Δεδομένου ότι αποτελεί τον σούπερ σταρ των συμπληρωμάτων διατροφής, το ιχθυέλαιο φέρεται να έχει πολλαπλά οφέλη για την υγεία της καρδιάς σας. Αλλά ανταποκρίνονται αυτοί οι διαφημιστικοί ισχυρισμοί στην πραγματικότητα;
Τελικά αποδεικνύεται ότι στην καλύτερη περίπτωση, τα χάπια ιχθυελαίου (σε κάψουλες) μάλλον δεν κάνουν και πολύ καλό στην υγεία σας – και στη χειρότερη περίπτωση, μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου.
Τι ακριβώς προσφέρει το ιχθυέλαιο;
Οι υπέρμαχοι του συγκεκριμένου συμπληρώματος διατροφής υποστηρίζουν ότι το ιχθυέλαιο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων μειώνοντας την αρτηριακή πίεση και τη χοληστερόλη.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα συμπληρώματα ιχθυελαίου είναι μια μορφή ωμέγα-3 λιπαρών οξέων σε μορφή χαπιού, τα οποία έχουν μελετηθεί εδώ και δεκαετίες και έχουν αποδεδειγμένα οφέλη για την υγεία της καρδιάς.
Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα είναι απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που βρίσκονται σε ψάρια όπως η ρέγκα, ο άγριος σολομός, ο τόνος και το σκουμπρί.
Το σώμα σας δεν μπορεί να τα παράγει μόνο του, γι’ αυτό και τα ψάρια με υψηλή περιεκτικότητα σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα αποτελούν σημαντικό μέρος μιας υγιεινής διατροφής.
Οι πληθυσμοί που τρώνε πολλά ψάρια που περιέχουν ωμέγα-3 λιπαρά οξέα έχουν χαμηλότερο ποσοστό καρδιακών παθήσεων, επισημαίνουν οι ειδικοί.
Η κατανάλωση 1 έως 3 γραμμαρίων ωμέγα-3 λιπαρών οξέων την ημέρα μπορεί:
- Να μειώσει τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων.
- Να μειώσει την αρτηριακή πίεση.
- Να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης θρόμβων στο αίμα.
- Να αποτρέψει τον σχηματισμό πλάκας στις αρτηρίες σας.
- Να συμβάλει στη μείωση της φλεγμονής στο σώμα σας.
Τα μη συνταγογραφούμενα συμπληρώματα ιχθυελαίου περιέχουν χαμηλή δόση (περίπου 1 γραμμάριο) δύο διαφορετικών ωμέγα-3 λιπαρών οξέων: το δοκοσαεξανοϊκό οξύ (DHA) και το εικοσιπεντανοϊκό οξύ (EPA).
Τα συνταγογραφούμενα χάπια ιχθυελαίου περιέχουν περίπου 4 γραμμάρια είτε ενός συνδυασμού DHA/EPA είτε καθαρού EPA.
Είναι τα συμπληρώματα ιχθυελαίου αποτελεσματικά;
Όσον αφορά τα μη συνταγογραφούμενα συμπληρώματα ιχθυελαίου, υπάρχει μόνο μία παρατήρηση: Δεν υπάρχει καμία πραγματική απόδειξη ότι κάνουν κάτι.
Γνωρίζουμε ότι οι άνθρωποι που καταναλώνουν υψηλά επίπεδα ωμέγα-3 λιπαρών οξέων τρώγοντας ψάρια έχουν χαμηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων, αλλά αυτό δεν έχει επιβεβαιωθεί σε μελέτες σχετικά με τις δόσεις ιχθυελαίου που χορηγούνται χωρίς συνταγή.
Τα συμπληρώματα ιχθυελαίου έχουν διαφημιστεί ως ένας εύκολος τρόπος για την προστασία της καρδιάς, την ανακούφιση από τις φλεγμονές, τη βελτίωση της ψυχικής υγείας και την παράταση της ζωής.
Τέτοιοι ισχυρισμοί είναι ένας λόγος για τον οποίο οι Αμερικανοί ξοδεύουν πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια ετησίως σε ιχθυέλαια χωρίς συνταγή. Και οι εταιρείες τροφίμων το προσθέτουν στο γάλα, το γιαούρτι, τα δημητριακά, τη σοκολάτα, τα μπισκότα, τους χυμούς και εκατοντάδες άλλα τρόφιμα.
Αλλά τα στοιχεία για τη βελτίωση της υγείας της καρδιάς είναι μικτά. Τον Νοέμβριο του 2018, μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο New England Journal of Medicine διαπίστωσε ότι τα συμπληρώματα ωμέγα-3 λιπαρών οξέων δεν έκαναν τίποτα για τη μείωση των καρδιακών προσβολών, των εγκεφαλικών επεισοδίων ή των θανάτων από καρδιακές παθήσεις σε άνδρες και γυναίκες μέσης ηλικίας που δεν είχαν γνωστούς παράγοντες κινδύνου για καρδιακές παθήσεις.
Προηγούμενη έρευνα που παρουσιάστηκε στο ίδιο περιοδικό το 2013 δεν ανέφερε επίσης κανένα όφελος σε άτομα που διέθεταν παράγοντες κινδύνου για καρδιακές παθήσεις.
Ο τρόπος με τον οποίο τα τρόφιμα και τα μόρια που τα αποτελούν, επηρεάζουν τον οργανισμό είναι σε μεγάλο βαθμό ένα μυστήριο. Αυτό καθιστά αμφισβητήσιμη τη χρήση των συμπληρωμάτων για οτιδήποτε άλλο εκτός από τη θεραπεία μιας ανεπάρκειας.
Το συνταγογραφούμενο ιχθυέλαιο συνεπάγεται επιπλέον ανησυχίες
Όσον αφορά το συνταγογραφούμενο ιχθυέλαιο, υπάρχουν κάποιες αντικρουόμενες και αμφιλεγόμενες πληροφορίες που πρέπει να ξεκαθαρίσουμε.
Πρόκειται για ένα πεδίο αντιπαράθεσης. Πολλοί καρδιολόγοι έχουν υιοθετήσει την άποψη ότι τα στοιχεία δεν είναι πολύ θετικά για τα οφέλη των συνταγογραφούμενων ιχθυελαίων.
Χρειαζόμαστε περισσότερες μελέτες προκειμένου οι επιστήμονες να είναι σε θέση να παράσχουν μια ισχυρή σύσταση για τη λήψη αυτών των προϊόντων.
Μια μελέτη του 2021 διαπίστωσε ότι οι υψηλές δόσεις ιχθυελαίου δεν έχουν καμία επίδραση στη μείωση των μείζονων καρδιακών επεισοδίων σε άτομα που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο εμφάνισής τους.
Η εν λόγω μελέτη εξέτασε περισσότερους από 13.000 ασθενείς που έπαιρναν ήδη στατίνες για να μειώσουν τη χοληστερόλη τους.
Το εικονικό φάρμακο ήταν το καλαμποκέλαιο, το οποίο θεωρείται πιο ουδέτερο από το ορυκτέλαιο. Εκείνη η μελέτη δεν διαπίστωσε σημαντική μείωση των:
- Καρδιακών προσβολών.
- Εγκεφαλικών επεισοδίων.
- Θανάτων.
Η μελέτη τερματίστηκε πρόωρα όταν οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το ιχθυέλαιο δεν έδειξε κανένα όφελος και αποδείχθηκε ότι αύξησε τις πιθανότητες κολπικής μαρμαρυγής, μια μορφή αρρυθμίας (ακανόνιστος καρδιακός παλμός) που μπορεί να οδηγήσει σε εγκεφαλικό επεισόδιο.
Παρενέργειες του ιχθυελαίου
Η λήψη συμπληρωμάτων χωρίς ιατρική συνταγή ενέχει πάντα κινδύνους, καθώς αυτά τα προϊόντα δεν υπόκεινται σε ρυθμίσεις από τις αρμόδιες υγειονομικές αρχές κάθε χώρας (τουλάχιστο όχι πάντα και σίγουρα όχι στις ΗΠΑ).
Ορισμένα συμπληρώματα ιχθυελαίου έχουν ελεγχθεί από οργανώσεις καταναλωτών και έχουν βρεθεί μολυσμένα με υδράργυρο.
Και ακόμη και τα ασφαλή, χαμηλής δόσης συμπληρώματα ιχθυελαίου (αν και πάλι λέμε, ότι δεν υπάρχει τρόπος να το καταλάβουμε!) μπορεί να έχουν δυσάρεστες παρενέργειες, όπως:
- Μία επίγευση ψαριού
- Κακή αναπνοή.
- Ναυτία.
- Διαταραχές στο στομάχι.
Τι πρέπει να κάνουμε;
Παρά την εν λόγω μελέτη, θα πρέπει να εξακολουθείτε να θεωρείτε την κατανάλωση ψαριών και άλλων θαλασσινών ως μια υγιεινή διατροφική στρατηγική.
Αν μπορούσαμε να υποστηρίξουμε με απόλυτη βεβαιότητα ότι τα οφέλη της κατανάλωσης θαλασσινών προέρχονται αποκλειστικά από τα ωμέγα-3 λιπαρά, τότε η κατάποση χαπιών ιχθυελαίου θα ήταν μια εναλλακτική λύση αντί της κατανάλωσης ψαριών.
Αλλά είναι κάτι παραπάνω από πιθανό ότι χρειάζεστε ολόκληρο το φάσμα των λιπαρών ψαριών, των βιταμινών, των μετάλλων και των υποστηρικτικών μορίων, και όχι τα μεμονωμένα μόρια των EPA και DHA.
Το ίδιο ισχύει και για άλλα τρόφιμα.
Η λήψη ακόμη και μιας χούφτας συμπληρωμάτων δεν υποκαθιστά τον πλούτο των θρεπτικών συστατικών που λαμβάνετε από την κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και δημητριακών ολικής αλέσεως.
Τι πρέπει να κάνετε εάν παίρνετε στην παρούσα φάση ιχθυέλαιο; Αν ο γιατρός σας τα συνταγογράφησε -αποτελούν εγκεκριμένη και αποτελεσματική θεραπεία για άτομα με υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων στο αίμα- ακολουθήστε τις οδηγίες του μέχρι να μπορέσετε να συζητήσετε μαζί του σχετικά με το ιχθυέλαιο.
Αν τα παίρνετε από μόνοι σας επειδή πιστεύετε ότι σας κάνουν καλό, ήρθε η ώρα να επανεξετάσετε αυτή τη στρατηγική.
Αν δεν τρώτε ψάρια ή άλλα θαλασσινά, ίσως να επωφεληθείτε από ένα συμπλήρωμα ιχθυελαίου.
Επίσης, μπορείτε να λάβετε ωμέγα-3 λιπαρά από αλεσμένο λιναρόσπορο ή λάδι λιναρόσπορου, σπόρους chia, καρύδια, λάδι κανόλα και λάδι σόγιας.
Μία έως δύο μερίδες την ημέρα μπορούν να σας βοηθήσουν να αποφύγετε την έλλειψη ωμέγα-3 λιπαρών.