Η λευκοπλακία είναι μια πάθηση που προκαλεί πεπαχυσμένες λευκές κηλίδες στους βλεννογόνους (στην επένδυση) του στόματος, των ούλων και/ή της γλώσσας, οι οποίες δεν μπορούν να καθαριστούν. Παρά το γεγονός ότι οι περισσότερες περιπτώσεις δεν εξελίσσονται ποτέ σε καρκινικές, κάποιες άλλες εξελίσσονται -ακόμη και αν δεν έχουν ενδείξεις καρκινικών αλλαγών όταν διαγιγνώσκονται.
Η λευκοπλακία προκαλείται συχνότερα από το κάπνισμα, αν και υπάρχουν και άλλες αιτίες. Εάν η λευκοπλακία είναι ήπια, συχνά υποχωρεί χωρίς καμία απολύτως παρέμβαση. Όμως η λευκοπλακία πρέπει να παρακολουθείται για τυχόν ενδείξεις καρκίνου του στόματος, ο οποίος απαιτεί θεραπεία.
Η λευκοπλακία που είναι συνεκτική στην εμφάνισή της (ομοιογενής τύπος) σχετίζεται με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του στόματος σε σύγκριση με τους τύπους της λευκοπλακίας που δεν είναι ομοιόμορφοι στην εικόνα τους (μη ομοιογενής τύπος).
Συμπτώματα και τύποι λευκοπλακίας
Τα συμπτώματα και τα σημεία της λευκοπλακίας, τα οποία μπορεί να μην γίνουν αντιληπτά στα αρχικά στάδια, μπορεί να είναι τα εξής:
- Γκριζωπού χρώματος κηλίδες που δεν μπορούν να καθαριστούν
- Επικαλύψεις με ακανόνιστη ή επίπεδη υφή στο στόμα
- Περιοχές στο στόμα που είναι σκληρυμένες ή πεπαχυσμένες
- Ερυθρές βλάβες (ερυθροπλακία)
- Κόκκινες κηλίδες μαζί με λευκές κηλίδες (ερυθρολευκοπλακία)
- Πόνος όταν οι βλάβες έρχονται σε επαφή με όξινα ή πικάντικα τρόφιμα
Τα παραπάνω συμπτώματα ενδέχεται να ποικίλλουν ανάλογα με τον τύπο της πάθησης.
Η λευκοπλακία συχνά συγχέεται με την καντιντίαση, μια μόλυνση από μύκητες του στόματος και των ούλων. Μια αξιοσημείωτη διαφορά; Η καντιντίαση προκαλεί κρεμώδεις λευκές κηλίδες που μπορούν να καθαριστούν. Τα στίγματα, τα σημαδια και οι κηλίδες που σχετίζονται με τη λευκοπλακία δεν μπορούν να απομακρυνθούν όταν ο πάσχων προσπαθεί να τα καθαρίσει.
Ομοιογενής λευκοπλακία
Η ομοιογενής λευκοπλακία χαρακτηρίζεται από λευκές πλάκες που έχουν ομοιόμορφη εμφάνιση και καλά καθορισμένα όρια. Βρίσκονται συνήθως στα ούλα, στο εσωτερικό των μάγουλων, κάτω από τη γλώσσα ή πάνω στην ίδια τη γλώσσα.
Μη ομοιογενής λευκοπλακία
Οι μη ομοιογενείς τύποι λευκοπλακίας, όπως ο σπάνιος στικτός τύπος, προκαλούν τόσο λευκές όσο και κόκκινες περιοχές στο στόμα. Οι περιοχές αυτές μπορεί επίσης να είναι ανώμαλες ή ακανόνιστου σχήματος.
Η πολλαπλασιαστική λευκοπλακία (PVL) είναι ένας σπάνιος και επιθετικός τύπος μη ομοιογενούς λευκοπλακίας. Συνήθως ξεκινά ως παχιά λευκά μπαλώματα στο εσωτερικό των μάγουλων και της γλώσσας. Καθώς εξαπλώνεται, οι κηλίδες αρχίζουν να μοιάζουν με κονδυλώματα ή κουνουπίδι.
Στοματική τριχωτή λευκοπλακία
Η τριχωτή λευκοπλακία του στόματος είναι ένα διαφορετικό είδος λευκοπλακίας που προκαλεί ασαφή λευκά σημάδια που μοιάζουν με πτυχές ή κορυφογραμμές. Συχνά εμφανίζονται στα πλάγια της γλώσσας.
Η τριχωτή λευκοπλακία του στόματος εμφανίζεται στο 1% έως 2% του πληθυσμού και είναι πιο συχνή σε άτομα άνω των 40 ετών. Μπορεί να προσβάλλει οποιοδήποτε σημείο του στόματος. Οι στοματικές λευκοπλακίες στην κάτω πλευρά της γλώσσας, στον πυθμένα του στόματος και στον μαλακό ουρανίσκο είναι πιο πιθανό να γίνουν προκαρκινικές (δυσπλαστικές). Ορισμένες στοματικές λευκοπλακίες δεν είναι απλώς λευκές, αλλά μπορεί να φαίνονται κόκκινες, τραχιές και κονδυλώδεις, Η τριχωτή στοματική λευκοπλακία αποτελεί εξαίρεση, καθώς δεν θεωρείται προκαρκινική κατάσταση.
Η κατάσταση αυτή είναι συχνή σε άτομα με πολύ εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, όπως αυτά που πάσχουν από τον ιό Epstein-Barr (EBV), και μπορεί να είναι ένα από τα πρώτα σημάδια του HIV.
Λευκοπλακία και κίνδυνος καρκίνου του στόματος
Μια μελέτη του 2019 που δημοσιεύθηκε στο Journal of the National Cancer Institute διαπίστωσε ότι υπάρχει 40,8 φορές αυξημένος κίνδυνος καρκίνου του στόματος σε όσους έχουν λευκοπλακία στο στόμα. Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι περίπου ένα στα 30 άτομα με λευκοπλακία του στόματος θα αναπτύξει καρκίνο του στόματος σε διάστημα πέντε ετών.
Παρόλα αυτά, τις περισσότερες φορές, οι λευκές κηλίδες από τη λευκοπλακία δεν θεωρούνται καρκινικές. Όταν αποτελούν πρώιμο σημάδι καρκίνου του στόματος, συνήθως οφείλονται σε μη ομοιογενείς τύπους της πάθησης.
Η πολλαπλασιαστική λευκοπλακία, ειδικότερα, σχετίζεται με υψηλό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του στόματος.
Η τριχωτή λευκοπλακία του στόματος δεν σχετίζεται με κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.
Πότε να επισκεφθείτε έναν γιατρό
Λόγω του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του στόματος που σχετίζεται με τη λευκοπλακία, οποιοσδήποτε έχει ασυνήθιστες ή συνεχιζόμενες αλλαγές στο στόμα οποιουδήποτε τύπου θα πρέπει να τις αξιολογήσει ένας γιατρός.
Ειδικότερα, φροντίστε να επισκεφθείτε έναν γιατρό εάν παρατηρήσετε:
- Λευκές κηλίδες στο στόμα που δεν εξαφανίζονται από μόνες τους σε δύο εβδομάδες
- Κόκκινες ή σκούρες κηλίδες στο στόμα
- Πόνο στο αυτί κατά την κατάποση
- Αδυναμία να ανοίξετε σωστά το στόμα (που επιδεινώνεται προοδευτικά)
Παρόλο που η λευκοπλακία δεν προκαλεί κανονικά κανενός είδους πόνο, θα πρέπει παρόλα αυτά να υποβληθείτε σε εξετάσεις. Εάν πρόκειται για λευκοπλακία και ένα πρώιμο σημάδι καρκίνου του στόματος, η έγκαιρη θεραπεία είναι το ζητούμενο. Αν δεν είναι, τα μπαλώματα στο στόμα μπορεί να είναι σημάδι μιας πιο σοβαρής κατάστασης.
Αιτίες
Η μακροχρόνια χρήση καπνού (κάπνισμα) ή άλλων ερεθιστικών ουσιών είναι η πιο συνηθισμένη αιτία της λευκοπλακίας. Άλλες αιτίες μπορεί να είναι οι ακόλουθες:
- Οδοντοστοιχίες που δεν εφαρμόζουν σωστά (ή σπασμένες οδοντοστοιχίες)
- Ένας τραυματισμός που παρουσιάζεται στο εσωτερικό του μάγουλου (όπως από τυχαίο δάγκωμα του μάγουλου)
- Σπασμένα ή ανομοιόμορφα δόντια
- Μακροχρόνια χρήση αλκοόλ
- Συγκεκριμένοι τύποι παθήσεων που προκαλούν φλεγμονή
Διάγνωση
Η διάγνωση της λευκοπλακίας συνήθως αφορά τα εξής:
- Στοματική εξέταση από τον γιατρό
- Προσπάθεια να σκουπιστούν οι λευκές κηλίδες (αν μπορούν να σκουπιστούν, η λευκοπλακία είναι μάλλον απίθανη).
- Ένα λεπτομερές ιατρικό ιστορικό για την αποκάλυψη ορισμένων παραγόντων κινδύνου, όπως το κάπνισμα
- Αποκλεισμός άλλων πιθανών αιτιών των λευκών κηλίδων (όπως η καντιντίαση – λοίμωξη από τον μύκητα Candida)
- Έλεγχος για πρώιμα σημάδια καρκίνου
Η βιοψία συνεπάγεται την αφαίρεση ιστού από το σώμα για την εξέτασή του για μια ασθένεια όπως ο καρκίνος. Η εξέταση για καρκίνο σε άτομα με λευκοπλακία μπορεί να συμπεριλαμβάνει:
- Βιοψία με βούρτσα από το στόμα: Πρόκειται για την αφαίρεση κυττάρων (που θα εξεταστούν για καρκίνο) από την εξωτερική επιφάνεια των βλαβών με τη χρήση μιας μικρής βούρτσας που περιστρέφεται.
- Βιοψία με εκτομή: Πρόκειται για τη χειρουργική αφαίρεση ιστού από το σημείο της λευκοπλακίας (ή σε ορισμένες περιπτώσεις ολόκληρης της πλάκας) για να εξεταστεί για την ύπαρξη καρκινικών κυττάρων. Η βιοψία εκτομής είναι μια πιο καθοριστική μέθοδος εξέτασης για καρκίνο του στόματος από ό,τι η βιοψία με βούρτσα.
Εάν η βιοψία με εκτομή είναι θετική, ο γιατρός μπορεί να κάνει παραπομπή σε στοματοχειρουργό ή σε ειδικό ωτορινολαρυγγολόγο για τη θεραπεία του καρκίνου του στόματος.
Εάν το επίθεμα λευκοπλακίας ήταν πολύ μικρό και αφαιρέθηκε πλήρως από την βιοψία με εκτομή, ενδέχεται να μην απαιτείται περαιτέρω θεραπεία εκτός από συνεχή παρακολούθηση.
Θεραπεία λευκοπλακίας
Συνήθως, η απομάκρυνση της εστίας του ερεθισμού -κάπνισμα, μάσηση καπνού, υπερβολική χρήση αλκοόλ ή οδοντιατρικά αίτια- είναι αρκετή για να θεραπεύσει τη λευοπλακία.
Εάν η λευκοπλακία προκαλείται από οδοντιατρικό πρόβλημα, θα γίνει παραπομπή σε οδοντίατρο για τη διόρθωση της κακής προσαρμογής της οδοντοστοιχίας, του οδοντοφυΐας, του ακανόνιστου δοντιού ή άλλης υποκείμενης αιτίας.
Ωστόσο, εάν υπάρχει θετικό αποτέλεσμα βιοψίας, απαιτείται περαιτέρω θεραπεία. Η θεραπεία της λευκοπλακίας είναι πιο αποτελεσματική μετά από μια έγκαιρη διάγνωση.
Σε αυτή μπορεί να ενταχθούν:
- Άμεση αφαίρεση όλης της λευκοπλακίας για να σταματήσει η εξάπλωση του καρκίνου: Αυτό μπορεί να γίνει με λέιζερ, νυστέρι ή με τη μέθοδο της ψυχρής κατάψυξης με καθετήρα (που ονομάζεται κρυοσκόπιο).
- Χρήση συνταγογραφούμενου αντι-ιικού φαρμάκου εάν η διάγνωση είναι τριχωτή λευκοπλακία
Λάβετε υπόψη ότι ακόμη και μετά την αφαίρεση των κηλίδων λευκοπλακίας, εξακολουθεί να υπάρχει αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του στόματος.
Σε κάθε περίπτωση, θα χρειαστείτε τακτικές επισκέψεις για παρακολούθηση προκειμένου να ελέγχεστε για υποτροπιάζοντα συμπτώματα λευκοπλακίας (τα οποία είναι συχνά).
Θα πρέπει επίσης να μάθετε να πραγματοποιείτε σχολαστικά και τακτικά αυτοελέγχους του στόματος.
