Η νικοτίνη, ένα διεγερτικό που βρίσκεται στα φυτά του καπνού, είναι ένα από τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα ναρκωτικά στο Δυτικό κόσμο – και είναι εξίσου εθιστική με την κοκαΐνη ή την ηρωίνη, σύμφωνα με τους ειδικούς.
Στην Αμερική τα προϊόντα νικοτίνης ρυθμίζονται από την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Φαρμάκων (FDA). Ενώ η νικοτίνη είναι νόμιμη, από το 2019, είναι παράνομη η πώληση ή διανομή προϊόντων που περιέχουν νικοτίνη σε άτομα κάτω των 21 ετών.
Στην Ευρώπη ο διάλογος είναι ακόμα έντονος σχετικά με τη ρύθμιση των προϊόντων εκτός καπνού που περιέχουν νικοτίνη.
Τα νέα προϊόντα καπνού, όπως τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και ο θερμαινόμενος καπνός, αντικαθιστούν ολοένα και περισσότερο τα παραδοσιακά τσιγάρα, τα οποία, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, κοστίζουν στην Ευρώπη σχεδόν 700.000 ζωές κάθε χρόνο.
Επικαλούμενοι διάφορες παγκόσμιες μελέτες, οι υποστηρικτές τους επιμένουν ότι τα προϊόντα αυτά είναι πολύ λιγότερο επιβλαβή σε σύγκριση με το παραδοσιακό κάπνισμα και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ως προϊόντα μείωσης της βλάβης που προκαλείται από το παραδοσιακό κάπνισμα.
Από την άλλη πλευρά, η ΕΕ και μεγάλο μέρος της επιστημονικής κοινότητας παραμένουν επιφυλακτικοί, τονίζοντας την έλλειψη σαφών στοιχείων σχετικά με τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις τους.
Το κάπνισμα τσιγάρων είναι η κύρια πηγή νικοτίνης, με ένα πακέτο τσιγάρων να παρέχει περίπου 250 “χτυπήματα” της εξαιρετικά εθιστικής ουσίας.
Σήμερα καπνίζουν λιγότεροι άνθρωποι άνω των 18 ετών από ποτέ, αλλά το κάπνισμα εξακολουθεί να αποτελεί την πιο αποτρέψιμη αιτία θανάτου στις Ηνωμένες Πολιτείες και να ευθύνεται για 480.000 θανάτους ετησίως.
Οι εκτιμήσεις των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) για το 2018 δείχνουν ότι το 13,7% του ενήλικου πληθυσμού των ΗΠΑ καπνίζει τσιγάρα.
Πώς να αναγνωρίσετε τη νικοτίνη
Η νικοτίνη σπάνια πωλείται ως μεμονωμένο προϊόν, αλλά βρίσκεται συχνότερα ως συστατικό σε προϊόντα καπνού, όπως τα τσιγάρα και ορισμένα προϊόντα διακοπής του καπνίσματος, όπως οι τσίχλες και τα αυτοκόλλητα νικοτίνης.
Η νικοτίνη πωλείται ως υγρό για χρήση σε ηλεκτρονικά τσιγάρα.
Ποια είναι η επίδραση της νικοτίνης στο σώμα σας;
Όταν ένα άτομο εισπνέει τον καπνό του τσιγάρου, η νικοτίνη του καπνού απορροφάται γρήγορα από το αίμα και αρχίζει να επηρεάζει τον εγκέφαλο μέσα σε 10 δευτερόλεπτα.
Μόλις φτάσει εκεί, η νικοτίνη πυροδοτεί μια σειρά από χημικές αντιδράσεις που δημιουργούν προσωρινά συναισθήματα ευχαρίστησης και αυτοσυγκέντρωσης. Αλλά αυτές οι αισθήσεις είναι βραχυπρόθεσμες και υποχωρούν μέσα σε λίγα λεπτά.
Αυτές οι χημικές αντιδράσεις αφορούν την απελευθέρωση κατεχολαμινών όπως η αδρεναλίνη, η ορμόνη “μάχης ή φυγής”. Στον οργανισμό, η αδρεναλίνη αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση.
Όταν συμβαίνει αυτό, το άτομο μπορεί να εμφανίσει γρήγορη, ρηχή αναπνοή και την αίσθηση ταχυκαρδίας.
Η αδρεναλίνη δίνει επίσης εντολή στον οργανισμό να απορρίψει την περίσσεια γλυκόζης στην κυκλοφορία του αίματος.
Η νικοτίνη περιορίζει επίσης την όρεξη και μπορεί να συμβάλλει στην απώλεια βάρους με σύνθετους τρόπους.
Πώς σας κάνει η νικοτίνη να νιώθετε;
Η νικοτίνη μπορεί να προκαλέσει αισθήματα ευχαρίστησης για λίγα λεπτά, αλλά μπορεί επίσης να σας κάνει να νιώσετε τους καρδιακούς σας παλμούς να αυξάνονται.
Εάν ο οργανισμός σας αναπτύξει ανοχή στη νικοτίνη, είναι πιθανό να αισθανθείτε κουρασμένοι, νευρικοί ή ακόμη και καταθλιπτικοί όταν η νικοτίνη εξαντληθεί, και να επιθυμείτε άλλο ένα τσιγάρο.
Η νικοτίνη έχει επιπτώσεις σε πολλά διαφορετικά μέρη του σώματος:
Στον εγκέφαλο: Η νικοτίνη μπορεί να αλλάξει τη χημεία του εγκεφάλου σας και συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο ψυχιατρικών διαταραχών, όπως η μείζων καταθλιπτική διαταραχή και η διπολική διαταραχή.
Στο δέρμα: Η νικοτίνη συστέλλει τα αιμοφόρα αγγεία, γεγονός που εμποδίζει τη διοχέτευση θρεπτικών συστατικών στο δέρμα. Αυτό μπορεί να προκαλέσει πρόωρη γήρανση και ρυτίδες.
Καρδιά: Εκτός από την αύξηση του καρδιακού ρυθμού και της αρτηριακής πίεσης, η νικοτίνη στενεύει τις αρτηρίες, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής.
Πνεύμονες: Το κάπνισμα τσιγάρων ή η χρήση ατμού περιορίζει την ικανότητα των πνευμόνων σας με την πάροδο του χρόνου, γεγονός που μπορεί επίσης να προκαλέσει ασθένειες όπως η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) αργότερα.
Τι λένε οι ειδικοί
Μέχρι σήμερα, έχουν υπάρξει μελέτες που δείχνουν ορισμένα οφέλη της νικοτίνης, όπως η μείωση της έντασης και η ενίσχυση της σκέψης, καθώς και τη δυνατότητα του διεγερτικού να αποτρέψει τη γνωστική εξασθένηση προς τη νόσο Αλτσχάιμερ, να καθυστερήσει την εξέλιξη της νόσου Πάρκινσον, και να χρησιμοποιηθεί ως θεραπευτική προσέγγιση για τη ΔΕΠΥ και τη σχιζοφρένεια.
Παρόλα αυτά, οι ειδικοί της υγείας εξακολουθούν να προειδοποιούν για τους κινδύνους της νικοτίνης, ιδίως όταν χρησιμοποιείται από εφήβους των οποίων ο εγκέφαλος αναπτύσσεται ακόμη (μέχρι την ηλικία των 25 ετών).
Η νικοτίνη μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τα τμήματα του εγκεφάλου που παίζουν ρόλο στην προσοχή, τη μνήμη, τη μάθηση και την πλαστικότητα του εγκεφάλου.
Παρά το γεγονός ότι το κάπνισμα τσιγάρων μειώνεται, το άτμισμα και τα ηλεκτρονικά τσιγάρα βρίσκονται σε άνοδο. Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (AAP) προειδοποιεί ότι “τα ηλεκτρονικά τσιγάρα απειλούν να εθίσουν μια νέα γενιά στη νικοτίνη ” .
Χρήσεις εκτός πρόβλεψης και εγκεκριμένες χρήσεις
Η θεραπεία υποκατάστασης νικοτίνης (NRT) ήταν η πρώτη φαρμακολογική θεραπεία που εγκρίθηκε από τον FDA για τη διακοπή του καπνίσματος.
Μάλιστα, μελέτες δείχνουν ότι η χρήση του αυτοκόλλητου νικοτίνης μπορεί να διπλασιάσει το ποσοστό επιτυχίας της διακοπής του καπνίσματος ενός ατόμου, ειδικά όταν συνδυάζεται με έξωθεν υποστήριξη.
Υπάρχει μια γκάμα διαθέσιμων προϊόντων θεραπείας υποκατάστασης νικοτίνης, μεταξύ των οποίων:
- Τσίχλες νικοτίνης
- Εισπνευστήρας νικοτίνης
- Παστίλιες νικοτίνης
- Ρινικό σπρέι νικοτίνης
- Έμπλαστρο νικοτίνης
Συνήθεις παρενέργειες και επιδράσεις
Η νικοτίνη προκαλεί μια σειρά από παρενέργειες τόσο στον οργανισμό όσο και στον εγκέφαλο, όπως:
- Μειωμένη όρεξη
- Διάρροια
- Πεπτικές και γαστρεντερικές διαταραχές
- Ενισχυμένη διάθεση
- Βελτιωμένη μνήμη και εγρήγορση
- Αυξημένη αρτηριακή πίεση
- Αυξημένο καρδιακό ρυθμό
- Αυξημένη παραγωγή σάλιου και φλέγματος
- Ναυτία
- Εφίδρωση
Ενδείξεις χρήσης νικοτόνης
Εάν το αγαπημένο σας πρόσωπο καπνίζει τσιγάρα, πιθανότατα θα μπορείτε να το μυρίσετε πάνω του. Η διαπίστωση του ατμίσματος μπορεί να είναι λίγο πιο δύσκολη, αλλά εξακολουθούν να παρατηρούνται κάποια σημάδια χρήσης:
Συσκευές: Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα ή τα “στυλό ατμίσματος” μπορεί να μοιάζουν με στικάκι, στυλό ή γραφίδα με τρύπες σε κάθε άκρο.
Κατανάλωση περισσότερων υγρών: Το εξατμιζόμενο υγρό στα ηλεκτρονικά τσιγάρα περιέχει προπυλενογλυκόλη, η οποία προσελκύει και συγκρατεί μόρια νερού από το στόμα, προκαλώντας συνεχή ξηροστομία.
Ευερεθιστότητα: Αυτό είναι ένα κλασικό σημάδι της στέρησης νικοτίνης.
Αιμορραγία από τη μύτη: Το άτμισμα μπορεί να στεγνώσει τις ρινικές διόδους και να προκαλέσει ρινορραγία.
Γλυκιά μυρωδιά: Ο χυμός του ατμού είναι συχνά αρωματισμένος, οπότε αν ξαφνικά αισθανθείτε μια μυρωδιά από fruit punch ή τσιχλόφουσκα και δεν υπάρχει κανένα γλυκό τριγύρω, αυτό θα μπορούσε να είναι ένδειξη.
Ανοχή, εξάρτηση και στέρηση
Η νικοτίνη είναι εξαιρετικά εθιστική και όταν χρησιμοποιείται τακτικά, το σώμα και το μυαλό σας μαθαίνουν να προσδοκούν μια ορισμένη ποσότητα νικοτίνης κάθε μέρα.
Εάν δεν ικανοποιείτε αυτή την επιθυμία, τα συμπτώματα στέρησης μπορεί να είναι έντονα. Μπορεί γρήγορα να αναπτύξετε ανοχή στη νικοτίνη, με αποτέλεσμα να χρειάζεστε περισσότερη νικοτίνη για να επιτύχετε το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο είναι τόσο δύσκολο (αλλά όχι αδύνατο) να κόψετε το κάπνισμα.
Πόσο καιρό παραμένει η νικοτίνη στον οργανισμό σας;
Η νικοτίνη (με τη μορφή καπνού από τσιγάρο, πίπα ή ηλεκτρονικό τσιγάρο) απορροφάται στον οργανισμό κυρίως μέσω των πνευμόνων καθώς και των μεμβρανών στο στόμα και το λαιμό.
Μπορεί επίσης να απορροφηθεί από το γαστρεντερικό σας σύστημα (μέσω του καπνού που μασάτε, στις τσίχλες νικοτίνης και στις παστίλιες) ή από το δέρμα σας εάν χρησιμοποιείτε αυτοκόλλητο νικοτίνης.
Η νικοτίνη μεταβολίζεται κυρίως στο ήπαρ και αποβάλλεται μέσω των ούρων μέσω των νεφρών καθώς και με τα κόπρανα.
Ο χρόνος παραμονής της στον οργανισμό σας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως η ηλικία και το βάρος σας, ο τύπος του προϊόντος νικοτίνης, η συχνότητα χρήσης, καθώς και τα επίπεδα ενυδάτωσης και σωματικής δραστηριότητας του ατόμου.
Ως εκ τούτου, οι παρακάτω είναι εκτιμήσεις για το πόσο καιρό η νικοτίνη είναι ανιχνεύσιμη στον οργανισμό σας:
- Εξέταση σάλιου: Μία έως τέσσερις ημέρες
- Εξέταση αίματος: Δύο έως τέσσερις ημέρες
- Εξέταση ούρων: Δύο έως τέσσερις ημέρες
- Εξέταση θυλακίου τρίχας: Μέχρι 90 ημέρες
Εθισμός
Η νικοτίνη είναι μια εξαιρετικά εθιστική ουσία που βρίσκεται σε όλα τα προϊόντα καπνού, όπως τσιγάρα, πίπες, πούρα, καπνός για μάσημα, ταμπάκο, ναργιλές, ηλεκτρονικά τσιγάρα και άλλες συσκευές ατμίσματος.
Η νικοτίνη ενεργοποιεί τις ίδιες οδούς επιβράβευσης στον εγκέφαλο που ενεργοποιούν και άλλα ναρκωτικά όπως η κοκαΐνη ή οι αμφεταμίνες, αν και σε μικρότερο βαθμό.
Έρευνες έχουν δείξει ότι η νικοτίνη αυξάνει το επίπεδο της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, ενός νευροδιαβιβαστή που είναι υπεύθυνος για το αίσθημα της ευχαρίστησης και της ευεξίας.
Δυστυχώς, η απελευθέρωση της ντοπαμίνης είναι αυτή που συμβάλλει στον κύκλο του εθισμού, καθώς οι υποδοχείς ντοπαμίνης στον εγκέφαλό σας επιθυμούν περισσότερη νικοτίνη με την πάροδο του χρόνου.
