Αγνωσία είναι η απώλεια της ικανότητας αναγνώρισης αντικειμένων, προσώπων, φωνών ή τόπων. Πρόκειται για μια σπάνια διαταραχή που αφορά μία (ή περισσότερες) από τις αισθήσεις.
Η αγνωσία συνήθως επηρεάζει μόνο μία μόνο οδό πληροφοριών στον εγκέφαλο. Αν έχετε αυτή την πάθηση, μπορείτε ακόμα να σκέφτεστε, να μιλάτε και να αλληλεπιδράτε με τον κόσμο.
Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι αγνωσίας. Η οπτική αγνωσία, για παράδειγμα, είναι η ανικανότητα να ονομάσετε ή να περιγράψετε τη χρήση ενός αντικειμένου που βρίσκεται μπροστά σας, όταν απλώς το κοιτάτε.
Παρόλα αυτά μπορείτε να το φτάσετε και να το σηκώσετε. Μπορείτε επίσης να χρησιμοποιήσετε την αίσθηση της αφής σας για να προσδιορίσετε τι είναι ή τη χρήση του μόλις το κρατήσετε στα χέρια σας.
Τι προκαλεί την αγνωσία;
Η αγνωσία εκδηλώνεται όταν ο εγκέφαλος υφίσταται βλάβη κατά μήκος ορισμένων οδών. Αυτές οι οδοί αφορούν περιοχές αισθητηριακής επεξεργασίας.
Αυτά τα τμήματα του εγκεφάλου αποθηκεύουν γνώσεις και πληροφορίες σχετικά με την αντίληψη και την αναγνώριση των πραγμάτων που μας περιτριγυρίζουν.
Η αγνωσία προκαλείται συνήθως από βλάβες στους βρεγματικούς, κροταφικούς ή ινιακούς λοβούς του εγκεφάλου. Αυτοί οι λοβοί αποθηκεύουν σημασιολογικές πληροφορίες και τη γλώσσα. Εγκεφαλικά επεισόδια, τραύμα στο κεφάλι ή εγκεφαλίτιδα μπορούν να προκαλέσουν βλάβες σε αυτές τις περιοχές.
Άλλες παθήσεις που βλάπτουν ή επηρεάζουν τον εγκέφαλο μπορούν επίσης να προκαλέσουν αγνωσία. Αυτές οι καταστάσεις είναι οι εξής:
- Άνοια
- Καρκίνος του εγκεφάλου
- Συνθήκες ανοξίας (απώλεια παροχής οξυγόνου στον εγκέφαλο), όπως η δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα
Τύποι αγνωσίας
Υπάρχουν 3 κύριοι τύποι αγνωσίας: οπτική, ακουστική και αφής.
Οπτική αγνωσία
Η οπτική αγνωσία εμφανίζεται όταν υπάρχει εγκεφαλική βλάβη κατά μήκος των οδών που συνδέουν τον ινιακό λοβό του εγκεφάλου με τον βρεγματικό ή τον κροταφικό λοβό.
Ο ινιακός λοβός συγκεντρώνει τις εισερχόμενες οπτικές πληροφορίες. Ο βρεγματικός και ο κροταφικός λοβός σας επιτρέπουν να κατανοήσετε το νόημα αυτών των πληροφοριών.
Αντιληπτική ή απεικονιστική οπτική αγνωσία
Η αντιληπτική οπτική αγνωσία προκαλεί δυσκολία στην αντίληψη των σχημάτων ή των μορφών ενός αντικειμένου που βλέπετε. Αυτή η κατάσταση μπορεί να σας προκαλέσει δυσκολία να αντιληφθείτε τη διαφορά μεταξύ ενός αντικειμένου και ενός άλλου κατά την οπτική επιθεώρηση.
Μπορεί να μην είστε σε θέση να αντιγράψετε ή να σχεδιάσετε την εικόνα ενός αντικειμένου. Αντ’ αυτού, είναι πιθανό να προσπαθήσετε να αντιγράψετε την εικόνα ενός κύκλου και να καταλήξετε να σχεδιάζετε μια σειρά από ομόκεντρες μουτζούρες.
Μπορείτε ακόμα να χρησιμοποιήσετε την όραση για να πλοηγηθείτε στο περιβάλλον σας και να μαζέψετε αντικείμενα χωρίς πρόβλημα, και η γνώση για τη χρήση του αντικειμένου παραμένει άθικτη.
Η οπτική αντιληπτική αγνωσία προκαλείται συνήθως από βλάβες στον ινιακό-βρεγματικό φλοιό.
Συνειρμική οπτική αγνωσία
Η συνειρμική οπτική αγνωσία είναι η αδυναμία ανάκλησης πληροφοριών που σχετίζονται με ένα αντικείμενο. Αυτό αφορά μεταξύ άλλων το όνομα ενός αντικειμένου και τη γνώση της χρήσης του.
Αυτή η μορφή αγνωσίας δεν σας εμποδίζει να είστε σε θέση να σχεδιάσετε την εικόνα ενός αντικειμένου.
Παρόλο που δεν είστε σε θέση να ονομάσετε το αντικείμενο κοιτώντας το, μπορεί να είστε σε θέση να αναγνωρίσετε και να χρησιμοποιήσετε ένα αντικείμενο που σας παρουσιάζεται όταν συνοδεύεται από λεκτικές ή απτικές ενδείξεις.
Η συνειρμική οπτική αγνωσία οφείλεται συνήθως σε βλάβες αμφοτερόπλευρα του ινιακού-κροταφικού φλοιού.
Προσωποαγνωσία (τύφλωση προσώπου)
Η προσωποαγνωσία είναι η αδυναμία αναγνώρισης οικείων προσώπων. Προκαλείται από προβλήματα στην ατρακτοειδή περιοχή, μια συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου που αναγνωρίζει τα πρόσωπα.
Δυσκολία με την αναγνώριση των προσώπων μπορεί επίσης να εμφανιστεί στη νόσο Αλτσχάιμερ. Αυτό συμβαίνει επειδή η αλλοίωση του εγκεφάλου μπορεί να βλάψει αυτή την περιοχή.
Ο αυτισμός μπορεί επίσης να προκαλέσει δυσκολία στην αναγνώριση προσώπων. Τα παιδιά με διαταραχές του φάσματος του αυτισμού μπορεί να μάθουν να αναγνωρίζουν τα πρόσωπα με διαφορετικό τρόπο.
Μπορεί να δυσκολεύονται περισσότερο να κατανοήσουν την ταυτότητα ή τη συναισθηματική κατάσταση ενός άλλου ατόμου.
Αχρωματοψία
Πρόκειται για επίκτητη αχρωματοψία με αδυναμία αναγνώρισης των χρωμάτων που βλέπετε. Αυτό προκαλείται συνήθως από μια βλάβη στην αριστερή ινιακή-κροταφική περιοχή.
Αγνωσική αλεξία
Η αμιγής αλεξία είναι η αδυναμία οπτικής αναγνώρισης των λέξεων. Δεν είναι δυνατόν να διαβάσετε όταν έχετε αμιγή αλεξία. Συνήθως όμως μπορείτε να μιλάτε και να γράφετε χωρίς δυσκολία.
Ακινητοψία (τύφλωση κίνησης)
Η ακινητοψία είναι η αδυναμία αντίληψης της κίνησης των οπτικοποιημένων αντικειμένων. Αυτή η σπάνια πάθηση μπορεί να σας κάνει να βλέπετε τα κινούμενα αντικείμενα ως μια σειρά από στάσεις, όπως ένα αντικείμενο που κινείται κάτω από ένα στροβοσκοπικό φως.
Εάν η διαταραχή είναι σοβαρή, ενδέχεται να μην μπορείτε να δείτε καθόλου κίνηση.
Ακουστική λεκτική αγνωσία
Η ακουστική λεκτική αγνωσία είναι επίσης γνωστή ως καθαρή κώφωση λέξεων. Είναι η αδυναμία αναγνώρισης και κατανόησης προφορικών λέξεων, παρά την άριστη ακοή. Συνήθως σχετίζεται με βλάβη στη δεξιά κροταφική περιοχή.
Μπορείτε ακόμα να διαβάζετε, να γράφετε και να μιλάτε παρά την αμιγή λεκτική κώφωση.
Φωνοαγνωσία
Η φωνοαγνωσία είναι η αδυναμία αναγνώρισης και ταυτοποίησης οικείων φωνών. Εκδηλώνεται όταν ο εγκέφαλος υφίσταται βλάβη σε ένα συγκεκριμένο τμήμα της περιοχής συσχέτισης των ήχων. Συνήθως υπάρχει συσχέτιση με βλάβη στο δεξί μισό του εγκεφάλου.
Μπορείτε ακόμα να καταλάβετε τις λέξεις που λένε οι άλλοι αν αντιμετωπίζετε αυτήν την κατάσταση. Μπορεί επίσης να εξακολουθείτε να είστε σε θέση να αναγνωρίζετε περιβαλλοντικούς ήχους ή ήχους που παράγονται από αντικείμενα.
Απτική αγνωσία
Η απτική αγνωσία είναι η αδυναμία αναγνώρισης αντικειμένων με την αφή.
Μπορεί να είστε σε θέση να αισθανθείτε το βάρος του αντικειμένου, αλλά να μην είστε σε θέση να κατανοήσετε τη σημασία ή τη χρήση του αντικειμένου. Οι βλάβες στον βρεγματικό λοβό του εγκεφάλου είναι συνήθως η αιτία της αγνωσίας της αφής.
Μπορείτε ακόμα να ονομάσετε αντικείμενα με την όραση. Είστε επίσης σε θέση να ζωγραφίζετε εικόνες αντικειμένων, καθώς και να τα πιάνετε με το χέρι.
Αυτοτοποαγνωσία
Η αυτοτοποαγνωσία παρατηρείται όταν χάνετε την ικανότητα να προσανατολίζετε οπτικά ή να αναγνωρίζετε τα μέρη του σώματός σας.
Η βλάβη στον αριστερό βρεγματικό λοβό του εγκεφάλου μπορεί να προκαλέσει αυτή την κατάσταση. Έχετε επίγνωση του πού βρίσκονται τα άκρα σας στο χώρο ανά πάσα στιγμή, ακόμη και με κλειστά μάτια.
Η σωματοαγνωσία, χαρακτηρίζεται από αδυναμία αναγνώρισης μιας πλευράς ή ενός άκρου του σώματος πιθανότατα λόγω παράλυσης ή εγκεφαλικής βλάβης που οδηγεί σε ημιχωρική παραμέληση. Στην περίπτωση της σωματοαγνωσίας, ο ασθενής είναι σε θέση να αποκτήσει προσωρινή επίγνωση του άκρου του έπειτα από υπόδειξη.
Η σωματοπαραφρένεια είναι ένας τύπος μονοθεματικής αυταπάτης όπου κάποιος αρνείται την κυριότητα ενός μέλους ή μιας ολόκληρης πλευράς του σώματός του.
Ακόμα και αν παρέχονται αδιαμφισβήτητες αποδείξεις ότι το άκρο ανήκει και είναι συνδεδεμένο με το δικό του σώμα, ο ασθενής παράγει περίπλοκες συνομωσιολογίες σχετικά με το ποιανού είναι στην πραγματικότητα το άκρο ή πώς το άκρο κατέληξε στο σώμα του.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι παραληρητικές ιδέες γίνονται τόσο περίπλοκες που ένα άκρο μπορεί να αντιμετωπίζεται και να φροντίζεται σαν να ήταν ξεχωριστή οντότητα.
