Όταν ακούτε τον όρο “περιβαλλοντικές τοξίνες“, σας έρχονται στο μυαλό εικόνες από πυρηνικά εργοστάσια και βιομηχανίες που βγάζουν καπνό.
Το να γνωρίζετε ότι αυτές οι τοξίνες μπορεί να βρίσκονται στο αυτοκίνητό σας ή στο μακιγιάζ σας είναι δύσκολο να το χωνέψετε.
Αλλά, πραγματικά, πόσο τοξικές είναι αυτές οι χημικές ουσίες;
Πώς επηρεάζουν την υγεία μας οι περιβαλλοντικές τοξίνες;
Η έκθεση σε χημικές ουσίες που διαταράσσουν το ενδοκρινικό σύστημα (endocrine disrupting chemicals EDCs), οι οποίες αποκαλούνται επίσης χημικές ουσίες που διαταράσσουν τις ορμόνες, στο περιβάλλον είναι πανταχού παρούσα.
Το ενδοκρινικό μας σύστημα περιλαμβάνει διάφορους αδένες – όπως ο θυρεοειδής αδένας και η υπόφυση – που παράγουν ορμόνες. Αυτές οι ορμόνες συμβάλλουν στη ρύθμιση των λειτουργιών του οργανισμού.
Οι τοξίνες είναι τεχνητές χημικές ουσίες που παρεμβαίνουν στη σωστή λειτουργία των ορμονών μας.
Οι χημικές ουσίες που προκαλούν ενδοκρινικές διαταραχές (EDCs) είναι ουσίες στο περιβάλλον ( στον ατμοσφαιρικό αέρα, το έδαφος ή το νερό), στα τρόφιμα, στα προϊόντα προσωπικής φροντίδας και στα βιομηχανικά προϊόντα οι οποίες παρεμβαίνουν στη φυσιολογική λειτουργία του ενδοκρινικού συστήματος του οργανισμού σας.
Δεδομένου ότι οι EDCs προέρχονται από πολλές διαφορετικές πηγές, οι άνθρωποι εκτίθενται με διάφορους τρόπους, συμπεριλαμβανομένου του αέρα που αναπνέουμε, της τροφής που τρώμε και του νερού που πίνουμε.
Οι EDCs μπορούν επίσης να εισέλθουν στον οργανισμό μέσω του δέρματος.
Οι χημικές ουσίες που διαταράσσουν το ενδοκρινικό σύστημα προκαλούν διαταραχές σε κυτταρικό επίπεδο σε οποιοδήποτε σημείο κατά τη διάρκεια της ορμονικής διαδικασίας, από τον αδένα που παράγει την ορμόνη έως τον ιστό που την δέχεται και σε πολλά ενδιάμεσα σημεία.
Έχουμε ακόμη πολλά να μάθουμε για το πώς λαμβάνει χώρα η διαταραχή, αλλά γνωρίζουμε ότι συμβαίνει.
Μελέτες έχουν συνδέσει τις χημικές ουσίες που διαταράσσουν το ενδοκρινικό σύστημα με καρκίνους, καρδιακά προβλήματα και αναπαραγωγικά προβλήματα.
Πόσο συχνή είναι η έκθεσή μας σε χημικές ουσίες που διαταράσσουν το ενδοκρινικό σύστημα;
Πρόσφατα διαπιστώθηκε ότι εκτιθέμεθα εν αγνοία μας σε εκατοντάδες χημικές ουσίες που διαταράσσουν το ενδοκρινικό σύστημα κάθε μέρα – βρίσκονται πραγματικά παντού.
Δεδομένου ότι γνωρίζουμε σχεδόν 800 χημικές ουσίες για τις οποίες υπάρχουν υποψίες ότι διαταράσσουν τις ορμόνες, μπορούμε να πούμε με ασφάλεια ότι οι τοξικές ουσίες που διαταράσσουν το ενδοκρινικό σύστημα εξελίσσονται σε παγκόσμια κρίση υγείας.
Τα σημεία επαφής στην καθημερινότητά σας μπορεί να συμπεριλαμβάνουν τα εξής:
- Αερόσακοι.
- Καπνός τσιγάρου.
- Καλλυντικά.
- Τρόφιμα.
- Απορρυπαντικά.
- Συσκευασίες.
- Πλαστικά ποτήρια και πιάτα.
- Παιχνίδια.
Παράδειγμα κοινών πηγών EDC:
Τα βιομηχανικά χημικά και τα φυτοφάρμακα μπορούν να διαρρεύσουν στο έδαφος και τα υπόγεια ύδατα και να εισέλθουν στην τροφική αλυσίδα, καθώς συσσωρεύονται στα ψάρια, τα ζώα και τους ανθρώπους.
Τα μη βιολογικά προϊόντα μπορεί να έχουν υπολείμματα φυτοφαρμάκων
Ορισμένα καταναλωτικά προϊόντα περιέχουν EDCs ή είναι συσκευασμένα σε δοχεία που μπορούν να διαρρεύσουν EDCs, όπως οικιακά χημικά, τα υφάσματα που έχουν υποστεί επεξεργασία με επιβραδυντές φωτιάς, τα καλλυντικά, οι λοσιόν, τα προϊόντα με άρωμα και τα αντιβακτηριδιακά σαπούνια.
Τα επεξεργασμένα τρόφιμα μπορούν να συσσωρεύουν ίχνη EDCs που εκρέουν από υλικά που χρησιμοποιούνται κατά την παραγωγή, την επεξεργασία, τη μεταφορά και την αποθήκευση.
Τα προϊόντα με βάση τη σόγια περιέχουν φυτοοιστρογόνα, τα οποία είναι χημικές ουσίες που παράγονται από τα φυτά και μιμούνται τα οιστρογόνα
Η σκόνη του νοικοκυριού μπορεί να περιέχει EDCs όπως μόλυβδο, επιβραδυντικά φωτιάς και PCBs από την αποσάθρωση των οικοδομικών υλικών ή των επίπλων.
Γνωρίζουμε ότι αυτές οι χημικές ουσίες βρίσκονται στον οργανισμό μας επειδή μελέτες έχουν ανιχνεύσει τέτοιες ουσίες στο αίμα, τα ούρα και το μητρικό γάλα.
Συσσωρεύονται με την πάροδο του χρόνου μέσω της συνεχούς έκθεσής μας σε μικροποσότητες.
Ποια είναι η σχέση μεταξύ των ουσιών που προκαλούν ενδοκρινικές διαταραχές και του καρκίνου;
Η συνταγογράφηση διαιθυλστιλβεστρόλης (DES, ένα συνθετικό οιστρογόνο) σε πολλά εκατομμύρια γυναίκες για την πρόληψη απειλούμενων αποβολών μεταξύ 1940 και 1971 οδήγησε στην ανάπτυξη διαυγοκυτταρικού καρκινώματος σε κόρες που γεννήθηκαν από μητέρες που εκτέθηκαν στην διαιθυλστιλβεστρόλη.
Προφανώς, αυτό το φάρμακο δεν χρησιμοποιείται πλέον, αλλά έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου όσον αφορά τις χημικές αυτές ενώσεις και τον καρκίνο.
Οι χημικές αυτές ουσίες πιθανότατα παίζουν ρόλο:
- Στον καρκίνο των ωοθηκών.
- Στον καρκίνο του προστάτη.
- Στον καρκίνο του μαστού.
Πώς επηρεάζουν οι ουσίες αυτές την εγκυμοσύνη και την αναπαραγωγή;
Στη δεκαετία του 1900, οι εκτροφείς προβάτων είδαν μια μείωση της αναπαραγωγής των κοπαδιών χωρίς γνωστή αιτία.
Συνειδητοποίησαν ότι μια ένωση στις ζωοτροφές προκαλούσε στειρότητα στα πρόβατα.
Έκτοτε, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι η έκθεση σε μια απαγορευμένη πλέον χημική ουσία γνωστή ως PCB επηρέασε τη γονιμότητα σε αρουραίους.
Τα πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCB) είναι ένα εξαιρετικά τοξικό προϊόν, η παραγωγή του οποίου απαγορεύτηκε από την ομοσπονδιακή νομοθεσία των Ηνωμένων Πολιτειών το 1978 και από τη Σύμβαση της Στοκχόλμης για τους ανθεκτικούς οργανικούς ρύπους το 2001.
Πρόκειται για μια οργανική ένωση χλωρίου με τον τύπο C12H10-xClx. Τα πολυχλωριωμένα διφαινύλια χρησιμοποιήθηκαν κάποτε ευρέως ως διηλεκτρικά και ψυκτικά υγρά σε ηλεκτρικές συσκευές, σε αυτογραφικό χαρτί και σε υγρά μεταφοράς θερμότητας.
Η έρευνα δείχνει ότι οι EDCs μπορούν να διαταράξουν οποιοδήποτε στάδιο της βιολογικής αναπαραγωγής.
Χρειαζόμαστε όμως περισσότερες μελέτες για να προσδιορίσουμε αν οι EDCs μπορεί να συμβάλλουν:
- Στην πρωιμότερη έναρξη της εμμηνόπαυσης.
- Στη μειωμένη ποιότητα του σπέρματος.
- Σε δυσκολίες γονιμότητας.
Υπάρχουν άλλα γνωστά προβλήματα υγείας που σχετίζονται με τις χημικές ουσίες που διαταράσσουν τις ορμόνες;
Έχουμε ενδείξεις ότι οι EDCs συνδέονται με:
- Διαβήτη: Οι επιστήμονες έχουν βρει μια σχέση μεταξύ της χημικής ουσίας DDE και του διαβήτη. Το DDE παράγεται όταν ο οργανισμός διασπά το DDT (ένα φυτοφάρμακο που απαγορεύτηκε το 1972 αλλά εξακολουθεί να υπάρχει στο φυσικό μας περιβάλλον) καθώς και σχέση μεταξύ των επιπέδων των EDC και της παχυσαρκίας.
- Καρδιακές παθήσεις: Ορισμένα ζωικά μοντέλα έχουν δείξει ότι οι EDC μπορεί να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην καρδιαγγειακή υγεία.
- Παχυσαρκία: Η έκθεση σε BPA (ένα βιομηχανικό χημικό που βρίσκεται στα πλαστικά), φθαλικές ενώσεις (που χρησιμοποιούνται επίσης στα πλαστικά), αρσενικό και διάφορες άλλες EDCs έχει αποδειχθεί ότι έχουν επίδραση σε μεταβολικές διαταραχές (όπως ο διαβήτης και η παχυσαρκία) σε κυτταρικά και ζωικά μοντέλα.
Πώς εντοπίζουμε και πώς αποφεύγουμε τις περιβαλλοντικές τοξίνες;
Για να είμαστε ειλικρινείς, δεν είναι ρεαλιστικό να τις αποφύγουμε εντελώς.
Συνιστάται να είμαστε σκεπτόμενοι καταναλωτές όσων βάζουμε πάνω ή μέσα στο σώμα μας για να μειώσουμε την έκθεσή μας σε αυτές.
Πολλές εταιρείες καταβάλλουν συνειδητή προσπάθεια να αποφεύγουν τις χημικές αυτές ουσίες.
Αυτή η τάση θα συνεχιστεί όταν οι καταναλωτές απαιτήσουν πιο φυσικά προϊόντα αγοράζοντας από υπεύθυνους παραγωγούς.
Η Environmental Working Group είναι μια εξαιρετική πηγή πληροφοριών και προσφέρει χρήσιμους οδηγούς για τους καταναλωτές.
Ακόμη και αν ορισμένες επιπτώσεις στην υγεία δεν έχουν αποδειχθεί πλήρως, η λήψη προφυλάξεων κρίνεται συνετή.
Εξοικειωθείτε με τα EDCs στα οποία μπορεί να εκτεθείτε εσείς και η οικογένειά σας.
Προσπαθήστε να αποφύγετε την άσκοπη, αποτρέψιμη έκθεση σε καταναλωτικά προϊόντα που περιέχουν EDC.
Ακολουθεί ένας κατάλογος προληπτικών μέτρων που μπορεί κανείς να λάβει για να ελαχιστοποιήσει την έκθεση σε EDC.
Αυτές οι προφυλάξεις είναι ιδιαίτερα σημαντικές εάν είστε έγκυος ή σκοπεύετε να κάνετε οικογένεια.
Τρόφιμα και νερό
- Συμβουλευτείτε τους τοπικούς οδηγούς σχετικά με το ποια ψάρια είναι ασφαλή για κατανάλωση.
- Κόψτε το λίπος από το κρέας και την πέτσα από τα ψάρια και μαγειρέψτε χρησιμοποιώντας σχάρα για να αφήσετε το λίπος να στραγγίξει.
- Πλύνετε σχολαστικά τα φρούτα και τα λαχανικά πριν τα καταναλώσετε.
- Μην βάζετε στα μικροκύματα πλαστικά δοχεία τροφίμων και μην τα χρησιμοποιείτε για την αποθήκευση ζεστών υγρών.
- Αποφύγετε τα πλαστικά δοχεία με την ένδειξη #3, #6 και #7.
- Μειώστε την κατανάλωση κονσερβοποιημένων και επεξεργασμένων τροφίμων.
- Χρησιμοποιήστε γυάλινα, πορσελάνινα ή ανοξείδωτα δοχεία, όταν είναι δυνατόν, ειδικά για ζεστά τρόφιμα και ποτά.
- Προετοιμάστε περισσότερα γεύματα στο σπίτι και δώστε έμφαση στα φρέσκα υλικά.
- Εξετάστε το ενδεχόμενο χρήσης φίλτρου νερού.
- Αν είναι δυνατόν, αγοράστε βιολογικά προϊόντα, κρέας και γαλακτοκομικά προϊόντα.
- Αντικαταστήστε τα παλαιότερα αντικολλητικά τηγάνια με νεότερα με κεραμική επίστρωση.
- Καταναλώστε μια διαφοροποιημένη διατροφή με μεγάλη ποικιλία.
Άσκηση και δραστηριότητα
- Ελέγξτε την ποιότητα του αέρα στην περιοχή σας .
- Αποφύγετε την άσκηση σε εξωτερικούς χώρους όταν τα επίπεδα ρύπανσης είναι υψηλά.
- Αποφύγετε την άσκηση κοντά σε περιοχές με μεγάλη κυκλοφορία. Επιλέξτε διαδρομές μακριά από πολυσύχναστους δρόμους και οχήματα
Προσωπική φροντίδα
- Διαβάστε τις ετικέτες και αποφύγετε τα προϊόντα που περιέχουν φθαλικές ενώσεις.
- Επιλέξτε προϊόντα με τις ενδείξεις “Χωρίς φθαλικούς εστέρες”, “Χωρίς BPA” και “Χωρίς paraben”.
- Αποφύγετε τα αρώματα και επιλέξτε καλλυντικά με την ένδειξη “χωρίς συνθετικό άρωμα”, “αρωματισμένα μόνο με αιθέρια έλαια”.
- Πλένετε συχνά τα χέρια σας, ιδίως πριν από την προετοιμασία και την κατανάλωση φαγητού.
- Ελαχιστοποιήστε το χειρισμό αποδείξεων και θερμικού χαρτιού.
Γύρω από το σπίτι
- Αντικαταστήστε και απορρίψτε με ασφάλεια τους παλιούς λαμπτήρες φθορισμού και τα φθαρμένα δομικά υλικά από παλαιότερα κτίρια.
- Ελαχιστοποιήστε την καύση ξύλων ή σκουπιδιών.
- Χρησιμοποιήστε χειροκίνητα ή ηλεκτρικά μηχανήματα περιποίησης γκαζόν αντί για εναλλακτικά μηχανήματα που λειτουργούν με φυσικό αέριο.
- Απαγορεύστε το κάπνισμα σε εσωτερικούς χώρους και συνηγορήστε υπέρ των μέτρων που θα καταστήσουν τους δημόσιους χώρους απαλλαγμένους από το κάπνισμα.
- Καθαρίζετε τακτικά τα πατώματά σας και απομακρύνετε τη σκόνη από το σπίτι σας.
- Φυτέψτε δέντρα, τα οποία φιλτράρουν τα αέρια και τα αιωρούμενα σωματίδια του αέρα.
Για τα παιδιά
- Αποφύγετε τα μεταχειρισμένα πλαστικά παιχνίδια.
- Χρησιμοποιήστε μπιμπερό και παιχνίδια που φέρουν την ένδειξη “BPA-Free”.
