Πιθανώς έχετε ακούσει πολλούς ισχυρισμούς ότι ορισμένα κοινά τρόφιμα ή συστατικά τροφίμων είναι τοξικά.
Ευτυχώς, οι περισσότεροι από αυτούς τους ισχυρισμούς δεν υποστηρίζονται από τις επιστημονικές έρευνες.
Ωστόσο, υπάρχουν μερικά συστατικά που μπορεί να είναι επιβλαβή, ιδίως όταν καταναλώνονται σε μεγάλες ποσότητες.
Ακολουθούν έξι τρόφιμα, συστατικά ή ενώσεις για τα οποία θα πρέπει να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί.
1. Δισφαινόλη Α και παρόμοιες ενώσεις
Η δισφαινόλη Α (BPA) είναι μια χημική ουσία που παλαιότερα βρισκόταν στις πλαστικές συσκευασίες πολλών συνηθισμένων τροφίμων και ποτών και στην επένδυση στο εσωτερικό των μεταλλικών κονσερβών (π.χ. αυτών που χρησιμοποιούνται για τις κονσερβοποιημένες ντομάτες).
Ωστόσο, μελέτες έχουν δείξει ότι η BPA μπορεί να διαρρεύσει από αυτά τα δοχεία και να εισχωρήσει στο τρόφιμο ή το ποτό που περιέχεται μέσα σε αυτά.
Το BPA πιστεύεται ότι μιμείται τα οιστρογόνα καθώς συνδέεται με τις θέσεις υποδοχέων που προορίζονται για τις συγκεκριμένες ορμόνες.
Το γεγονός αυτό μπορεί να διαταράξει την ομαλή λειτουργία των ορμονών.
Επιπλέον, μελέτες σε έγκυα ζώα έχουν δείξει ότι η έκθεση σε BPA οδηγεί σε προβλήματα με την αναπαραγωγή και αυξάνει τον μελλοντικό κίνδυνο καρκίνου του μαστού και του προστάτη ενός αναπτυσσόμενου εμβρύου.
Ορισμένες μελέτες παρατήρησης έχουν επίσης διαπιστώσει ότι τα υψηλά επίπεδα BPA συνδέονται με αντίσταση στην ινσουλίνη, διαβήτη τύπου 2 και παχυσαρκία.
Ωστόσο, μολονότι μελέτες σε ζώα έχουν διαπιστώσει συσχέτιση μεταξύ BPA και αύξησης του σωματικού βάρους και αντίστασης στην ινσουλίνη, λίγες μελέτες σε ανθρώπους έχουν μελετήσει τη συσχέτιση μεταξύ των δεικτών έκθεσης σε BPA και του διαβήτη.
Ευτυχώς, τα περισσότερα πλαστικά και οι κονσέρβες είναι πλέον απαλλαγμένα από το BPA. Ωστόσο, το BPA έχει αντικατασταθεί σε πολλά προϊόντα με πολύ παρόμοιες ενώσεις, όπως η δισφαινόλη S, η οποία μπορεί να έχει παρόμοιες επιδράσεις.
Στην πραγματικότητα, μια ανασκόπηση μελετών σημειώνει ότι η BPS μπορεί να είναι πιο τοξική για το αναπαραγωγικό σύστημα από την BPA.
Για να μειώσετε την έκθεσή σας σε αυτές τις δυνητικά επιβλαβείς ενώσεις, αποφύγετε όσο το δυνατόν περισσότερο τα πλαστικά σκεύη – μεταξύ άλλων και το εμφιαλωμένο νερό.
Χρησιμοποιήστε γυάλινα και ανοξείδωτα ποτήρια αντί για πλαστικά και αναζητήστε τρόφιμα που είναι συσκευασμένα σε γυάλινα αντί για αλουμινένια κουτιά.
2. Τεχνητά τρανς λιπαρά
Τα τεχνητά τρανς λιπαρά παρασκευάζονται με την διοχέτευση υδρογόνου σε ακόρεστα έλαια, όπως τα έλαια σόγιας και καλαμποκιού, ώστε να μετατραπούν σε στερεά λίπη.
Παλαιότερα υπήρχαν σε πολλά επεξεργασμένα τρόφιμα, όπως η μαργαρίνη, τα σνακ και τα συσκευασμένα αρτοσκευάσματα.
Ωστόσο, μελέτες σε ζώα και μελέτες παρατήρησης έχουν επανειλημμένα δείξει ότι η κατανάλωση τρανς λιπαρών προκαλεί φλεγμονή και έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία της καρδιάς .
Για το λόγο αυτό, η χρήση τεχνητών τρανς λιπαρών έχει απαγορευτεί πλήρως στις Ηνωμένες Πολιτείες από τον Ιανουάριο του 2020.
Ορισμένα τρόφιμα ζωικής προέλευσης μπορεί να περιέχουν κάποια φυσικά τρανς λιπαρά, αλλά αυτά δεν έχουν τις ίδιες αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία με τα βιομηχανικά τρανς λιπαρά.
3. Πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες
Οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες (ΠΑΥ) θεωρούνται περιβαλλοντικοί ρύποι.
Προκύπτουν από την καύση οργανικών υλικών, αλλά βρίσκονται επίσης και σε τρόφιμα.
Όταν το κρέας ψήνεται στη σχάρα ή καπνίζεται σε υψηλές θερμοκρασίες, το λίπος στάζει στις καυτές επιφάνειες μαγειρέματος, παράγοντας πτητικούς ΠΑΥ που μπορούν να εισχωρήσουν στο κρέας.
Αν και κάποτε θεωρούσαν ότι το κόκκινο κρέας είναι ο κύριος ένοχος, δείγματα κοτόπουλου και ψαριών που ψήνονται στη σχάρα έχουν βρεθεί να περιέχουν παρόμοια επίπεδα ΠΑΥ.
Για την ακρίβεια, τα καπνιστά και ψητά κρέατα αποτελούν μια από τις κύριες πηγές ΠΑΥ στα τρόφιμα. Αλλά οι ΠΑΥ βρίσκονται επίσης σε πολλούς τύπους επεξεργασμένων τροφίμων .
Δυστυχώς, οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι οι ΠΑΥ είναι τοξικοί και συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού, των νεφρών, του παχέος εντέρου και του προστάτη.
Παρόλο που είναι καλύτερο να χρησιμοποιείτε άλλες μεθόδους μαγειρέματος, όπως το κοκκινιστό ή το αργό μαγείρεμα, μπορείτε να μειώσετε τις ΠΑΥ έως και 89% όταν ψήνετε στο γκριλ, ελαχιστοποιώντας τον καπνό και αφαιρώντας γρήγορα τα λίπη που στραγγίζουν και καίγονται.
4. Κουμαρίνη στην κανέλα
Η κουμαρίνη είναι μια τοξική ένωση που βρίσκεται στην κανέλα C. cassia, C. loureiroi και C. burmannii.
Αυτοί οι τύποι κανέλας βρίσκονται συνήθως στα καταστήματα τροφίμων.
Σε υψηλές δόσεις, η κουμαρίνη έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου και ηπατικής βλάβης.
Ωστόσο, είναι αδύνατο να γνωρίζετε πόση κουμαρίνη περιέχει η κανέλα σας, εκτός αν την αναλύσετε στο εργαστήριο.
Μια μελέτη διαπίστωσε ότι τα παιδιά που πασπαλίζουν τακτικά το πλιγούρι βρώμης τους με κανέλα μπορεί να έχουν μη ασφαλή επίπεδα πρόσληψης κουμαρίνης, οπότε είναι κάτι που πρέπει να γνωρίζετε αν καταναλώνετε κανέλα τακτικά.
Αν θέλετε να αποφύγετε την κουμαρίνη, αναζητήστε έναν διαφορετικό τύπο κανέλας, που ονομάζεται κανέλα Κεϋλάνης ή “αληθινή κανέλα”, από το φυτό Cinnamomum verum.
Είναι πιο δύσκολο να τη βρείτε στα καταστήματα (ίσως χρειαστεί να την παραγγείλετε μέσω διαδικτύου) και πιο ακριβή, αλλά περιέχει πολύ χαμηλότερα επίπεδα κουμαρίνης.
5. Πρόσθετα σάκχαρα
Τα πρόσθετα σάκχαρα αναφέρονται συχνά ως “άχρηστες θερμίδες”. Ωστόσο, οι βλαβερές συνέπειες της ζάχαρης ξεπερνούν κατά πολύ το ζήτημα των θερμίδων.
Η ζάχαρη που έχει υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη, όπως το σιρόπι καλαμποκιού υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη, σε υπερβολική ποσότητα, έχει συνδεθεί με πολλές σοβαρές παθήσεις, όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης τύπου 2, το μεταβολικό σύνδρομο, η λιπώδης νόσος του ήπατος και ο καρκίνος .
Τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε πρόσθετα σάκχαρα είναι επίσης ιδιαίτερα επεξεργασμένα και μπορεί να έχουν εθιστικές ιδιότητες γεγονός που εμποδίζει ορισμένους ανθρώπους να ρυθμίσουν την πρόσληψη αυτών των τροφίμων .
Με βάση μελέτες σε ζώα, ορισμένοι ερευνητές αποδίδουν το γεγονός αυτό στην ικανότητα της ζάχαρης να προκαλεί την απελευθέρωση της ντοπαμίνης, ενός νευροδιαβιβαστή στον εγκέφαλο που διεγείρει τις οδούς ανταμοιβής.
Για να μειώσετε την πρόσληψη πρόσθετης ζάχαρης, περιορίστε τα ροφήματα με ζάχαρη, όπως τα αναψυκτικά και οι χυμοί φρούτων, και καταναλώστε επεξεργασμένα σνακ και γλυκίσματα μόνο περιστασιακά.
6. Υδράργυρος στα ψάρια
Τα ψάρια είναι μια εξαιρετικά υγιεινή ζωική πρωτεΐνη, αλλά ορισμένες ποικιλίες ψαριών βαθέων υδάτων μπορεί να περιέχουν υψηλά επίπεδα υδραργύρου, μιας γνωστής τοξίνης.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο συγκεκριμένος ρύπος ανεβαίνει στην τροφική αλυσίδα της θάλασσας.
Τα φυτά που αναπτύσσονται σε ύδατα μολυσμένα με υδράργυρο καταναλώνονται από μικρά ψάρια, τα οποία στη συνέχεια καταναλώνονται από μεγαλύτερα ψάρια.
Με την πάροδο του χρόνου, ο υδράργυρος συσσωρεύεται στα σώματα αυτών των μεγαλύτερων ψαριών, τα οποία τελικά καταναλώνονται από τον άνθρωπο.
Ο υδράργυρος είναι μια νευροτοξίνη, κάτι που σημαίνει ότι μπορεί να βλάψει τον εγκέφαλο και τα νεύρα.
Οι έρευνες δείχνουν ότι τα μικρά παιδιά και οι έγκυες και θηλάζουσες γυναίκες διατρέχουν ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο, καθώς ο υδράργυρος μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος του εμβρύου και του βρέφους.
Μια ανάλυση του 2014 διαπίστωσε ότι σε αρκετές χώρες, τα επίπεδα υδραργύρου στα μαλλιά και στο αίμα γυναικών και παιδιών ήταν σημαντικά υψηλότερα από ό,τι συνιστά ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ιδίως σε παράκτιες κοινότητες και κοντά σε ορυχεία.
Ορισμένα ψάρια, όπως το βασιλικό σκουμπρί και ο ξιφίας, έχουν εξαιρετικά υψηλή περιεκτικότητα σε υδράργυρο και πρέπει να αποφεύγονται.
Ωστόσο, η κατανάλωση άλλων τύπων ψαριών εξακολουθεί να συνιστάται επειδή έχουν πολλά οφέλη για την υγεία.
Για να περιορίσετε την έκθεσή σας στον υδράργυρο, επιλέξτε ψάρια με χαμηλή περιεκτικότητα σε υδράργυρο, όπως ο σολομός, ο μπακαλιάρος, η ρέγκα και το γατόψαρο.
