Το πρώτο κρούσμα πολιομυελίτιδας στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά από σχεδόν μια δεκαετία επιβεβαιώθηκε στη Νέα Υόρκη στις 21 Ιουλίου 2022.
Οι υγειονομικές αρχές της πολιτείας και της κομητείας ανέφεραν ότι ο ιός εντοπίστηκε στην κομητεία Rockland και μεταδόθηκε από κάποιον που έλαβε το εμβόλιο πολιομυελίτιδας από το στόμα.
Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η μόλυνση μπορεί να προήλθε εκτός των Ηνωμένων Πολιτειών, καθώς η από του στόματος μορφή του εμβολίου δεν έχει χορηγηθεί στη χώρα εδώ και πάνω από 20 χρόνια.
Δεν υπάρχει θεραπεία για την πολιομυελίτιδα, αλλά το εμβόλιο είναι αποδεδειγμένα κατά 99% αποτελεσματικό στην προστασία από αυτήν.
Το εμβόλιο της πολιομυελίτιδας σε τρεις δόσεις αποτελεί μέρος του τυπικού προγράμματος εμβολιασμού παιδιών και εφήβων του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) στην Αμερική αλλά το αντίστοιχο ισχύει και για την Ελλάδα.
Οι αρμόδιοι παροτρύνουν τώρα όσους δεν έχουν εμβολιαστεί κατά της πολιομυελίτιδας να εμβολιαστούν αμέσως.
Τι είναι η πολιομυελίτιδα;
Η πολιομυελίτιδα είναι μια ιογενής, δυνητικά απειλητική για τη ζωή ασθένεια που μπορεί να επηρεάσει το νευρικό σύστημα και να προκαλέσει μυϊκή αδυναμία, αν και πολλοί άνθρωποι που προσβάλλονται από την ασθένεια είναι ασυμπτωματικοί.
Υπάρχει από τα τέλη του 1800, αλλά τα κρούσματα της νόσου έγιναν πιο συχνά στα τέλη της δεκαετίας του 1940. Χιλιάδες άνθρωποι έμεναν ανάπηροι κάθε χρόνο και οι μολύνσεις ήταν συνήθως υψηλότερες τους καλοκαιρινούς μήνες.
Αν πάρετε 100 παιδιά και όλα προσβληθούν από πολιομυελίτιδα, το 80% από αυτά δεν θα παρουσιάσουν κανένα σύμπτωμα. Και στη συνέχεια το υπόλοιπο 20% θα εμφάνιζε τελικά συμπτώματα από αυτά που οι περισσότεροι άνθρωποι θα θεωρούσαν ιογενή νόσο – πονοκέφαλο, πυρετό, κακουχία, ίσως κάποια διάρροια.
Ένας πολύ μικρότερος πληθυσμός μολυσμένων ατόμων θα μπορούσε να αναπτύξει παραλυτική πολιομυελίτιδα, η οποία προκαλεί παράλυση, συχνά στα πόδια του ατόμου. Η παράλυση που προκαλείται από την πολιομυελίτιδα μπορεί μερικές φορές να είναι θανατηφόρα εάν επεκταθεί στους αναπνευστικούς μύες.
Χάρη στο εμβόλιο κατά της πολιομυελίτιδας, το οποίο αναπτύχθηκε το 1955, ο ιός έχει ουσιαστικά εξαλειφθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον υπόλοιπο αναπτυγμένο Δυτικό Κόσμο, με το τελευταίο κρούσμα φυσικής μόλυνσης στη χώρα αυτή να επιβεβαιώνεται το 1979.
Μια σημαντική ανακάλυψη έγινε το 1949, όταν ο ιός της πολιομυελίτιδας καλλιεργήθηκε επιτυχώς σε ανθρώπινο ιστό από τους John Enders, Thomas Weller και Frederick Robbins στο Νοσοκομείο Παίδων της Βοστώνης. Το πρωτοποριακό τους έργο αναγνωρίστηκε με το βραβείο Νόμπελ του 1954.
Λίγο αργότερα, στις αρχές της δεκαετίας του 1950, δημιουργήθηκε το πρώτο επιτυχημένο εμβόλιο από τον Αμερικανό γιατρό Jonas Salk. Ο Σαλκ δοκίμασε το πειραματικό εμβόλιο με τον θανατωμένο ιό στον εαυτό του και την οικογένειά του το 1953 και ένα χρόνο αργότερα σε 1,6 εκατομμύρια παιδιά στον Καναδά, τη Φινλανδία και τις ΗΠΑ.
Τα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν στις 12 Απριλίου 1955 και την ίδια ημέρα δόθηκε άδεια κυκλοφορίας του αδρανοποιημένου εμβολίου πολιομυελίτιδας (IPV) του Salk. Μέχρι το 1957, τα ετήσια κρούσματα μειώθηκαν από 58000 σε 5600 και μέχρι το 1961 απέμειναν μόνο 161 κρούσματα.
Ο Salk ήταν προσηλωμένος στην ισότιμη πρόσβαση στο εμβόλιό του και κατανοούσε ότι οι προσπάθειες εξάλειψης δεν θα λειτουργούσαν χωρίς καθολικό εμβολιασμό χαμηλού ή μηδενικού κόστους.
Έξι φαρμακευτικές εταιρείες έλαβαν άδεια παραγωγής του IPV και ο Salk δεν επωφελήθηκε από την κοινή χρήση της σύνθεσης ή των διαδικασιών παραγωγής.
Σε μια συνέντευξη του 1955, όταν ρωτήθηκε σε ποιον ανήκε η πατέντα για το IPV, απάντησε: ” Θα έλεγα στον λαό. Δεν υπάρχει πατέντα. Θα μπορούσατε να πατεντάρετε τον ήλιο;”
Ένας δεύτερος τύπος εμβολίου κατά της πολιομυελίτιδας, το εμβόλιο κατά της πολιομυελίτιδας από το στόμα (OPV), αναπτύχθηκε από τον ιατρό και μικροβιολόγο Albert Sabin.
Το εμβόλιο του Sabin ήταν ζωντανό εξασθενημένο (χρησιμοποιώντας τον ιό σε εξασθενημένη μορφή) και μπορούσε να χορηγηθεί από το στόμα, σε μορφή σταγόνων ή σε κύβο ζάχαρης.
Με το εμβόλιο Salk σε ευρεία χρήση στα τέλη της δεκαετίας του 1950, το ενδιαφέρον των Ηνωμένων Πολιτειών για τη δοκιμή αυτού του νέου είδους εμβολίου ήταν χαμηλό.
Αποτέλεσμα του συστηματικού εμβολιασμού και της στενής επιδημιολογικής επιτήρησης της πολιομυελίτιδας ήταν να ανακηρυχθούν από τον Π.Ο.Υ. ως «περιοχές ελεύθερες από πολιομυελίτιδα» (polio free regions) η Αμερικανική Ήπειρος το 1994, η περιοχή του Δυτικού Ειρηνικού το 2000 και η Ευρώπη τον Ιούνιο του 2002.
Στην Ελλάδα από το 1970 εμφανίστηκαν μόνο σποραδικά και μεμονωμένα κρούσματα πολιομυελίτιδας που αφορούσαν ανεμβολίαστα παιδιά. Το 1996 σημειώθηκε συρροή κρουσμάτων πολιομυελίτιδας σε 5 ανεμβολίαστα παιδιά. Η συρροή αυτή συνέβη στο πλαίσιο επιδημίας πολιομυελίτιδας σε γειτονικές χώρες (Αλβανία και Γιουγκοσλαβία).
Από το 1997 δεν έχει εμφανιστεί κρούσμα πολιομυελίτιδας οφειλόμενο σε άγριο ιό στη χώρα μας. Η εξάλειψη αυτή οφείλεται στην υψηλή εμβολιαστική κάλυψη και τα υψηλά επίπεδα ανοσίας του πληθυσμού.
Ωστόσο στη χώρα μας υπολείπεται η εφαρμογή προγραμμάτων εμβολιασμού ειδικών πληθυσμιακών ομάδων, όπως αθίγγανοι, νομάδες, πρόσφυγες και μετανάστες. Στη χώρα μας από το 1998 μέχρι το 2002 έχουν εμφανισθεί 4 συνολικά κρούσματα που σχετίζονταν με ιό εμβολίου πολιομυελίτιδας (εκ των οποίων ένα κρούσμα από ιό εμβολίου πολιομυελίτιδας σε ενήλικα γυναίκα που το παιδί της είχε εμβολιαστεί με εμβόλιο Sabin πριν τη νόσησή της).
Πώς επηρεάζει η πολιομυελίτιδα τα παιδιά;
Αν και η πολιομυελίτιδα έχει τις ίδιες επιπτώσεις τόσο στα παιδιά όσο και στους ενήλικες, τα παιδιά είναι πιο ευάλωτα στον ιό, καθώς μπορεί να μεταδοθεί μέσω της επαφής με μολυσμένα κόπρανα. Και τα παιδιά είναι γνωστά για την κακή υγιεινή τους, επειδή απλώς δεν μπορούν να το αντιληφθούν.
Υπάρχουν δυο ειδών εμβόλια, το SABIN το οποίο περιέχει ζωντανούς εξασθενημένους ιούς και το IPV που περιέχει νεκρούς ιούς πολιομυελίτιδας. Στην Ελλάδα και την Κύπρο γίνεται συνήθως το IPV. Το OPV δίνεται σε χώρες στις οποίες εξακολουθεί να υπάρχει πρόβλημα με την πολιομυελίτιδα.
Στην Κύπρο και Ελλάδα γίνονται 5 δόσεις του εμβολίου στις ηλικίες 2μηνών, 4 μηνών, 6 μηνών, 12-18 μηνών και μία επαναληπτική δόση πριν την είσοδο του παιδιού στο σχολείο.
Οι παρενέργειες από το εμβόλιο είναι ήπιες και συνήθως εκδηλώνονται ως πόνος στο σημείο της ένεσης. Ένα πολύ μικρό ποσοστό ανθρώπων είναι αλλεργικοί στα συστατικά του. Οι ελάχιστες παρενέργειες και το σχεδόν 100% ποσοστό αποτελεσματικότητας καθιστούν το εμβόλιο ένα σημαντικό εργαλείο προστασίας.
Το πρόσφατο κρούσμα πολιομυελίτιδας στη Νέα Υόρκη υπογραμμίζει τη σημασία του εμβολιασμού. Οι αρχές ανέφεραν ότι η πολιομυελίτιδα εντοπίστηκε σε απόβλητα δύο κομητειών της Νέας Υόρκης, πράγμα που σημαίνει ότι ο ιός εξαπλώνεται στην κοινότητα εδώ και μήνες.
Για όσους είναι εμβολιασμένοι, τα πρόσφατα νέα δεν προκαλούν ιδιαίτερη ανησυχία, καθώς το εμβόλιο παρέχει ισόβια ανοσία. Αλλά για τους ανεμβολίαστους, ένα κρούσμα μπορεί να είναι ενδεικτικό μιας μεγαλύτερης απειλής.
Γνωρίζουμε ότι για κάθε ένα κρούσμα παραλυτικής πολιομυελίτιδας, υπάρχουν δραματικά περισσότεροι άνθρωποι που έχουν προσβληθεί από τον ιό και μπορεί να τον αποβάλλουν στα κόπρανά τους για εβδομάδες. Μπορεί τελικά να έρθουν σε επαφή με κάποιον που δεν έχει εμβολιαστεί και στη συνέχεια να προκύψει κίνδυνος ανάπτυξης παραλυτικής πολιομυελίτιδας.
Προκειμένου να μην αρρωστήσει κανείς, θα πρέπει να βασιστούμε σε μεγάλο βαθμό στο ότι όλοι όσοι μπορούν να λάβουν εμβόλιο θα το κάνουν. Υπάρχουν άνθρωποι που δεν μπορούν να εμβολιαστούν λόγω ανοσολογικών καταστάσεων, όπως μια μεταμόσχευση, ή λόγω ρευματολογικών παθήσεων, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα που απαιτούν φάρμακα που μπορεί να καταστέλλουν το ανοσοποιητικό τους σύστημα. Έτσι λοιπόν ο πλανήτης βασίζεται στους πολίτες που ακολουθούν αυτές τις συστάσεις προκειμένου να αποτρέψουν πολλούς άλλους ανθρώπους από το να αρρωστήσουν.