέστερη παθολογικά κατάσταση μέσω της πλήρους απόφραξης της χοληφόρου οδού.
Κολικός Νεφρού
Ο κολικός του νεφρού είναι μία εξαιρετικά επώδυνη κατάσταση, η οποία χαρακτηρίζεται από πόνο «σαν μαχαιριά» και ξεκινά από την περιοχή του νεφρού και συνήθως κατέρχεται προς το πλάγιο κοιλιακό τοίχωμα και μπορεί να καταλήγει στα έξω γεννητικά όργανα του ασθενούς.
Έχει συνήθως παροξυσμικό χαρακτήρα (απότομη έναρξη), προοδευτικά αυξανόμενη ένταση και κατόπιν απότομη ύφεση.
Η κλινική εικόνα είναι συνήθως χαρακτηριστική με τον ασθενή να είναι εξαιρετικά ανήσυχος, κάθιδρος, χωρίς να βρίσκει ανακούφιση σε καμία θέση, ενώ στηρίζει με το χέρι του την πάσχουσα νεφρική χώρα και κάμπτει πλάγια τον κορμό προς την πάσχουσα πλευρά.
Ο πόνος μπορεί να συνοδεύεται από ναυτία, έμετο και αιματουρία (ίχνη αίματος στα ούρα). Μπορεί δε να διαρκέσει από 20 έως 60 λεπτά.
Ο κολικός του νεφρού εμφανίζεται όταν νεφρικοί λίθοι μετακινούνται κατά μήκος της οδού του ουροποιητικού συστήματος που περιλαμβάνει τον νεφρό, τον ουρητήρα, την ουροδόχο κύστη και την ουρήθρα.
Ο πόνος πιθανότερα εμφανίζεται όταν ο νεφρικός λίθος αποφράσσει τη διαδρομή μεταξύ νεφρού και κύστης (στον ουρητήρα) εμποδίζοντας την ελεύθερη διέλευση των ούρων.
Λίθο ή πέτρα ονομάζουμε μια σκληρή μάζα η οποία αρχικά σχηματίζεται από κρυστάλλους που καθιζάνουν στα ούρα στην περιοχή του νεφρού.
Οι πρώτοι κρύσταλλοι σχηματίζονται στα νεφρά. Η συντριπτική πλειοψηφία των κρυστάλλων αποβάλλονται με τα ούρα κατά την ούρηση. Μερικές φορές, για διάφορους λόγους, μεγαλώνουν σε μέγεθος, μέσα στο νεφρό και σχηματίζουν λίθους νεφρών, σημαντικών διαστάσεων.
Κάποιοι από αυτούς τους λίθους μπορεί να περάσουν από τον ουρητήρα και να αποβληθούν, ενώ κάποιοι μπορεί να παραμείνουν στον ουρητήρα ή στο νεφρό και να μεγαλώσουν ακόμη περισσότερο.
Η διάγνωση του κολικού του νεφρού θα γίνει με τον γιατρό να αποσαφηνίζει διάφορους παράγοντες κινδύνου όπως το οικογενειακό ιστορικό εμφάνισης νεφρικών λίθων, την αφυδάτωση, τη χρήση συγκεκριμένων φαρμάκων και την παρουσία γαστρεντερικών διαταραχών ή παθήσεων που ενδεχομένως να έχει ο πάσχων από τον κολικό.
Ο γιατρός θα διενεργήσει επίσης μία πλήρη εξέταση της κοιλιακής χώρας προκειμένου να αποκλείσει άλλες πιθανές αιτίες πόνου στην περιοχή όπως σκωληκοειδίτιδα και εκκολπωματίτιδα.
Είναι σημαντικές δε και ερωτήσεις σχετικά με προβλήματα στην ούρηση που αφορούν για παράδειγμα τη ροή των ούρων και αν αυτή είναι σταθερή ή δύσκολο να διατηρηθεί.
Κολικός εντέρου
Ένας ασθενής με κολικό του εντέρου ή με μηχανική απόφραξη του οργάνου μπορεί να νιώσει πόνους στην κοιλιά που μπορούν να είναι από ήπιοι έως πολύ δυνατοί. Άλλα συμπτώματα είναι τα εξής:
- Αδυναμία κένωσης ή αερισμού
- Έμετος
- Ναυτία
- Διάρροια
- Απουσία όρεξης
- Φούσκωμα
Ο κολικός του εντέρου είναι το αποτέλεσμα μερικής ή ολικής μηχανικής απόφραξης του λεπτού ή του παχέος εντέρου κατά την οποία εμποδίζεται η διέλευση τροφής, υγρών, αερίων ή κοπράνων μέσα από το γαστρεντερικό σωλήνα.
Η απόφραξη μπορεί να οφείλεται σε:
Ουλές από προηγούμενη χειρουργική επέμβαση στην κοιλιακή χώρα
Συγκεκριμένες φλεγμονώδεις παθήσεις όπως η Νόσος του Crohn, η εκκολπωματίτιδα, η εμδομητρίωση, η περιτονίτιδα ή φλεγμονώδεις παθήσεις της περιοχής της πυέλου
Κοπρόλιθοι
Καρκινικοί όγκοι
Πριν τη διάγνωση του εντερικού κολικού, ο γιατρός θα θελήσει να συζητήσει το ιατρικό ιστορικό του πάσχοντος και να διενεργήσει μία πλήρη κλινική εξέταση.
Μπορεί επίσης να διενεργηθούν αιματολογικές και απεικονιστικές εξετάσεις όπως μία αξονική τομογραφία ή μία ακτινογραφία.
Θεραπείες και εμπειρικές θεραπείες ή γιατροσόφια
Προκειμένου να αντιμετωπίσει έναν κολικό, ο πάσχων μπορεί να δοκιμάσει τα παρακάτω:
- Να πιει πολύ νερό για να είναι ενυδατωμένος
- Να πάρει παυσίπονα όπως παρακεταμόλη και ιβουπροφένη
- Να ακουμπήσει μία θερμοφόρα στην πάσχουσα περιοχή για να ανακουφιστεί
- Να κάνει μασάζ ή να τρίψει απαλά την πάσχουσα περιοχή
Μετά τη διάγνωση του κολικού ο γιατρός μπορεί να ακολουθήσει μία από τις παρακάτω θεραπευτικές οδούς:
Παυσίπονα, αντιφλεγμονώδη και αντιεμετικά φάρμακα για την ανακούφιση και καταπράυνση των συμπτωμάτων
Χειρουργική επέμβαση για απομάκρυνση των νεφρικών λίθων ή της χοληδόχου κύστης και για την διερεύνηση των αιτίων της απόφραξης του εντέρου
Φάρμακα για διάλυση των λίθων
Θεραπεία με κρουστικά κύματα που μπορούν να διαλύσουν μεγαλύτερους λίθους σε πολύ μικρά κομμάτια που μπορούν να απορριφθούν από τον οργανισμό
Πρόληψη
Υπάρχουν δεδομένα που καταδεικνύουν ότι οι νεφρικοί και οι ηπατικοί λίθοι έχουν κληρονομικά χαρακτηριστικά.
Ωστόσο η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής μειώνει αισθητά τους παράγοντες κινδύνου εμφάνισής τους.
Προκειμένου λοιπόν κανείς να διατηρεί το πεπτικό και το ουροποιητικό σύστημα σε καλή κατάσταση πρέπει:
- Να προσέχει το σωματικό του βάρος.
Να ακολουθεί μία ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες και όσο το δυνατόν πιο φτωχή σε λίπη
- Να παραμένει ενυδατωμένος
- Να μειώσει δραστικά το αλάτι και τα λιπαρά
Πότε απευθυνόμαστε στο γιατρό
Tα περισσότερα επεισόδια κολικού αποδράμουν μετά από λίγες ώρες, αλλά η συχνή εμφάνισή τους είναι σημάδι ότι πρέπει να λάβουμε διάγνωση από έναν ειδικό.
Τα συμπτώματα που πρέπει να θορυβήσουν τον πάσχοντα και αυτός να αναζητήσει ιατρική φροντίδα είναι τα εξής:
- O ίκτερος
Ο κοιλιακός πόνος που διαρκεί για πολύ ώρα ή είναι τόσο έντονος ώστε ο πάσχων αδυνατεί να βρει θέση που να τον ανακουφίζει
- Η υψηλή θερμοκρασία σώματος και ρίγος
- Η Ταχυπαλμία
- Η αδυναμία να πιει κάτι χωρίς να κάνει έμετο
- Οι συνεχείς έμετοι
Σύνοψη
Ο κολικός είναι συνηθισμένος στους ενήλικες και συνήθως εμφανίζεται ότι κάτι εμποδίζει την πορεία ενός κοίλου οργάνου.
Ο γιατρός θα εντοπίσει και θα αναγνωρίσει το εμπόδιο και θα προτείνει τις απαραίτητες θεραπευτικές μεθόδους αλλά και τις αλλαγές στον τρόπο ζωής του ασθενούς.
