Τόσο ο καφές όσο και το τσάι είναι εξαιρετικοί τρόποι για να ξεκινήσετε τη μέρα σας, οπότε το ερώτημα “το ένα ή το άλλο” δεν χρειάζεται απάντηση. Αν σας αρέσουν και τα δύο και σας κάνουν να αισθάνεστε όμορφα, δεν υπάρχει κανένας λόγος να επιλέξετε το ένα έναντι του άλλου.
Ωστόσο, αν θα θέλατε να πίνετε το ένα ρόφημα πιο συχνά από το άλλο για λόγους υγείας, παρακάτω θα βρείτε μερικούς παράγοντες που πρέπει να λάβετε υπόψη σας.
Καφεΐνη
Το τσάι περιέχει συνήθως λιγότερη καφεΐνη σε σχέση με τον καφέ. Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων Food Data Central του USDA, ο καφές που παρασκευάζεται στο σπίτι περιέχει κατά μέσο όρο 92 χιλιοστόγραμμα καφεΐνης ανά φλιτζάνι των 250 ml, ενώ ο καφές των καφετεριών έχει 150 έως 235 χιλιοστόγραμμα ανά μερίδα των 400 ml. Εν τω μεταξύ, 250 ml μαύρου τσαγιού παρέχουν περίπου 47 χιλιοστόγραμμα καφεΐνης, και 250 ml πράσινου τσαγιού περιέχουν περίπου 29 χιλιοστόγραμμα καφεΐνης.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι η κατανάλωση μέχρι 400 χιλιοστογραμμάρια καφεΐνης την ημέρα θεωρείται ασφαλής για τους περισσότερους ενήλικες – και μπορεί να έχει και κάποια οφέλη για την υγεία. Η καφεΐνη μπορεί να βελτιώσει την ενέργεια και τη συγκέντρωση και, όταν καταναλώνεται με μέτρο, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο κατάθλιψης, νόσου του Πάρκινσον, ίνωσης του ήπατος, καρδιακών παθήσεων και ορισμένων μορφών καρκίνου.
Ωστόσο, η υπερβολική κατανάλωση καφεΐνης μπορεί να σας κάνει να αισθάνεστε ανήσυχοι, ταραγμένοι ή νευρικοί. Μπορεί επίσης να προκαλέσει αϋπνία σε ορισμένους ανθρώπους, αν απολαμβάνουν ροφήματα με καφεΐνη πολύ αργά μέσα στην ημέρα. Η διεγερτική αυτή ουσία μπορεί επίσης να προκαλέσει εθισμό.
Λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε καφεΐνη, ο καφές μπορεί να σας δώσει μια αμεσότερη ενεργειακή ώθηση, αλλά το τσάι περιέχει L-θεανίνη, μια χημική ουσία που, σε συνδυασμό με την καφεΐνη, μπορεί να σας βοηθήσει να παραμείνετε σε πνευματική εγρήγορση για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Με άλλα λόγια, η διέγερση του καφέ έρχεται δυνατά και γρήγορα, αλλά το τσάι μπορεί να προσφέρει πιο βραδυφλεγή, πιο σταθερή ενέργεια.
Αντιοξειδωτικά
Τα αντιοξειδωτικά είναι ουσίες που συμβάλλουν στη μείωση της φλεγμονής και στην πρόληψη της βλάβης των κυττάρων στο σώμα που προκαλείται από τις ελεύθερες ρίζες οι οποίες είναι ελεύθερα μόρια που παράγονται κατά την πέψη της τροφής ή την έκθεση στη ρύπανση, την ακτινοβολία και άλλους στρεσογόνους παράγοντες.
Ο καφές και το τσάι περιέχουν διαφορετικούς τύπους αντιοξειδωτικών, αλλά και τα δύο ροφήματα περιέχουν συγκεκριμένα πολυφαινόλες. Οι ποσότητες μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα με τον τρόπο επεξεργασίας ή παρασκευής των ροφημάτων.
Μια ερευνητική ανασκόπηση του 2013 για τον καφέ, το τσάι και τα αλκοολούχα ποτά, όπως το κόκκινο κρασί, σημειώνει ότι ο εσπρέσο έχει τη μεγαλύτερη αντιοξειδωτική δύναμη, αλλά μια άλλη συγκριτική μελέτη του 2022 για παρόμοια ποτά δείχνει ότι το πράσινο τσάι κερδίζει σε αυτήν την αναμέτρηση. Το συμπέρασμα είναι : Τόσο ο καφές όσο και το τσάι περιέχουν ενώσεις που μπορούν να συμβάλουν θετικά στην υγεία σας, οπότε καταναλώνοντάς τα θα μπορούσατε να βρίσκεστε σε καλό δρόμο όσον αφορά ορισμένα σημαντικά οφέλη από την κατανάλωση μιας μεγάλης ποικιλίας καφεϊνούχων ποτών.
Πρόληψη ασθενειών
Λόγω του ότι περιέχουν αντιοξειδωτικά, το τσάι και ο καφές έχουν προστατευτικές ιδιότητες – ακόμη και όταν δεν περιέχουν καφεΐνη.
Η τακτική κατανάλωση τσαγιού συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης διαφόρων χρόνιων ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων των καρδιακών παθήσεων, των εγκεφαλικών επεισοδίων και ορισμένων τύπων καρκίνου, ιδίως του καρκίνου του στόματος και του πεπτικού συστήματος.
Ο καφές έχει επίσης οφέλη για την υγεία. Μια συνολική ανάλυση 201 μετα-μελετών διαπιστώνει ότι η τακτική κατανάλωση καφέ σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο θνησιμότητας λόγω ποικίλων αιτιών, συμπεριλαμβανομένων των καρδιαγγειακών παθήσεων και των νευρολογικών, μεταβολικών και ηπατικών παθήσεων. Συνδέεται επίσης με μειωμένο κίνδυνο λευχαιμίας, καρκίνου του προστάτη, καρκίνου του ενδομητρίου και καρκίνου του δέρματος.
Φυσικά, δεν πρέπει να βασίζεται κανείς μόνο στο τσάι ή τον καφέ για την πρόληψη των διαφόρων ασθενειών, αλλά οι έρευνες δείχνουν ότι μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμο συστατικό μιας υγιεινής, ισορροπημένης διατροφής.
Παρενέργειες
Η προαναφερθείσα μελέτη-ομπρέλα αναδεικνύει μια σύνδεση μεταξύ της κατανάλωσης καφέ και των επιπλοκών της εγκυμοσύνης, όπως το χαμηλό βάρος γέννησης και η απώλεια της κυοφορίας στο δεύτερο και τρίτο τρίμηνο. Αναφέρει επίσης μια αξιοσημείωτη συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης καφέ και του κινδύνου κατάγματος των οστών στις γυναίκες, αλλά όχι στους άνδρες.
Σύμφωνα με μια συστηματική ανασκόπηση στο Clinical Epidemiology, οι κίνδυνοι κατά την εγκυμοσύνη λόγω του καφέ οφείλονται στην περιεκτικότητά του σε καφεΐνη, κάτι που θα μπορούσε να ισχύει και για την κατανάλωση υψηλών ποσοτήτων καφεϊνούχου τσαγιού.
Το Αμερικανικό Κολλέγιο Μαιευτήρων και Γυναικολόγων αναφέρει ότι η κατανάλωση καφεΐνης κάτω από 200 χιλιοστόγραμμα την ημέρα (το ισοδύναμο περίπου δύο φλιτζανιών σπιτικού καφέ) δεν φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο αποβολής, αλλά η συσχέτιση μεταξύ της πρόσληψης καφεΐνης και του χαμηλού βάρους γέννησης παραμένει απροσδιόριστη.
Μια μελέτη στο Osteoporos International αποκαλύπτει επίσης αυξημένο κίνδυνο κατάγματος των οστών όταν οι γυναίκες πίνουν περισσότερα από 4 φλιτζάνια καφέ την ημέρα. Εάν κινδυνεύετε από οστεοπόρωση, αξίζει να έχετε κατά νου αυτή τη σχέση.
Άλλες συχνές παρενέργειες της υπερβολικής κατανάλωσης καφεΐνης (από οποιαδήποτε πηγή) είναι η νευρικότητα και η αϋπνία. Εάν έχετε αμφιβολίες σχετικά με τις παρενέργειες του καφέ, του τσαγιού ή της καφεΐνης γενικότερα, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.
Πρόσθετα
Ένας από τους πιο ύπουλους και βασικούς τρόπους με τους οποίους το τσάι ή ο καφές μπορούν να επηρεάσουν τη διατροφή σας πηγάζει από το τι επιλέγετε να προσθέσετε στα ροφήματά σας.
Η ζάχαρη, η κρέμα γάλακτος, τα γαλακτοκομικά ή τα εναλλακτικά γάλατα και τα γλυκαντικά μπορούν να επηρεάσουν την υγεία σας και τη συνολική πρόσληψη θερμίδων, ειδικά όταν τα καταναλώνετε καθημερινά.
Αν ένα γλυκαντικό ή ένα συγκεκριμένο είδος γάλακτος σας κάνει να αισθάνεστε υποτονικοί ή σας προκαλούν αδιαθεσία -ή αν ο γιατρός σας πιστεύει ότι μπορεί να συμβάλλουν σε συγκεκριμένες επιπλοκές της υγείας σας-, ίσως έχετε σοβαρό λόγο να σκεφτείτε να δοκιμάσετε κάποιες εναλλακτικές λύσεις.
Από την άλλη πλευρά, αν ο πρωινός καφές με ένα κουταλάκι του γλυκού ζάχαρη και μια σταγόνα κρέμα γάλακτος είναι η αγαπημένη σας στιγμή της ημέρας, μάλλον δεν πρόκειται να βελτιώσει ή να χαλάσει τη διατροφή ούτως ή άλλως.
Φυσικά, το μέτρο είναι το κλειδί. Αν πίνετε πέντε φλιτζάνια την ημέρα με ένα σκασμό ζάχαρη, ίσως διαπιστώσετε ότι έχετε έναν καλό λόγο να εξετάσετε τις επιπτώσεις του στο ενεργειακό σας ισοζύγιο.
