Η σαρκοείδωση είναι μια ασθένεια που χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη μικροσκοπικών συλλογών φλεγμονωδών κυττάρων (κοκκιωμάτων) σε οποιοδήποτε μέρος του σώματός σας – συνηθέστερα στους πνεύμονες και τους λεμφαδένες.
Όμως μπορεί επίσης να επηρεάσει τα μάτια, το δέρμα, την καρδιά και άλλα όργανα.
Η αιτία της σαρκοείδωσης είναι άγνωστη, αλλά οι ειδικοί πιστεύουν ότι είναι αποτέλεσμα της αντίδρασης του ανοσοποιητικού συστήματος του σώματος σε μια άγνωστη ουσία.
Ορισμένες έρευνες υποδηλώνουν ότι μολυσματικοί παράγοντες, χημικές ουσίες, σκόνη και μια πιθανή μη φυσιολογική αντίδραση στις πρωτεΐνες του ίδιου του σώματος (αυτοπρωτεΐνες) θα μπορούσαν να είναι υπεύθυνες για το σχηματισμό κοκκιωμάτων σε άτομα που έχουν γενετική προδιάθεση.
Δεν υπάρχει θεραπεία για τη σαρκοείδωση, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι τα πάνε πολύ καλά χωρίς θεραπεία ή με μέτρια μόνο θεραπεία.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η σαρκοείδωση υποχωρεί από μόνη της.
Ωστόσο, η σαρκοείδωση μπορεί να διαρκέσει για χρόνια και μπορεί να προκαλέσει βλάβες σε όργανα.
Συμπτώματα
Τα σημεία και τα συμπτώματα της σαρκοείδωσης ποικίλλουν ανάλογα με τα όργανα που έχουν προσβληθεί.
Η σαρκοείδωση μερικές φορές αναπτύσσεται σταδιακά και προκαλεί συμπτώματα που διαρκούν για χρόνια.
Άλλες φορές, τα συμπτώματα εμφανίζονται ξαφνικά και στη συνέχεια εξαφανίζονται εξίσου γρήγορα.
Πολλά άτομα με σαρκοείδωση δεν έχουν συμπτώματα, οπότε η νόσος μπορεί να ανακαλυφθεί μόνο όταν γίνεται ακτινογραφία θώρακος για άλλο λόγο.
Γενικά συμπτώματα
Η σαρκοείδωση μπορεί να ξεκινήσει με αυτά τα σημεία και συμπτώματα:
- Κόπωση
- Πρησμένους λεμφαδένες
- Απώλεια βάρους
- Πόνο και πρήξιμο στις αρθρώσεις, όπως οι αστράγαλοι
Συμπτώματα από τους πνεύμονες
Η σαρκοείδωση προσβάλλει συχνότερα τους πνεύμονες και μπορεί να προκαλέσει πνευμονικά προβλήματα, όπως:
- Επίμονο ξηρό βήχα
- Δύσπνοια
- Συριγμό
- Πόνο στο στήθος
Συμπτώματα από το δέρμα
Η σαρκοείδωση μπορεί να προκαλέσει δερματικά προβλήματα, τα οποία μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Ένα εξάνθημα από κόκκινα ή κοκκινωπά-μωβ εξογκώματα, που συνήθως εντοπίζονται στις κνήμες ή στους αστραγάλους, τα οποία μπορεί να είναι θερμά και ευαίσθητα στην αφή
- Παραμορφωτικές πληγές (βλάβες) στη μύτη, τα μάγουλα και τα αυτιά
- Περιοχές του δέρματος που έχουν πιο σκούρο ή πιο ανοιχτό χρώμα
- Διογκώσεις κάτω από το δέρμα (οζίδια), ιδίως γύρω από ουλές ή τατουάζ
Συμπτώματα από τα μάτια
Η σαρκοείδωση μπορεί να επηρεάσει τα μάτια χωρίς να προκαλέσει συμπτώματα, γι’ αυτό είναι σημαντικό να ελέγχετε τακτικά τα μάτια σας.
Όταν εμφανίζονται σημεία και συμπτώματα στα μάτια, αυτά ενδέχεται να είναι τα εξής:
- Θολή όραση
- Πόνος στα μάτια
- Κάψιμο, φαγούρα ή ξηρότητα των ματιών
- Σοβαρή ερυθρότητα
- Ευαισθησία στο φως
Συμπτώματα από την καρδιά
Τα σημεία και τα συμπτώματα που σχετίζονται με την καρδιακή σαρκοείδωση μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Πόνο στο στήθος
- Δύσπνοια
- Λιποθυμία (συγκοπή)
- Κόπωση
- Ακανόνιστους καρδιακούς παλμούς (αρρυθμίες)
- Ταχείς ή φτερουγίζοντες καρδιακοί παλμοί (αίσθημα παλμών)
- Πρήξιμο που προκαλείται από περίσσεια υγρών (οίδημα)
Η σαρκοείδωση μπορεί επίσης να επηρεάσει τον μεταβολισμό του ασβεστίου, το νευρικό σύστημα, το ήπαρ και τον σπλήνα, τους μύες, τα οστά και τις αρθρώσεις, τους νεφρούς, τους λεμφαδένες ή οποιοδήποτε άλλο όργανο.
Αιτίες
Οι γιατροί δεν γνωρίζουν τα ακριβή αίτια της σαρκοείδωσης.
Ορισμένοι άνθρωποι φαίνεται να έχουν γενετική προδιάθεση να αναπτύξουν τη νόσο, η οποία μπορεί να προκληθεί από βακτήρια, ιούς, σκόνη ή χημικές ουσίες.
Οι παράγοντες αυτοί πυροδοτούν μια υπερβολική αντίδραση του ανοσοποιητικού σας συστήματος και τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος αρχίζουν να συγκεντρώνονται σε ένα σχηματισμό φλεγμονής που ονομάζεται κοκκίωμα.
Καθώς τα κοκκιώματα συσσωρεύονται σε ένα όργανο, είναι δυνατόν να επηρεαστεί η λειτουργία του εν λόγω οργάνου.
Παράγοντες κινδύνου
Παρά το γεγονός ότι οποιοσδήποτε μπορεί να νοσήσει από σαρκοείδωση, οι παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο που διατρέχετε είναι οι εξής:
- Ηλικία και φύλο. Η σαρκοείδωση μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά συχνά εμφανίζεται μεταξύ των ηλικιών 20 και 60 ετών. Οι γυναίκες έχουν ελαφρώς περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν τη νόσο.
- Φυλή. Τα άτομα αφρικανικής καταγωγής και τα άτομα βορειοευρωπαϊκής καταγωγής παρουσιάζουν μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης σαρκοείδωσης. Οι Αφροαμερικανοί είναι πιο πιθανό να έχουν προσβολή και άλλων οργάνων ταυτόχρονα με τους πνεύμονες.
- Οικογενειακό ιστορικό. Εάν κάποιος στην οικογένειά σας έχει νοσήσει από σαρκοείδωση, έχετε περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξετε τη νόσο.
Επιπλοκές
Μερικές φορές η σαρκοείδωση προκαλεί μακροχρόνια προβλήματα.
- Πνεύμονες. Η μη θεραπευμένη πνευμονική σαρκοείδωση μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμες ουλές στους πνεύμονές σας (πνευμονική ίνωση), καθιστώντας δύσκολη την αναπνοή και προκαλώντας μερικές φορές πνευμονική υπέρταση.
- Μάτια. Η φλεγμονή μπορεί να επηρεάσει σχεδόν οποιοδήποτε μέρος του ματιού σας και μπορεί να προκαλέσει βλάβη στον αμφιβληστροειδή χιτώνα, η οποία μπορεί τελικά να οδηγήσει σε τύφλωση. Σπάνια, η σαρκοείδωση μπορεί επίσης να προκαλέσει καταρράκτη και γλαύκωμα.
- Νεφροί. Η σαρκοείδωση μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο το σώμα σας χειρίζεται το ασβέστιο, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε πέτρες στα νεφρά και να περιορίσει τη λειτουργία των νεφρών. Σπάνια, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε νεφρική ανεπάρκεια.
- Καρδιά. Η καρδιακή σαρκοείδωση οδηγεί σε κοκκιώματα στην καρδιά σας που μπορεί να διαταράξουν τον καρδιακό ρυθμό, τη ροή του αίματος και τη φυσιολογική λειτουργία της καρδιάς. Σε σπάνιες περιπτώσεις, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο.
- Νευρικό σύστημα. Ένας μικρός αριθμός ατόμων με σαρκοείδωση αναπτύσσει προβλήματα που σχετίζονται με το κεντρικό νευρικό σύστημα, όταν σχηματίζονται κοκκιώματα στον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό. Η φλεγμονή στα νεύρα του προσώπου, για παράδειγμα, μπορεί να προκαλέσει παράλυση του προσωπικού.
Διάγνωση
Η σαρκοείδωση μπορεί να είναι δύσκολο να διαγνωστεί, επειδή η νόσος συχνά εμφανίζει λίγα σημεία και συμπτώματα στα αρχικά της στάδια.
Όταν εμφανίζονται συμπτώματα, μπορεί να μιμούνται εκείνα άλλων διαταραχών.
Ο γιατρός σας θα ξεκινήσει πιθανότατα με μια φυσική εξέταση και θα εξετάσει τα συμπτώματά σας.
Θα ακούσει επίσης προσεκτικά την καρδιά και τους πνεύμονές σας, θα ελέγξει τους λεμφαδένες σας για διόγκωση και θα εξετάσει τυχόν δερματικές αλλοιώσεις.
Οι διαγνωστικές εξετάσεις μπορούν να βοηθήσουν στον αποκλεισμό άλλων διαταραχών και να καθορίσουν ποια συστήματα του σώματος μπορεί να επηρεάζονται από τη σαρκοείδωση.
Ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει εξετάσεις όπως:
- Εξετάσεις αίματος και ούρων για την αξιολόγηση της γενικότερης κατάστασης της υγείας σας και της καλής λειτουργίας των νεφρών και του ήπατός σας
- Ακτινογραφία θώρακα για τον έλεγχο των πνευμόνων και της καρδιάς σας
- Αξονική τομογραφία (CT) θώρακος για τον έλεγχο των πνευμόνων σας
- Τεστ πνευμονικής λειτουργίας για τη μέτρηση του όγκου των πνευμόνων και του οξυγόνου που αποδίδουν οι πνεύμονές στο αίμα σας.
- Ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ) για την ανίχνευση καρδιακών προβλημάτων και την παρακολούθηση της κατάστασης της καρδιάς
- Οφθαλμολογική εξέταση για τον έλεγχο προβλημάτων όρασης που μπορεί να οφείλονται στη σαρκοείδωση
- Τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET) ή μαγνητική τομογραφία (MRI) εάν η σαρκοείδωση φαίνεται να επηρεάζει την καρδιά ή το κεντρικό νευρικό σας σύστημα
Βιοψίες
Ο γιατρός σας μπορεί να ζητήσει να ληφθεί ένα μικρό δείγμα ιστού (βιοψία) από ένα μέρος του σώματός σας που εκτιμάται ότι πάσχει από σαρκοείδωση για να αναζητήσει τα κοκκιώματα που συνήθως παρατηρούνται στην πάθηση.
Για παράδειγμα, μπορούν να ληφθούν βιοψίες από το δέρμα σας εάν έχετε δερματικές αλλοιώσεις και από τους πνεύμονες και τους λεμφαδένες εφόσον κρίνεται απαραίτητο.
Θεραπεία
Δεν υπάρχει θεραπεία για τη σαρκοείδωση, αλλά σε πολλές περιπτώσεις, η σαρκοείδωση υποχωρεί από μόνη της.
Μπορεί να μην χρειάζεστε καν θεραπεία εάν δεν έχετε συμπτώματα ή έχετε μόνο ήπια συμπτώματα της πάθησης.
Η σοβαρότητα και η έκταση της κατάστασής σας θα καθορίσουν εάν θα χρειαστείτε θεραπεία και τι είδους θα είναι.
Φάρμακα
Εάν τα συμπτώματά σας είναι σοβαρά ή απειλείται η λειτουργία των οργάνων σας, είναι πιθανό να σας χορηγηθεί φαρμακευτική αγωγή.
Τα φάρμακα αυτά μπορεί να είναι:
- Κορτικοστεροειδή. Αυτά τα ισχυρά αντιφλεγμονώδη φάρμακα είναι συνήθως η θεραπεία πρώτης γραμμής για τη σαρκοείδωση. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα κορτικοστεροειδή μπορούν να εφαρμοστούν απευθείας σε μια προσβεβλημένη περιοχή – μέσω μιας κρέμας σε μια δερματική βλάβη ή σταγόνων στα μάτια.
- Φάρμακα που καταστέλλουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Φάρμακα όπως η μεθοτρεξάτη και η αζαθειοπρίνη μειώνουν τη φλεγμονή καταστέλλοντας το ανοσοποιητικό σύστημα.
- Υδροξυχλωροκίνη. Η υδροξυχλωροκίνη μπορεί να είναι χρήσιμη για τις δερματικές βλάβες και τα αυξημένα επίπεδα ασβεστίου στο αίμα.
- Αναστολείς του παράγοντα νέκρωσης όγκων άλφα (TNF-άλφα). Αυτά τα φάρμακα χρησιμοποιούνται συνήθως για τη θεραπεία της φλεγμονής που σχετίζεται με τη ρευματοειδή αρθρίτιδα. Μπορούν επίσης να είναι χρήσιμα στη θεραπεία της σαρκοείδωσης που δεν έχει ανταποκριθεί σε άλλες θεραπείες.
Άλλες θεραπείες
Ανάλογα με τα συμπτώματα ή τις επιπλοκές που αντιμετωπίζετε, μπορεί να σας προταθούν και άλλες θεραπείες.
Για παράδειγμα, μπορεί να σας χορηγηθεί φυσικοθεραπεία για τη μείωση της κόπωσης και τη βελτίωση της μυϊκής δύναμης, πνευμονική αποκατάσταση για τη μείωση των αναπνευστικών συμπτωμάτων ή εμφύτευση καρδιακού βηματοδότη ή απινιδωτή για τις καρδιακές αρρυθμίες.
Συνεχής παρακολούθηση
Το πόσο συχνά βλέπετε το γιατρό σας μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με τα συμπτώματα και τη θεραπεία σας.
Η τακτικές επισκέψεις στο γιατρό σας είναι σημαντικές – ακόμη και αν δεν χρειάζεστε θεραπεία.
Ο γιατρός σας θα παρακολουθεί τα συμπτώματά σας, θα καθορίζει την αποτελεσματικότητα των θεραπειών και θα κάνει έλεγχο για τυχόν επιπλοκές.
Η παρακολούθηση μπορεί να περιλαμβάνει τακτικές εξετάσεις ανάλογα με την κατάστασή σας.
Για παράδειγμα, μπορεί να κάνετε τακτικά ακτινογραφίες θώρακος, εργαστηριακές εξετάσεις και εξετάσεις ούρων, ηλεκτροκαρδιογραφήματα και εξετάσεις των πνευμόνων, των ματιών, του δέρματος και οποιουδήποτε άλλου εμπλεκομένου οργάνου.
Η παρακολούθηση μπορεί να διαρκέσει εφ’ όρου ζωής.
Τρόπος ζωής και σπιτικές θεραπείες
Εκτός από τη θεραπεία, αυτές οι συμβουλές αυτοφροντίδας μπορούν να βοηθήσουν:
- Πάρτε τα φάρμακά σας όπως σας έχει συνταγογραφηθεί. Ακόμη και αν αρχίσετε να αισθάνεστε καλύτερα, μην σταματήσετε να παίρνετε τα φάρμακά σας χωρίς να το συζητήσετε με το γιατρό σας. Τηρείτε όλα τα ραντεβού για περαιτέρω παρακολούθηση και συνεχή έλεγχο. Ενημερώστε το γιατρό σας εάν έχετε νέα συμπτώματα.
- Κάντε υγιεινές επιλογές στον τρόπο ζωής σας. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν την υγιεινή διατροφή, τη διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους, τη διαχείριση του άγχους και τον επαρκή ύπνο.
- Συνεχίστε να ασκείστε τακτικά . Η τακτική σωματική άσκηση μπορεί να βελτιώσει τη διάθεση, να ενδυναμώσει τους μύες και να βοηθήσει στη μείωση της κόπωσης που μπορεί να επηρεάσει τις καθημερινές σας δραστηριότητες.
