Τι είναι η κροταφική αρτηρίτιδα;
Η κροταφική αρτηρίτιδα είναι μια μορφή αγγειίτιδας (δηλαδή φλεγμονή των αιμοφόρων αγγείων). Στην περίπτωση της κροταφικής αρτηρίτιδας, η οποία είναι επίσης γνωστή ως γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα ή αρτηρίτιδα του Horton, οι κροταφικές αρτηρίες (τα αιμοφόρα αγγεία κοντά στους κροτάφους), οι οποίες τροφοδοτούν με αίμα από την καρδιά το τριχωτό της κεφαλής, φλεγμαίνουν (διογκώνονται) και συστέλλονται (στενεύουν).
Η αγγειίτιδα που προκαλεί κροταφική αρτηρίτιδα μπορεί να εμπλέξει και άλλα αιμοφόρα αγγεία, όπως οι οπίσθιες ακτινοειδέίς αρτηρίες (που οδηγούν σε τύφλωση), ή μεγάλα αιμοφόρα αγγεία όπως η αορτή και οι κλάδοι της, τα οποία μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε σοβαρά προβλήματα υγείας.
Σύμφωνα με μία ανασκόπηση ερευνών που δημοσιεύθηκε το 2021, η συνολική επίπτωση της πάθησης είναι περίπου 10 περιπτώσεις ανά 100.000 άτομα σε άτομα άνω των 50 ετών.
Πρόκειται κυρίως για νόσο των ηλικιωμένων ατόμων και η πάθηση φαίνεται να έχει τη μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης και της Σκανδιναβίας. Σύμφωνα με το Αμερικανικό Κολλέγιο Ρευματολογίας, οι γυναίκες έχουν επίσης περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν κροταφική αρτηρίτιδα σε σχέση με τους άνδρες.
Αν και συνήθως εμφανίζεται στις κροταφικές αρτηρίες και σε άλλα αιμοφόρα αγγεία στο κεφάλι, μπορεί επίσης να προσβάλει άλλα μεσαία και μεγάλα αιμοφόρα αγγεία, όπως η αορτή και οι κλάδοι της. Τα άτομα που πάσχουν από αυτή την πάθηση διατρέχουν κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών.
Μία από τις πιο ανησυχητικές επιπλοκές είναι η μη αναστρέψιμη αιφνίδια τύφλωση λόγω έλλειψης ροής αίματος στην οφθαλμική αρτηρία ή οπουδήποτε κατά μήκος της οπτικής οδού.
Εάν δεν διαγνωσθεί και δεν αντιμετωπιστεί γρήγορα, η κροταφική αρτηρίτιδα μπορεί να προκαλέσει:
- Βλάβη στην όραση, συμπεριλαμβανομένης της ξαφνικής τύφλωσης στο ένα ή και στα δύο μάτια.
- Βλάβη στα αιμοφόρα αγγεία, όπως ανεύρυσμα (ένα διογκούμενο αιμοφόρο αγγείο που μπορεί να σκάσει).
- Άλλες διαταραχές, συμπεριλαμβανομένου του εγκεφαλικού επεισοδίου ή των παροδικών ισχαιμικών κρίσεων (“μίνι εγκεφαλικά επεισόδια”).
Ποια είναι τα συμπτώματα της κροταφικής αρτηρίτιδας;
Το πιο συνηθισμένο σύμπτωμα της κροταφικής αρτηρίτιδας είναι ένας παλλόμενος, συνεχής πονοκέφαλος στη μία ή και στις δύο πλευρές του μετώπου, στην περιοχή των κροτάφων. Άλλα συμπτώματα μπορεί να είναι τα εξής:
- Κόπωση
- Πυρετός
- Πόνος στο σαγόνι που μπορεί να επιδεινώνεται μετά τη μάσηση
- Ευαισθησία στο τριχωτό της κεφαλής ή στους κροτάφους
- Προβλήματα όρασης, όπως διπλωπία, θολή όραση ή παροδική (σύντομη) απώλεια όρασης- αν αυτό δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να ακολουθήσει μόνιμη, μη αναστρέψιμη απώλεια όρασης.
- Μυϊκοί πόνοι στα άνω χέρια ή στους ώμους, στους γοφούς, στους μηρούς, στο κάτω μέρος της πλάτης και στους γλουτούς
- Απώλεια της όρεξης ή απώλεια βάρους
Συχνά, η κροταφική αρτηρίτιδα μπορεί να σχετίζεται με μια οντότητα που ονομάζεται ρευματική πολυμυαλγία, η οποία είναι μια φλεγμονώδης κατάσταση που επηρεάζει τους ώμους, την περιοχή του ισχίου και τον αυχένα.
Αυτό οδηγεί σε σημαντική δυσκαμψία και πόνο. Η ρευματική πολυμυαλγία είναι πολύ πιο συχνή από την κροταφική αρτηρίτιδα, αλλά έως και το 30 % των ασθενών με κροταφική αρτηρίτιδα έχουν ρευματική πολυμυαλγία.
Τι προκαλεί την κροταφική αρτηρίτιδα;
Τα αίτια της κροταφικής αρτηρίτιδας είναι ελάχιστα κατανοητά. Δεν υπάρχουν καλά τεκμηριωμένοι παράγοντες ενεργοποίησης ή κινδύνου.
Μια αιτία ενδέχεται να είναι μια ελαττωματική ανοσολογική απόκριση- δηλαδή, το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού μπορεί να “επιτεθεί” στον οργανισμό. Η κροταφική αρτηρίτιδα εμφανίζεται συχνά σε άτομα που πάσχουν από ρευματική πολυμυαλγία.
Πώς διαγιγνώσκεται η κροταφική αρτηρίτιδα;
Το ιστορικό του ασθενούς είναι πολύ σημαντικό και θα βοηθήσει τον γιατρό να αποφασίσει τη διάγνωση. Ο γιατρός θα πραγματοποιήσει φυσική εξέταση και θα ελέγξει αν ο σφυγμός του ασθενούς είναι αδύναμος.
Ο γιατρός θα εξετάσει επίσης το κεφάλι του ασθενούς για να αναζητήσει ευαισθησία στο τριχωτό της κεφαλής ή οίδημα των κροταφικών αρτηριών.
Ο γιατρός θα ζητήσει πρώτα εξετάσεις αίματος, όπως ο ρυθμός καθίζησης των ερυθροκυττάρων και η C-αντιδρώσα πρωτεΐνη, για να υπολογίσει πόσο σημαντική είναι η φλεγμονή (οίδημα) στο σώμα.
Ο γιατρός θα εξετάσει επίσης αν υπάρχει αναιμία μετρώντας το επίπεδο αιμοσφαιρίνης (το τμήμα των ερυθρών αιμοσφαιρίων που μεταφέρει οξυγόνο).
Εάν υπάρχει υποψία κροταφικής αρτηρίτιδας, ο γιατρός μπορεί να ζητήσει βιοψία, κατά την οποία αφαιρείται ένα μικρό κομμάτι της αρτηρίας και εξετάζεται για ενδείξεις φλεγμονής εντός των αγγείων.
Πώς αντιμετωπίζεται η κροταφική αρτηρίτιδα;
Αν και δεν υπάρχει θεραπεία για την κροταφική αρτηρίτιδα, η κατάσταση μπορεί να αντιμετωπιστεί με φάρμακα.
Η κροταφική αρτηρίτιδα πρέπει να αντιμετωπίζεται το συντομότερο δυνατό για να αποφευχθεί περαιτέρω βλάβη που προκαλείται από την κακή ροή του αίματος.
Οι ασθενείς ηλικίας άνω των 50 ετών που παρουσιάζουν τα ακόλουθα συμπτώματα θα πρέπει να επικοινωνήσουν αμέσως με έναν γιατρό:
- Κεφαλαλγία που εμφανίζεται για πρώτη φορά
- Ξαφνική και σύντομη απώλεια της όρασης
- Πόνος στη γνάθο κατά ή μετά τη μάσηση του φαγητού ή μετά την ομιλία.
Ο βασικός πυλώνας της θεραπείας για την κροταφική αρτηρίτιδα είναι τα γλυκοκορτικοειδή, όπως η πρεδνιζόνη από το στόμα.
Οι ασθενείς πρέπει μερικές φορές να λαμβάνουν γλυκορτικοειδή για έως και δύο χρόνια, μερικές φορές και περισσότερο- η δοσολογία μειώνεται σταδιακά κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Δεδομένου ότι υπάρχουν σοβαρές παρενέργειες που σχετίζονται με τη μακροχρόνια χρήση κορτικοστεροειδών, οι ασθενείς πρέπει να παρακολουθούνται προσεκτικά κατά τη λήψη αυτών των φαρμάκων.
Οι παρενέργειες αφορούν μεταξύ άλλων μεγαλύτερη πιθανότητα καταγμάτων (επειδή τα στεροειδή μπορούν να κάνουν τα οστά πιο λεπτά) και λοιμώξεων (επειδή τα στεροειδή καταστέλλουν το ανοσοποιητικό σύστημα).
Οι εξετάσεις που μετρούν το πάχος των οστών, όπως οι εξετάσεις οστικής πυκνότητας ή οι εξετάσεις DEXA, μπορούν να ανιχνεύσουν την οστεοπόρωση (λέπτυνση των οστών).
Ο γιατρός μπορεί να συστήσει συμπληρώματα όπως ασβέστιο και βιταμίνη D και ασκήσεις όπως περπάτημα ή ασκήσεις με βάρη, για την πρόληψη της οστεοπόρωσης.
Ευτυχώς, ένα νέο φάρμακο που ονομάζεται tocilizumab εγκρίθηκε από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ το 2017 για τη θεραπεία της κροταφικής αρτηρίτιδας. Αυτό το φάρμακο χορηγείται ως υποδόρια ένεση.
Το tocilizumab είναι ένα εξανθρωποποιημένο μονοκλωνικό αντίσωμα ισότυπου IgG1 κατά του ανθρώπινου υποδοχέα της ιντερλευκίνης-6 (IL-6), το οποίο παράγεται σε κύτταρα ωοθήκης Kινέζικου κρικητού (CHO) με τεχνολογία ανασυνδυασμένου DNA.
Ο ασθενής δεν πρέπει να καπνίζει και το αλκοόλ πρέπει να περιορίζεται στο ελάχιστο.
