Ο έρωτας είναι αυτή η διάσημη λέξη που έχει εμπνεύσει αμέτρητα τραγούδια. Τι είναι όμως αυτό που κάνει την καρδιά μας να χτυπάει δυνατά, το μυαλό μας να οργιάζει και τις παλάμες μας να ιδρώνουν;
Ο έρωτας είναι ένα ισχυρό συναίσθημα και συχνά είναι λίγο διαφορετικός ανάλογα με το τι δίνει ή παίρνει ένα άτομο από το πρόσωπο που αγαπά.
Για παράδειγμα, η μητρική αγάπη είναι συχνά προστατευτική. Και η ρομαντική αγάπη θα γίνει τελικά επίσης προστατευτική, καθώς οι άνθρωποι έρχονται πιο κοντά ο ένας στον άλλο και μαθαίνουν ο ένας τα τρωτά σημεία του άλλου, αλλά συνήθως δεν ξεκινά με αυτόν τον τρόπο.
Ο έρωτας μπορεί να είναι μια συναρπαστική, συναισθηματική εμπειρία, αλλά τι ακριβώς συμβαίνει στον εγκέφαλό σας όταν ερωτεύεστε; Μπορεί να νιώθετε ότι ο εγκέφαλός σας έχει περάσει σε κατάσταση διακοπών χωρίς να το ανακοινώσετε στον υπόλοιπο οργανισμό σας. Ξαφνικά, η λογική και ο ορθολογισμός μοιάζουν να φεύγουν από το παράθυρο και μένετε με ένα κεφάλι γεμάτο ρομαντικές ιδέες βγαλμένες από ταινία της Disney ή ρομαντικές κωμωδίες της δεκαετίας του ’90.
Όλα αυτά τα συναισθήματα είναι μέρος της νευροεπιστήμης του έρωτα. Οι χημικές ουσίες που κατακλύζουν τον εγκέφαλό σας μπορούν να σας κάνουν να αισθάνεστε σαν να βρίσκεστε στην κορυφή του κόσμου.
Περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στον έρωτα
Ό,τι κι αν λένε οι ποιητές, η αγάπη δεν προέρχεται στην πραγματικότητα από την καρδιά. Φυσικά, το να γράφεις στίχους για το τι συμβαίνει στα βάθη της κεντρικής περιοχής του εγκεφάλου και στους λοβούς του ακούγεται κάπως λιγότερο λυρικό.
Αρχικά, ο έρωτας δεν είναι ένα μοναδικό συναίσθημα. Αποτελείται από πολλά διαφορετικά στοιχεία και συναισθήματα, συμπεριλαμβανομένης της σωματικής έλξης, του ρομαντισμού και της στοργής. Τι ακριβώς είναι λοιπόν ο έρωτας; Αυτό το ερώτημα έχουν θέσει αμέτρητοι φιλόσοφοι, ποιητές και τραγουδοποιοί – επομένως είναι λογικό να προσπαθήσουν να το απαντήσουν και οι επιστήμονες.
Ίσως δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι υπάρχουν πράγματι πολλές διαφορετικές θεωρίες σχετικά με το τι συνιστά τον έρωτα, αλλά ένα δημοφιλές μοντέλο προτείνει ότι περιλαμβάνει τον πόθο, την έλξη και την προσήλωση. Σύμφωνα με τους ερευνητές, κάθε στοιχείο εμπλέκει ένα διαφορετικό σύστημα στον εγκέφαλο.
Κάθε ένα από αυτά τα ερεθίσματα διαμεσολαβείται από διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου – έτσι ο μετωπιαίος λοβός εμπλέκεται στις κοινωνικές πτυχές της ρομαντικής αγάπης και η κοιλιακή καλυπτρική περιοχή εμπλέκεται στο αίσθημα ανταμοιβής της έλξης και στη θετική ανατροφοδότηση ότι κάποιος που σας ελκύει επίσης σας συμπαθεί.
Οι περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στον πόθο και το πάθος
Τα αισθήματα πόθου προέρχονται από τον υποθάλαμο του εγκεφάλου. Αυτή η μικρή, σε μέγεθος αμυγδάλου δομή, που βρίσκεται ακριβώς πάνω από το στέλεχος του εγκεφάλου, συνδέεται με βασικές ανάγκες και επιθυμίες όπως η δίψα και η πείνα. Ελέγχει επίσης αυτόματες εσωτερικές διεργασίες όπως η θερμοκρασία του σώματος, η αρτηριακή πίεση και ο κύκλος του ύπνου.
Και είναι ένα μέρος του εγκεφάλου σας που βοηθά στη ρύθμιση της σεξουαλικής σας ορμής. Προκαλεί την απελευθέρωση ορμονών που αυξάνουν τη σεξουαλική επιθυμία.
Περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στην έλξη και τον ρομαντισμό
Σε ό,τι αφορά την έλξη και το ρομαντισμό, δύο συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου παίζουν καθοριστικό ρόλο: η κοιλιακή καλυπτρική περιοχή και ο επικλινής πυρήνας διαφράγματος. Και οι δύο αυτές περιοχές του εγκεφάλου παίζουν ουσιαστικό ρόλο στο σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου. Το σύστημα αυτό πλημμυρίζει τον οργανισμό με ντοπαμίνη, έναν νευροδιαβιβαστή που παράγει αισθήματα ευφορίας και ευχαρίστησης.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τα πρώτα στάδια του έρωτα μπορεί να μοιάζουν τόσο συναρπαστικά και, μερικές φορές, ακόμη και εθιστικά. Είναι φυσιολογικό να αισθάνεστε ότι δεν μπορείτε να σταματήσετε να σκέφτεστε το άλλο άτομο και να θέλετε να είστε μαζί του όλη την ώρα.
Περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στην προσκόλληση στο άλλο άτομο
Όμως η αγάπη δεν είναι μόνο έλξη και ρομαντισμός – περιλαμβάνει επίσης το δέσιμο, τη στοργή και τη δέσμευση, τα οποία, κατά τρόπο ενδιαφέροντα, επηρεάζονται επίσης σε μεγάλο βαθμό από τον υποθάλαμο.
Αυτό συμβαίνει επειδή αυτή η περιοχή του εγκεφάλου εκκρίνει χημικές ουσίες που παίζουν ρόλο στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης και των συναισθηματικών δεσμών.
Άλλες περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στον έρωτα
Και άλλες περιοχές του εγκεφάλου εμπλέκονται στην εμπειρία του έρωτα – είναι λογικό να εμπλέκεται τόσο μεγάλο μέρος του εγκεφάλου, είναι τόσο σημαντικό συναίσθημα! Η αμυγδαλή, για παράδειγμα, βοηθά στην επεξεργασία των συναισθημάτων που βιώνουμε. Αυτό είναι σημαντικό επειδή δημιουργεί τους ισχυρούς συνειρμούς που αναπτύσσουμε κατά τα πρώτα στάδια των ρομαντικών σχέσεων.
Αν σας φαίνεται ότι η λογική σκέψη πηδάει από το παράθυρο και εξαφανίζεται κάθε φορά που ερωτεύεστε, μπορείτε να το αποδώσετε στη μειωμένη δραστηριότητα του προμετωπιαίου φλοιού σας. Ο προμετωπιαίος φλοιός είναι η περιοχή του εγκεφάλου σας που σχετίζεται με τη λογική και τη λήψη αποφάσεων.
Όταν ερωτεύεστε κάποιον, αυτή η περιοχή του εγκεφάλου έχει την τάση να επιβραδύνεται. Αυτό μπορεί να εξηγεί γιατί μερικές φορές αγνοούμε τα προειδοποιητικά σήματα και παίρνουμε κακές αποφάσεις, ιδίως κατά τη διάρκεια εκείνων των πρώτων ερωτικών ημερών ενός ειδυλλίου.
Νευροδιαβιβαστές: Αγγελιοφόροι της Αγάπης
Τα πρώτα στάδια του έρωτα συχνά μοιάζουν με μια δίνη συναισθημάτων. Βλέπουμε τα πάντα μέσα από ροζ γυαλιά και το ευφορικό συναίσθημα υπερισχύει όλων των άλλων – αλλά υπάρχει ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο συμβαίνει αυτό.
Όταν ερωτεύεστε, το συναίσθημα πυροδοτεί την απελευθέρωση χημικών ουσιών όπως η ωκυτοκίνη, η αγγειοπρεσίνη και η ντοπαμίνη. Ορισμένες χημικές ουσίες συνδέονται με διαφορετικά στάδια του ερωτευμένου.
- Η τεστοστερόνη και τα οιστρογόνα τροφοδοτούν τον πόθο
Συχνά αναρωτιόμαστε στην αρχή μιας σχέσης: Είναι έρωτας ή απλώς πόθος; Αυτό χρειάζεται λίγο παραπάνω χρόνο για να το καταλάβουμε, αλλά η λαγνεία εξακολουθεί να είναι παρούσα όταν είστε πραγματικά ερωτευμένοι.
Ο πόθος περιλαμβάνει την επιθυμία για σεξουαλική ευχαρίστηση και ικανοποίηση. Υπάρχει μια εξελικτική βάση για την ανάγκη μας να αναπαραχθούμε, και γι’ αυτό, όπως και για τις άλλες βασικές μας ανάγκες, ο υποθάλαμος εμπλέκεται σε μεγάλο βαθμό σε αυτή την πτυχή του να ερωτευόμαστε.
Ο υποθάλαμος διεγείρει τους όρχεις και τις ωοθήκες για να απελευθερώσουν τις σεξουαλικές ορμόνες τεστοστερόνη και οιστρογόνα. Και οι δύο παίζουν ρόλο στην τροφοδότηση των συναισθημάτων πάθους και πόθου.
- Η ντοπαμίνη, η νορεπινεφρίνη και η σεροτονίνη επιβραβεύουν την αγάπη
Η έλξη συνδέεται με το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου, το οποίο περιλαμβάνει τις εγκεφαλικές χημικές ουσίες ντοπαμίνη, νορεπινεφρίνη και σεροτονίνη. Η ντοπαμίνη είναι η ορμόνη της “ευεξίας”, επειδή μας κάνει να βιώνουμε συναισθήματα ευχαρίστησης. Εκλύεται επίσης νορεπινεφρίνη, η οποία μας κάνει να αισθανόμαστε ευφορία και συμβάλλει στον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να αισθανόμαστε ζαλισμένοι και ενθουσιώδεις κατά τα πρώτα στάδια του έρωτα. Ωστόσο, αυτή η νευροχημική ουσία μπορεί επίσης να τροφοδοτήσει συναισθήματα άγχους.
Ενώ ο εγκέφαλος βιώνει μια συρροή αυτών των λεγόμενων “χημικών ουσιών του έρωτα”, υπάρχει επίσης μια πτώση ενός σημαντικού νευροδιαβιβαστή που ονομάζεται σεροτονίνη. Πιθανότατα γνωρίζετε το ρόλο της σεροτονίνης στη διάθεση – αλλά συνδέεται επίσης με τις παρεμβατικές και αγχωτικές σκέψεις.
Τα χαμηλά επίπεδα της χημικής ουσίας σεροτονίνης έχουν συνδεθεί με αυξημένο άγχος και ιδεοψυχαναγκαστικές διαταραχές.
- Η οξυτοκίνη και η βαζοπρεσίνη προάγουν το δέσιμο
Καθώς οι σχέσεις εξελίσσονται, ο ιλιγγιώδης ενθουσιασμός του πρώιμου έρωτα μετριάζεται από μια βαθύτερη και πιο οικεία δέσμευση. Αυτό επηρεάζεται από μια αλλαγή στις χημικές ουσίες που απελευθερώνονται στον εγκέφαλό σας. Η ντοπαμίνη και η νορεπινεφρίνη αρχίζουν να πέφτουν και δύο άλλες ορμόνες παίρνουν τον πρώτο λόγο: η οξυτοκίνη και η βαζοπρεσίνη.
Η οξυτοκίνη παράγεται από τον υποθάλαμο του εγκεφάλου. Εκλύεται κατά τη διάρκεια του σεξ, του τοκετού και του θηλασμού και συμβάλλει στην προώθηση του δεσμού και της συναισθηματικής σύνδεσης.
Η βαζοπρεσίνη θεωρείται επίσης ότι παίζει σημαντικό ρόλο στον κοινωνικό δεσμό. Πιστεύεται ότι προάγει την προσκόλληση και τις προστατευτικές συμπεριφορές.
Ο έρωτας εξαρτάται επίσης συχνά από τις κοινωνικές νοητικές διεργασίες – οι οποίες αφορούν το κατά πόσον ένα άτομο πιστεύει ότι το να έχει μια ρομαντική σχέση με ένα συγκεκριμένο άτομο θα γίνει αποδεκτό ή αντικείμενο θαυμασμού στον κοινωνικό του κύκλο.
Καθώς οι σχέσεις εξελίσσονται, αυτές οι κοινωνικές διεργασίες γίνονται όλο και πιο σημαντικές στην εμπειρία του έρωτα.
Ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι η αλληλεπίδραση μεταξύ της βαζοπρεσίνης και της οξυτοκίνης είναι αυτή που βοηθά στη διατήρηση της ρομαντικής αγάπης, γι’ αυτό και είναι τόσο σημαντική για τις μακροχρόνιες σχέσεις.
Συναισθηματικές και συμπεριφορικές αλλαγές: Η επίδραση του έρωτα:
Ο έρωτας μπορεί να μοιάζει με ένα τρενάκι του λούνα παρκ γεμάτο συναισθήματα, καθώς περνάτε μέσα από συναρπαστικά σκαμπανεβάσματα και απροσδόκητες ανατροπές. Δεν βιώνουν όλοι τις ίδιες συναισθηματικές ή συμπεριφορικές αλλαγές όταν αισθάνονται συναισθήματα για κάποιον, αλλά στις κοινές εμπειρίες των ανθρώπων συμπεριλαμβάνονται:
- Ευτυχία και ευφορία: Τα πρώτα στάδια του έρωτα μπορεί να είναι μια από τις κορυφαίες εμπειρίες της ζωής. Μπορεί να είναι μια περίοδος έντονης ευφορίας και ευτυχίας.
- Έντονα συναισθήματα: Τα συναισθήματά σας μπορεί να είναι πιο έντονα και βαθύτερα από ποτέ. Σε αυτά συγκαταλέγονται τα θετικά, όπως ο έρωτας και ο πόθος, αλλά και τα αρνητικά, όπως το άγχος ή η ζήλια.
- Αλλαγές στις προτεραιότητες: Συχνά βιώνουμε μια αλλαγή στις προτεραιότητες και τις δεσμεύσεις μας, ιδιαίτερα κατά τα πρώτα στάδια μιας σχέσης. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στην ενίσχυση της σύνδεσής σας με τον νέο σας σύντροφο, αλλά μπορεί μερικές φορές να αποβεί εις βάρος άλλων ανθρώπων και ευθυνών στη ζωή σας.
Η διαρκής παρακαταθήκη της αγάπης: Ο αντίκτυπος στον εγκέφαλο και τις σχέσεις
Οι νευρολογικές αλλαγές στον εγκέφαλο όταν ερωτευόμαστε δεν είναι απλώς μια προσωρινή επίδραση. Η εμπειρία της αγάπης, ιδιαίτερα της ρομαντικής αγάπης, μπορεί να έχει ισχυρές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στον εγκέφαλο.
- Ισχυρότεροι δεσμοί: Οι χημικές αλλαγές που βιώνουμε όταν ερωτευόμαστε προάγουν το δέσιμο, και αυτές οι αλλαγές μπορούν να βοηθήσουν να γίνει ο εγκέφαλος πιο εναρμονισμένος με τους ανθρώπους που έχουν μεγαλύτερη σημασία για εμάς.
- Βελτίωση της ανταπόκρισης: Μπορεί επίσης να βιώσουμε αλλαγές στις νευρικές οδούς του εγκεφάλου, επαναπρογραμματίζοντας ορισμένες συνδέσεις και ενισχύοντας άλλες. Τέτοιες αλλαγές μπορούν να μας συνδέσουν περισσότερο με τις ανάγκες εκείνων που αγαπάμε και να βελτιώσουν την ικανότητά μας να σχετιζόμαστε μαζί τους τα επόμενα χρόνια.
- Αυξημένη ικανοποίηση: Οι αλλαγές στο σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου σημαίνουν ότι οι σχέσεις μας με αυτούς που αγαπάμε φέρνουν κίνητρα και ευχαρίστηση στη ζωή μας. Αυτό μπορεί να μας βοηθήσει να νιώθουμε πιο ικανοποιημένοι στις μακροχρόνιες σχέσεις μας.
- Καλύτερη γνωστική λειτουργία: Η αγάπη συνδέεται επίσης με βελτιώσεις σε ορισμένες γνωστικές λειτουργίες, όπως η μνήμη.
- Μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στο στρες: Βοηθάει τους ανθρώπους να αντιμετωπίζουν πιο αποτελεσματικά το στρες, καλλιεργώντας μεγαλύτερη ανθεκτικότητα απέναντι στις προκλήσεις της ζωής.
