Νευρική ανορεξία: Τι είναι, Συμπτώματα, Διάγνωση & Θεραπεία

Η νευρική ανορεξία είναι μια διατροφική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από ασυνήθιστα χαμηλό σωματικό βάρος, έντονο φόβο για την αύξηση του βάρους και διαστρεβλωμένη αντίληψη του βάρους.

Τα άτομα με νευρική ανορεξία δίνουν μεγάλη αξία στον έλεγχο του βάρους και του σχήματός τους, χρησιμοποιώντας ακραίες μεθόδους οι οποίες επηρεάζουν σημαντικά τη ζωή τους.

Για να αποτρέψουν την αύξηση του σωματικού βάρους ή για να συνεχίσουν να χάνουν βάρος, τα άτομα με νευρική ανορεξία συνήθως περιορίζουν αυστηρά την ποσότητα της τροφής που καταναλώνουν.

Μπορεί να ελέγχουν την πρόσληψη θερμίδων κάνοντας εμετό μετά το φαγητό ή κάνοντας κατάχρηση καθαρτικών, βοηθημάτων διατροφής, διουρητικών ή κλυμάτων.

Μπορεί επίσης να προσπαθούν να χάσουν βάρος με υπερβολική άσκηση.

Ανεξάρτητα από το πόσο βάρος χάνεται, το άτομο συνεχίζει να αγωνιά για την αύξηση του σωματικού του βάρους.

Η ανορεξία δεν έχει να κάνει με το φαγητό.

Είναι ένας εξαιρετικά ανθυγιεινός και μερικές φορές απειλητικός για τη ζωή τρόπος να προσπαθεί κανείς να αντιμετωπίσει συναισθηματικά προβλήματα.

Όταν πάσχετε από ανορεξία, συχνά εξισώνετε την ισχνότητα με την αυτοεκτίμηση.

Η ανορεξία, όπως και άλλες διατροφικές διαταραχές, μπορεί να κυριαρχήσει στη ζωή σας και είναι πολύ δύσκολο να ξεπεραστεί.

Αλλά με τη θεραπεία, μπορείτε να αποκτήσετε μια καλύτερη αίσθηση του εαυτού σας, να επιστρέψετε σε πιο υγιεινές διατροφικές συνήθειες και να αντιστρέψετε ορισμένες από τις σοβαρές επιπλοκές της ανορεξίας.

Νευρική ανορεξία: Συμπτώματα

Τα σωματικά σημεία και συμπτώματα της νευρικής ανορεξίας σχετίζονται με την πείνα.

Η ανορεξία συμπεριλαμβάνει επίσης συναισθηματικά και συμπεριφορικά ζητήματα που αφορούν μια μη ρεαλιστική αντίληψη του σωματικού βάρους και έναν εξαιρετικά έντονο φόβο να πάρει κανείς βάρος ή να παχύνει.

Ενδεχομένως να είναι δύσκολο να παρατηρήσετε σημεία και συμπτώματα της πάθησης, επειδή το τι θεωρείται χαμηλό σωματικό βάρος είναι διαφορετικό για τον κάθε άνθρωπο και ορισμένα άτομα μπορεί να μην φαίνονται εξαιρετικά αδύνατα.

Επίσης, τα άτομα με ανορεξία συχνά συγκαλύπτουν την ισχνότητά τους, τις διατροφικές τους συνήθειες ή τα σωματικά τους προβλήματα.

Νευρική ανορεξία: Σωματικά συμπτώματα

Τα σωματικά σημεία και συμπτώματα της ανορεξίας μπορεί να είναι τα ακόλουθα:

• Ακραία απώλεια βάρους ή μη επίτευξη της αναμενόμενης αύξησης του αναμενόμενου βάρους
• Λεπτή εμφάνιση
• Μη φυσιολογικές αιματολογικές εξετάσεις
• Κόπωση
• Αϋπνία
• Ζάλη ή λιποθυμία
• Γαλάζιος χρωματισμός των δακτύλων
• Μαλλιά που αραιώνουν, σπάνε ή πέφτουν
• Μαλακές, χνουδωτές τρίχες που καλύπτουν το σώμα
• Απουσία εμμήνου ρύσεως
• Δυσκοιλιότητα και κοιλιακό άλγος
• Ξηρό ή κιτρινωπό δέρμα
• Δυσανεξία στο κρύο
• Ακανόνιστος καρδιακός ρυθμός
• Χαμηλή αρτηριακή πίεση
• Αφυδάτωση
• Πρήξιμο των χεριών ή των ποδιών
• Διαβρωμένα δόντια και κάλοι στις αρθρώσεις των δακτύλων από τον προκλητό εμετό

Ορισμένοι άνθρωποι που πάσχουν από ανορεξία ξεσπούν σε επεισοδιακή υπερκατανάλωση τροφής και καθαρμούς, όπως και τα άτομα που πάσχουν από βουλιμία.

Όμως τα άτομα με ανορεξία γενικά αντιμετωπίζουν ένα ασυνήθιστα χαμηλό σωματικό βάρος, ενώ τα άτομα με βουλιμία συνήθως έχουν φυσιολογικό έως και πάνω από το φυσιολογικό βάρος.

Νευρική ανορεξία: Συναισθηματικά και συμπεριφορικά συμπτώματα

Τα συμπεριφορικά συμπτώματα της ανορεξίας μπορεί να περιλαμβάνουν προσπάθειες απώλειας βάρους με:

• Σοβαρό περιορισμό της πρόσληψης τροφής μέσω δίαιτας ή νηστείας
• Υπερβολική άσκηση
• Αδηφαγία και αυτοπροκαλούμενο εμετό για να απαλλαγούν από την τροφή, που μπορεί να αφορά τη χρήση καθαρτικών, κλύσματων, βοηθημάτων διατροφής ή φυτικών προϊόντων

Τα συναισθηματικά και συμπεριφορικά σημεία και συμπτώματα μπορεί να είναι τα ακόλουθα:

• Η ενασχόληση με το φαγητό, η οποία μερικές φορές περιλαμβάνει το μαγείρεμα περίτεχνων γευμάτων για τους άλλους, αλλά τη μη κατανάλωσή τους.
• Συχνή παράλειψη γευμάτων ή άρνηση φαγητού
• Άρνηση της πείνας ή δικαιολογίες για τη μη κατανάλωση φαγητού
• Κατανάλωση λίγων μόνο συγκεκριμένων “ασφαλών” τροφίμων, συνήθως χαμηλών σε λιπαρά και θερμίδες
• Υιοθέτηση αυστηρών πρακτικών γεύματος ή φαγητού, όπως το να φτύνουν το φαγητό μετά τη μάσηση
• Η μη επιθυμία να τρώει κανείς δημοσίως
• Ψέματα σχετικά με το πόσο φαγητό έχει καταναλωθεί
• Φόβος για την αύξηση του βάρους που μπορεί να συνεπάγεται κατ’ επανάληψη ζύγιση ή μέτρηση του σώματος
• Συχνός έλεγχος στον καθρέφτη για τυχόν ατέλειες
• Παράπονα για το ότι είναι παχύς ή ότι έχει μέρη του σώματος που είναι παχιά
• Κάλυψη με στρώματα ρούχων
• Αδιάφορη διάθεση (έλλειψη συναισθημάτων)
• Κοινωνική απόσυρση
• Ευερεθιστότητα
• Αϋπνία
• Μειωμένο ενδιαφέρον για το σεξ

Αιτίες

Η ακριβής αιτία της ανορεξίας είναι άγνωστη. Όπως συμβαίνει με πολλές ασθένειες, είναι πιθανώς ένας συνδυασμός βιολογικών, ψυχολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων.

• Βιολογικοί παράγοντες. Αν και δεν είναι ακόμη σαφές ποια γονίδια εμπλέκονται, μπορεί να υπάρχουν γενετικές αλλαγές που καθιστούν ορισμένα άτομα εκτεθειμένα σε υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν ανορεξία. Ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να έχουν γενετική τάση προς την τελειομανία, την ευαισθησία και την επιμονή – όλα τα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με την ανορεξία.
  
• Ψυχολογικοί παράγοντες. Ορισμένα άτομα με ανορεξία μπορεί να έχουν ψυχαναγκαστικά-καταναγκαστικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας που ευνοούν την τήρηση αυστηρών διαιτολογίων και την παραίτηση από το φαγητό παρά το γεγονός ότι πεινάνε. Μπορεί να έχουν μια ακραία τάση για τελειομανία, η οποία τους κάνει να πιστεύουν ότι δεν είναι ποτέ αρκετά αδύνατοι. Και μπορεί να έχουν υψηλά επίπεδα άγχους και να επιδίδονται σε περιορισμό του φαγητού για να το μειώσουν.
  
• Περιβαλλοντικοί παράγοντες. Ο σύγχρονος δυτικός πολιτισμός δίνει έμφαση στη λεπτότητα. Η επιτυχία και η αξία συχνά ταυτίζονται με το να είναι κανείς λεπτός. Η πίεση των συνομηλίκων μπορεί να συμβάλλει στην τροφοδότηση της επιθυμίας να είναι κανείς λεπτός, ιδιαίτερα μεταξύ των νεαρών κοριτσιών.

Παράγοντες κινδύνου

Η ανορεξία είναι πιο συχνή στα κορίτσια και στις γυναίκες.

Ωστόσο, τα αγόρια και οι άνδρες αναπτύσσουν ολοένα και περισσότερο διατροφικές διαταραχές, πιθανώς λόγω των αυξανόμενων κοινωνικών πιέσεων.

Η ανορεξία είναι επίσης πιο συχνή μεταξύ των εφήβων.

Παρόλα αυτά, άτομα κάθε ηλικίας μπορούν να αναπτύξουν αυτή τη διατροφική διαταραχή, αν και είναι σπάνια σε άτομα άνω των 40 ετών.

Οι έφηβοι ενδεχομένως να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο λόγω των απανωτών αλλαγών που υφίσταται το σώμα τους κατά τη διάρκεια της εφηβείας.

Μπορεί επίσης να αντιμετωπίζουν αυξημένη πίεση από τους συνομηλίκους και να είναι πιο ευαίσθητοι στην κριτική ή ακόμη και στα τυχαία σχόλια σχετικά με το βάρος ή το σχήμα του σώματός τους.

Ορισμένοι παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο ανορεξίας, όπως

• Γενετική. Αλλαγές σε συγκεκριμένα γονίδια μπορεί να εκθέσουν ορισμένα άτομα σε υψηλότερο κίνδυνο ανορεξίας. Όσοι έχουν συγγενή πρώτου βαθμού – γονέα, αδελφό ή παιδί – που είχε τη διαταραχή έχουν πολύ υψηλότερο κίνδυνο ανορεξίας.
  
• Δίαιτα και ασιτία. Η δίαιτα αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη διατροφικής διαταραχής. Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι πολλά από τα συμπτώματα της ανορεξίας είναι στην πραγματικότητα συμπτώματα ασιτίας. Η πείνα επηρεάζει τον εγκέφαλο και επηρεάζει τις αλλαγές στη διάθεση, την αυστηρότητα στη σκέψη, το άγχος και τη μείωση της όρεξης. Η πείνα και η απώλεια βάρους μπορεί να αλλάξουν τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου σε ευάλωτα άτομα, γεγονός που μπορεί να διαιωνίσει περιοριστικές διατροφικές συμπεριφορές και να καταστήσει δύσκολη την επιστροφή σε φυσιολογικές διατροφικές συνήθειες.
  
• Μεταβάσεις. Είτε πρόκειται για ένα νέο σχολείο, σπίτι ή εργασία, είτε για χωρισμό σε μια σχέση, είτε για το θάνατο ή την ασθένεια ενός αγαπημένου προσώπου, η αλλαγή μπορεί να επιφέρει συναισθηματικό στρες και να αυξήσει τον κίνδυνο ανορεξίας.

Επιπλοκές

Η ανορεξία μπορεί να έχει πολλές επιπλοκές. Στην πιο σοβαρή της μορφή, μπορεί να αποβεί μοιραία.

Ο θάνατος μπορεί να επέλθει ξαφνικά – ακόμη και όταν κάποιος δεν είναι υπερβολικά λιποβαρής.

Αυτό μπορεί να οφείλεται στην εμφάνιση μη φυσιολογικών καρδιακών ρυθμών (αρρυθμίες) ή σε ανισορροπία των ηλεκτρολυτών – μέταλλα όπως το νάτριο, το κάλιο και το ασβέστιο που διατηρούν την ισορροπία των υγρών στο σώμα σας.

Άλλες επιπλοκές της ανορεξίας είναι οι εξής:

• Αναιμία
• Καρδιακά προβλήματα, όπως πρόπτωση μιτροειδούς βαλβίδας, μη φυσιολογικός καρδιακός ρυθμός ή καρδιακή ανεπάρκεια
• Απώλεια οστικής μάζας (οστεοπόρωση), η οποία αυξάνει τον κίνδυνο καταγμάτων
• Απώλεια μυϊκής μάζας
• Στις γυναίκες, απουσία περιόδου
• Στους άνδρες, μειωμένη τεστοστερόνη
• Γαστρεντερικά προβλήματα, όπως δυσκοιλιότητα, φούσκωμα ή ναυτία
• Διαταραχές ηλεκτρολυτών, όπως χαμηλό κάλιο, νάτριο και χλωριούχο άλας στο αίμα
• Νεφρικά προβλήματα

Εάν ένα άτομο με ανορεξία υποσιτίζεται σοβαρά, κάθε όργανο του σώματος μπορεί να υποστεί βλάβη, όπως ο εγκέφαλος, η καρδιά και τα νεφρά.

Η βλάβη αυτή μπορεί να μην είναι πλήρως αναστρέψιμη, ακόμη και όταν η ανορεξία είναι υπό έλεγχο.

Εκτός από το πλήθος των σωματικών επιπλοκών, τα άτομα με ανορεξία έχουν συνήθως και άλλες διαταραχές της ψυχικής υγείας.

Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Κατάθλιψη, άγχος και άλλες διαταραχές της διάθεσης
• Διαταραχές προσωπικότητας
• Ψυχαναγκαστικές διαταραχές
• Κατάχρηση αλκοόλ και ουσιών
• Αυτοτραυματισμούς, αυτοκτονικές σκέψεις ή απόπειρες αυτοκτονίας

Πρόληψη

Δεν υπάρχει εγγυημένος τρόπος για την πρόληψη της νευρικής ανορεξίας.

Οι γιατροί πρωτοβάθμιας περίθαλψης (παιδίατροι, οικογενειακοί γιατροί και παθολόγοι) μπορεί να είναι σε θέση να εντοπίσουν πρώιμες ενδείξεις ανορεξίας και να αποτρέψουν την εξέλιξη της ασθένειας σε πλήρη έκταση.

Για παράδειγμα, μπορούν να κάνουν ερωτήσεις σχετικά με τις διατροφικές συνήθειες και την ικανοποίηση από την εμφάνιση κατά τη διάρκεια ιατρικών ραντεβού ρουτίνας.

Εάν παρατηρήσετε ότι ένα μέλος της οικογένειας ή ένας φίλος έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση, αυστηρές διατροφικές συνήθειες και δυσαρέσκεια με την εμφάνισή του, εξετάστε το ενδεχόμενο να του μιλήσετε για αυτά τα θέματα.

Παρόλο που ενδεχομένως να μην μπορείτε να αποτρέψετε την ανάπτυξη μιας διατροφικής διαταραχής, μπορείτε να συζητήσετε για πιο υγιεινή συμπεριφορά ή θεραπευτικές επιλογές.

Θεραπεία

Η θεραπεία για την ανορεξία γίνεται γενικά με ομαδική προσέγγιση, η οποία συνδυάζει γιατρούς, επαγγελματίες ψυχικής υγείας και διαιτολόγους, όλοι με εμπειρία στις διατροφικές διαταραχές.

Η συνεχής θεραπεία και η διατροφική εκπαίδευση είναι εξαιρετικά σημαντικοί παράγοντες για τη συνέχιση της ανάρρωσης.

Ακολουθεί μια ματιά στο τι περιλαμβάνει συνήθως η θεραπεία των ατόμων με ανορεξία.

• Νοσηλεία και άλλα προγράμματα

Ορισμένες κλινικές ειδικεύονται στη θεραπεία ατόμων με διατροφικές διαταραχές.

Μπορεί να προσφέρουν ημερήσια προγράμματα ή προγράμματα διαμονής αντί για πλήρη νοσηλεία.

Τα εξειδικευμένα προγράμματα διατροφικών διαταραχών μπορεί να προσφέρουν πιο εντατική θεραπεία για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους.

• Ιατρική περίθαλψη

Λόγω του πλήθους των επιπλοκών που προκαλεί η ανορεξία, μπορεί να χρειάζεστε συχνή παρακολούθηση των ζωτικών σημείων, του επιπέδου ενυδάτωσης και των ηλεκτρολυτών, καθώς και των συναφών σωματικών καταστάσεων.

Σε σοβαρές περιπτώσεις, τα άτομα με ανορεξία μπορεί αρχικά να χρειαστούν σίτιση μέσω ενός σωλήνα που τοποθετείται στη μύτη τους και καταλήγει στο στομάχι (ρινογαστρικός σωλήνας).

Η φροντίδα συνήθως συντονίζεται από έναν γιατρό ή έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας, με τη συμμετοχή και άλλων επαγγελματιών.

• Αποκατάσταση υγιούς βάρους

Ο πρώτος στόχος της θεραπείας είναι η επαναφορά σε ένα υγιές βάρος. Δεν μπορείτε να αναρρώσετε από την ανορεξία χωρίς να επιστρέψετε σε ένα υγιές βάρος και να μάθετε τη σωστή διατροφή.

Αυτοί που εμπλέκονται σε αυτή τη διαδικασία μπορεί να είναι:

1. Ο γιατρός πρωτοβάθμιας περίθαλψης, ο οποίος μπορεί να παρέχει ιατρική φροντίδα και να επιβλέπει τις θερμιδικές σας ανάγκες και την αύξηση του βάρους σας
2. Ένας ψυχολόγος ή άλλος επαγγελματίας ψυχικής υγείας, ο οποίος μπορεί να συνεργαστεί μαζί σας για την ανάπτυξη στρατηγικών συμπεριφοράς που θα σας βοηθήσουν να επιστρέψετε σε ένα υγιές βάρος
3. Ένας διαιτολόγος, ο οποίος μπορεί να σας προσφέρει καθοδήγηση για να επιστρέψετε σε κανονικές διατροφικές συνήθειες, παρέχοντας συγκεκριμένα σχέδια γευμάτων και θερμιδικές απαιτήσεις που θα σας βοηθήσουν να επιτύχετε τους στόχους σας για το βάρος σας.
4. Η οικογένειά σας, η οποία πιθανότατα θα σας βοηθήσει να διατηρήσετε φυσιολογικές διατροφικές συνήθειες.
5. Ψυχοθεραπεία

Αυτοί οι τύποι θεραπείας μπορεί να είναι ευεργετικοί για την ανορεξία:

Οικογενειακή θεραπεία. Αυτή είναι η μόνη τεκμηριωμένη θεραπεία για εφήβους με ανορεξία. Επειδή ο έφηβος με ανορεξία δεν είναι σε θέση να κάνει καλές επιλογές σχετικά με τη διατροφή και την υγεία του ενώ βρίσκεται στη δίνη αυτής της σοβαρής κατάστασης, η θεραπεία αυτή κινητοποιεί τους γονείς να βοηθήσουν το παιδί τους με την επανασίτιση και την αποκατάσταση του βάρους του μέχρι το παιδί να μπορεί να κάνει καλές επιλογές σχετικά με την υγεία του.

Ατομική θεραπεία. Για τους ενήλικες, η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία – συγκεκριμένα η ενισχυμένη γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία – έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να βοηθήσει. Ο κύριος στόχος της είναι η ομαλοποίηση των διατροφικών προτύπων και συμπεριφορών για την στήριξη της αύξησης του σωματικού βάρους. Ο δεύτερος στόχος είναι να βοηθήσει στην αλλαγή των στρεβλών πεποιθήσεων και σκέψεων που συντηρούν την περιοριστική διατροφή.

• Φάρμακα

Δεν έχουν εγκριθεί φάρμακα για τη θεραπεία της ανορεξίας, επειδή κανένα δεν έχει βρεθεί να δουλεύει πολύ καλά.

Ωστόσο, τα αντικαταθλιπτικά ή άλλα ψυχιατρικά φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν στη θεραπεία άλλων διαταραχών της ψυχικής υγείας που μπορεί επίσης να έχετε, όπως η κατάθλιψη ή το άγχος.

Θεραπευτικές προκλήσεις στην ανορεξία

Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στη θεραπεία της ανορεξίας είναι ότι οι άνθρωποι μπορεί να μην επιθυμούν τη θεραπεία.

Τα εμπόδια στη θεραπεία μπορεί να είναι μεταξύ άλλων:

• Να πιστεύετε ότι δεν χρειάζεστε θεραπεία
• Ο φόβος της αύξησης του σωματικού βάρους
• Να μην βλέπετε την ανορεξία ως ασθένεια αλλά μάλλον ως επιλογή τρόπου ζωής

Τα άτομα με ανορεξία μπορούν να αναρρώσουν. Ωστόσο, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο υποτροπής σε περιόδους υψηλού στρες ή κατά τη διάρκεια πυροδοτικών καταστάσεων. Η συνεχής θεραπεία ή τα περιοδικά ραντεβού σε περιόδους στρες μπορεί να σας βοηθήσουν να παραμείνετε υγιείς.

Τρόπος ζωής και οικιακές θεραπείες

Όταν πάσχετε από ανορεξία, μπορεί να είναι δύσκολο να φροντίσετε σωστά τον εαυτό σας.

Εκτός από την επαγγελματική θεραπεία που θα λάβετε, ακολουθήστε αυτά τα βήματα:

• Τηρήστε το θεραπευτικό σας πρόγραμμα. Μην παραλείπετε τις συνεδρίες θεραπείας και προσπαθήστε να μην παρεκκλίνετε από το πρόγραμμα των γευμάτων, ακόμη και αν σας κάνουν να νιώθετε άβολα.
• Συζητήστε με το γιατρό σας για τα κατάλληλα συμπληρώματα βιταμινών και μετάλλων. Αν δεν τρώτε καλά, είναι πιθανό ο οργανισμός σας να μην λαμβάνει όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται, όπως η βιταμίνη D ή ο σίδηρος. Ωστόσο, συνήθως συνιστάται η λήψη των περισσότερων βιταμινών και ανόργανων συστατικών από τις τροφές.
• Μην απομονώνεστε από τα μέλη της οικογένειας και τους φίλους που σας φροντίζουν και θέλουν να σας δουν να βελτιώνετε την υγεία σας. Κατανοήστε ότι έχουν το συμφέρον σας στο μυαλό τους.

Αντισταθείτε στις παροτρύνσεις να ζυγίζεστε ή να ελέγχετε συχνά τον εαυτό σας στον καθρέφτη.

Αυτά μπορεί να μην κάνουν τίποτα άλλο από το να τροφοδοτούν την επιθυμία σας να διατηρήσετε ανθυγιεινές συνήθειες.