Η μόλυνση των φρέσκων φρούτων από τα πιο επικίνδυνα φυτοφάρμακα έχει αυξηθεί δραματικά στην Ευρώπη κατά την τελευταία δεκαετία, σύμφωνα με μια εννιάχρονη μελέτη κυβερνητικών δεδομένων.
Το ένα τρίτο των μήλων και τα μισά από όλα τα βατόμουρα που εξετάστηκαν είχαν υπολείμματα των πιο τοξικών κατηγοριών φυτοφαρμάκων, ορισμένα από τα οποία έχουν συνδεθεί με ασθένειες όπως ο καρκίνος, οι καρδιοπάθειες και οι γενετικές ανωμαλίες.
Τα υπολείμματα στα ακτινίδια αυξήθηκαν από 4% το 2011 σε 32% το 2019, ενώ η μόλυνση των κερασιών επίσης υπερδιπλασιάστηκε από 22% σε 50% κατά την ίδια χρονική περίοδο.
Συνολικά, η ανάλυση σχεδόν 100.000 δημοφιλών δειγμάτων φρούτων που καλλιεργούνται στο σπίτι στην Ευρώπη κατέδειξε αύξηση της μόλυνσης από τα πιο επικίνδυνα φυτοφάρμακα κατά 53% σε διάστημα εννέα ετών. Η μελέτη διεξήχθη από το Pesticide Action Network (PAN) Europe.
Η έρευνα δεν περιελάμβανε βρετανικά προϊόντα, αλλά το Ηνωμένο Βασίλειο εισάγει πάνω από 3,2 εκατ. τόνους φρέσκων φρούτων και λαχανικών από την ΕΕ κάθε χρόνο, καλύπτοντας περίπου το 40% της εσωτερικής ζήτησης, σύμφωνα με το CBI.
Η καθηγήτρια Nicole Van Dam του Γερμανικού Κέντρου Ολοκληρωμένης Έρευνας για τη Βιοποικιλότητα (iDiv) χαρακτήρισε την έκθεση “σοκαριστική”.
“Ποιος ο λόγος να τρώμε υγιεινά, αν τα υγιεινά φρούτα και λαχανικά είναι ψεκασμένα με τοξικές ουσίες;” αναρωτήθηκε.
Η εκπρόσωπος της PAN Europe Salomé Roynel δήλωσε: “Οι καταναλωτές βρίσκονται τώρα σε μια δυσάρεστη θέση, αφού καλούνται να τρώνε φρέσκα φρούτα, πολλά από τα οποία είναι μολυσμένα με τα πιο τοξικά κατάλοιπα φυτοφαρμάκων που συνδέονται με σοβαρές συνέπειες για την υγεία. Είναι προφανές για εμάς ότι οι κυβερνήσεις δεν έχουν καμία πρόθεση να απαγορεύσουν αυτά τα φυτοφάρμακα, ό,τι κι αν λέει ο νόμος. Φοβούνται πάρα πολύ το αγροτικό λόμπι, το οποίο εξαρτάται από ισχυρά χημικά και ένα κατεστραμμένο γεωργικό μοντέλο”.
Η Roynel δήλωσε ότι οι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στα πιο τοξικά φυτοφάρμακα δεν έχουν κανένα όριο ασφαλείας και κάλεσε τους καταναλωτές να προμηθευτούν βιολογικά φρούτα αυτό το καλοκαίρι “ειδικά αν είναι έγκυες ή τρέφουν μικρά παιδιά”.
Η έρευνα διαπίστωσε ότι το 87% των αχλαδιών στο Βέλγιο και το 85% των αχλαδιών στην Πορτογαλία ήταν μολυσμένα με τουλάχιστον ένα τοξικό φυτοφάρμακο.
Σχεδόν το ένα τρίτο όλων των φρούτων που υποβλήθηκαν σε δειγματοληψία ήταν μολυσμένα από επικίνδυνες ουσίες το 2019, το τελευταίο έτος για το οποίο τα στοιχεία ήταν διαθέσιμα στους ερευνητές.
Τα πιο μολυσμένα φρούτα που υποβλήθηκαν σε δειγματοληψία ήταν τα βατόμουρα (51%), τα ροδάκινα (45%), οι φράουλες (38%), τα κεράσια (35%) και τα βερίκοκα (35%).
Όσον αφορά τα λαχανικά, το σέλινο (50%), η σελινόριζα (45%) και το λάχανο (31%) ήταν τα πιο μολυσμένα προϊόντα.
Η Anika Gatt Seretny, εκπρόσωπος της εμπορικής ένωσης CropLife Europe, δήλωσε: “Η παρουσία ιχνών ουσιών δεν σημαίνει ότι το τρόφιμο είναι μη ασφαλές. Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (Efsa) έχει διεξάγει εκτεταμένη έρευνα σχετικά με το θέμα αυτό, αποδεικνύοντας ότι ο κίνδυνος για τους καταναλωτές από τη σωρευτική έκθεση μέσω της διατροφής είναι κάτω από το όριο και συνεπώς δεν αποτελεί παράγοντα κινδύνου”.
Ο Stefan Van De Keersmaecker, εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, πρόσθεσε ότι: “Ο Efsa [η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων] δημοσιεύει κάθε χρόνο έκθεση σχετικά με τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων στα τρόφιμα, η οποία αναγνωρίζεται γενικά ως η πιο ολοκληρωμένη έκθεση για το θέμα αυτό. Εδώ και πολλά χρόνια, η έκθεση δείχνει ότι το 98% των δειγμάτων που συλλέγονται πληρούν τις προδιαγραφές της νομοθεσίας της ΕΕ”.
Η Επιτροπή ισχυρίζεται ότι η χρήση επικίνδυνων φυτοφαρμάκων μειώθηκε κατά 12% το 2019 σε σύγκριση με την περίοδο 2015-17 και προτίθεται να προχωρήσει σε περαιτέρω μείωση κατά 50% έως το 2030.
Αντίθετα, η νέα μελέτη διαπίστωσε ότι τα ποσοστά μόλυνσης αυξήθηκαν “δραματικά” για φρούτα όπως τα μήλα (κατά 117%) και τα κεράσια (κατά 152%) από το 2011, έτος κατά το οποίο οι κυβερνήσεις της ΕΕ έπρεπε να αρχίσουν να απαγορεύουν τα σχετικά φυτοφάρμακα. Συνολικά, διαπιστώθηκε ότι το ποσοστό των μολυσμένων φρούτων και λαχανικών το 2019 ήταν αυξημένο κατά 8,8% σε σχέση με το σημείο αναφοράς της περιόδου 2015-17.
Ο Dr. Guy Pe’er, οικολόγος στο iDiv, δήλωσε ότι οι ποσότητες των φυτοφαρμάκων που χρησιμοποιούνται είναι λιγότερο σημαντικές από τις επιπτώσεις τους, επειδή “σήμερα μπορείς να σκοτώσεις πολύ περισσότερα με λιγότερες πρώτες ύλες”.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η νέα μελέτη είναι εξαιρετικά ανησυχητική, διότι “πιθανότατα αποκαλύπτει μόνο την κορυφή του παγόβουνου των γεωργικών φαρμάκων”, λόγω της εστίασής της σε χημικές ουσίες που έχουν ήδη αποδειχθεί επικίνδυνες.
“Οι ανησυχίες μας για την υπερβολική χρήση χημικών ουσιών θα πρέπει να ξεπερνούν κατά πολύ τον προβληματισμό μας για τα συγκεκριμένα φρούτα και λαχανικά που παρακολουθούνται – μιλάμε για ένα σύστημα που κυριολεκτικά αυτοκτονεί”, δήλωσε.
Η μεταρρύθμιση της νομοθεσίας της ΕΕ για τα φυτοφάρμακα, η οποία θα μπορούσε να περιέχει νέους στόχους μείωσης, αναμένεται στις 22 Ιουνίου, αφού αναβλήθηκε τον Μάρτιο εν μέσω φόβων για την ασφάλεια των τροφίμων που σχετίζονται με την κρίση στην Ουκρανία.
Οι περιβαλλοντολόγοι έχουν σημάνει συναγερμό για τις “συστηματικές επιθέσεις”, όπως λένε, που δέχεται η επερχόμενη πρόταση από τους λομπίστες των αγροτικών επιχειρήσεων.
Τον Μάρτιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε μια “κατ’ εξαίρεση” αναστολή των κανόνων για την πράσινη γεωργία, ώστε να επιτραπεί η σπορά καλλιεργειών σε 4 εκατ. εκτάρια περιοχών οικολογικής σημασίας.
Ο Olivier de Schutter, συμπροεδρεύων του IPES-Food και ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για την ακραία φτώχεια και τα ανθρώπινα δικαιώματα, δήλωσε ότι οι Ευρωπαίοι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων θα πρέπει να παραμείνουν σταθεροί στους πράσινους κανόνες.
“Δυστυχώς τώρα με την επισιτιστική κρίση που έχει αναπτυχθεί, έχουμε πολύ ισχυρές πιέσεις ιδιαίτερα από τις ενώσεις των αγροτών που λένε ότι πρέπει να αυξήσουμε την παραγωγή για να αντισταθμίσουμε τη διακοπή των προμηθειών σιταριού, φυτικών ελαίων και αραβοσίτου από την Ουκρανία και τη Ρωσία”, δήλωσε.