Σύμφωνα με τα στοιχεία, από τη δεκαετία του 1960, η παραγωγή πλαστικού αυξάνεται κατά περίπου 8,7% ετησίως. Σήμερα, αποτελεί μια παγκόσμια βιομηχανία αξίας 600 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ο κύκλος ζωής της οποίας είναι υπεύθυνος για περίπου 8 εκατομμύρια μετρικούς τόνους πλαστικού που καταλήγουν στους ωκεανούς ετησίως.
Το γεγονός αυτό καθιστά πολύ ξεκάθαρο ότι το πλαστικό βρίσκεται παντού γύρω μας.
Αλλά, αλήθεια, αυτό το γνωρίζατε; Χωρίς καν να το συνειδητοποιούμε, καταναλώνουμε ένα μεγάλο μέρος αυτού του πλαστικού στην καθημερινή μας ζωή.
Θα πρέπει να αναρωτιέστε, πώς μπορεί κάποιος να τρώει πλαστικό χωρίς καν να το γνωρίζει; Το πλαστικό που καταναλώνουμε εν αγνοία μας, είναι μικροπλαστικό. Μπορεί να φαίνεται λίγο σοκαριστικό, αλλά είναι η αλήθεια!
Τι είναι τα μικροπλαστικά;
Τα πλαστικά κομμάτια με διαστάσεις μικρότερες των πέντε χιλιοστών ονομάζονται μικροπλαστικά. Για να τα οπτικοποιήσετε, μπορείτε να φανταστείτε ένα σπόρο σουσαμιού.
Τα μικροπλαστικά αυτά δημιουργούνται γενικά από τα μεγάλα πλαστικά απορρίμματα που διασπώνται σε μικρότερα κομμάτια. Δεν βλάπτουν μόνο το περιβάλλον, αλλά και τη θαλάσσια ζωή και τον άνθρωπο.
Τύποι μικροπλαστικών
Τα μικροπλαστικά χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
- Πρωτογενή μικροπλαστικά
Τα πρωτογενή μικροπλαστικά είναι απευθείας σχεδιασμένα για εμπορικούς σκοπούς. Αυτά βρίσκονται σε προϊόντα προσωπικής φροντίδας, συνθετικά ρούχα και πολλά άλλα.
- Δευτερογενή μικροπλαστικά
Τα δευτερογενή μικροπλαστικά σχηματίζονται γενικά από τη διάσπαση του αρχικού πλαστικού σε εκατομμύρια μικρότερα κομμάτια.
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Journal of Macromolecular Science αναφέρει: “Ο βαθμός αποικοδόμησης των πλαστικών εξαρτάται από παράγοντες όπως ο τύπος του πολυμερούς, η ηλικία και οι περιβαλλοντικές συνθήκες, όπως η θερμοκρασία, οι καιρικές συνθήκες, η ακτινοβολία και το pH”.
Οι επιπτώσεις των μικροπλαστικών στο περιβάλλον
Αυτά τα μικρά κομμάτια πλαστικού επιφέρουν μια σειρά από προβλήματα και επιβλαβείς επιπτώσεις στο περιβάλλον. Είναι μη βιοδιασπώμενα, με αποτέλεσμα να είναι τοξικά για το περιβάλλον. Πολλά μικροπλαστικά βρίσκονται στο νερό και στον ωκεανό, επηρεάζοντας τη θαλάσσια ζωή.
Σύμφωνα με μια μελέτη, τα απορριπτόμενα πλαστικά υλικά εισέρχονται στο θαλάσσιο περιβάλλον ως σκουπίδια, βιομηχανικά απορρίμματα μέσω υδάτινων οδών στην ενδοχώρα, εκροές λυμάτων και μεταφερόμενα από τον αέρα.
Το 25% της εναπόθεσης μικροπλαστικών στην ξηρά προέρχεται μέσα από το σύστημα διαχείρισης αποβλήτων, και το μεγαλύτερο κομμάτι, το 75% είναι μη συλλεγμένα απόβλητα.
Μέχρι το 2018, μικροπλαστικά είχαν βρεθεί σε περισσότερα από 114 υδρόβια είδη τόσο σε οικοσυστήματα του γλυκού νερού όσο και σε θαλάσσια οικοσυστήματα. Αυτά βρέθηκαν στους πεπτικούς σωλήνες θαλάσσιων οργανισμών, συμπεριλαμβανομένων των ψαριών, των θαλασσοπουλιών και των καβουριών.
Εκτός από τις υδάτινες κοινότητες, αυτά τα μικροπλαστικά έχουν εισάγει μια σειρά από προβλήματα και στα χερσαία οικοσυστήματα. Τέτοια είναι ο αντίκτυπος στη συμπεριφορά των οργανισμών, η πρόκληση κλιματικών αλλαγών, η μόλυνση των υπόγειων υδάτων και η ρύπανση των πηγών τροφής.
Οι επιπτώσεις των μικροπλαστικών στην υγεία του ανθρώπου
Οι άνθρωποι προσλαμβάνουν μικροπλαστικά τρώγοντας θαλάσσια είδη που τα έχουν καταναλώσει. Αλλά, ακόμη και αν δεν καταναλώνετε θαλασσινά, έχετε ήδη έρθει σε επαφή με τα μικροπλαστικά μέσω του πόσιμου νερού ή του αέρα που αναπνέετε.
Σύμφωνα με μελέτη του περιοδικού Environmental Science and Technology, η κατάποση μικροπλαστικών από τον άνθρωπο κυμαίνεται μεταξύ 39.000 και 52.00 σωματιδίων ετησίως, ανάλογα με το φύλο και την ηλικιακή ομάδα. Η κατανάλωση μικροπλαστικών οδηγεί σε αλλαγές συμπεριφοράς, αυξημένη αρτηριακή πίεση, ενδοκρινικές διαταραχές και νευροαναπτυξιακές δυσλειτουργίες, βλάβες στο ήπαρ και στα νεφρά στους ανθρώπους.
Η πραγματική κατανάλωση μικροπλαστικών από τον άνθρωπο μπορεί να είναι υψηλότερη από αυτό που δείχνουν οι έρευνες
Για να εκτιμήσουν την κατανάλωση μικροπλαστικών, οι συντάκτες της έκθεσης Environmental Science and Technology διεξήγαγαν ανασκόπηση των ερευνών σχετικά με τη συγκέντρωση μικροπλαστικών σε είδη διατροφής.
Βρήκαν 26 μελέτες οι οποίες αξιολόγησαν διάφορες πηγές θαλασσινών, εμφιαλωμένου νερού, νερού βρύσης, σακχάρων, αλάτων και αλκοόλ.
Άλλες ομάδες τροφίμων δεν συμπεριλήφθηκαν στην ανάλυση λόγω της έλλειψης δημοσιευμένων ερευνών σχετικά με τα μικροπλαστικά σε αυτά τα τρόφιμα.
Δεδομένου του αποκλεισμού πολλών τροφίμων, οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι για τους περισσότερους ανθρώπους, η πραγματική ποσότητα μικροπλαστικών που καταναλώνεται κάθε χρόνο είναι πιθανότατα υψηλότερη από αυτή που αναφέρθηκε παραπάνω.
Μικροπλαστικά έχουν βρεθεί στα κόπρανα
Οι μελέτες αυτές συμβάλλουν σε έναν αυξανόμενο όγκο στοιχείων σχετικά με την έκθεση του ανθρώπου στα μικροπλαστικά.
Για λογαριασμό μιας προγενέστερης μελέτης, ερευνητές του Ιατρικού Πανεπιστημίου της Βιέννης και του Οργανισμού Περιβάλλοντος της Αυστρίας εξέτασαν δείγματα κοπράνων από ανθρώπους σε οκτώ χώρες σε όλο τον κόσμο. Βρήκαν μικροπλαστικά σωματίδια σε κάθε δείγμα.
Όταν παρουσίασαν τα ευρήματά τους στην 26η Ενιαία Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Γαστρεντερολογίας στη Βιέννη πέρυσι, ανέφεραν ότι βρήκαν 20 μικροπλαστικά σωματίδια σε κάθε 10 γραμμάρια κοπράνων.
Τοξικά δομικά στοιχεία
Αν και χρειάζονται περισσότερες έρευνες για να κατανοηθούν οι πιθανές επιπτώσεις της έκθεσης του ανθρώπου στα μικροπλαστικά, μελέτες δείχνουν ότι οι χημικές ουσίες σε πολλά πλαστικά προϊόντα μπορεί να είναι επιβλαβείς για την ανθρώπινη υγεία.
Για παράδειγμα, τα βασικά δομικά στοιχεία ορισμένων τύπων πλαστικών έχουν γνωστές τοξικές επιδράσεις.
Η δισφαινόλη Α (BPA), για παράδειγμα, χρησιμοποιείται για την παραγωγή ορισμένων τύπων πολυκαρβονικού. Πρόκειται για έναν τύπο σκληρού και διαφανούς πλαστικού.
Η BPA είναι μια αμφιλεγόμενη χημική ουσία που διαταράσσει το ενδοκρινικό σύστημα και μπορεί να επηρεάσει τη φυσική δραστηριότητα των ορμονών στον άνθρωπο.
Οι φθαλικές ενώσεις διαταράσσουν την ορμονική δραστηριότητα
Ακόμη και στις περιπτώσεις που τα ίδια τα βασικά δομικά στοιχεία των πλαστικών ενέχουν ελάχιστο έως καθόλου κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία, συχνά προστίθενται στα πλαστικά δυνητικά επιβλαβείς χημικές ουσίες για να τροποποιήσουν την εμφάνιση ή τη λειτουργικότητά τους.
Για παράδειγμα, οι φθαλικές ενώσεις είναι χημικές ουσίες που διαταράσσουν το ενδοκρινικό σύστημα και χρησιμοποιούνται συχνά ως “πλαστικοποιητές” για να κάνουν τα πλαστικά πιο εύκαμπτα.
Μεταξύ άλλων επιπτώσεων στην υγεία, η έκθεση σε φθαλικούς εστέρες έχει συνδεθεί με μειωμένα επίπεδα τεστοστερόνης σε αρσενικά έμβρυα.
Το σύνδρομο των φθαλικών εστέρων είναι κάτι που διαπιστώνεται στα αρσενικά που εκτίθενται σε φθαλικούς εστέρες στη μήτρα.
Για παράδειγμα, η έρευνα δείχνει ότι τα αρσενικά έμβρυα με υψηλότερα επίπεδα έκθεσης σε φθαλικούς εστέρες είναι πιο πιθανό να γεννηθούν με όρχεις που δεν έχουν κατέλθει πλήρως και με μικρά πέη.
Επίσης, υπάρχει μικρότερη του μέσου όρου απόσταση μεταξύ του πρωκτού και των γεννητικών τους οργάνων. Το γεγονός αυτό έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο υπογονιμότητας αργότερα στη ζωή.
Τι μπορούν να κάνουν οι καταναλωτές
Χρειάζονται περισσότερες έρευνες για να κατανοηθούν οι πιθανές επιπτώσεις στην υγεία από την έκθεση όχι μόνο στα μικροπλαστικά, αλλά και στα νανοπλαστικά.
Τα νανοπλαστικά έχουν μήκος από 1 έως 100 μικρόμετρα.
Με αυτό το μέγεθος, μπορούν δυνητικά να εισέλθουν στην ανθρώπινη κυκλοφορία του αίματος και στα κύτταρα.
Οι επιστήμονες μόλις τώρα αρχίζουν να διερευνούν τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η έκθεση του ανθρώπινου οργανισμού στα νανοπλαστικά.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Οι μικροαλλαγές που θα κάνετε μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στη μείωση του αριθμού των μικροπλαστικών στη γη, στον αέρα και στο νερό.
- Χρησιμοποιήστε κεραμικά ή γυάλινα δοχεία ως εναλλακτική λύση στα πλαστικά δοχεία.
- Ξεφορτωθείτε τα πλαστικά μπουκάλια νερού και αρχίστε να χρησιμοποιείτε επαναχρησιμοποιήσιμα μπουκάλια από γυαλί, ανοξείδωτο ατσάλι ή σιλικόνη.
- Αγοράστε ρούχα από φυσικά υλικά όπως μαλλί και μετάξι αντί για νάιλον, πολυεστέρα και άλλες συνθετικές ίνες.
- Χρησιμοποιήστε καλλυντικά προϊόντα χωρίς πλαστικό.
- Υποστηρίξτε πολιτικές που επιδιώκουν τον περιορισμό των πλαστικών μιας χρήσης.
