Δεν μπορούμε να αλλάξουμε το παρελθόν μας ή να ελέγξουμε το μέλλον μας. Αλλά το να γνωρίζουμε τους κινδύνους που διατρέχουμε σε ατομικό επίπεδο για στεφανιαία νόσο μπορεί να μας ενδυναμώσει.
Είτε αυτό το ερωτηματολόγιο είναι η αφύπνιση που χρειάζεστε για να δώσετε προτεραιότητα στην υγεία και την ευεξία σας, είτε μια αφορμή για να επευφημήσετε τη σκληρή δουλειά που καταβάλατε, είτε ένας τρόπος να περάσει η ώρα, ελπίζουμε να σας προσφέρει κάποια εικόνα για τους διάφορους παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία της καρδιάς σας.
1. Έχετε υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση);
Στη μέτρηση της αρτηριακής πίεσης εμπλέκονται δύο νούμερα: η συστολική και η διαστολική. Η συστολική αρτηριακή πίεση μετρά τη δύναμη που ασκεί το αίμα σας στα τοιχώματα των αρτηριών σας όταν η καρδιά σας συστέλλεται (“διοχετεύει” το αίμα). Η διαστολική πίεση – η οποία είναι πάντα χαμηλότερη – είναι η ίδια μέτρηση, αλλά αφορά την καρδιά σας σε κατάσταση ηρεμίας, μεταξύ των χτύπων.
Τι θεωρείται υψηλή αρτηριακή πίεση ή υπέρταση; Σύμφωνα με την Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία, ένα άτομο έχει υπέρταση εάν:
- Η συστολική του αρτηριακή πίεση είναι πάνω από 130.
- Η διαστολική του αρτηριακή πίεση είναι πάνω από 80.
Η υπέρταση καταπονεί την καρδιά και εντείνει τη φθορά των αιμοφόρων αγγείων, καθιστώντας πιο πιθανή την απόφραξή τους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, αν και είναι σπανιότερο, τα άτομα με χρόνια χαμηλή αρτηριακή πίεση (υπόταση) διατρέχουν επίσης κίνδυνο για καρδιακές παθήσεις.
2. Ποιο είναι το βιολογικό σας φύλο;
Οι άνδρες και τα άτομα που έχουν εκχωρηθεί ως άνδρες κατά τη γέννησή τους έχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου από ό,τι οι γυναίκες και τα άτομα που έχουν εκχωρηθεί ως γυναίκες κατά τη γέννησή τους. Όμως, ο κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου αυξάνεται κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης και μετά από αυτήν, εξισορροπώντας λίγο-πολύ τους κινδύνους και για τα δύο φύλα.
3. Πόσο χρονών είστε;
Όσο μεγαλώνετε, τόσο πιο πιθανό είναι να αναπτύξετε στεφανιαία νόσο. Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Γήρανσης των ΗΠΑ, ο κίνδυνος αυξάνεται σημαντικά στην ηλικία των 65 ετών. Αυτό συμβαίνει επειδή, όσο περισσότερο ζείτε, τόσο πιο πιθανό είναι να αναπτύξετε (ή να επιδεινώσετε) άλλους παράγοντες κινδύνου.
Ίσως η αρτηριακή σας πίεση να ανεβαίνει καθώς μεγαλώνετε, κάτι που είναι εξαιρετικά συνηθισμένο. Ή ίσως εσείς -όπως πολλοί άνθρωποι- γίνεστε λιγότερο σωματικά δραστήριοι. Οι ορμονικές διακυμάνσεις που αποτελούν φυσικό μέρος της διαδικασίας γήρανσης μειώνουν επίσης την ελαστικότητα των αρτηριών σας, γεγονός που μπορεί τελικά να οδηγήσει σε αθηροσκλήρωση. Και χρειάζεται χρόνος για να αναπτυχθούν οι πλάκες και να φράξουν τις αρτηρίες σας.
Πιάνετε το νόημα: Η καρδιά σας δεν λειτουργεί μεμονωμένα. Γερνάει μαζί με το υπόλοιπο σώμα σας, ανταποκρινόμενη τόσο στο πέρασμα του χρόνου όσο και στις άλλες αλλαγές που συμβαίνουν σε ολόκληρο το σώμα σας.
4. Έχει η βιολογική σας οικογένεια ιστορικό καρδιακών παθήσεων;
Η γονιδιακή (κληρονομική) σύνθεση ορισμένων ατόμων αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου.
Όταν εξετάζετε το βιολογικό οικογενειακό σας δέντρο, Κάντε κάτι περισσότερο από το να σημειώνετε απλώς τα κλαδιά που περιλαμβάνουν καρδιακές παθήσεις. Θα πρέπει επίσης να σκεφτείτε πόσο στενοί συγγενείς είστε με αυτά τα άτομα – και πόσο χρονών ήταν όταν εμφάνισαν στεφανιαία νόσο.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ενημερώσετε τον γιατρό σας εάν έχετε συγγενείς που εμφάνισαν καρδιοπάθεια πριν από την ηλικία των 50 ετών ή είχαν υψηλή χοληστερόλη σε νεαρή ηλικία. Αυτό θα μπορούσε να αποτελεί ένδειξη μιας κληρονομικής πάθησης που ονομάζεται οικογενής υπερχοληστερολαιμία . Μια έγκαιρη διάγνωση μπορεί να αλλάξει τη ζωή σας – με την καλή έννοια. Η προληπτική θεραπεία για την οικογενή υπερχοληστερολαιμία μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο καρδιακής νόσου.
5. Έχετε υψηλή χοληστερόλη;
Η υψηλή χοληστερόλη (υπερλιπιδαιμία) μπορεί να συμβάλει στη συσσώρευση πλάκας στην κυκλοφορία του αίματός σας. Αυτές οι πλάκες μπορεί να φράξουν τα αιμοφόρα αγγεία που οδηγούν στην καρδιά σας, στενεύοντάς τα και ενδεχομένως εμποδίζοντας τη ροή του αίματος. Η χοληστερόλη μπορεί να είναι υψηλή για πολλούς λόγους, ορισμένοι από τους οποίους (όπως η διατροφή σας) είναι στο χέρι σας να αλλάξετε. Η υψηλή χοληστερόλη μπορεί επίσης να είναι κληρονομική.
Η ολική χοληστερόλη άνω των 200 mg/dL θεωρείται οριακά υψηλή, ενώ άνω των 240 mg/dL είναι υψηλή. Επίσης, θέλετε η LDL χοληστερόλη σας (η “κακή” χοληστερόλη) να είναι μικρότερη από 100 και η HDL χοληστερόλη σας (η “καλή” χοληστερόλη) να είναι 60 ή μεγαλύτερη.
Δεν είστε σίγουροι για το επίπεδο της χοληστερόλης σας; Επικοινωνήστε με τον γιατρό σας και πείτε του ότι θα θέλατε να κάνετε μια εξέταση λιπιδίων. Πρόκειται για μια απλή εξέταση αίματος που θα σας δώσει γρήγορη εικόνα για την καρδιαγγειακή σας υγεία. Εάν αποδειχθεί ότι η χοληστερόλη σας είναι πολύ υψηλή, ο γιατρός σας μπορεί να σας προτείνει τη λήψη φαρμάκων που ονομάζονται στατίνες για τη μείωσή της.
6. Καπνίζετε;
Σε αυτό το σημείο, είναι γνωστό ότι το κάπνισμα κάνει κακό στην υγεία σας. Είναι φυσιολογικό να σκέφτεστε πρώτα παθήσεις όπως η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) και ο καρκίνος του πνεύμονα, αλλά το κάπνισμα κάνει επίσης κακό στην καρδιά σας. Για την ακρίβεια, είναι ο σημαντικότερος από τους γνωστούς, τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου για τη στεφανιαία νόσο.
Η νικοτίνη επιταχύνει τον ρυθμό της καρδιάς και στενεύει τις αρτηρίες, καθιστώντας δυσκολότερη τη διέλευση επαρκούς ποσότητας αίματος. Και η παρατεταμένη χρήση επιθεμάτων νικοτίνης και παστίλιων νικοτίνης αυξάνει επίσης τον κίνδυνο για καρδιακή νόσο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι ειδικοί επιστήμονες λένε ότι είναι σημαντικό η θεραπεία υποκατάστασης νικοτίνης να είναι βραχυπρόθεσμη. Σίγουρα δεν θα πρέπει να αποτελεί το πλήρες σχέδιο διακοπής του καπνίσματος.
Εάν είστε έτοιμοι να διακόψετε το κάπνισμα αλλά δεν είστε σίγουροι για το πώς να το κάνετε – ή εάν οι προηγούμενες προσπάθειές σας δεν έχουν αποδώσει – μιλήστε με έναν ειδικό γιατρό.
7. Πόσο σωματικά δραστήριοι είστε;
Πιθανόν να το έχετε ξανακούσει: Οι ειδικοί συνιστούν 30 λεπτά άσκησης μέτριας έντασης πέντε φορές την εβδομάδα. Αν αυτή η χρονική δέσμευση ή το επίπεδο σωματικής δραστηριότητας σας φαίνεται ανέφικτο, μην απελπίζεστε: Σε ό,τι αφορά την καρδιαγγειακή σας υγεία, κάθε ελάχιστο ποσό βοηθάει. Κάντε ό,τι μπορείτε, όσο πιο συχνά μπορείτε, και σιγά-σιγά καταλήξτε σε μια ρουτίνα πέντε ημερών την εβδομάδα.
Όπως υποδηλώνει και το όνομά της, η τακτική καρδιοαναπνευστική προπόνηση είναι ένας ιδιαίτερα καλός τρόπος για να βελτιώσετε την υγεία της καρδιάς σας και να μειώσετε τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου. Εκτός από τη βελτίωση της κυκλοφορίας σας και την αύξηση της ποσότητας οξυγόνου στο αίμα σας, με την πάροδο του χρόνου, η καρδιοαναπνευστική άσκηση μπορεί επίσης να μειώσει τόσο την αρτηριακή σας πίεση όσο και τον καρδιακό σας ρυθμό. Μπορεί ακόμη να βοηθήσει στην αύξηση της “καλής” HDL χοληστερόλης σας και στη μείωση της “κακής” LDL χοληστερόλης.
Εάν έχετε κάποια αναπηρία που περιορίζει την ικανότητά σας να συμμετέχετε σε σωματικές δραστηριότητες, συζητήστε το με τον γιατρό σας. Μαζί μπορείτε να καθορίσετε ποιο είδος και ποσότητα άσκησης είναι κατάλληλο για εσάς. Να θυμάστε: Κάθε δραστηριότητα είναι καλή δραστηριότητα, από τη γιόγκα σε καρέκλα μέχρι το περπάτημα στην πισίνα, από τις ασκήσεις αναπνοής μέχρι τη φυσικοθεραπεία.
8. Πώς είναι τα γεύματά σας;
Είναι καλύτερο να περιορίσετε την κατανάλωση των ακόλουθων τύπων τροφίμων:
- Κόκκινο κρέας και κρέας από όργανα.
- Επεξεργασμένα δημητριακά (σε αντίθεση με τα δημητριακά ολικής αλέσεως).
- Πρόσθετα σάκχαρα και υπερβολικό αλάτι.
- Πολύ επεξεργασμένα και πρόχειρα τρόφιμα.
- Τροπικά έλαια (σε αντίθεση με τα υγρά φυτικά έλαια όπως το ελαιόλαδο).
- Γαλακτοκομικά προϊόντα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά.
- Αλκοόλ.
Σε ό,τι αφορά την υγεία της καρδιάς, ο χρυσός κανόνας διατροφής είναι η μεσογειακή διατροφή. Για την ακρίβεια, μελέτες έχουν δείξει ότι είναι σημαντικά πιο αποτελεσματική για τη μείωση του κινδύνου καρδιακών παθήσεων από ό,τι μια προσέγγιση με μειωμένα λιπαρά. Και σε αντίθεση με τις δραστικές δίαιτες ή τις δίαιτες που είναι κάθε φορά στη μόδα, η μεσογειακή δίαιτα είναι μακροπρόθεσμα βιώσιμη, γεγονός που αποτελεί το κλειδί για να διατηρήσετε την καρδιά σας υγιή καθώς μεγαλώνετε.
9. Έχετε διαγνωστεί με διαβήτη;
Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC), τα άτομα που πάσχουν από διαβήτη – είτε πρόκειται για διαβήτη τύπου 1 είτε για διαβήτη τύπου 2 – έχουν δύο φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρδιακές παθήσεις σε σχέση με τα άτομα που δεν πάσχουν από διαβήτη. Αυτά είναι ανησυχητικά στατιστικά στοιχεία, αλλά το θέμα είναι το εξής: Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής που συνιστούν οι γιατροί για τη διαχείριση του διαβήτη έχουν επίσης θετικό αντίκτυπο στην υγεία της καρδιάς σας.
10. Πόσο στρεσαρισμένοι είστε – και πόσο αποτελεσματικά αντιμετωπίζετε το άγχος;
- “Παραλίγο να πάθω καρδιακή προσβολή!”
- “Αυτό το τηλεφώνημα μου ανέβασε την πίεση”.
- “Ηρέμησε! Θα πάθεις έμφραγμα!”
Εδώ και πολλά χρόνια έχουμε κατανοήσει τη σχέση μεταξύ του στρες και της υγείας της καρδιάς – τόσο πολύ που την αναφέρουμε σε περιστασιακές κουβέντες. Και με την πάροδο του χρόνου, η σχέση αυτή έχει επιβεβαιωθεί από τους ερευνητές.
Όταν βρισκόμαστε υπό πίεση για παρατεταμένες χρονικές περιόδους, τα επίπεδα κορτιζόλης αυξάνονται. Η κορτιζόλη είναι μια ορμόνη του στρες που επηρεάζει κάθε μέρος του σώματός μας, συμπεριλαμβανομένων των συστημάτων που ρυθμίζουν την αρτηριακή μας πίεση. Προκαλεί επίσης χρόνια φλεγμονή.
Η κορτιζόλη υποτίθεται ότι καταστέλλει τη φλεγμονή. Αλλά όταν βρίσκεστε σε μια συνεχή κατάσταση μάχης ή φυγής, το σώμα σας ουσιαστικά συνηθίζει σε όλη αυτή την κορτιζόλη, καθιστώντας την αναποτελεσματική. Η χρόνια φλεγμονή συνδέεται με καρδιαγγειακές παθήσεις, καθώς και με αύξηση του σωματικού βάρους και προβλήματα σακχάρου στο αίμα.
Το άγχος βλάπτει έμμεσα και την καρδιά μας. Αυτό συμβαίνει επειδή πολλοί από εμάς – για απόλυτα φυσιολογικούς λόγους – αντιμετωπίζουμε το στρες με ανθυγιεινό τρόπο.
Ξαγρυπνάμε τη νύχτα ανησυχώντας. Επιδιδόμαστε σε ” τροφές παρηγοριάς”. Καπνίζουμε σαν φουγάρα ή κατεβάζουμε το ένα φλιτζάνι μετά το άλλο του καφέ. Ναρκώνουμε τους εαυτούς μας με αλκοόλ ή ναρκωτικά. Και παραμελούμε δραστηριότητες αυτοφροντίδας, όπως η άσκηση ή οι τεχνικές ενσυνειδητότητας.
Αυτό μπορεί να σας κάνει να νιώσετε καλύτερα βραχυπρόθεσμα. Αλλά αυτές οι στρατηγικές αντιμετώπισης στην πραγματικότητα αυξάνουν μακροπρόθεσμα τα επίπεδα κορτιζόλης μας, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο.
Εάν τα επίπεδα άγχους σας μοιάζουν δυσβάσταχτα ή ανθυγιεινά, είναι καιρός να μιλήσετε με τον γιατρό σας.
