Η μέτρηση της αρτηριακής πίεσης (ΑΠ) αποτελείται από δύο αριθμούς: τη συστολική και τη διαστολική πίεση.
Η συστολική αρτηριακή πίεση είναι ο μεγαλύτερος αριθμός και αφορά την πίεση που δέχονται οι αρτηρίες ενώ η καρδιά χτυπάει.
Η διαστολική αρτηριακή πίεση είναι ο χαμηλότερος αριθμός και αναφέρεται στην πίεση που ασκείται στις αρτηρίες ενώ η καρδιά ηρεμεί μεταξύ των καρδιακών παλμών.
Για παράδειγμα, μια μέτρηση της αρτηριακής πίεσης που θεωρείται φυσιολογική για τους περισσότερους υγιείς ενήλικες είναι συνήθως κάτω από 120/80, η οποία αναφέρεται ως “120 μεγάλη (ή 12 απλουστευμένα αλλά λάθος) και 80 μικρή”. Η συστολική πίεση είναι 120 και η διαστολική πίεση είναι 80. Τα παιδιά και οι έφηβοι μπορεί να έχουν ελαφρώς χαμηλότερη φυσιολογική αρτηριακή πίεση. Οι ηλικιωμένοι ενήλικες μπορεί επίσης να έχουν υψηλότερη ή χαμηλότερη αρτηριακή πίεση που να θεωρείται φυσιολογική.
Και οι δύο αριθμοί παρέχουν σημαντικές πληροφορίες για την υγεία σας. Ωστόσο, ο γιατρός σας μπορεί να δώσει μεγαλύτερη σημασία στην υψηλή συστολική πίεση για να εξακριβώσει τον κίνδυνο καρδιακής νόσου.
Το παρόν άρθρο εξηγεί τις διαφορές μεταξύ της συστολικής και της διαστολικής αρτηριακής πίεσης, γιατί και οι δύο αριθμοί είναι σημαντικοί και τι σημαίνουν οι μετρήσεις της αρτηριακής σας πίεσης.
Γιατί η αρτηριακή σας πίεση είναι σημαντική
Όταν η καρδιά χτυπάει, το αίμα διοχετεύεται παλμικά μέσω των αρτηριών για να ταξιδέψει σε όλο το σώμα. Ωστόσο, δεν πρόκειται για μια σταθερή ροή, όπως θα βλέπατε στο λάστιχο του κήπου.
Ο παλμός της ροής του αίματος και η πίεση που ασκεί αλλάζουν από στιγμή σε στιγμή. Είναι υψηλότερη κατά τη διάρκεια του καρδιακού παλμού (συστολική πίεση) και χαμηλότερη μεταξύ των καρδιακών παλμών (διαστολική πίεση).
Οι γιατροί μετρούν την αρτηριακή πίεση χρησιμοποιώντας αυτούς τους αριθμούς, επειδή πρόκειται για έναν τυποποιημένο τρόπο περιγραφής της έντασης του παλλόμενου αίματος.
Η συστολική και η διαστολική αρτηριακή σας πίεση είναι αμφότερες σημαντικές. Εάν οι τιμές είναι πολύ υψηλές, μπορεί να έχετε υψηλή αρτηριακή πίεση. Εάν οι τιμές είναι πολύ χαμηλές, μπορεί να μην ρέει αρκετό αίμα στον εγκέφαλο και σε άλλα όργανα.
Επιπλέον, αν υπάρχουν αλλαγές στη διαφορά μεταξύ των δύο αριθμών, αυτό αποτελεί ένδειξη ότι μπορεί να υπάρχει κάποια καρδιακή πάθηση ή άλλο πρόβλημα υγείας.
Συστολική αρτηριακή πίεση
Κατά τη διάρκεια ενός καρδιακού παλμού, η καρδιά ωθεί το αίμα προς τις αρτηρίες. Η συστολική πίεση είναι το μέτρο αυτής της πίεσης μέσα στις αρτηρίες ενώ η καρδιά χτυπάει. Αυτή η φάση, γνωστή ως συστολή, είναι το σημείο στο οποίο η αρτηριακή πίεση είναι η υψηλότερη.
Η συστολική αρτηριακή πίεση θεωρείται φυσιολογική όταν η τιμή της είναι κάτω από 120 mmHg (χιλιοστά υδραργύρου), ενώ ένα άτομο κάθεται ακίνητο σε κατάσταση ηρεμίας.
Η συστολική πίεση κάτω από 90 mmHg θεωρείται χαμηλή και μπορεί να απαιτεί την παρέμβαση και την αντιμετώπιση από τον γιατρό σας. Εάν έχετε επανειλημμένα τιμές συστολικής πίεσης άνω των 180 mmHg, αυτή θεωρείται επικίνδυνα υψηλή και θα πρέπει να αντιμετωπιστεί από τον γιατρό σας άμεσα.
Υψηλή συστολική αρτηριακή πίεση
Ο καρδιακός μυς ωθεί το αίμα με υψηλότερη πίεση όταν ένα άτομο ασκείται, βρίσκεται υπό πίεση ή οποιαδήποτε στιγμή όταν ο καρδιακός ρυθμός είναι αυξημένος. Η συστολική πίεση ανεβαίνει παράλληλα.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, η αυξημένη πίεση είναι φυσιολογική. Ωστόσο, όταν η πίεση είναι υψηλή ενώ ένα άτομο βρίσκεται σε κατάσταση ηρεμίας, κάτι τέτοιο δεν είναι φυσιολογικό και θεωρείται υψηλή αρτηριακή πίεση.
Δεδομένου ότι η αρτηριακή σας πίεση μπορεί να αυξηθεί όταν είστε δραστήριοι, είναι σημαντικό να μετράτε την αρτηριακή σας πίεση σε περιόδους ηρεμίας και ανάπαυσης για την ακριβή διάγνωση της υψηλής αρτηριακής πίεσης (υπέρταση).
Η υψηλή συστολική αρτηριακή πίεση προκαλείται συνήθως από τη σκλήρυνση των αρτηριών, η οποία κάνει την καρδιά να πρέπει να εργάζεται σκληρότερα για να προωθήσει το αίμα μέσα από αυτές.
Εντός του φάσματος της υψηλής συστολικής πίεσης, υπάρχουν διάφορα στάδια:
- Η συστολική πίεση 130-139 είναι το στάδιο 1 της υπέρτασης, το οποίο μπορεί να αντιστραφεί με την προσωρινή χορήγηση φαρμάκων και αλλαγές στον τρόπο ζωής.
- Η συστολική πίεση 140 ή υψηλότερη είναι υπέρταση σταδίου 2, η οποία μπορεί να αυξήσει δραστικά τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου ή καρδιακής προσβολής και μπορεί να απαιτεί τη λήψη φαρμάκων μακροπρόθεσμα.
- Συστολική ΑΠ 180 ή υψηλότερη σημαίνει ότι βρίσκεστε σε υπερτασική κρίση και θα πρέπει να καλέσετε αμέσως τον γιατρό σας.
Ο γιατρός σας θα σας βοηθήσει να καθορίσετε την καλύτερη πορεία δράσης για τη θεραπεία της υψηλής συστολικής ΑΠ.
Χαμηλή συστολική αρτηριακή πίεση
Η συστολική πίεση μπορεί επίσης να είναι πολύ χαμηλή. Όταν η τιμή είναι κάτω από 90 mmHg, ονομάζεται υπόταση. Κάτι τέτοιο μπορεί να προκαλέσει ζαλάδα ή λιποθυμία. Εάν η χαμηλή αρτηριακή πίεση δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να προκαλέσει τη διακοπή λειτουργίας οργάνων όπως τα νεφρά.
Η συστολική υπόταση μπορεί να εμφανιστεί εάν η ποσότητα του αίματος στο σώμα σας είναι πολύ μικρή. Για παράδειγμα, χαμηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να συμβεί όταν είστε σοβαρά αφυδατωμένοι ή όταν έχετε μεγάλη αιμορραγία. Σε αυτές τις περιπτώσεις, απλά δεν υπάρχει αρκετό αίμα για να προωθηθεί στο σώμα.
Χαμηλή αρτηριακή πίεση μπορεί επίσης να προκύψει εάν ο καρδιακός μυς είναι πολύ αδύναμος για να ωθήσει φυσιολογικά το αίμα – για παράδειγμα, εάν ο καρδιακός μυς έχει υποστεί βλάβη (μυοκαρδιοπάθεια) ή εάν οι αρτηρίες διασταλούν ξαφνικά υπερβολικά (όπως στην αγγειοπαρασυμπαθητική συγκοπή, ένα αντανακλαστικό που προκαλεί λιποθυμία).
Μερικές φορές, η χαμηλή αρτηριακή πίεση παρουσιάζεται όταν αλλάζετε ξαφνικά θέση. Μπορεί να αισθάνεστε ζαλάδα όταν σηκώνεστε όρθιοι, επειδή η βαρύτητα τραβάει το αίμα προς τα κάτω, προς τα πόδια σας. Αυτή είναι μια συχνή κατάσταση που ονομάζεται ορθοστατική υπόταση.
Διαστολική αρτηριακή πίεση
Η καρδιά ξεκουράζεται μεταξύ των χτύπων ώστε να μπορεί να γεμίσει με αίμα. Η παύση μεταξύ των χτύπων ονομάζεται “διαστολή”. Η διαστολική σας αρτηριακή πίεση είναι η τιμή που λαμβάνεται κατά τη διάρκεια αυτής της παύσης πριν από τον επόμενο καρδιακό παλμό.
Η φυσιολογική διαστολική αρτηριακή πίεση κατά τη διάρκεια της ηρεμίας είναι κάτω από 80 mmHg. Εάν έχετε υψηλή αρτηριακή πίεση, η διαστολική πίεση είναι συχνά υψηλότερη ακόμη και κατά τη διάρκεια της ηρεμίας. Η διαστολική αρτηριακή πίεση θεωρείται επικίνδυνα χαμηλή όταν είναι 60 mmHg ή χαμηλότερη και επικίνδυνα υψηλή όταν είναι 110 mmHg ή υψηλότερη. Εάν λάβετε πολλαπλές μετρήσεις με αυτούς τους αριθμούς, θα πρέπει να καλέσετε τον γιατρό σας.
Χαμηλή διαστολική πίεση μπορεί να παρατηρηθεί σε περίπτωση αφυδάτωσης ή σοβαρής αιμορραγίας. Μπορεί επίσης να εμφανιστεί εάν οι αρτηρίες χαλαρώσουν και διευρυνθούν.
Υπάρχουν επίσης πολλαπλά στάδια υψηλής διαστολικής αρτηριακής πίεσης:
- Η διαστολική πίεση 80-89 είναι υπέρταση σταδίου 1, η οποία μπορεί να αντιστραφεί με προσωρινή φαρμακευτική αγωγή ή/και αλλαγές στον τρόπο ζωής.
- Διαστολική ΑΠ 90 ή υψηλότερη είναι υπέρταση σταδίου 2, η οποία μπορεί να αυξήσει δραστικά τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου ή καρδιακής προσβολής και μπορεί να απαιτήσει παρατεταμένη φαρμακευτική αγωγή.
- Διαστολική ΑΠ 120 ή υψηλότερη σημαίνει ότι βρίσκεστε σε υπερτασική κρίση και θα πρέπει να καλέσετε αμέσως τον γιατρό σας.
Βελτίωση της ακρίβειας μέτρησης της αρτηριακής πίεσης
Η συστολική και η διαστολική σας πίεση μεταβάλλονται ανάλογα με το επίπεδο δραστηριότητάς σας, το στρες, την πρόσληψη υγρών και άλλους παράγοντες.
Είναι σημαντικό να περιορίσετε το πώς αυτοί οι άλλοι παράγοντες μπορεί να μεταβάλλουν την πίεσή σας όταν μετράτε την αρτηριακή πίεση.
Για την πιο ακριβή μέτρηση, ακολουθήστε τα παρακάτω βήματα κατά τον έλεγχο της αρτηριακής σας πίεσης:
- Ξεκουραστείτε για τουλάχιστον πέντε λεπτά.
- Καθίστε σε έναν ήρεμο, ζεστό χώρο.
- Χαλαρώστε, με τα χέρια σας στα πλάγια και την περιχειρίδα περίπου στο ύψος της καρδιάς σας.
- Κρατήστε τα πόδια σας ανοιχτά.
- Η ουροδόχος κύστη σας θα πρέπει να είναι άδεια.
Η μέτρηση της αρτηριακής πίεσης με αυτόν τον τρόπο αποτελεί μεγάλη πρόκληση σε ένα πολυσύχναστο ιατρείο. Ο γιατρός σας μπορεί να σας προτείνει να μετράτε την αρτηριακή σας πίεση στο σπίτι.
