Η ανακάλυψη της λοίμωξης από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού το 1984 έφερε επανάσταση στη διαχείριση πολλών συνηθισμένων παθήσεων του ανώτερου γαστρεντερικού συστήματος.
Ωστόσο, ορισμένες από τις κλινικές πρακτικές που υιοθετήθηκαν μετά την ανακάλυψη αυτού του μικροοργανισμού έχουν καταστεί λιγότερο κατάλληλες με την πάροδο των ετών που μεσολάβησαν. Το παρόν άρθρο εξετάζει “μύθους και παρανοήσεις” που έχουν αναδυθεί και οι οποίες χρήζουν επανεκτίμησης. Αν και ο επιπολασμός της λοίμωξης από το H. pylori μειώνεται σε ορισμένες ανεπτυγμένες χώρες, παραμένει ένα τεράστιο παγκόσμιο πρόβλημα και η σοβαρότερη συνέπεια της λοίμωξης, το γαστρικό αδενοκαρκίνωμα, εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική αιτία θνησιμότητας.
Το πεπτικό έλκος ανά ηλικία
Το έλκος του στομάχου μπορεί να εμφανιστεί σε οποιονδήποτε και σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά είναι πιο συχνό μετά την ηλικία των 60-70 ετών. Οι επιπλοκές (όπως τα αιμορραγικά έλκη) θεωρείται ότι αυξάνονται με την ηλικία.
Τα έλκη του λεπτού εντέρου, ωστόσο, απαντώνται συχνότερα σε άνδρες της ηλικιακής ομάδας 30-50 ετών.
Σε οποιαδήποτε ηλικία, αν αισθάνεστε πόνο μετά το φαγητό (ακόμη και αρκετές ώρες αργότερα, όπως μπορεί να συμβεί με τα έλκη στο λεπτό έντερο), προσπαθήστε να μάθετε τι προκαλεί τον πόνο. Αποφύγετε να υποθέσετε ότι δεν γίνεται να έχετε έλκος λόγω της ηλικίας σας.
Το πεπτικό έλκος ανά φύλο
Το πεπτικό έλκος διαγιγνώσκεται συχνότερα στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες (εκτός από τους άνδρες στην ηλικιακή ομάδα 30-50 ετών). Δεν υπάρχει σαφής εξήγηση για αυτή τη διαφορά που παρατηρείται.
Αιτίες του πεπτικού έλκους και παράγοντες κινδύνου
Τα αίτια και οι παράγοντες κινδύνου για το πεπτικό έλκος περιλαμβάνουν συμπεριφορές ή γονιδιακούς παράγοντες που συμβάλλουν σε αυξημένη ή υπερβολική παραγωγή στομαχικού οξέος (επίσης γνωστού ως πεψίνη) ή σε αυξημένη ευαισθησία σε βλάβες από ακόμη και φυσιολογικά επίπεδα οξέος.
Οι παράγοντες κινδύνου για πεπτικά έλκη είναι οι εξής:
- Τα μη συνταγογραφούμενα ΜΣΑΦ ή μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα όπως: Ασπιρίνη, Ναπροξένη, Ιβουπροφαίνη
- Συνταγογραφούμενα ΜΣΑΦ
- Κορτικοστεροειδή
- Κάπνισμα
- Καφές (με ή χωρίς καφεΐνη)
- Χρήση αλκοόλ
Μύθος: Το στρες και το άγχος είναι οι κύριες αιτίες του έλκους.
Πραγματικότητα: Το στρες και το άγχος από μόνα τους δεν προκαλούν έλκη, αλλά η ψυχική σας υγεία παίζει ρόλο στη σωματική σας υγεία. Όταν είστε στρεσαρισμένοι ή αισθάνεστε αγχωμένοι, ο εγκέφαλός σας περνά σε αμυντική λειτουργία και απελευθερώνει ορμόνες στο σώμα σας. Ως αποτέλεσμα, ο καρδιακός σας ρυθμός αυξάνεται, οδηγώντας στην ενεργοποίηση των γαστρικών σας υγρών και η αυξημένη δραστηριότητα των γαστρικών υγρών μπορεί να αυξήσει τον πόνο του έλκους.
Μύθος: Η κατανάλωση πικάντικων τροφίμων προκαλεί έλκος.
Η “θερμότητα” από τα πικάντικα φαγητά πιστεύεται ότι “ανοίγει τρύπα” στο βλεννογόνο του στομάχου σας.
Πραγματικότητα: Δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι η κατανάλωση πικάντικων φαγητών ευθύνεται για τη δημιουργία έλκους. Ωστόσο, αν έχετε ήδη έλκη στο βλεννογόνο του στομάχου σας, η κατανάλωση πικάντικων φαγητών μπορεί να προκαλέσει κοιλιακό πόνο σε ορισμένους ανθρώπους. Τα πικάντικα φαγητά μπορούν επίσης να προκαλέσουν δυσφορία σε άτομα με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS) ή φλεγμονώδη νόσο του εντέρου (IBD)- αυτό έχει να κάνει σε μεγάλο βαθμό με τα τρόφιμα που πυροδοτούν αυτές τις καταστάσεις. Επομένως, εάν η κατανάλωση πικάντικων τροφών οδηγεί σε πόνο στο στομάχι, θα πρέπει να υποβληθείτε σε εξετάσεις για να προσδιορίσετε την πραγματική αιτία της τροφικής σας ευαισθησίας ή δυσανεξίας.
Μύθος: Ένα έλκος θα είναι χειρότερο μετά το φαγητό.
Πραγματικότητα: Τα έλκη προκαλούν πόνο λόγω του στομαχικού οξέος. Ως εκ τούτου, η κατανάλωση τροφής βοηθά στην εξουδετέρωση του οξέος, απαλύνοντας την ενόχληση από τα έλκη. Εάν αισθάνεστε χειρότερα ή υποφέρετε από καούρες μετά το φαγητό, μπορεί να έχετε γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ).
Μύθος: Εάν ο πόνος του έλκους σας είναι ανεκτός, δεν χρειάζεται να το θεραπεύσετε.
Πραγματικότητα: Οποιοδήποτε είδος πόνου ή δυσφορίας, όσο ήπιο και αν είναι, υποδηλώνει κάποια υποκείμενη πάθηση. Και αν τον αγνοήσετε και τον αφήσετε χωρίς αντιμετώπιση, η κατάσταση μπορεί να επιδεινωθεί. Τα έλκη μπορεί να διαβρωθούν, επηρεάζοντας πολλαπλά στρώματα του στομάχου. Η βλάβη μπορεί ακόμη και να προκαλέσει αιμορραγία μέσα στο πεπτικό σας σύστημα, αν αφεθεί χωρίς θεραπεία.
Μύθος: Δεν υπάρχει θεραπεία για το έλκος.
Πραγματικότητα: Δεν πρέπει να προσπαθείτε να θεραπεύσετε ένα έλκος μόνοι σας. Αν και υπάρχουν αντιόξινα που χορηγούνται χωρίς συνταγή, θα σας βοηθήσουν μόνο να ανακουφίσετε τον πόνο προσωρινά και δεν θα πρέπει να βασίζεστε σε αυτά κάθε φορά που έχετε κρίση έλκους. Όταν λαμβάνετε θεραπεία από γιατρό, ο πρωταρχικός στόχος θα είναι η ενίσχυση της προστατευτικής επένδυσης του στομάχου σας. Και αν μια βακτηριακή λοίμωξη όπως το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (H. pylori) προκάλεσε τα έλκη σας, τότε και αυτή η κατάσταση πρέπει να αντιμετωπιστεί. Ορισμένες θεραπείες για τα έλκη είναι: αντιβιοτικά, αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPI) και αναστολείς υποδοχέων ισταμίνης.
Μύθος: Η λοίμωξη από H. pylori είναι πλέον σπάνια και επομένως δεν αποτελεί πια μείζον κλινικό πρόβλημα.
Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι ο επιπολασμός της λοίμωξης από H. pylori έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια, ιδίως σε ορισμένες ανεπτυγμένες χώρες. Παρόλο που η δήλωση αυτή περιέχει μια μικρή δόση αλήθειας, δυστυχώς δεν λαμβάνει υπόψη την πλήρη έκταση των ασθενειών που σχετίζονται με το H. pylori. Πρόσφατες μετα-αναλύσεις ανέφεραν ότι ο παγκόσμιος επιπολασμός της λοίμωξης από H. pylori εξακολουθεί να είναι 44,3% και ότι η λοίμωξη αυτή επηρέασε περίπου 4,4 δισεκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως το 2015.
Μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι ο επιπολασμός του γαστρικού αδενοκαρκινώματος, της σοβαρότερης επίπτωσης της λοίμωξης από το H. pylori, έχει μειωθεί σημαντικά σε πολλές χώρες τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, ο καρκίνος του στομάχου εξακολουθεί να αποτελεί πολύ σημαντική αιτία θνησιμότητας σε πολλές χώρες και η ασθένεια αυτή εκτιμάται ότι επηρεάζει 1,22 εκατομμύρια ανθρώπους και προκαλεί 865.000 θανάτους παγκοσμίως το 2017. Ακόμη και σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου ο καρκίνος του στομάχου θεωρείται ότι δεν προκαλεί πλέον σημαντικό πρόβλημα, εξακολουθεί να είναι μία από τις 15 κύριες αιτίες θανάτου που σχετίζονται με τον καρκίνο.
Επομένως, η λοίμωξη από το H. pylori παραμένει πολύ διαδεδομένη παγκοσμίως και οι καταστάσεις που προκαλεί, όπως η δυσπεψία, το πεπτικό έλκος και το γαστρικό αδενοκαρκίνωμα, παραμένουν μείζονες αιτίες νοσηρότητας και θνησιμότητας.
Μύθος : Οι εξετάσεις που χρησιμοποιούνται για την ανίχνευση της λοίμωξης από H. pylori είναι ακριβείς στις περισσότερες κλινικές καταστάσεις
Η πραγματική απόδοση των διαφόρων εξετάσεων στη συνήθη κλινική πρακτική είναι πολύ πιο πολύπλοκη. Οι ψευδώς αρνητικές εξετάσεις συμβαίνουν συχνά και οι κλινικοί ιατροί θα πρέπει επομένως να διατηρούν υψηλό βαθμό υποψίας σχετικά με την πιθανότητα μη ανιχνευμένης λοίμωξης από H. pylori, ιδίως σε άτομα υψηλού κινδύνου.
Οι ψευδώς αρνητικές εξετάσεις για το H. pylori είναι πιο πιθανό να διαπιστωθούν σε καταστάσεις στις οποίες η πυκνότητα της γαστρικής βακτηριακής λοίμωξης είναι μειωμένη, όπως σε περίπτωση πρόσφατης χρήσης αντιβιοτικών, κατασταλτικών οξέων ή φαρμάκων που περιέχουν βισμούθιο, στην υποχλωρυδρία που σχετίζεται με την ατροφική γαστρίτιδα ή στην παρουσία αίματος στο στομάχι.
Μύθος: Η λοίμωξη από H. pylori εξακολουθεί να είναι η κύρια αιτία πεπτικού έλκους, επομένως η εμπειρική θεραπεία εκρίζωσης της λοίμωξης δικαιολογείται σε ασθενείς που έχουν δωδεκαδακτυλικό έλκος.
Όταν ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά, το H. pylori ήταν παγκοσμίως πολύ διαδεδομένο και ήταν υπεύθυνο για την παθογένεια ενός πολύ μεγάλου ποσοστού πεπτικών ελκών. Αυτό οδήγησε στη συνέχεια στην ευρέως διαδεδομένη άποψη ότι η λοίμωξη από το H. pylori ήταν η αιτία όλων των δωδεκαδακτυλικών ελκών και, κατά συνέπεια, ότι δεν απαιτούνταν εξέταση του H. pylori σε αυτή την περίπτωση και ότι θα μπορούσε εύλογα να συνταγογραφηθεί εμπειρική θεραπεία εκρίζωσης της λοίμωξης.
Μολονότι υπήρχε κάποια δικαιολογία για την πρακτική αυτή σε μια εποχή όπου τα έλκη που προκαλούνταν από το H. pylori ήταν εξαιρετικά συχνά, η σημερινή επιδημιολογία της νόσου του πεπτικού έλκους σημαίνει ότι μια τέτοια προσέγγιση δεν είναι πλέον κατάλληλη. Η παθογένεια των γαστρικών και δωδεκαδακτυλικών ελκών διαφέρει επίσης και παραμένει απαραίτητη η βιοψία όλων των γαστρικών ελκών για να διασφαλιστεί ότι δεν είναι κακοήθη και η επανάληψη της ενδοσκόπησης μετά από μια σειρά θεραπειών με PPIs για να ελεγχθεί η επούλωση του έλκους.
