Κατά τη διάρκεια μιας μαστεκτομής, ο χειρούργος αφαιρεί ιστό από το ένα ή και από τα δύο στήθη.
Ο σκοπός είναι συνήθως η αφαίρεση του καρκίνου του μαστού ή η πρόληψη της εξάπλωσης ή της εξέλιξής του.
Ωστόσο, ορισμένοι άνθρωποι υποβάλλονται σε μαστεκτομή για άλλους λόγους.
Σε ορισμένους τύπους μαστεκτομής αφαιρείται μόνο μέρος του ιστού του μαστού, ενώ άλλοι είναι πιο εκτεταμένοι.
Ο τύπος που συνιστά ο γιατρός εξαρτάται από τον λόγο της επέμβασης.
Εάν ένα άτομο έχει καρκίνο του μαστού, ο τύπος του καρκίνου και το πόσο έχει εξαπλωθεί θα επηρεάσει την επιλογή της μεθόδου.
Η εκτεταμένη χειρουργική επέμβαση μπορεί να αλλάξει την εμφάνιση του μαστού, των θηλών ή και των δύο.
Εάν ένα άτομο επιθυμεί να αποκαταστήσει την εμφάνισή του, η επανορθωτική χειρουργική και η προσθετική αποτελούν εναλλακτικές λύσεις.
Αυτό το άρθρο εξετάζει τι συμβαίνει όταν ένα άτομο υποβάλλεται σε μαστεκτομή για καρκίνο του μαστού.
Εξετάζει τους τύπους των επεμβάσεων και τι να περιμένει κανείς κατά τη διάρκεια της ανάρρωσης.
Τύποι μαστεκτομής
Ολική (απλή) μαστεκτομή
Σε αυτή την περίπτωση ο χειρουργός αφαιρεί ολόκληρο το στήθος, αφήνοντας όμως τους μύες κάτω από το στήθος και τους λεμφαδένες στη θέση τους.
Διπλή μαστεκτομή
Σε αυτή την περίπτωση ο χειρουργός αφαιρεί και τους δύο μαστούς, συνήθως ως προληπτικό μέτρο – εάν για παράδειγμα τα γενετικά χαρακτηριστικά υποδεικνύουν υψηλό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
Ριζική μαστεκτομή
Σε αυτή την περίπτωση ο χειρουργός αφαιρεί ολόκληρο τον μαστό, τους λεμφαδένες της μασχάλης και τους μύες του θωρακικού τοιχώματος.
Τροποποιημένη ριζική μαστεκτομή
Πρόκειται για την αφαίρεση ολόκληρου του μαστού και των λεμφαδένων της μασχάλης από τον χειρουργό, αφήνοντας όμως άθικτους τους μυς του θωρακικού τοιχώματος. Η μέθοδος αυτή προτιμάται όταν έχει προηγηθεί χημειοθεραπεία και ο καρκίνος δεν έχει ανταποκριθεί (δεν υπάρχει μείωση του μεγέθους του), όταν έχει προηγηθεί ακτινοθεραπεία, σε ασθενείς με νόσο κολλαγόνου κτλ.
Ποια είναι η διαφορά μεταξύ μιας ριζικής μαστεκτομής και μιας τροποποιημένης ριζικής μαστεκτομής;
Σήμερα, η τροποποιημένη ριζική μαστεκτομή (Modified Radical Mastectomy – MRM) έχει γίνει η κύρια καθιερωμένη χειρουργική θεραπευτική επιλογή για τον καρκίνο του μαστού.
Οι παραδοσιακές ριζικές μαστεκτομές γίνονται σπάνια σήμερα λόγω της επιτυχίας των MRM. Ακολουθούν οι διαφορές
Εναλλακτικές μαστεκτομές
Μαστεκτομή με διατήρηση δέρματος και αφαίρεση θηλής –θηλαίας άλω και αφαίρεση μόνο του μαζικού αδένα και αποκατάσταση (Skin Sparing Mastectomy)
Σε αυτήν ο χειρουργός αφαιρεί τον ιστό του μαστού και τη θηλή, αφήνοντας όμως το δέρμα άθικτο.
Ο χειρουργός ανακατασκευάζει επίσης τον μαστό κατά τη διάρκεια της επέμβασης.
Μαστεκτομή με διατήρηση δέρματος και θηλής –θηλαίας άλω και αφαίρεση μόνο του μαζικού αδένα και ταυτόχρονη αποκατάσταση. (Nipple Sparing Mastectomy)
Αυτή η σχετικά νέα μέθοδος περιλαμβάνει την διατήρηση του δέρματος, της θηλής και του περιφερικού ιστού του μαστού ανέπαφα.
Χειρουργικές επεμβάσεις διατήρησης του μαστού
Οι λιγότερο επεμβατικές μέθοδοι – γνωστές συνολικά ως χειρουργική επέμβαση διατήρησης του μαστού – αποτελούν πλέον επιλογή για πολλά άτομα με διάγνωση καρκίνου του μαστού.
Παραδείγματα αυτών των μεθόδων είναι τα εξής:
Ογκεκτομή
Η επέμβαση αυτή περιλαμβάνει την αφαίρεση του όγκου και του περιβάλλοντος ιστού από τον χειρουργό, αφήνοντας όμως το στήθος γενικά ανέπαφο. Είναι απόλυτα ξεκάθαρο ότι όταν γίνεται ογκεκτομή θα ακολουθήσει οπωσδήποτε ακτινοθεραπεία.
Ευρεία ογκεκτομή
Πρόκειται για μερική μαστεκτομή. Περιλαμβάνει την αφαίρεση περισσότερου ιστού του μαστού από ό,τι στην ογκεκτομή, αλλά ο χειρουργός αφήνει άθικτο το μεγαλύτερο μέρος του ιστού του μαστού.
Αποκατάσταση
Η αποκατάσταση είναι ένα είδος αισθητικής χειρουργικής που μπορεί να αποκαταστήσει την αρχική εμφάνιση του στήθους.
Ένα άτομο μπορεί να υποβληθεί σε αποκατάσταση κατά την ίδια τη μαστεκτομή ή σε μια δεύτερη χειρουργική επέμβαση, συχνά 6-12 μήνες αργότερα.
Άλλες γυναίκες πάλι επιλέγουν να μην υποβληθούν στην επανορθωτική χειρουργική επέμβαση για διάφορους λόγους.
Παράγοντες που επηρεάζουν την τελική απόφαση
Ο γιατρός θα συστήσει έναν τύπο μαστεκτομής αφού εξετάσει μια σειρά παραγόντων, όπως:
- την ηλικία και τη συνολική κατάσταση της υγείας του ατόμου
- την πορεία της εμμηνόπαυσης
- το μέγεθος του όγκου
- πόσο έχει εξαπλωθεί ο καρκίνος
- πόσο γρήγορα είναι πιθανό να εξαπλωθεί ο καρκίνος
- την πιθανότητα επανεμφάνισης του καρκίνου
- αν το άτομο μπορεί να ανεχθεί την ακτινοθεραπεία
- ατομικές προτιμήσεις, όπως οι ανησυχίες για θέματα αισθητικής και η πιθανή διάρκεια της ανάρρωσης.
Εάν οι εξετάσεις δείξουν ότι ένας όγκος μπορεί να ανταποκριθεί σε στοχευμένη θεραπεία, όπως η ορμονοθεραπεία, ο γιατρός μπορεί να συστήσει τη χρήση αυτών των φαρμάκων για τη στόχευση των καρκινικών κυττάρων αντί της χειρουργικής επέμβασης.
Ποιος μπορεί να χρειαστεί μία μαστεκτομή και γιατί;
Ο καρκίνος του μαστού και ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του μαστού αποτελούν τους πιο συνηθισμένους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι επιλέγουν να υποβληθούν σε μαστεκτομή.
Ο γιατρός μπορεί επίσης να τη συστήσει εάν ένα άτομο έχει κάποια άλλη ασθένεια του μαστού.
Γενικά, ένας γιατρός είναι πιθανό να συστήσει μαστεκτομή εάν ένα άτομο έχει:
Μη διηθητικό καρκίνo τoυ μαστoύ: Το Πορογενές καρκίνωμα in situ είναι ο συχνότερος τύπος μη διηθητικού καρκίνου του μαστού. Σχηματίζεται στους γαλακτοφόρους πόρους και, εξ ορισμού, δεν έχει εξαπλωθεί στον ιστό του μαστού.
Καρκίνος του μαστού σταδίων 1, 2 και 3: Η μαστεκτομή μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού έως ότου αυτός φτάσει στο τελικό του στάδιο και εξαπλωθεί σε πιο απομακρυσμένα μέρη του σώματος, όπως οι πνεύμονες.
Φλεγμονώδης καρκίνος του μαστού: Ο γιατρός μπορεί να συστήσει χημειοθεραπεία πριν από τη χειρουργική επέμβαση.
Νόσος Paget: Αυτός ο σπάνιος τύπος καρκίνου προσβάλλει το δέρμα της θηλής και της θηλαίας άλως και συχνά συνοδεύεται είτε από μη διηθητικό είτε από διηθητικό καρκίνο του μαστού.
Τοπικά υποτροπιάζων καρκίνος του μαστού: Η μαστεκτομή μπορεί να είναι απαραίτητη εάν ο καρκίνος επιστρέψει σε ένα μαστό ή σε μια περιοχή του μαστού.
Μαστεκτομή που δεν έχει σχέση με καρκίνο
Ένα άτομο μπορεί να επιλέξει να κάνει μαστεκτομή στο πλαίσιο μιας χειρουργικής επέμβασης επαναπροσδιορισμού του φύλου, όπως όταν ένα άτομο μεταβαίνει από γυναικείο σε ανδρικό σώμα.
Σε αυτή την περίπτωση, ο χειρουργός θα αφήσει το δέρμα άθικτο, αλλά θα αφαιρέσει τον ιστό του μαστού που βρίσκεται από κάτω.
Ο γιατρός μπορεί να συστήσει μαστεκτομή για ορισμένες μη καρκινικές παθήσεις, αν και αυτό είναι σπάνιο.
Ορισμένες από αυτές τις παθήσεις είναι οι εξής:
- σοβαρός, χρόνιος πόνος στο στήθος
- ινοκυστική νόσος του μαστού
- πυκνός ιστός του μαστού
Διαδικασία και κίνδυνοι
Η μαστεκτομή είναι μια χειρουργική επέμβαση που περιλαμβάνει αναισθησία και αφαίρεση ιστού.
Όπως με κάθε χειρουργική επέμβαση, υπάρχουν κάποιοι κίνδυνοι.
- προβλήματα με την αναισθησία
- πόνος στον ώμο και γενική δυσκαμψία του βραχίονα
- αιμορραγία και μόλυνση
- απολέπιση, φουσκάλες ή απώλεια δέρματος κατά μήκος του σημείου της τομής
- αίσθημα μυρμηγκιάσματος στο σημείο που βρισκόταν το στήθος και, περιστασιακά, κάτω από το βραχίονα
- λεμφοίδημα, ή πρήξιμο, λόγω συσσώρευσης υγρού κάτω από τη μασχάλη και στο βραχίονα
- βλάβη των νεύρων στην πλάτη, το χέρι ή το θωρακικό τοίχωμα
- σχηματισμός σκληρού ουλώδους ιστού στο σημείο της χειρουργικής επέμβασης
- συσσώρευση αίματος ή υγρού κάτω από το δέρμα στο σημείο της επέμβασης
Οι περισσότερες από αυτές τις επιπλοκές υποχωρούν με την πάροδο του χρόνου.
Κάθε χρόνο, πολλοί άνθρωποι υποβάλλονται σε επιτυχείς μαστεκτομές.
Οι χειρουργοί θεωρούν ότι η διαδικασία είναι σχετικά ασφαλής, λαμβάνοντας υπόψη την επεμβατική της φύση.
Ανάρρωση
Μετά τη χειρουργική επέμβαση, ο γιατρός θα παρακολουθεί τον καρδιακό ρυθμό του ασθενούς, την αρτηριακή πίεση, το επίπεδο του πόνου και τυχόν αισθήματα ναυτίας.
Το άτομο μπορεί να λάβει φάρμακα, όπως παυσίπονα, για να βοηθήσει στη μείωση των συμπτωμάτων.
Στο νοσοκομείο
Κατά μέσο όρο, ένα άτομο παραμένει στο νοσοκομείο για περίπου 3 ημέρες μετά από μαστεκτομή.
Ωστόσο, εάν η ασθενής έχει υποβληθεί ταυτόχρονα σε επανορθωτική χειρουργική επέμβαση (αποκατάσταση του μαστού), μπορεί να χρειαστεί να παραμείνει λίγο περισσότερο.
Ο γιατρός θα σας δώσει συμβουλές σχετικά με:
- ασκήσεις που ελαχιστοποιούν τη δυσκαμψία και το σχηματισμό ουλών
- δραστηριότητες που πρέπει να αποφεύγονται κατά τη διάρκεια της ανάρρωσης
- την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή για τον πόνο
- τον τρόπο φροντίδας του τραύματος
- τι να περιμένετε από τα ράμματα και τις συρραφές
- πώς να αναγνωρίζετε τυχόν σημάδια λοίμωξης ή λεμφοιδήματος
- πότε να ξαναφορέσετε σουτιέν ή να αρχίσετε να χρησιμοποιείτε μια τεχνητή πρόθεση, εάν το επιθυμείτε
Ορισμένα σουτιέν έχουν σχεδιαστεί για να παρέχουν άνεση και υποστήριξη μετά την επέμβαση και ο γιατρός μπορεί να σας συμβουλεύσει σχετικά με την κατάλληλη επιλογή.
Στο σπίτι
Οι ρυθμοί ανάρρωσης διαφέρουν από άτομο σε άτομο.
Συνήθως διαρκεί μερικές εβδομάδες, αλλά μπορεί να διαρκέσει περισσότερο εάν η αποκατάσταση αποτελεί μέρος της διαδικασίας.
Είναι πιθανό να υπάρχουν:
- μώλωπες
- πρήξιμο
- χαμηλός πυρετός
Μερικοί άνθρωποι αισθάνονται πόνο στο λαιμό, δεδομένου ότι ο χειρουργός εισάγει ένα σωλήνα στο λαιμό κατά τη διάρκεια της επέμβασης.
Εάν τα συμπτώματα επιμένουν ή χειροτερεύουν, το άτομο πρέπει να επικοινωνήσει με τον γιατρό του.
Συμβουλές για ανάρρωση στο σπίτι
Οι παρακάτω οδηγίες μπορούν να βοηθήσουν στη μεγαλύτερη άνεση και στην ταχύτερη ανάρρωση:
Ξεκούραση: Οι άνθρωποι συχνά αισθάνονται κουρασμένοι μετά την επέμβαση. Η επαρκής ξεκούραση μπορεί να βοηθήσει τον οργανισμό να επουλώσει τα τραύματα.
Διαχείριση του πόνου: Ο γιατρός θα σας συμβουλεύσει σχετικά με την ανακούφιση από τον πόνο και θα σας χορηγήσει συνταγή, εάν είναι απαραίτητο.
Εάν ο πόνος συνεχίζεται ή επιδεινώνεται, μιλήστε με τον γιατρό, ο οποίος μπορεί να αλλάξει τη φαρμακευτική αγωγή και να διερευνήσει την αιτία του πόνου.
Πλύσιμο: Κάντε μπάνιο με ένα σφουγγάρι όσο υπάρχουν παροχετεύσεις, συρραπτικά ή ράμματα.
Αντιμετωπίστε τη δυσκοιλιότητα: Τα φάρμακα για την ανακούφιση από τον πόνο μπορεί να οδηγήσουν σε δυσκοιλιότητα.
Η κατανάλωση άφθονων υγρών και τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες μπορεί να βοηθήσει.
Άσκηση: Είναι σημαντικό να ακολουθείτε τις συμβουλές του γιατρού σχετικά με το πότε και πώς να ασκείστε.
Ζητήστε βοήθεια: Τα μέλη της οικογένειας και οι φίλοι είναι συχνά πρόθυμοι να σας βοηθήσουν.
Μπορεί να χρειαστούν αρκετοί μήνες για να αναρρώσετε από μια μαστεκτομή. Πολλοί άνθρωποι επιστρέφουν στην εργασία τους εντός 3-6 εβδομάδων.
Άλγος μέλους-φαντάσματος
Μακροπρόθεσμα, εμφανίζεται συχνά το λεγόμενο αίσθημα ή πόνος φάντασμα καθώς τα νεύρα επουλώνονται.
Το φαινόμενο ονομάζεται άλγος μέλους-φαντάσματος.
Μπορεί να υπάρχει μια αίσθηση ότι κάτι περπατά τον ασθενή ή τον φαγουρίζει ή να υπάρχει μία γενική υπερευαισθησία στην περιοχή.
Οι γιατροί συστήνουν μερικές φορές μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) εάν τα συμπτώματα αυτά επιμένουν.
Η ιβουπροφαίνη είναι ένα παράδειγμα ΜΣΑΦ.
Συναισθηματική αποκατάσταση
Η σωματική επούλωση από τη χειρουργική επέμβαση για τον καρκίνο του μαστού αποτελεί μόνο ένα μέρος της διαδικασίας ανάρρωσης.
Πολλοί άνθρωποι έχουν μια έντονη συναισθηματική αντίδραση σε μια μαστεκτομή, και αυτά τα συναισθήματα μπορεί να έρχονται ως απάντηση:
- στην εμπειρία της απώλειας του ενός ή και των δύο μαστών
- στους φυσικούς περιορισμούς της ανάρρωσης
- στην ανησυχία για το αν ο καρκίνος έχει εξαληφθεί πλήρως ή αν θα επιστρέψει
Εμφάνιση και σεξουαλικότητα
Πολλοί άνθρωποι ανησυχούν για το πώς θα φαίνονται μετά την επέμβαση, πώς θα αισθάνονται για το σώμα τους και πώς θα τους βλέπουν οι άλλοι, συμπεριλαμβανομένου του συντρόφου τους.
Μπορεί επίσης να ανησυχούν για την απώλεια της αισθητικότητας γύρω από το στήθος.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία, η κυρίαρχη αντίδραση των συντρόφων των περισσότερων ανθρώπων είναι η ανακούφιση που το αγαπημένο τους πρόσωπο είναι ζωντανό και καλά.
Ορισμένοι άνθρωποι θεωρούν ότι τα παρακάτω μπορούν να ενισχύσουν την αίσθηση της σεξουαλικότητας:
- η αναζήτηση νέων ερωτογενών ζωνών, όπως ο λαιμός και το τριχωτό της κεφαλής
- η χρήση προσαρτώμενων θηλών
- η χρήση μορφοποιημένων στηθών μέσα στο σουτιέν
- η χρήση εσωρούχων που δίνουν την εντύπωση και την αίσθηση ότι υπάρχει στήθος
Επίσης, μερικοί άνθρωποι προτιμούν να φορούν ρούχα που μειώνουν την έμφαση στην περιοχή του στήθους.
Οι διαθέσιμες επιλογές μπορεί να περιλαμβάνουν:
- χαρακτηριστικά όπως τσέπες στο στήθος
- ακανόνιστα μοτίβα
- κοντές φούστες ή φορέματα με ψηλό λαιμό, χωρίς πλάτη που τραβούν την προσοχή σε άλλες περιοχές
- κασκόλ ή σάλια που καλύπτουν το στήθος
Ορισμένες διαπιστώνουν ότι η επανορθωτική χειρουργική τους προσδίδει ένα σχήμα στήθους που το προτιμούν περισσότερο από αυτό που είχαν αρχικά. Η προσεκτική συζήτηση της αποκατάστασης με έναν γιατρό μπορεί να βοηθήσει στην εξασφάλιση του πιο επωφελούς αποτελέσματος.
Επίσης, μπορεί να υπάρχει δυνατότητα εξειδικευμένης συμβουλευτικής. Ρωτήστε τον γιατρό για τις επιλογές που υπάρχουν.
Ορισμένοι άνθρωποι προτιμούν να οργανώσουν τη θεραπεία μόνοι τους.
Οι διαδικτυακές κοινότητες και άλλες ομάδες μπορούν επίσης να προσφέρουν υποστήριξη.
Προληπτική μαστεκτομή
Ορισμένα άτομα με υψηλό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού υποβάλλονται σε προληπτική μαστεκτομή για να μειώσουν τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο χειρουργός μπορεί να αφαιρέσει τον ιστό του μαστού αλλά να αφήσει άθικτες τις θηλές.
Ένας γιατρός μπορεί να συστήσει προληπτική μαστεκτομή εάν ένα άτομο έχει:
Μεταλλάξεις στο γονίδιο BRCA1 ή στο BRCA2: Αυτά τα δύο γονίδια βοηθούν στην επιδιόρθωση του κατεστραμμένου DNA. Εάν δεν λειτουργούν σωστά, μπορεί να αναπτυχθούν όγκοι.
Σοβαρό οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού: Ένα άτομο μπορεί να έχει σοβαρό οικογενειακό ιστορικό εάν ένα ή περισσότερα στενά μέλη της οικογένειάς του έχουν εμφανίσει καρκίνο του μαστού πριν από την ηλικία των 50 ετών.
Λοβιακό καρκίνωμα in situ: Πρόκειται για μια περιοχή ανώμαλης κυτταρικής ανάπτυξης. Δεν είναι καρκίνος του μαστού, αλλά αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου. Ο γιατρός θα συστήσει συνήθως μαστεκτομή μόνο εάν ένα άτομο παρουσιάζει αυτή την κατάσταση σε συνδυασμό με σοβαρό οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού.
Ιστορικό ακτινοθεραπείας: Οι άνθρωποι που έχουν υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία στην περιοχή του θώρακα πριν από την ηλικία των 30 ετών μπορούν να επιλέξουν να κάνουν μαστεκτομή.
Τα άτομα με μεταλλάξεις των γονιδίων BRCA1 και BRACA2 έχουν επίσης υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών.
Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου της Αμερικής, η προληπτική μαστεκτομή μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού έως και 95% σε άτομα με αυτά τα γενετικά χαρακτηριστικά και έως 90% σε άτομα με σοβαρό οικογενειακό ιστορικό.
Προοπτικές
Όταν ο γιατρός συστήνει μαστεκτομή, πολλοί άνθρωποι αισθάνονται άγχος και ανησυχία.
Ωστόσο, οι ιατρικές εξελίξεις έχουν αυξήσει δραματικά τις πιθανότητες επιτυχούς θεραπείας του καρκίνου του μαστού.
Ταυτόχρονα, οι τεχνικές στην αισθητική χειρουργική έχουν βελτιωθεί.
Όποιος χρειάζεται μαστεκτομή θα πρέπει να μάθει όσο το δυνατόν περισσότερα για τις χειρουργικές και επανορθωτικές επιλογές, προκειμένου να κάνει την επιλογή που του ταιριάζει.
