Ρωτήστε έναν νέο για το τι τον ανησυχεί περισσότερο για το μέλλον, και υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να αναφερθεί στην κλιματική αλλαγή.
Στην πραγματικότητα, το 75% των ανθρώπων δηλώνει ότι “το μέλλον είναι τρομακτικό”, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα στην οποία ρωτήθηκαν 10.000 άτομα ηλικίας 16 έως 25 ετών για τα συναισθήματά τους σχετικά με την κλιματική αλλαγή.
Η κλιματική αλλαγή, το άγχος σχετικά με την κλιματική αλλαγή και η ανεπαρκής αντίδραση των κυβερνήσεων αποτελούν χρόνιους στρεσογόνους παράγοντες που θα μπορούσαν να απειλήσουν την ψυχική υγεία και την ευημερία των παιδιών και των νέων σε όλο τον κόσμο.
Το οικολογικό άγχος -ένας όρος που περιγράφει “έναν χρόνιο φόβο για την περιβαλλοντική καταστροφή”- είναι μόνο η αρχή των τρόπων με τους οποίους οι επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη μπορούν να βλάψουν την ψυχική μας υγεία.
Μια ανησυχητική νέα έκθεση της Αμερικανικής Ψυχολογικής Ένωσης (APA) διαπίστωσε δεσμούς μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και σοβαρών προβλημάτων ψυχικής υγείας, που κυμαίνονται από την κατάθλιψη και τη διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) έως τη σχιζοφρένεια.
Ας εξετάσουμε αναλυτικότερα τους τρόπους με τους οποίους η κλιματική αλλαγή θέτει σε κίνδυνο την ψυχική υγεία των ανθρώπων και τις συστάσεις των εμπειρογνωμόνων για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων.
Οι φυσικές καταστροφές προκαλούν μετατραυματική διαταραχή στους επιζώντες
Με την κλιματική αλλαγή να προκαλεί ήδη αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως οι ισχυροί τυφώνες, οι πλημμύρες και οι πυρκαγιές, οι ερευνητές είχαν την ευκαιρία να μελετήσουν τις επιπτώσεις αυτών των καταστροφών στους επιζώντες.
Διαπίστωσαν ότι η μετατραυματική διαταραχή είναι μία από τις πιο συχνά αναφερόμενες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία μετά από μια φυσική καταστροφή.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα: Σχεδόν οι μισοί από τους κατοίκους ενός ελληνικού νησιού παρουσίασαν μετατραυματική διαταραχή μέσα σε ένα μήνα από την έκθεση σε πυρκαγιά, σύμφωνα με την έκθεση της APA.
Το να απομακρύνεσαι από το σπίτι σου όσο πιο γρήγορα μπορείς με ασφάλεια έχοντας στον καθρέφτη σου μια πυρκαγιά που καίει, χωρίς να είσαι σίγουρος αν το σπίτι σου θα επιβιώσει, αποτελεί ένα πολύ τραυματικό γεγονός.
Και στη συνέχεια να ανακαλύπτεις ότι το σπίτι σου και όλα τα προσωπικά σου αντικείμενα και οι αναμνήσεις σου έχουν καταστραφεί, είναι κάτι παραπάνω από μια καταστροφική απώλεια.
Για πολλούς ανθρώπους, το συμπαθητικό νευρικό σύστημα κολλάει στη θέση on, κρατώντας το σώμα σας σε υπερδιέγερση και αδυνατώντας να ηρεμήσει.
Ακόμα χειρότερα, η θεραπεία για το PTSD μπορεί να μην είναι προσβάσιμη σε έναν επιζώντα ενός ακραίου καιρικού φαινομένου, ο οποίος μπορεί να μείνει χωρίς σπίτι, χωρίς δουλειά και χωρίς τη δυνατότητα να πληρώσει για τη θεραπεία.
Έτσι, ενώ ορισμένοι άνθρωποι μπορούν να ανακάμψουν από το PTSD σε μόλις 6 μήνες, τα άτομα που έχουν πληγεί από φυσικές καταστροφές μπορεί να αντιμετωπίζουν την κατάσταση για χρόνια ή και περισσότερο.
Οι πυροσβέστες που ανταποκρίνονται σε μεγάλες πυρκαγιές επηρεάζονται επίσης. 10-20% εμφανίζουν PTSD (μετατραυματικό στρες)
Η άνοδος της θερμοκρασίας πυροδοτεί τις διαταραχές της διάθεσης
Οι υψηλές θερμοκρασίες λόγω της κλιματικής αλλαγής δεν προκαλούν μόνο σωματικά προβλήματα – είναι και ψυχολογικοί στρεσογόνοι παράγοντες.
Και όλο και περισσότερες έρευνες διαπιστώνουν συνδέσεις μεταξύ της αυξημένης ζέστης και ανησυχητικών αποτελεσμάτων για την ψυχική υγεία, όπως η σχιζοφρένεια και η αγγειακή άνοια.
Αυτό είναι ανησυχητικό, δεδομένου ότι αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι η αύξηση της θερμοκρασίας όχι μόνο οδηγεί σε αλλαγή της διάθεσης και σε αγχώδεις διαταραχές, αλλά μπορεί να οδηγήσει και στο ενδεχόμενο αυτοκτονίας.
Η έκθεση της APA, για παράδειγμα, παραθέτει έρευνα που διαπίστωσε ότι υπάρχει μεγαλύτερη χρήση υπηρεσιών επείγουσας ψυχικής υγείας (όπως για απόπειρα αυτοκτονίας) με την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας.
Για πολλούς ανθρώπους, η άνοδος της θερμοκρασίας μπορεί επίσης να καταστήσει πιο δύσκολη τη μείωση των επιπέδων άγχους, βλάπτοντας περαιτέρω την ψυχική υγεία.
Οι ακραίες θερμοκρασίες απαιτούν υπομονή και την ικανότητα ενός ατόμου να ρυθμίζει όχι μόνο τη θερμοκρασία του περιβάλλοντός του, αλλά και τη διάθεσή του.
Όταν η ρύθμιση της θερμοκρασίας σας δεν είναι εφικτή, γίνεται όλο και πιο δύσκολο να διατηρήσετε την ενσυνειδητότητά σας στα απαραίτητα επίπεδα και αυτό μπορεί να τροφοδοτήσει το άγχος.
Μακροπρόθεσμα, αυτό θα μπορούσε να έχει ως συνέπεια οι παραδοσιακές στρατηγικές αντιμετώπισης του άγχους να γίνουν λιγότερο αποτελεσματικές και να απαιτηθεί από τα άτομα να βρουν νέους τρόπους διαχείρισης του άγχους.
Η κλιματική αλλαγή αυξάνει τον κίνδυνο κατάθλιψης
Καθώς η κλιματική αλλαγή συνεχίζει να επηρεάζει τον πλανήτη μας, θα πρέπει να περιμένουμε να αυξηθούν τα επίπεδα κατάθλιψης, σύμφωνα με την έκθεση της APA.
Η ανασκόπηση των ερευνών της δείχνει ότι η κατάθλιψη μετατρέπεται σε έναν μεγαλύτερο κίνδυνο όταν οι άνθρωποι έχουν επιβιώσει από μια φυσική καταστροφή, έχουν εκτεθεί σε αστική ρύπανση ή έχουν αντιμετωπίσει ανεπιθύμητες αλλαγές στο περιβάλλον τους.
Είναι πολύ συνηθισμένο να παρατηρείται αύξηση της κατάθλιψης σε περιοχές που έχουν υποστεί ακραία καιρικά φαινόμενα και κλιματικές αλλαγές.
Τα ακραία καιρικά φαινόμενα μπορεί να προκαλέσουν άλλες παράπλευρες απώλειες, όπως απώλεια θέσεων εργασίας και καταστροφή των υποδομών, γεγονός που επίσης αυξάνει τα ποσοστά κατάθλιψης.
Τα ακραία καιρικά φαινόμενα σκοτώνουν πολλούς ανθρώπους, και αν έχετε χάσει ένα μέλος της οικογένειάς σας ή κάποιον πολύ κοντινό σας άνθρωπο, αυτό σίγουρα θα αυξήσει την πιθανότητα κατάθλιψης.
Επιπλέον, υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι η απλή ενημέρωση για την κλιματική αλλαγή μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη.
Αυτό υποδηλώνει ότι όλοι (συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν αισθάνονται ότι επηρεάζονται άμεσα από την υπερθέρμανση του πλανήτη) μπορεί να αντιμετωπίσουν κινδύνους για την ψυχική τους υγεία, καθώς η κλιματική αλλαγή εξακολουθεί να υφίσταται και να βρίσκεται στο επίκεντρο των ειδήσεων.
Ως αποτέλεσμα του οικολογικού άγχους, οι άνθρωποι ανησυχούν για το μέλλον τους και για το μέλλον του πλανήτη όπως τον γνωρίζουμε σήμερα.
Ως αποτέλεσμα της αναπτυσσόμενης ευαισθητοποίησης σχετικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στο περιβάλλον, ορισμένοι άνθρωποι παρακινούνται να δράσουν, ενώ άλλοι συγκλονίζονται και αγχώνονται.
Και το άγχος για ορισμένους ανθρώπους είναι τόσο έντονο, που παραλύουν και δεν μπορούν να δράσουν.
Αυτό είναι αυτό που ο Albrecht (2011) αποκαλεί οικολογική παράλυση, κατά την οποία οι άνθρωποι αγχώνονται τόσο πολύ από το ζήτημα ώστε δεν είναι σε θέση να δράσουν, γεγονός που μερικές φορές παρερμηνεύεται ως απάθεια.
Το βάρος της προσωπικής ευθύνης
Το μάρκετινγκ και οι συζητήσεις γύρω από την κλιματική αλλαγή επισημαίνουν συνεχώς το τι μπορούν να κάνουν τα φυσικά πρόσωπα για να είναι φιλικά προς το περιβάλλον.
Ωστόσο, η έκθεση “Carbon Majors Report 2017” διαπίστωσε ότι το 71% της παγκόσμιας ρύπανσης προέρχεται από μόλις 100 εταιρείες από το 1988 και μετά.
Δεν υπάρχουν πολλά που μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος, ενώ οι εταιρείες συνεχίζουν συνειδητά και εσκεμμένα να ρυπαίνουν τον πλανήτη μας σε τέτοια κλίμακα.
Οι εταιρείες όχι μόνο απαλλάσσουν τον εαυτό τους από κάθε περιβαλλοντική ευθύνη, αλλά με τον τρόπο αυτό μεταθέτουν το βάρος της ευθύνης σε εμάς, τους καταναλωτές και τα άτομα.
Αυτή η ευθύνη είναι ένα βαρύ φορτίο, και παρόλο που η ευθύνη δεν μας αναλογεί, την εσωτερικεύουμε μέχρι να πιστέψουμε ότι μας αναλογεί.
Η αίσθηση ότι το βάρος της κλιματικής αλλαγής πέφτει στους ώμους σας μπορεί να οδηγήσει σε ένα τεράστιο αίσθημα ενοχής, αν δεν ενεργείτε απόλυτα φιλικά προς το περιβάλλον – πράγμα αδύνατο.
Η συναισθηματική ανθεκτικότητα και η προσαρμοστικότητα αποτελούν βασικά εργαλεία για την Πνευματική Υγεία
Η ευαισθητοποίηση σχετικά με την ψυχική υγεία και την συναισθηματικήανθεκτικότητα είναι απαραίτητη για τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην ψυχική υγεία του πληθυσμού.
Η καλλιέργεια της ανθεκτικότητας και η εξάσκηση δραστηριοτήτων αυτοφροντίδας και υγιεινών συνηθειών στον τρόπο ζωής είναι ο καλύτερος τρόπος να προετοιμαστούμε για να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες και τις δυσμενείς συνθήκες.
Η ενθάρρυνση της συναισθηματικής ανθεκτικότητας είναι το κλειδί για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης προβλημάτων ψυχικής υγείας λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την εμβάθυνση των κοινωνικών δεσμών, την ανάπτυξη αισιοδοξίας και την προσθήκη αντικειμένων προσωπικής σημασίας (όπως πνευματικά εργαλεία και αγαπημένα τρόφιμα) στα σχέδια ετοιμότητας για καταστροφές.
Η ανθεκτικότητα μάς διδάσκει να επιμένουμε παρά την ύπαρξη όλων των στρεσογόνων παραγόντων.
Μας διδάσκει να έχουμε τον έλεγχο της κατάστασης και όχι μόνο να επηρεαζόμαστε από αυτήν.
