Τα έλκη των ποδιών που σχετίζονται με τον διαβήτη μπορεί να ξεκινήσουν εντελώς συνηθισμένα. Ίσως πρόκειται για ένα καινούργιο ζευγάρι παπούτσια που δεν “κάθονται” καλά ή για έναν πολύ μεγάλο περίπατο. Πριν καλά-καλά το καταλάβετε, έχετε έναν μικρό κάλο ή μια φουσκάλα στο πόδι σας.
Το πρόβλημα προκύπτει όταν χάνετε την αίσθηση στα πόδια σας. Αν συνεχίσετε να περπατάτε αντί να σταματήσετε ή να αλλάξετε παπούτσια, μια μικρή πληγή μπορεί να μετατραπεί σε μια πιο σοβαρή πληγή. Έως και το 10 % των ατόμων με διαβήτη θα καταλήξουν να εμφανίσουν έλκος στο πόδι.
Οι ασθενείς επισκέπτονται το γιατρό και του λένε: “Μια μέρα έβγαλα την κάλτσα μου και είδα αίμα. Δεν έχω ιδέα γιατί ή πώς συνέβη”.
Αυτά τα έλκη αναγκάζουν το δέρμα να υποστεί φθορά, συνηθέστερα λόγω της φθοράς των νεύρων στα χέρια και τα πόδια (περιφερική νευροπάθεια), που οφείλεται στον διαβήτη. Αν και τα έλκη είναι μερικές φορές επικίνδυνα και μπορούν να οδηγήσουν σε ακρωτηριασμό, το μυστικό είναι η πρόληψη.
Αναγνώριση των συμπτωμάτων και διάγνωση
Ένα από τα πρώτα σημάδια ενός έλκους στο πόδι είναι η εκροή υγρού από το πόδι σας που μπορεί να λεκιάσει τις κάλτσες σας ή να διαρρεύσει στο παπούτσι σας. Το ασυνήθιστο πρήξιμο, ο ερεθισμός, η ερυθρότητα και η δυσοσμία από το ένα ή και από τα δύο πόδια είναι επίσης συνήθη πρώιμα συμπτώματα.
Το πιο ορατό σημάδι ενός σοβαρού έλκους στο πόδι είναι ο μαύρος ιστός (που ονομάζεται εσχάρα) που περιβάλλει το έλκος. Αυτός σχηματίζεται λόγω της απουσίας υγιούς ροής αίματος στην περιοχή γύρω από το έλκος.
Γύρω από το έλκος μπορεί να εμφανιστεί μερική ή πλήρης γάγγραινα, η οποία σημαίνει θάνατο των ιστών λόγω λοίμωξης. Στην περίπτωση αυτή μπορεί να εμφανιστούν δύσοσμες εκκρίσεις, πόνος και μούδιασμα.
Τα σημάδια των ελκών στα πόδια δεν είναι πάντα εμφανή. Μερικές φορές, δεν θα εμφανίσετε καν συμπτώματα έλκους μέχρι το έλκος να μολυνθεί.
Μιλήστε με το γιατρό σας αν αρχίσετε να βλέπετε οποιαδήποτε αλλοίωση του δέρματος, ειδικά ιστό που έχει μαυρίσει, ή αν αισθανθείτε πόνο γύρω από μια περιοχή που φαίνεται να έχει κάλους ή να είναι ερεθισμένη.
Ο γιατρός σας πιθανότατα θα προσδιορίσει τη σοβαρότητα του έλκους σας σε μια κλίμακα από το 0 έως το 5 χρησιμοποιώντας το σύστημα ταξινόμησης έλκους Wagner:
- 0: δεν υπάρχουν ανοικτές βλάβες- μπορεί να έχει επουλωθεί η βλάβη
- 1: επιφανειακό έλκος χωρίς διείσδυση σε βαθύτερα στρώματα
- 2: βαθύτερο έλκος, που φτάνει μέχρι τον τένοντα, το οστό ή την αρθρική κάψα
- 3: συμμετοχή βαθύτερων ιστών, με απόστημα, οστεομυελίτιδα ή τενοντίτιδα
- 4: γάγγραινα σε τμήμα του πρόσθιου ποδιού ή της πτέρνας
- 5: εκτεταμένη γαγγραινώδης προσβολή ολόκληρου του ποδιού
Ποιοι κινδυνεύουν να εμφανίσουν πληγές στα πόδια που σχετίζονται με το διαβήτη;
Όλα τα άτομα που πάσχουν από διαβήτη κινδυνεύουν από έλκη στα πόδια, τα οποία μπορεί να έχουν πολλαπλές αιτίες. Ορισμένοι παράγοντες μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο έλκους ποδιών, όπως:
- η κακή εφαρμογή ή η κακή ποιότητα των παπουτσιών
- η κακή υγιεινή (μη τακτικό ή σχολαστικό πλύσιμο ή μη καλό στέγνωμα των ποδιών μετά το πλύσιμο)
- το ακατάλληλο κόψιμο των νυχιών των ποδιών
- η κατανάλωση αλκοόλ
- η οφθαλμική νόσος από διαβήτη
- καρδιακές παθήσεις
- νεφροπάθεια
- παχυσαρκία
- κάπνισμα (αναστέλλει την κυκλοφορία του αίματος)
Τα διαβητικά έλκη ποδιών είναι επίσης πιο συχνά στους ηλικιωμένους άνδρες.
Πώς μπορείτε να αποτρέψετε τα έλκη των ποδιών;
Ακολουθούν ορισμένες συμβουλές για την πρόληψη των ελκών στα πόδια:
Παρακολουθήστε το σάκχαρο στο αίμα σας. Ο καλύτερος τρόπος για να προλάβετε τα έλκη διαβητικών ποδιών είναι να διατηρείτε τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα σας υπό έλεγχο. Η ανεξέλεγκτη γλυκόζη βρίσκεται συχνά πίσω από τη νευροπάθεια, η οποία προκαλεί απώλεια αίσθησης στα πόδια και μπορεί να επιτρέψει σε ένα έλκος να περάσει απαρατήρητο. Η διατήρηση φυσιολογικών επιπέδων γλυκόζης θα βοηθήσει επίσης στην ταχύτερη επούλωση τυχόν πληγών στο πόδι. Αυτό μπορεί να βοηθήσει να μην αναπτυχθούν έλκη.
Δώστε προσοχή στα πόδια σας. Είναι σημαντικό να πραγματοποιείτε καθημερινές επιθεωρήσεις των ποδιών αν έχετε διαβήτη. Η έγκαιρη διαπίστωση μιας πληγής μπορεί να συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στην πρόληψη μεγάλων προβλημάτων. Δεν μπορείτε να δείτε τους πάτους των ποδιών σας; Δοκιμάστε αυτό: Βάλτε έναν καθρέφτη στο πάτωμα και κρατήστε κάθε πόδι πάνω του. Ή ζητήστε από ένα μέλος της οικογένειάς σας να ελέγχει τακτικά όλες τις περιοχές των ποδιών σας.
Πώς μπορείτε να θεραπεύσετε τα έλκη των ποδιών;
Η τυπική φροντίδα τραύματος για ένα έλκος ποδιού είναι ο καθαρισμός (ο γιατρός αφαιρεί τον άρρωστο ιστό από το τραύμα). Η αφαίρεση αυτού του ιστού πυροδοτεί τον φυσικό μηχανισμό επούλωσης του σώματος.
Στη συνέχεια, ο γιατρός σας θα τοποθετήσει έναν επίδεσμο στο τραύμα, τον οποίο θα πρέπει να αλλάζετε τακτικά.
Θα πρέπει επίσης να “αποφορτίσετε” το προσβεβλημένο τμήμα του ποδιού. Η συνεχής πίεση στην πληγή θα την επιδεινώσει. Έτσι, πιθανότατα θα φορέσετε ένα νάρθηκα, ένα χειρουργικό παπούτσι ή μια μπότα που θα κρατήσει την πίεση μακριά από το τραυματισμένο σημείο, ενώ το τραύμα επουλώνεται.
Εάν το έλκος δεν έχει επουλωθεί σε τέσσερις εβδομάδες ή εάν παρουσιάζετε οστική λοίμωξη, ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει πιο σύνθετες θεραπείες.
Αυτές μπορεί να είναι οι ακόλουθες:
- Ζωντανό κυτταρικό υποκατάστατο δέρματος
- Υπερβαρική θεραπεία με οξυγόνο (αναπνοή καθαρού οξυγόνου σε δωμάτιο υπό πίεση) για την ενίσχυση της επούλωσης
Τι κάνει τα έλκη των ποδιών τόσο σοβαρά;
Ο μαλακός ιστός του ποδιού δεν είναι παρόμοιος με αυτόν που υπάρχει σε άλλα μέρη του σώματος, επομένως μια λοίμωξη μπορεί να φτάσει στους μύες και τα οστά πολύ γρήγορα. Η μόλυνση και η κακή ροή του αίματος μπορεί να οδηγήσουν σε πιο σοβαρές επιπλοκές.
Αυτή η λοίμωξη είναι που μπορεί τελικά να οδηγήσει σε ακρωτηριασμό. Για το λόγο αυτό, πρέπει να δείτε γρήγορα το γιατρό σας εάν υποψιάζεστε ότι έχετε έλκος στο πόδι.
Ο γιατρός σας μπορεί να ζητήσει ακτινογραφία και ενδεχομένως μαγνητική τομογραφία, εάν έχετε έλκος που επιδεινώνεται. Αυτό θα δείξει αν υπάρχει κάποια μόλυνση στο οστό.
Εάν έχετε έλκος στο πόδι, πρέπει να διατηρείτε το ζάχαρό σας υπό έλεγχο και να επισκέπτεστε τακτικά το γιατρό σας.
Είναι σημαντικό να μην αφήνετε ποτέ ένα τραύμα να παραμένει χωρίς θεραπεία. Όσο περνάει ο καιρός, μειώνονται οι πιθανότητες επούλωσής του. Φροντίστε να επισκεφθείτε αμέσως το γιατρό σας.
Diabetic Ulcers: Causes and Treatment https://www.healthline.com/health/diabetic-foot-pain-and-ulcers-causes-treatments
Diabetic Foot Ulcers https://surgery.ucsf.edu/conditions–procedures/diabetic-foot-ulcers.aspx
Peripheral neuropathy https://www.nhs.uk/conditions/peripheral-neuropathy/complications/Foot Ulcers | Johns Hopkins Medicinehttps://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/diabetes/foot-ulcers
