Έχετε μπει ποτέ σε ένα δωμάτιο και έχετε ξεχάσει γιατί μπήκατε; Ξεχάσατε το όνομα ενός γνωστού που γνωρίσατε πριν από μερικά χρόνια; Ξεχάσατε το όνομα ενός εργαλείου στο μαγαζί σας;
Τα κενά μνήμης και η μετρίου βαθμού μείωση των δεξιοτήτων της σκέψης είναι συνηθισμένο φαινόμενο καθώς μεγαλώνετε.
Υπάρχει, ωστόσο, διαφορά μεταξύ των φυσιολογικών αλλαγών στη μνήμη και της απώλειας μνήμης που σχετίζεται με νευροεκφυλιστικές παθήσεις, όπως η νόσος του Αλτσχάιμερ και η άνοια με σωμάτια του Lewy. Και μερικά προβλήματα μνήμης είναι το αποτέλεσμα παθήσεων που μπορούν να αντιμετωπιστούν.
Συνέχεια της μνήμης
Σκεφτείτε ότι η λειτουργία της μνήμης κινείται σε ένα συνεχές, με τη μνήμη και τη γνωστική λειτουργία κάθε ατόμου να βρίσκονται κάπου κατά μήκος του.
Ορισμένοι άνθρωποι έχουν έντονη μνήμη και μπορούν να ανακαλέσουν ακόμη και τις πιο μικρές λεπτομέρειες, ενώ άλλοι δυσκολεύονται να θυμηθούν σημαντικά γεγονότα.
Οι αλλαγές στη μνήμη μπορούν να θεωρηθούν ως μία κίνηση κατά μήκος αυτού του συνεχούς.
- Μικρές μεταβολές
Οι μικρές μεταβολές στη μνήμη καθώς το άτομο γερνάει θεωρούνται φυσιολογικές. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται το να μην βρίσκει κανείς τα γυαλιά ανάγνωσης ή να δυσκολεύεται περιστασιακά να βρει τη σωστή λέξη. Αυτές οι καταστάσεις είναι συνηθισμένες και ανήκουν στο εύρος των φυσιολογικών αλλαγών της μνήμης. Αυτού του είδους τα κενά δεν επηρεάζουν την καθημερινή ζωή και δεν θεωρούνται σημάδια άνοιας.
- Ήπια γνωστική εξασθένιση
Αυτή η μεταβολή είναι μια σημαντικότερη μετακίνηση κατά μήκος του συνεχούς της μνήμης. Η ήπια γνωστική εξασθένιση παρατηρείται εάν ένα άτομο εμφανίζει αλλαγές στη μνήμη πέραν των νοητικών αλλαγών, όπως οι δεξιότητες σκέψης ή συλλογισμού.
Αυτές οι αλλαγές είναι περισσότερες από ό,τι αναμένεται για την ηλικία του ατόμου, αλλά λιγότερες σε σχέση με ένα άτομο που διαγιγνώσκεται με άνοια. Τα άτομα με ήπια γνωστική διαταραχή μπορούν να ζουν μόνα τους και η διαταραχή δεν επηρεάζει σημαντικά την καθημερινή τους ζωή.
Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν προβλήματα βραχυπρόθεσμης μνήμης, επανάληψη συνομιλιών και ερωτήσεων και αυξημένη εξάρτηση από λίστες και καταλόγους.
Ωστόσο, τα άτομα με ήπια γνωστική εξασθένηση μπορούν συνήθως να διαχειρίζονται μόνοι τους τα οικονομικά τους, τα φάρμακα και τις δουλειές του σπιτιού και να οδηγούν χωρίς προβλήματα.
Για ορισμένους ανθρώπους, η ήπια γνωστική εξασθένιση δεν επιδεινώνεται. Η μνήμη και η λειτουργία τους παραμένουν σταθερές για το υπόλοιπο της ζωής τους.
Για άλλους, αποτελεί πρώιμο σύμπτωμα μιας νευροεκφυλιστικής πάθησης, όπως η νόσος του Αλτσχάιμερ. Οι γιατροί δεν μπορούν να προβλέψουν ποιοι άνθρωποι θα παραμείνουν σταθεροί και ποιοι θα παρουσιάσουν έκπτωση με την πάροδο του χρόνου.
- Άνοια
Η άνοια δεν είναι μια συγκεκριμένη ασθένεια, αλλά καλύτερα μια ομάδα συμπτωμάτων που επηρεάζει τη μνήμη, τη σκέψη και τις κοινωνικές ικανότητες αρκετά σοβαρά ώστε να επηρεάζει την καθημερινή ζωή.
Αν και η άνοια έχει μία αρνητική χροιά, στην πραγματικότητα σημαίνει ότι η λειτουργία του εγκεφάλου ενός ατόμου είναι αρκετά εξασθενημένη ώστε το άτομο να μην μπορεί να ζήσει μόνο του και να χρειάζεται βοήθεια σε κάποιες καθημερινές εργασίες.
Συχνά, η απώλεια μνήμης που διαταράσσει την καθημερινή ζωή είναι ένα από τα πρώτα ή πιο αναγνωρίσιμα σημάδια της άνοιας.
Άλλα πρώιμα σημάδια της άνοιας ενδέχεται να είναι τα εξής:
- Να κάνετε επανειλημμένα τις ίδιες ερωτήσεις.
- Να ξεχνάτε συνηθισμένες λέξεις όταν μιλάτε.
- Να μπερδεύετε λέξεις, όπως να λέτε “κρεβάτι” αντί για “τραπέζι”.
- Να χρειάζεται περισσότερος χρόνος για να ολοκληρώσετε οικείες, απλές εργασίες, όπως ο χειρισμός ενός φούρνου μικροκυμάτων ή ενός πλυντηρίου ρούχων.
- Να παρατηρείται αδυναμία εκτέλεσης σύνθετων εργασιών που περιέχουν πολλά βήματα, όπως το να ακολουθήσετε μια συνταγή ή να παίξετε ένα επιτραπέζιο παιχνίδι.
- Η λανθασμένη τοποθέτηση αντικειμένων σε ακατάλληλες θέσεις, όπως η τοποθέτηση ενός πορτοφολιού στο ψυγείο.
- Να μπερδεύεστε ενώ περπατάτε ή οδηγείτε σε μια οικεία περιοχή.
- Να περιορίζετε τη συμμετοχή σας σε συζητήσεις.
Πώς μπορείτε λοιπόν να ξεχωρίσετε τις απλές παραλήψεις από κάτι που μπορεί να είναι πιο σοβαρό; Το σημαντικό πράγμα που πρέπει να αναζητήσετε είναι η επίμονη αλλαγή στην ικανότητα σκέψης και λειτουργίας μας.
Ακολουθούν πέντε ενδείξεις.
Χάνετε πράγματα και δεν μπορείτε να καταλάβετε πού βρίσκονται;
Όλοι μας χάνουμε πράγματα. Και ναι, σε ένα πολυάσχολο πρωινό μπορεί να βάλουμε ακόμα και το κουτί με τα κορνφλέικς στο ψυγείο, αν κινούμαστε πολύ γρήγορα.
Είναι φυσιολογικό να βάζουμε πράγματα σε λάθος σημείο και είναι φυσιολογικό να αντιλαμβανόμαστε το λάθος ή να ακολουθούμε τα βήματά μας για να βρούμε τα κλειδιά που βρίσκονται στην κορυφή της στοίβας της σημερινής αλληλογραφίας.
Τι δεν είναι φυσιολογικό: Το να μην μπορείς να βρεις πού μπορεί να βρίσκονται τα χαμένα αντικείμενα, να βάζεις τα πράγματα σε όλο και πιο ασυνήθιστα μέρη και να αρχίζεις να υποψιάζεσαι -χωρίς αποδείξεις- ότι κάποιοι έχουν κλέψει τα χαμένα σου αντικείμενα.
Χάνεστε σε γνώριμα μέρη;
Το να χάνετε το δρόμο ενώ οδηγείτε, περπατάτε ή παίρνετε τα μέσα μαζικής μεταφοράς σε ένα νέο μέρος είναι φυσιολογικό. Το ίδιο και το να απορροφάστε τόσο πολύ από το ταξίδι σας (ή τις σκέψεις σας) που πρέπει να επαναπροσανατολιστείτε για να καταλάβετε πού ακριβώς βρίσκεστε.
Τι δεν είναι φυσιολογικό: Το να οδηγείτε ή να περπατάτε για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς να συνειδητοποιείτε ότι έχετε χαθεί ή το να ξεχνάτε εντελώς πού βρίσκεστε και να μη ζητάτε βοήθεια σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να είναι σημάδι άνοιας. Μπορεί επίσης να ξεχνάτε πώς φτάσατε σε μια νέα τοποθεσία, να αποπροσανατολίζεστε εύκολα σε οικεία μέρη ή να χάνετε την ικανότητα να διαβάζετε έναν χάρτη ή να ακολουθείτε ορόσημα και πινακίδες κυκλοφορίας.
Χάνετε την αίσθηση της ώρας, της ημερομηνίας ή της εποχής;
Πού και πού, όλοι μας ξεχνάμε ποια μέρα της εβδομάδας είναι, αλλά συνήθως το θυμόμαστε ή το καταλαβαίνουμε γρήγορα.
Το πιο ανησυχητικό: να μην ξέρετε τι μέρα είναι, την ώρα της ημέρας ή πόσος χρόνος περνάει -και να μην καταλαβαίνετε ότι το έχετε ξεχάσει.
Επιπλέον, η αδυναμία να θυμηθείς τα ραντεβού ή ακόμα και να τα χάσεις, παρόλο που τα έχεις βάλει στο ημερολόγιο ή έχεις λάβει πολλές υπενθυμίσεις από τον περίγυρό σου. Αυτά μπορεί να είναι σημάδια άνοιας.
Μήπως οι συζητήσεις σας έχουν βαλτώσει;
Όλοι μας πρέπει να αναζητούμε την κατάλληλη λέξη κατά καιρούς. Και είναι φυσιολογικό αυτό να συμβαίνει συχνότερα όσο μεγαλώνουμε.
Τι δεν είναι φυσιολογικό: η υπερβολική δυσκολία να θυμάστε λέξεις, το να αποκαλείτε πράγματα και ανθρώπους με λάθος λέξεις ή ονόματα και να αποσύρεστε κοινωνικά ως αποτέλεσμα αυτών των αδυναμιών σας.
Το να δυσκολεύεστε όλο και περισσότερο να παρακολουθήσετε, να συμμετέχετε ή να συνεχίσετε μια συζήτηση (μπορεί να σταματήσετε να μιλάτε στη μέση της σκέψης σας και να μην ξέρετε τι επρόκειτο να πείτε στη συνέχεια) ή ακόμη και το να δυσκολεύεστε να παρακολουθήσετε την πλοκή στην τηλεόραση μπορεί επίσης να αποτελεί ένδειξη κινδύνου άνοιας.
Επηρεάζουν τα κενά μνήμης την καθημερινή σας ζωή;
Το να ξεχνάτε το όνομα του σκύλου του γείτονά σας είναι φυσιολογικό. Αυτό που δεν είναι φυσιολογικό είναι το εξής: Το να μην μπορείτε πλέον να εκτελέσετε καθημερινές δραστηριότητες με τον τρόπο που συνηθίζατε και να χρειάζεστε πλέον τη βοήθεια της οικογένειάς σας ή ειδικών επαγγελματιών.
Αν παλαιότερα τακτοποιούσατε τους τραπεζικούς σας λογαριασμούς με ακρίβεια λεπτού και τώρα έχετε χάσει την αίσθηση του πού πηγαίνουν τα χρήματα του νοικοκυριού σας, οι λογαριασμοί δεν πληρώνονται, με αποτέλεσμα να διακοπεί το ηλεκτρικό ρεύμα ή η τηλεφωνική υπηρεσία.
Ομοίως, νιώθετε ότι έχετε χαθεί και ότι είστε πελαγωμένοι φτιάχνοντας ή, ακόμα χειρότερα, μη καταφέρνοντας να φτιάξετε το εορταστικό φαγητό για το οικογενειακό τραπέζι με την αγαπημένη σας παλιά συνταγή.
Όλα αυτά είναι πρώιμα σημάδια αλλοιώσεων του εγκεφάλου.
