Εάν ταλαιπωρείστε από ξηροφθαλμία μπορεί να έχετε κόκκινα μάτια, να νιώθετε σε αυτά σουβλιές και να σας δίνουν την αίσθηση της τραχύτητας.
Η ξηροφθαλμία μπορεί να είναι παροδική ή χρόνια. Συμβαίνει όταν οι δακρυϊκοί αδένες δεν παράγουν αρκετή ποσότητα δακρύων ή όταν τα δάκρυά μας εξατμίζονται πολύ γρήγορα.
Η χρόνια ξηροφθαλμία που δεν αντιμετωπίζεται από τον ασθενή μπορεί να οδηγήσει σε διάφορες επιπλοκές που ποικίλουν από διπλωπία μέχρι μολύνσεις στην περιοχή των ματιών, αλλά υπάρχει λύση στο πρόβλημα.
Ορισμένοι αντιλαμβάνονται άμβλυνση των συμπτωμάτων με σπιτικά γιατροσόφια και οφθαλμικές σταγόνες. Είναι όμως επίσης σημαντικό να κατανοήσουμε τα υποκείμενα αίτια ώστε να τα αποτρέψουμε ή να τα διαχειριστούμε αποτελεσματικά.
Παρακάτω αναφέρονται δεκαπέντε κοινά αίτια της χρόνιας ξηροφθαλμίας.
1. Ηλικία
Μολονότι ο καθένας μας μπορεί να έχει ξηροφθαλμία, η κατάσταση επιδεινώνεται με το πέρασμα των χρόνων και με τη γήρανση. Η ξηροφθαλμία συνήθως επηρεάζει ανθρώπους άνω των 50 ετών καθώς η παραγωγή δακρύων μειώνεται με τα χρόνια.
Αυτού του τύπου η ξηροφθαλμία είναι δύσκολο να αποφευχθει αλλά η χρήση τεχνητών δακρύων σε συχνή βάση μπορεί να προσφέρει επιπλέον λίπανση και ενυδάτωση των ματιών και να ανακουφίσει τον πάσχοντα από την ξηρότητα.
2. Φαρμακευτικές αγωγές
Τα δάκρυα αποτελούνται από λίπη, νερό και βλέννα. Ορισμένες φαρμακευτικές αγωγές ωστόσο είναι δυνατόν να μειώνουν την παραγωγή βλέννας έτσι ώστε συμβάλλουν στην εμφάνιση χρόνιας ξηροφθαλμίας.
Σε αυτές τις φαρμακευτικές αγωγές συμπεριλαμβάνονται τα αντιϊσταμινικά, τα αντικαταθλιπτικά, τα διουρητικά, και οι β – Αδρενεργικοί αποκλειστές που χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση της υπέρτασης.
Εάν κανείς παίρνει αγωγή και αντιμετωπίζει ξηροφθαλμία πρέπει να ενημερώνει τον γιατρό του ώστε να πληροφορηθεί για δυνατές εναλλακτικές αγωγές ή για μείωση της δόσης της υφιστάμενης αγωγής προκειμένου να αντιμετωπιστεί η ξηροφθαλμία.
Είναι δε καλή σκέψη να χρησιμοποιούνται τα τεχνητά δάκρυα παράλληλα με τέτοιες αγωγές προκειμένου να διατηρούνται ενυδατωμένα τα μάτια.
3. Χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή
Ορισμένοι άνθρωποι που εργάζονται με Η/Υ νιώθουν καταπόνηση των ματιών και κεφαλαλγίες τάσης.
Επιπροσθέτως, η συνεχής επαφή με την οθόνη του υπολογιστή μπορεί επίσης να επηρεάσει τα δάκρυα του ατόμου και να οδηγήσει σε ξηροφθαλμία.
Αυτό συμβαίνει διότι οι άνθρωποι που εργάζονται σε Η/Υ ανοιγοκλείνουν τα μάτια τους με μικρότερη συχνότητα απ’ ό,τι κανονικά. Αποτέλεσμα αυτού είναι τα δάκρυα να στεγνώνουν πιο γρήγορα.
Εάν χρησιμοποιείται Η/Υ μία καλή λύση είναι το ανοιγοκλείσιμο των ματιών πιο συχνά. Το ανοιγοκλείσιμο υγραίνει το μάτι και εμποδίζει την ξηρότητα και τις ενοχλήσεις.
Σε άλλη περίπτωση καλό είναι να χρησιμοποιούνται τεχνητά δάκρυα κατά την εργασία στον Η/Υ ενώ παράλληλα είναι απαραίτητο ένα διάλλειμα πού και πού. Καλό είναι κάθε είκοσι λεπτά ο εργαζόμενος να κοιτάει μακριά από την οθόνη και να ανοιγοκλείνει τα μάτια για να τα υγράνει.
4. Επέμβαση με laser
Κάποιοι ασθενείς αρχίζουν να διαμαρτύρονται για ξηροφθαλμία μετά από μία επέμβαση με laser προκειμένου να διορθωθούν προβλήματα της όρασης.
Κατά την επέμβαση κόβονται ορισμένα νεύρα στον κερατοειδή χιτώνα και το αποτέλεσμα είναι η μειωμένη παραγωγή δακρύων.
Αυτού του τύπου η ξηροφθαλμία είναι συνήθως παροδική και αποδράμει μετά από μερικές μέρες ή εβδομάδες.
Μέχρι την πλήρη ίαση των ματιών καλό είναι να χρησιμοποιούνται οφθαλμικές σταγόνες για να προσδίδουν υγρασία.
5. Εμμηνόπαυση
Οι ορμόνες μπορούν να παίξουν ρόλο στην ξηροφθαλμία. Κάποιες γυναίκες αντιμετωπίζουν ξηροφθαλμία κατά την εγκυμοσύνη, την εμμηνόπαυση ή κατά την περίοδο που χρησιμοποιούν αντισυλληπτικά χάπια.
Οι ορμόνες ενισχύουν την παραγωγή των δακρύων, επομένως κάποιου είδους διαταραχής της ισορροπίας τους στον οργανισμό μπορεί να μειώσει την παραγωγή των δακρύων.
Η θεραπείες που αφορούν την αποκατάσταση των ορμονών στον οργανισμό δε φαίνεται να βελτιώνουν την ξηροφθαλμία αλλά πάντα υπάρχει η λύση των οφθαλμικών σταγόνων μετά από συζήτηση με το γιατρό για τη μείωση της ξηρότητας και των ενοχλήσεων.
6. Ανεπάρκεια βιταμίνης Α
Η βιταμίνη Α συνεισφέρει στην καλή υγεία των ματιών. Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη Α είναι τα αυγά, τα καρότα, το ψάρι, το σπανάκι, το μπρόκολο και οι πιπεριές.
Μία διατροφή που είναι φτωχή σε τροφές που περιέχουν βιταμίνη Α μπορεί να οδηγήσει σε ξηροφθαλμία και σε άλλα προβλήματα της όρασης όπως σε νυκταλωπία, μία πάθηση στην οποία ο ασθενής δεν έχει καλή όραση στο ημίφως και στη νύχτα.
Μία απλή αιματολογική εξέταση είναι ικανή να οδηγήσει σε διάγνωση της ανεπάρκειας βιταμίνης Α.
Μπορεί επίσης να ζητηθεί από το γιατρό η χρήση οφθαλμικών σταγόνων που περιέχουν βιταμίνη Α, αν και η χρήση τους δεν είναι συχνή σε περιπτώσεις ξηροφθαλμίας.
7. Έκθεση του ατόμου σε ανέμους
Τα ψυχρά κλίματα καθώς και η έκθεση σε ισχυρούς ανέμους μπορούν να προκαλέσουν στέγνωμα των δακρύων πολύ γρήγορα με αποτέλεσμα τη χρόνια ξηροφθαλμία.
Προκειμένου κανείς να προστατεύσει τα μάτια σου σε τέτοια περιβάλλοντα, μπορεί να χρησιμοποιήσει λιπαντικές σταγόνες και γυαλιά ηλίου που καλύπτουν μέρος του κεφαλιού ώστε να προστατεύει τα μάτια του από το ψύχος και τον αέρα.
8. Σύνδρομο Sjögren
Το σύνδρομο Sjögren είναι μία αυτοάνοση διαταραχή που προσβάλλει κυρίως τους δακρυϊκούς και τους σιελογόνους αδένες και προκαλεί ξηροστομία και/ή ξηροφθαλμία.
Το σύνδρομο πλήττει κυρίως γυναίκες ηλικίας 40–60 ετών. Η θεραπεία συμπεριλαμβάνει Κολλύρια ύγρανσης ματιών, πολλές φορές την ημέρα.
Όταν ο ασθενής δεν ανταποκρίνεται στα κολλύρια και η ξηροφθαλμία επιμένει, ο οφθαλμίατρος ενδέχεται να συστήσει απόφραξη των δακρυϊκών πόρων.
9. Άλλα αυτοάνοσα νοσήματα
Εκτός από τα υπόλοιπα συμπτώματα, πολλά αυτοάνοσα νοσήματα όπως η αρθρίτιδα, ο ερυθηματώδης λύκος και ο σακχαρώδης διαβήτης μπορούν επίσης να προκαλέσουν χαμηλή παραγωγή δακρύων.
Η διάγνωση και η θεραπεία της υποκείμενης νόσου δύνανται να βελτιώσουν και την εικόνα της ξηροφθαλμίας.
Η θεραπεία για ένα αυτοάνοσο νόσημα μπορεί να συμπεριλαμβάνει ανοσοκατασταλτική αγωγή ή κάποιο κορτικοστεροειδές.
Στην περίπτωση δε του διαβήτη η θεραπευτική προσέγγιση ενέχει τη σωστή διαχείριση των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα μέσω υγιεινών καθημερινών συνηθειών, δίαιτας και θεραπευτικών φαρμακευτικών σχημάτων.
10. Βλεφαρίτιδα
Η βλεφαρίτιδα αναπτύσσεται όταν οι μικροί μεϊβομιανοί αδένες που εκκρίνουν μια ελαιώδη ουσία που βοηθά στη δημιουργία των δακρύων του εσωτερικού βλεφάρου αποφράσσονται και φλεγμαίνουν και έτσι προκαλείται μια κρεμώδης απέκκριση πίσω από τις βλεφαρίδες.
Πέρα από την ξηροφθαλμία ο ασθενής μπορεί να ταλαιπωρείται από μια κρεμώδη απέκκριση γύρω από τις βλεφαρίδες.
Δεν υφίσταται θεραπεία για αυτήν την κατάσταση, παρόλα αυτά η φλεγμονή μπορεί να καταπολεμηθεί με θερμά επιθέματα (κομπρέσες) που εφαρμόζονται πάνω στο κλειστό μάτι για κανα δυο λεπτά και με καθαρισμό και πορσεκτική υγιεινή των βλεφαρίδων και της περιοχής.
Εώς ότου αντιμετωπιστεί η φλεγμονή, ενδείκνυται η χρήση τεχνητών δακρύων για την καταπολέμηση της ξηροφθαλμίας και της ερυθρότητας.
Εάν τα συμπτώματα του ασθενή δε βελτιώνονται, συστήνεται από το γιατρό η εφαρμογή αντιβίωσης.
11. Αλλεργίες
Οι αλλεργίες μπορούν επίσης να είναι υπεύθυνες για τη χρόνια ξηροφθαλμία. Τα μάτια μπορούν να φαγουρίζουν τον ασθενή, να χαρακτηρίζονται από ερυθρότητα και δακρύρροια.
Ένα αντϊισταμινικό που λαμβάνεται από το στόμα μπορεί να αντιμετωπίσει την αλλεργία αν και αυτού του είδους οι αγωγές είναι πιθανό να χειροτερέψουν τα συμπτώματα της ξηροφθαλμίας.
Εάν το μόνο που προκαλεί η αλλεργία είναι συμπτώματα από τα μάτια, η σύσταση αντϊισταμινικού κολλύριου από το γιατρό μπορεί να αντιμετωπίσει την κατάσταση.
12. Ήπια αφυδάτωση
Συχνά η ξηροφθαλμία είναι το αποτέλεσμα αφυδάτωσης ή μη επαρκούς πρόσληψης υγρών από τον άνθρωπο. Άλλα συμπτώματα της αφυδάτωσης είναι τα σκουρόχρωμα ούρα, η απουσία ενεργητικότητα, η ταχυπαλμία και η ελάττωση των ούρων.
Η αύξηση της προσλαμβανόμενης ποσότητας υγρών και η κατανάλωση περισσότερου νερού μπορεί να βελτιώσει την ήπια αφυδάτωση και να ανακουφίσει τον ασθενή από την ξηροφθαλμία.
13. Χαμηλή υγρασία
Ο ξηρός αέρας μπορεί επίσης να επιδεινώσει την ξηροφθαλμία. Αυτό μπορεί να συμβεί εφόσον το σπίτι έχει χαμηλή υγρασία ή το άτομο κοιμάται ή εργάζεται δίπλα σε αεραγωγό.
Η μετακίνηση του κρεβατιού ή του γραφείου έτσι ώστε ο αέρας να μη φυσά κατευθείαν στα μάτια του ατόμου μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα.
Ενδείκνυται επίσης η χρήση ενός υγραντήρα για την αύξηση της σχετικής υγρασίας στο περιβάλλον και για την αποφυγή του στεγνώματος των δακρύων.
14. Καπνός
Το ενεργητικό ή το παθητικό κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει ξηροφθαλμία.
Καλό είναι να αποφεύγονται οι χώροι με καπνιστές και εφόσον το άτομο που ταλαιπωρείται από ξηροφθαλμία είναι καπνιστής καλό θα είναι να αρχίσει να σκέφτεται την οριστική διακοπή του καπνίσματος.
Προς αυτήν την κατεύθυνση βοηθά η θεραπεία υποκατάστασης της νικοτίνης ή μία αγωγή για την καταπολέμηση της λαχτάρας για το τσιγάρο.
15. Φακοί επαφής
Η μακροπρόθεσμη χρήση των φακών επαφής ενέχει τον κίνδυνο εμφάνισης ξηροφθαλμίας. Αυτό συμβαίνει διότι ορισμένοι φακοί εμποδίζουν την οξυγόνωση του κερατοειδούς χιτώνα.
Εάν τα μάτια δεν υγραίνονται και δε λιπαίνονται επαρκώς, καλό θα είναι να προτιμηθούν τα κλασικά γυαλιά σε σχέση με τους φακούς και να αναζητηθούν με τη βοήθεια του οφθαλμίατρου ειδικοί φακοί επαφής για ξηρά μάτια.
Αυτοί οι συγκεκριμένοι φακοί είναι ειδικά σχεδιασμένοι έτσι ώστε τα μάτια να διατηρούν την υγρασία τους.
Συμβουλές για ανακούφιση
Η θεραπεία της ξηροφθαλμίας εξαρτάται από το αίτιο.
Γενικώς, καλό είναι να αποφεύγονται
- Το ενεργητικό και παθητικό κάπνισμα
- Τα μέρη με ελάχιστη υγρασία μεταξύ των οποίων οι έρημοι και τα αεροπλάνα
- Τα πιστολάκια μαλλιών και οι ανεμιστήρες που στέλνουν τον αέρα κατευθείαν στο πρόσωπο
Για περαιτέρω ανακούφιση συστήνονται
- Η χρήση κολλήριων
- Η χρήση υγραντήρων της ατμόσφαιρας
- Η απομάκρυνση από την οθόνη του Η/Υ ή από το βιβλίο για λίγη ώρα και η ξεκούραση των ματιών
- Η χρήση γυαλιών ή προστασίας για τα μάτια για να εμποδίζεται η δυνατός άνεμος
- Η χρήση ειδικών φακών επαφής για ξηρά μάτια
- Η χρήση φαρμακευτικών αγωγών ανάλογα με την αιτία της ξηροφθαλμίας.
Σύμφωνα με μία έρευνα του 2019, τα συμπληρώματα διατροφής με Ωμέγα 3 λιπαρά μπορούν επίσης να βελτιώσουν την ξηροφθαλμία.
Επιπροσθέτως, μία μελέτη του 2020 έδειξε ότι τα τεχνητά δάκρυα που περιέχουν τρεαλόζη (ένα σάκχαρο) και λινέλαιο μπορούν να είναι αποτελεσματικά στη θεραπεία της ξηροφθαλμίας αν και για ένα τέτοιο συμπέρασμα απαιτούνται περισσότερες μελέτες.
Εφόσον την ξηροφθαλμία την προκαλούν συγκεκριμένες θεραπευτικές αγωγές που λαμβάνει το άτομο καλό θα είναι να ζητηθεί από το θεράποντα γιατρό η αλλαγή της αγωγής.
Επίσης μπορεί να βοηθήσει η αντιμετώπιση άλλων υποκείμενων νοσημάτων που μπορεί να προκαλούν την ξηροφθαλμία.
Σε ορισμένες περιπτώσεις πάσχων μπορεί να ωφεληθεί από την απόφραξη των δακρυϊκών πόρων έτσι ώστε να αυξάνεται η συγκέντρωση δακρύων γύρω από το μάτι.
Ο θεράπων γιατρός μπορεί να το προτείνει ως μία προσωρινή ή μόνιμη επέμβαση.
Πότε να επισκεφτούμε το γιατρό
Εάν τα μάτια μας είναι ξηρά, κόκκινα ή πονάν για μεγάλο χρονικό διάστημα, καλό είναι να απευθυνθούμε στον οφθαλμίατρο για μία επίσκεψη εφόσον η θεραπεία στο σπίτι δε βοηθά.
Ο γιατρός μπορεί να συμπεράνει το αίτιο της ξηροφθαλμίας και να προτείνει την καλύτερη θεραπεία. Αυτό είναι σημαντικό καθώς η ξηροφθαλμία μπορεί να έχει επιπλοκές όπως η μόλυνση της περιοχής, η φλεγμονή και η βλάβη στα μάτια.
Συμπέρασμα
Ένα από τα πρώτα βήματα για την ανακούφιση της χρόνιας ξηροφθαλμίας είναι η κατανόηση του αιτίου που προκαλεί τα συμπτώματα.
Με τη χρήση κατάλληλου κολλύριου και μερικά απλά βήματα για τη βελτίωση της καθημερινότητας, μπορεί να επιτευχθεί η ύγρανση και η λίπανση των ματιών και αυτό μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης επιπλοκών της ξηροφθαλμίας.
