Η φωτοφοβία είναι η ακραία ευαισθησία και αποστροφή στο φως. Ενώ ο όρος σημαίνει κυριολεκτικά “φόβος του φωτός”, δεν πρόκειται για μια πραγματική φοβία.
Αντίθετα, η φωτοφοβία οφείλεται σε κάποια πάθηση ή σε φάρμακα που επηρεάζουν τη λειτουργία των ματιών ή/και του νευρικού συστήματος. Σε περιπτώσεις οφθαλμικού τραύματος, η φωτοφοβία μπορεί να επηρεάζει το ένα μάτι και όχι και τα δύο μάτια.
Όταν έχετε φωτοφοβία, μπορεί να μισοκλείνετε τα μάτια σας, τα μάτια σας να δακρύζουν και μπορεί ξαφνικά να νομίζετε ότι τα φώτα είναι “πολύ δυνατά”. Σε σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί ακόμη και να νιώσετε πόνο στα μάτια.
Παρόλο που τα συμπτώματα της φωτοφοβίας μπορεί να είναι πιο έκδηλα στο έντονο ηλιακό φως, ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να αισθάνονται δυσφορία ακόμη και σε μέτρια επίπεδα τεχνητού φωτός.
Αυτό το άρθρο διερευνά τα συμπτώματα και τις πιθανές αιτίες της φωτοφοβίας, Εξηγεί επίσης τον τρόπο διάγνωσης της φωτοφοβίας και τους τρόπους αντιμετώπισης τόσο των συμπτωμάτων όσο και των υποκείμενων αιτιών της ακραίας ευαισθησίας στο φως.
Φωτοφοβία – Συμπτώματα
Τα συμπτώματα της φωτοφοβίας είναι τα ακόλουθα:
- Ευαισθησία στο φως
- Αποστροφή στο φως
- Αίσθηση ότι ο κανονικός φωτισμός είναι υπερβολικά έντονος
- Βλέπετε φωτεινά χρωματιστά σημεία, ακόμη και στο σκοτάδι ή με τα μάτια σας κλειστά
- Δυσκολία στην ανάγνωση ή στην παρακολούθηση εικόνων ή κειμένων
- Πόνος ή δυσφορία όταν κοιτάτε το φως
- Μισοκλείσιμο του ενός ή και των δύο ματιών
- Πόνος στο μέτωπο
- Δάκρυα
- Αίσθηση ότι τα μάτια σας είναι υπερβολικά ξηρά
- Αίσθημα ότι θέλετε να κλείσετε τα μάτια σας
Η φωτοφοβία μπορεί να επηρεάσει άτομα όλων των ηλικιών. Είναι συχνά μια επανεμφανιζόμενη και καλοήθης (όχι ιατρικά σοβαρή) κατάσταση, αλλά μπορεί να αναπτυχθεί λόγω κάποιας πάθησης. Θα πρέπει να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια εάν εμφανίζετε φωτοφοβία για πρώτη φορά, διότι μπορεί να χρειάζεστε θεραπεία.
Συνήθως, η φωτοφοβία επηρεάζει εξίσου και τα δύο μάτια. Μερικές φορές, ωστόσο, οφθαλμολογικά προβλήματα μπορεί να προκαλέσουν φωτοφοβία μόνο στο ένα μάτι.
Τι προκαλεί τη φωτοφοβία
Η φωτοφοβία μπορεί να έχει διάφορες αιτίες. Ορισμένες είναι παροδικές, ενώ άλλες μπορεί να υποδηλώνουν ιατρικό πρόβλημα.
Υπερευαισθησία στον πόνο
Οι ημικρανίες είναι η πιο συχνή αιτία υποτροπιάζουσας φωτοφοβίας. Ορισμένοι άνθρωποι εμφανίζουν φωτοφοβία κατά την προδρομική φάση μιας ημικρανίας πριν αυτή φτάσει στην κορύφωσή της. Ωστόσο, η φωτοφοβία μπορεί επίσης να συνοδεύει την πιο έντονη φάση μιας ημικρανίας ή μπορεί να εμφανιστεί μέσα σε μία ή δύο ημέρες μετά την υποχώρηση της ημικρανίας.
Η κόπωση, η νευραλγία του τριδύμου, η νευροπάθεια του προσώπου, το τραύμα στο κεφάλι και η ινομυαλγία μπορεί να σχετίζονται με αυξημένη ευαισθησία στον πόνο και την ταλαιπωρία, η οποία μπορεί να εκδηλωθεί ως φωτοφοβία.
Πόνος στο κεφάλι ή στο πρόσωπο
Οι πονοκέφαλοι τάσης, τα οδοντιατρικά προβλήματα, η μηνιγγίτιδα ή η νόσος του οπτικού νεύρου (όπως η οπτική νευρίτιδα λόγω σκλήρυνσης κατά πλάκας) μπορούν να ερεθίσουν τα μάτια σας, προκαλώντας φωτοφοβία. Μερικές φορές, η φωτοφοβία μπορεί να είναι το πρώτο σημάδι μιας από αυτές τις ασθένειες.
Προβλήματα των ματιών
Η φωτοφοβία μπορεί να είναι αρκετά σοβαρή όταν προκαλείται από παθήσεις των ματιών. Σε αυτές τις περιπτώσεις, όταν τα μάτια σας μπορεί να μην σας προστατεύουν επαρκώς από το φως, το μέτριο φως μπορεί να σας φαίνεται αφόρητα έντονο.
Όταν τα οφθαλμολογικά προβλήματα αποτελούν τη ρίζα της φωτοφοβίας, η αίσθηση μπορεί να συνοδεύεται από έντονο πόνο, ερυθρότητα του ματιού και αλλαγές στην όραση.
Οι συνήθεις οφθαλμικές καταστάσεις που προκαλούν φωτοφοβία είναι οι ακόλουθες:
- Τα ανοιχτόχρωμα μάτια
- Αλμπινισμός (αλφισμός)
- Ξηρά μάτια (ξηροφθαλμία)
- Διασταλμένες κόρες των ματιών
- Γδάρσιμο του κερατοειδούς
- Οφθαλμική λοίμωξη ή φλεγμονή
- Καταρράκτης
- Γλαύκωμα
- Αποκόλληση αμφιβληστροειδούς
Φάρμακα
Πολλά φάρμακα προκαλούν προσωρινά φωτοφοβία. Η τετρακυκλίνη, ένα αντιβιοτικό, συνδέεται συνήθως με φωτοφοβία.
Άλλα φάρμακα που μπορούν να προκαλέσουν αυτό το φαινόμενο είναι μεταξύ άλλων τα εξής:
- Μεθοτρεξάτη
- Ιβουπροφαίνη
- Ναπροξένη
- Αλοπεριδόλη
- Χλωροκίνη
- Μεθυλφαινιδάτη
Διαταραχές συμπεριφοράς
Το άγχος, η κατάθλιψη, η ψύχωση, η χρήση ναρκωτικών και η στέρηση ναρκωτικών μπορούν να προκαλέσουν φωτοφοβία. Τα παιδιά και οι ενήλικες που είναι αυτιστικοί μπορεί να είναι υπερευαίσθητοι στα περιβάλλοντα ερεθίσματα και συχνά ενοχλούνται ή αναστατώνονται από φώτα, θορύβους ή απροσδόκητες αισθήσεις.
Η φυσιολογία πίσω από τη φωτοφοβία
Ορισμένες από τις καταστάσεις που προκαλούν φωτοφοβία σχετίζονται με το ίδιο το μάτι και ορισμένες επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο το σώμα ανιχνεύει τον πόνο.
Οι καταστάσεις που επηρεάζουν το μάτι, όπως οι διεσταλμένες κόρες των ματιών ή τα ανοιχτόχρωμα μάτια, στην πραγματικότητα επιτρέπουν την είσοδο υπερβολικού φωτός στα μάτια, το οποίο είναι εκ φύσεως δυσάρεστο.
Η ημικρανία και η νευραλγία του τριδύμου προκαλούν τόσο μεγάλη ευαισθησία στα μάτια και το κεφάλι, ώστε ακόμη και αισθήσεις που κανονικά δεν είναι επώδυνες, όπως η αφή, οι ήχοι, οι μυρωδιές και το φως, μπορεί να φαίνονται ασυνήθιστα δυσάρεστες.
Ασθένειες όπως η μηνιγγίτιδα, η ραγοειδίτιδα και η αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς προκαλούν πόνο λόγω φλεγμονής και τραυματισμού των δομών μέσα ή κοντά στα μάτια, γεγονός που μπορεί να κάνει τα φυσιολογικά ερεθίσματα, όπως το φως, ανυπόφορα.
Το τρίδυμο νεύρο είναι το νεύρο που ελέγχει την αίσθηση στο πρόσωπο και το μάτι και θεωρείται ότι μεσολαβεί για κάποια από τις ενοχλήσεις που σχετίζονται με τη φωτοφοβία.
Επίσης, εκτιμάται ότι παίζει ρόλο η ασθένεια ή η αλλοίωση της λειτουργίας του αμφιβληστροειδούς, ο οποίος φυσιολογικά ανιχνεύει το φως.
Διάγνωση
Η φωτοφοβία διαγιγνώσκεται από έναν γιατρό, ο οποίος θα λάβει το ιατρικό σας ιστορικό, θα πραγματοποιήσει μια φυσική εξέταση και μια οφθαλμολογική εξέταση και ενδεχομένως θα κάνει κάποιες εξειδικευμένες διαγνωστικές εξετάσεις.
Το πρώτο πράγμα που θα σας ρωτήσει ο γιατρός σας είναι αν τα συμπτώματά σας εμφανίζονται συνεχώς ή σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές. Θα σας ρωτήσει επίσης αν εμφανίζετε άλλα συμπτώματα παράλληλα με τη φωτοφοβία σας.
Η φυσική σας εξέταση θα περιλαμβάνει αξιολόγηση της νευρολογικής σας λειτουργίας, όπως η δύναμη, τα αντανακλαστικά, ο συντονισμός και η αίσθηση. Ο γιατρός σας θα ελέγξει επίσης πιθανότατα τις κινήσεις των ματιών σας, την όρασή σας και το κατά πόσον οι κόρες σας (οι μαύροι κύκλοι στο έγχρωμο τμήμα του ματιού σας) συστέλλονται σε απόκριση στο φως.
Ο γιατρός σας θα εξετάσει επίσης τον αμφιβληστροειδή χιτώνα, τα νεύρα και τα αιμοφόρα αγγεία πίσω από τα μάτια σας χρησιμοποιώντας οφθαλμοσκόπιο, μια ανώδυνη και μη επεμβατική μέθοδο εξέτασης των ματιών σας. Η οφθαλμοσκόπηση μπορεί να ανιχνεύσει τον καταρράκτη, προβλήματα του αμφιβληστροειδούς, ασθένειες των νεύρων και των αιμοφόρων αγγείων ή το γλαύκωμα. Μπορεί να χρειαστεί να διασταλεί η κόρη σας με φαρμακευτικές οφθαλμικές σταγόνες.
Αντιμετώπιση της φωτοφοβίας
Η θεραπεία της φωτοφοβίας εξαρτάται από την αιτία της. Όταν η αιτία είναι μια υποκείμενη πάθηση, η επιτυχής θεραπεία αυτής της πάθησης θα βοηθήσει στην ανακούφιση της φωτοφοβίας σας.
Η διάγνωση της αιτίας των συμπτωμάτων σας είναι σημαντική επειδή οι παθήσεις που προκαλούν φωτοφοβία αντιμετωπίζονται με διαφορετικό τρόπο.
Για παράδειγμα, αν έχετε οπτική νευρίτιδα λόγω σκλήρυνσης κατά πλάκας, τότε θα χρειαστείτε φαρμακευτική αγωγή για τη διαχείριση της σκλήρυνσης κατά πλάκας. Εάν έχετε καταρράκτη, τότε μπορεί να χρειαστείτε χειρουργική επέμβαση. Η φωτοφοβία μπορεί να αποτελεί ένδειξη γλαυκώματος, και αν αποδειχθεί ότι το γλαύκωμα είναι η αιτία των συμπτωμάτων σας, μπορεί να χρειαστείτε φαρμακευτική αγωγή ή χειρουργική επέμβαση. Εάν η φωτοφοβία σας προκαλείται από ημικρανίες, τότε μπορεί να χρειαστείτε θεραπεία ημικρανίας.
Η άλλη πτυχή της θεραπείας της φωτοφοβίας επικεντρώνεται στην ανακούφιση των συμπτωμάτων σας. Όσο η υποκείμενη πάθησή σας αντιμετωπίζεται, μπορεί να χρειαστούν αρκετές ημέρες ή και περισσότερο για να βελτιωθεί η φωτοφοβία σας. Υπάρχουν διάφορα πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να παραμείνετε άνετοι όσο η κατάστασή σας υποχωρεί.
- Φορέστε γυαλιά ηλίου.
- Μειώστε την έκθεσή σας στο φως.
- Χρησιμοποιήστε πράσινο χρώμα φωτός ή γυαλιά με χρώμα αν είναι δυνατόν, επειδή δεν προκαλεί φωτοφοβία στον ίδιο βαθμό με άλλα χρώματα.
- Χρησιμοποιήστε οφθαλμικές σταγόνες.
- Πάρτε παυσίπονα όπως παρακεταμόλη ή μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (ΜΣΑΦ), αφού το συζητήσετε με τον γιατρό σας.
- Συζητήστε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των συνταγογραφούμενων αναλγητικών φαρμάκων με τον γιατρό σας.
- Η μη επεμβατική διαδερμική ηλεκτρική διέγερση των νεύρων (TENS) μπορεί να προσφέρει κάποια ανακούφιση σε άτομα που έχουν φωτοφοβία μαζί με οφθαλμικό πόνο.
- Οι ενέσεις βοτουλινικής τοξίνης Α έχουν χρησιμοποιηθεί για τη φωτοφοβία που δεν βελτιώνεται με φαρμακευτική αγωγή, έχοντας κάποια καλά αποτελέσματα.